|
2007
|
|
|
Zergatik ez, hain zuzen dialektikoki, batzuetan pentsamendua eragile hizkuntzan, eta lantzean behin
|
hizkuntza
eragile pentsamenduan, hastapenak iradokitzen zuen moduan, jokalege zurrun aurredeterminaturik gabe?
|
|
2011
|
|
|
Testu jakin bat, jatorrizko hizkuntza edozein izanda, euskaraz emateko jarraitutako prozesua eta euskaraz nola eman den; horixe izan da orain arte aztertu izan dena. Itzulpena, baina, ez da soilik testu jakin bat jatorrizko hizkuntzatik xede hizkuntzara igarotzen deneko prozesua; itzulpenean badira
|
hizkuntzaz kanpoko
eragileak, ezen itzulpena ekintza kulturala baita, hots, literatura eta kultura jakin batetik bestera egindako zubi lanean parte hartzen duten eragile guztien emaitza, zelanbait esateko. Eragile horietan jarriko dugu, hain zuzen ere, lan honetan arreta.
|
|
|
Horixe izango da gure aztergaia:
|
hizkuntzaz kanpoko
eragileen islak itzulpen kritiketan.
|
|
2012
|
|
|
Badirudi baietz. Informazio ontziak uste baino
|
hizkuntz
eragile axolazkoagoak dira. Ikerketa soziolongusitiko ugarik frogatu dute hedabideak tresna baliagarriak direla komunitatearen batasunerako, hau da, komunitatea trinkotzeko, sendoteko, eta indartzeko. hedabideen bidez, komunitatearen hiztunek elkarren berri izaten dute, eta beren buruaren berri ematen diote munduari.
|
|
2013
|
|
|
Gako horiek Ameriketako (gutxiago Asia eta Afrikako) jatorrizko
|
hizkuntzetako
eragileen gako eta galdegaietan nola kateatzen diren ikasten hasi gara azken urteotan.
|
|
2015
|
|
|
Neurri handi batean, ikuspegi eta praktika hauek errealitatetik bereizita ulertu dira,
|
hizkuntz
eragileak eta hizkuntzaren eremu sozialak bananduta egongo balira bezala. Politika, plangintza eta soziolinguistika familia eremutik eta eremu sozial (zabalago) tik bereizita agertu dira.
|
|
|
Euskararen Erakunde Publikoak ere parte hartu du lan horietan. Hizkuntza politika proiektua garatzen segitu eta sendotzeko, Hautetsien Kontseiluak partaideei proposatu die Kontratuaren lanketa baliatzea hizkuntza politikan urrats berri bat emateko, Garapen Kontseiluak eta
|
hizkuntza
eragileek egin proposamenetan oinarrituz (proiektu deialdia).
|
|
2016
|
|
|
Euskarari gertatzen zaion bezala, gaztetxoen aisialdian du erronkarik gogorrenetakoa katalanaren normalizazioak. Ondo pasatzeko bitarteko gehienak bideo-jokoak, telesailak eta modako musika, adibidez, gaztelaniaz daudenez gehienbat, erne daude
|
hizkuntzaren aldeko
eragileak, neska mutilek ez ote duten lotuko ondo pasatzea gaztelaniarekin soilik, katalana ikasgelarako utzita. Horregatik, Corrandescola egitasmoak haize feskoa ekarri du.
|
|
|
Zentzu horretan, esan daiteke frogatutzat gelditzen dela EkoLinguA Solas jokoak hizkuntza komunitatea diskurtso mailan ahalmentzen laguntzeko duen balioa edo erabilgarritasuna kolektibo desberdinei begira, dela gaiarekiko lehen hurbilketa egiteko, dela herritar aktiboak edota
|
hizkuntza
eragileak trebatzeko. • ohArrAK
|
|
2018
|
|
|
Before and even since the transition to democracy, language activism has had a strong involvement of local and civic associations. Egile hauek (Altuna eta Urla 2013) Kale Neurketa (Street Survey) espreski aipatzen dute
|
hizkuntza
eragile ezberdin horien (hizkuntza politika, akademia eta gizarte mugimendua) elkarlanaren adibide argia bezala. Izan ere 1980 hamarkadatik gaur egun arte egin diren Kale Neurketaren edizioetan profil ezberdinetako pertsonak zein taldeak parte hartu dute:
|
|
2020
|
|
|
Hizkuntz Eskubideen Behatokiak norabide horri heldu nahi dio: hizkuntz eskubideak bestelako gizarte kolektiboengana gerturatu eta
|
hizkuntzaren aldeko
eragileak berak bestelako giza eskubideekiko konpromisoa adierazi.
|
|
2021
|
|
|
Bigarren ganbarara heldu zen lege proposamena, eta senatariek, diputatuen borondatearen aurka, alboratutako artikuluak berriz sartzea erabaki eta bere osotasunean onartutzat eman zuten. Euskal Konfederazioa eta Seaska, besteak beste, Pour que vivent nos langues kolektiboan murgilduta daude beste tokiko
|
hizkuntzetako
eragileekin batera, eta kolektibo honek hartu zuen ardura hemizikloko diputatu, alderdi eta hizkuntza eta hezkuntza arloko eragileekin elkartu eta lege honen garrantzia azaltzeko. Azkenean, bide honetan, Molac diputatuaren lege proposamenaren artikulu guztiak ontzat eman ditu Legebiltzarrak; La Republique En Marcheko diputatuen artean, erdiak baino gehiagok ez du segitu Hezkuntza ministroaren eta gobernuaren iritzia.
|
|
|
Baina eskola, eremu formal hori, ez da aski. Gazteek bestelako
|
hizkuntza
eragileak ere behar dituzte, adibidez, aisialdian edo adinkideen artean, hau da, gertuko eta garrantzitsu zaizkien eremuetan. Esate baterako, kirola oso garrantzitsua da gazteentzat, baina urri dira euskarari buruzko mezuak eta ideiak kirol esparruan.
|
|
|
Hain zuzen ere, gazte askoren kasuan, gazteen mundua betetzen duten sare sozialetan, ikus entzunezkoetan, musikan, modan, kirolean, koadrilan, lokalean, diskoteketan, jaietan, etab. euskarak oso toki gutxi dauka. Bestela esanda, aisialdian edo adinkideen artean, gazte askok, gutxitan topatzen dituzte
|
hizkuntza
eragileak (Hernandez & Altuna, 2020; Hernandez et al. 2020).
|
|
|
Eskola publikoetako sail elebidunetan euskarazko eta frantsesezko ikasgaiak oren parekotasunera heltzea da
|
hizkuntza
eragileen aspaldiko aldarrikapenetako bat. Bigarren mailetan da arazo handiena.
|
|
|
Lege horren onarpenak poz handia sortu zuen hizkuntza gutxituak erabiltzen diren herrialdeetan, Ipar Euskal Herrian barne. Bertako hautetsi eta
|
hizkuntza
eragileek" egun historiko" eta" garaipen garrantzitsu" bezalako hitzak erabili zituzten. Kontua da, Hezkuntza Ministerioak bultzaturik, 61 diputatuk helegite bat aurkeztu zutela Konstituzio Auzitegian, kontsideratuz Molac legearen 6 artikuluak, hau da, derrigorrezko eskola abonuari buruzkoak, ez duela Konstituzioaren 2 artikulua errespetatzen.
|
|
|
Erabaki horrek hautsak harrotu zituen hizkuntza gutxituak erabiliak diren eremuetan eta, bereziki, Ipar Euskal Herrian eta Bretainian. Beraien haserrea eta ondoeza adieraztearekin batera, tokiko hautetsiek zein
|
hizkuntza
eragileek mobilizaziorako deia luzatu zuten. Dei horri erantzunez, 2021eko maiatzaren 29an, 50 manifestazio antolatu ziren Frantzia osoan, jendetsuenak Baionan eta Guingampen suertatu zirelarik, bakoitzean 10.000 pertsona inguru batu baitziren.
|
|
2022
|
|
|
Hezitzaileak
|
hizkuntza
eragile izateko
|
|
|
Gutxi izanda ere, ezinbesteko zirrikitua irekitzen laguntzen du batzuetan. Eta zirrikitu txiki horretan egin behar lan
|
hizkuntzaren aldeko
eragileek. Eragileak ere txikiak izanda, zirrikitua txikia izatea ez dator zeharo desproportzioan.
|
|
|
Gaur egun, hizkuntza gutxitu gehienei gertatzen zaien antzera, ezagutza eta erabilera zabaltzea da erronka. Administraziotik eta
|
hizkuntza
eragileen laguntzarekin, hurrengo 20 urteetarako estrategia diseinatu da, eta helburu nagusia 2030erako Irlandako biztanleen% 20 irlandar hiztun osoa izatea da, horretako, lau erronka nagusi aurreikusten dituelarik John Walshek:
|
|
2023
|
|
|
Bestetik, hezitzaileak eta jarduera komunitatean sartuak baldin badaude, aukera gehiago egonen dira komunitateko beste agente batzuk (kirol elkarte, kultur elkarte, guraso, gazte, ikastetxe, etab.)
|
hizkuntza
eragile ere bilaka daitezen, aisialdi jarduerarekin erlazioa baldin badute. Erlazio horiek sortzeak eta sustatzeak jardueraren osotasuna zabaltzeko aukera emanen digu, eta haur eta gazteei hizkuntza errealitate zabal bat ikusarazteko aukera.
|
|
|
«Argi geneukan Kilometroak festa ezin zela izan bakarrik ikastolarentzat, herrian ere zerbait utzi behar zuela, eta ikastolak herriari egiten dion ekarpenik handiena euskarari eta euskal kulturari lotuta dago. Hasieratik erabaki genuen herriko eragileekin,
|
hizkuntza
eragileekin, euskalgintzakoekin, proiektu bat definituko genuela euskararen erabilera bultzatzeko. Elkarrekin definituko dugu, eta horretara bideratuko ditugu baliabideak.
|
|
|
Egoera horretan iritsi da EEPren estatutuen berritzearen harira, erakundearen beharren deklinabidea zehazteko prestatu duten lan dokumentua. Irail erdian aurkeztu zieten
|
hizkuntz
eragileei eta Euskal Konfederazioari. Egiten dituzten aurreikuspenetan, 2050erako hiztun kopuruak orain artekoan segitzea edo %17 ingurura apaltzea aurreikusten dute, eta haien proposamen bakarra da orain arte bezala segitzea.
|
|
|
Auzitegiak
|
hizkuntza
eragile
|