|
2000
|
|
|
Bere tesian, hiztunentzat OPak kategoria bereizi eta batuak direla dio egile honek. Honen aburuz, elebidunek bi hizkuntzetariko baten ekarpena hautatzen dute funtzio hori betetzeko,
|
hizkuntza
batean zein bestean mintzo direlarik. Datu hau oso esanguratsua gertadaiteke, izan ere, gurean hizkuntzen ukipen egoera oso indartsua da eta aztergai dugungiza taldean, gazteen artean alegia, kultur eta hizkuntz erreferentzia indartsuenakukipen egoeran sortuak dira.
|
|
2001
|
|
|
Arthur Schnitzler idazle austriarrak zioen moduan, elebidunak aukerakoa du
|
hizkuntza
baten zein bestearen erabilera; aitzitik elebakarrak, ez baitu berean hitz egin beharraz gainera, besteak berera ekartzea beste aukerarik, eta halakoetan elebidunarena, aukera baino, derrigorrezko jokabidea gertatzen da. Halatan, begi bistakoak dira egoera batetik zein bestetik datozen ondorio psikologikoak, komunikatzaileak, administratiboak, politikoak, elkarbizitza justiziazko batekin zerikusia dutenak guztiak ere?, eta nago errealitate horri behar bezalako zentzuz ez begiratzeak kalte asko dakarkiola gure arteko komunikatu ezinari.
|
|
2002
|
|
|
Gero eta ikasle euskaldun gehiago heltzenari dira unibertsitatera. Beren ikasketak
|
hizkuntza
batean zein bestean egin arren, euskara erabiltzeko gaitasuna etengabe sendotzen eta hedatzen ari da ikasleenartean. Nolanahi den, ikasle euskaldunen portzentajea %30ekoa izanik, irakasleelebidunena %23koa da.
|
|
2004
|
|
|
Honek, baina, gauzak burura etorri ahala erabakitzea baino, etorkizunari so, guztiok paradigma aldatzea eskatzen du; irakasle taldeak »halako egitasmo bat gorpuzteak talde lana eskatzen baitu» prestatuz;
|
hizkuntza
batean zein bestean landutako edukiak transferitzeko curriculumak osatuz; material berriak argitara emanez; ezarritako helburuen peskizan eta kanpoko ebaluazio sistema bat tartean dela, xedeetara iritsi ahal izateko, ikastetxeei dituzten baliabideak kudeatzeko autonomia aitortuz, eta abar.
|
|
2007
|
|
|
Ez da egia Rosalíaren galiziar abertzaletasuna galegoz idatzitako izkribuetan ez besteetan agertzen denik. Ez dago, azken funtsean, inolako jauzi edo etendurarik
|
hizkuntza
batean zein bestean mamitutako lanen artean.
|
|
2009
|
|
|
" Euskara eta gaztelania zerbitzu hizkuntza dira herritarrekin, harremanetako hizkuntza beste administrazio batzuekin, eta lanhizkuntza Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrean eta bere erakunde autonomoetan. Hori betetze aldera, derrigorrezko hizkuntza eskakizuna egiaztatuta daukaten Eusko Jaurlaritzako langileei bi hizkuntza ofizialetan jarduteko gaitasuna aitortzen zaie; hortaz,
|
hizkuntza
batean zein bestean erantzungo diote lanari, kasu bakoitzean, lan beharkizunen arabera". Halaber, errespetatu behar da Eusko Jaurlaritzaren Kontseiluak hartutako Akordioa (2006ko otsailaren 28an), Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorreko, bere erakunde autonomoetako eta zuzenbide pribatuko erakunde publikoetako administrazio kontratuen egikaritzan bete beharreko hizkuntza baldintzei buruzkoa (18 art.).
|
|
|
Kataluniako botere publikoek eskubide horien egikaritza eta betebehar honen betetzea errazteko behar adina neurri ezarri behar dute. Ezen, 32 art.ak xedatutakoarekin bat, ezin da diskriminatu
|
hizkuntza
bat zein bestea erabiltzeagatik".
|
|
|
Horregatik, nortasuna eratzeko oinarri sendo bat eman dezakete:
|
hizkuntza
bat zein tradizio multzo bat garatu eta zabaltzean, taldeak bere burua nor bezala definitzeko oinarriak jartzen ari da. Gauza bera gertatzen da erlijioarekin:
|
|
|
Horregatik, nortasuna eratzeko oinarri sendo bat eman dezakete:
|
hizkuntza
bat zein tradizio multzo bat garatu eta zabaltzean, taldeak bere burua nor bezala definitzeko oinarriak jartzen ari da.
|
|
|
PÃo Baroja, esate baterako. Haurretatik ikusi du jendearen jarrera ez dela bat eta bera
|
hizkuntza
batean zein bestean hitz egiten duenean; pertsonaia bat herrena dela esatea bezain inportantea gerta daitekeela halako nekazari hark gaskoiz hitz egiten duela markatzea; etekin narratzaile handikoa dela (eta baita baliabide guztiz ekonomikoa ere) dendari bat katalanez kantatzen jartzea. Horiek guztiak eta gehiago egiten ditu idazle donostiarrak.
|
|
2010
|
|
|
Kultur adierazpen guzti guztietan gertatzen da hori. Telebista digitala duen edonork egin dezake proba,
|
hizkuntza
batean zein bestean duen eskaintza begiratuz. Irratian, gauzak dauden bezala, eskaintza ez da makala.
|
|
|
elebitasuna da biztanleriaren gehiengoak %81ek desiratzen duen etorkizuneko hizkuntza egoera. euskararen nahiz erdararen elebakartasunaren aldekoak, berriz, kopuru urriak dira: %13 eta %5, hurrenez hurren. elebitasuna, bi hizkuntzen parekidetzea, ikusten du gehiengo batek gizarte honen elkarbizitzarako aukera egokien bezala, baina badira, gutxiengoa izanik ere,
|
hizkuntza
bat zein bestearen elebakartasuna nahi dutenak. hizkuntza bat zein bestea nahiago izatea aukera pertsonal bat izan daiteke, baina gauza ezberdina da herri bezala aukerak egin behar direnean. gure gizartean bi hizkuntzek presentzia erreala izan eta hizkuntza bakar baten aukera eginez gero, gure gizarteko hizkuntza bati bestearengan nagusitasuna aitortzea esan nahi du.... Jarrera honek eta ondorengo jokabideek hizkuntzaren eta hiztunen menpekotza eta gizarte banaketa sortzeko arriskua dakarte. hiztunen artean arerioak sortzea eta baita gure herriaren lurralde banaketa areagotzeko arriskua ere. bide horretatik gatazkak pizten dira eta herritarren elkarbizitzari ez zaio laguntzen.
|
|
|
elebitasuna da biztanleriaren gehiengoak %81ek desiratzen duen etorkizuneko hizkuntza egoera. euskararen nahiz erdararen elebakartasunaren aldekoak, berriz, kopuru urriak dira: %13 eta %5, hurrenez hurren. elebitasuna, bi hizkuntzen parekidetzea, ikusten du gehiengo batek gizarte honen elkarbizitzarako aukera egokien bezala, baina badira, gutxiengoa izanik ere, hizkuntza bat zein bestearen elebakartasuna nahi dutenak.
|
hizkuntza
bat zein bestea nahiago izatea aukera pertsonal bat izan daiteke, baina gauza ezberdina da herri bezala aukerak egin behar direnean. gure gizartean bi hizkuntzek presentzia erreala izan eta hizkuntza bakar baten aukera eginez gero, gure gizarteko hizkuntza bati bestearengan nagusitasuna aitortzea esan nahi du. Jarrera honek eta ondorengo jokabideek hizkuntzaren eta hiztunen menpekotza eta gizarte banaketa sortzeko arriskua dakarte. hiztunen artean arerioak sortzea eta baita gure herriaren lurralde banaketa areagotzeko arriskua ere. bide horretatik gatazkak pizten dira eta herritarren elkarbizitzari ez zaio laguntzen.
|
|
|
Beste zenbait hiztun, berriz, elebidun, orekatu, tzat har zitekeen: parez pare moldatzen ziren hauek
|
hizkuntza
batean zein bestean, eguneroko jarduera arruntean. Eta beste batzuk, azkenik, erdal elebidun:
|
|
|
1.Euskara, Euskal herriaren berezko hizkuntza, gaztelaniarekin batean hizkuntza ofiziala izango da Euskadin. Bertako biztanle guztiek dute
|
hizkuntza
bata zein bestea jakiteko eta erabiltzeko eskubidea. 2.Euskal Autonomia Erkidegoaren amankomuneko Erakundeek, leku batetik besterako desberdintasun soziolinguistikoak kontuan izanik, hizkuntza bien erabilera garantizatuko dute, beren izaera ofiziala arautuz eta beren ezaguera ziurtatzeko behar diren neurri guztiak hartuz eta bideratuz.
|
|
|
nola ulertu behar da, izan ere?
|
Hizkuntza
batean zein bestean jarduteko behar adinako gaitasun praktikoa, ez ezagutza teoriko hutsa, eskuratu behar dute ikasleek: argi esana dago hori.
|
|
|
Ezagunena, agian, Hezkuntza Sailak aurten207 adierazitakoa da: HUISen esanean Europako erreferentzia marko bateratuaren B2 maila har liteke, operatiboki,
|
hizkuntza
batean zein bestean jarduteko, behar adinako gaitasun praktiko, tzat.
|
|
|
EAEko ikasle guztiak ez dira elebidun: ez, behintzat,
|
hizkuntza
batean zein bestean hitzez eta idatziz antzera edo jarduteko gai. Alde handiak, oso handiak, daude euskarazko trebetasunean:
|
|
|
Batetik," bi hizkuntzen aldi bereko jabekuntza" kontsideratuko dugu, alegia, haur batek —adituen arabera— hizkuntza berri bat hiru urte bete aurretik eskuratzen dueneko jabekuntza237 Kasu horretan" elebidun goiztiarraz" hitz egiten dugu, horra iristeko haurrak —honela Siguan eta Vila238— hiru fase igaro behar dituelarik. Lehenengoan —2 urtera arte—, haurrak" ez ditu bi lexikoak bereizten eta, ondorioz,
|
hizkuntza
bateko zein besteko hitzak osotasun bezala erabiltzen ditu" 239 Bigarren fasean —2 urte bitartean—, haurrak atzematen du" zeinuaren arbitrariotasuna" eta, horrela, bereizten ditu ere bi hizkuntzen" lexikoak", baina ez euren" arau morfo sintaktikoak" 240 Aldiz, hirugarrenean —3 urtetik aurrera—, haurrak" desberdintzen ditu bi kodeak, bai ... Horrela, interesgarria dirudi —Kleini eta, batez ere, Krasheni jarraituz—" jabekuntza" eta" ikaskuntza" bereiztea, bata" espontaneoagoa" eta bestea" gidatuagoa" diren heinean244 Bereizketa horretan oinarritzen du Krashenek, hain zuzen," monitorearen" teoria ezaguna, zeinen arabera hizkuntza irakaskuntzak biak kontsideratu behar dituen245 Bestela, ere, aipatzekoa da nola azpimarratzen duten" analisi kontrastiboek" —" teoria chomskyar" hertsiek ez bezala— lehen hizkuntzaren egituraren eragina bigarren hizkuntza baten jabekuntza ikaskuntza prozesuan246 Bukatzeko, esan dezagun, labur bada ere, bigarren hizkuntz (ar) en jabekuntzaren inguruko ikerketek azken urteotan ezagutu duten hazkundea, egiaz, ez dagokiola bakarrik aztertutako gai kopuruari, baizik eta baita bertan erabilitako metodoen aniztasunari ere247.
|
|
2011
|
|
|
Argitalpen hizkuntzaren ikuspuntutik, salbuespena Hizkuntza eta Literaturari buruzko koadernoa (Oihenart) izan zen, bertan
|
hizkuntza
batean zein bestean hainbat artikulu argitaratu baitziren638 Zernahi gisaz, Eusko Ikaskuntzaren aldizkarietatik euskarazko produkzio gehien zuena RIEV zen, eta ez sailetako koadernoak. Hurrengo hamarkadan erakunde honek sortu zuen bere lehen euskarazko aldizkaria (Eleria, 1996).
|
|
|
Fishmanen ustez (2002), mehatxupean dauden hizkuntzei laguntzeko edozein ekarpen teoriko eta praktikok aurrena egin behar duena hizkuntzen funtzioei buruzko diagnosi egoki bat egitea da. Ikertzaileak gai badira identifikatzeko
|
hizkuntza
baten zein funtzio dauden mehatxupean (hizkuntza eta kultura handiagoen eraginez), orduan errazagoa gerta liteke hizkuntzaren gainean dagoen mehatxua uxatzea.
|
|
2012
|
|
|
Paper bi hartu eta
|
hizkuntza
baten zein bestearen hautua egiteko alde onak eta txarrak apuntatzen ari dela, bihotzekoak jotzen du.
|
|
2019
|
|
|
Sistema gizonen neurrira eginda dagoela, horixe izan liteke faktoreetako bat, Gaztañagaren ustez: " Sentitzen dut dena dela konplikatua, arrotza, toki batzuetara iristeko ikasi behar dudala
|
hizkuntza
bat zeinarekin ez naizen eroso sentitzen; eta orain ari naiz horren kontzientzia hartzen".
|
|
|
|
Hizkuntza
bateko zein besteko mundu erreferentzialen desberdintasuna koska bat estuago izaten da itzulpen bati ekiteko orduan, kontu jakina da, eta eragozpen hori areagotu egiten da itzuli behar den liburuko material literario nagusia azpi mundu sinbolikoa eta mitikoa baldin bada. Garziaren euskarak Rulforen azpi mundu mitiko hori ere iradoki behar izan du.
|
|
|
16). Autore honek dioenez, gehienetan erabilera eremu batzuk Hx hizkuntzan garatuko ditu elebidunak, beste batzuk Hy n eta izango dira
|
hizkuntza
batean zein bestean garatuko dituen eremuak ere.
|
|
2021
|
|
|
Ez dizkidate laborategian probak egin, ez naiz ikertzaileentzat datu emaile izan, baina benetan sentitzen dut urteak liratekeela jakiteko nik bezalako hiztunek zein erreakzio emozional daukaten [jatorrizko hizkuntza gaztelania du eta euskara umetan ikasi zuen ikastolan]. Seguru nago modu berean eragiten nauela
|
hizkuntza
batek zein besteak. Arrazoia izan daiteke euskara nire ama hizkuntza ez izan arren oso umetatik dakidan hizkuntza dela.
|
|
|
Are, eskoletan debekaturik zegoen hango hizkuntza erabiliz irakastea. Espainiako erresumako Arkadia aldean, 1902ko azaroaren 21eko Errege Aginduz, doktrina kristaua zein beste edozein gai gaztelania ez zen beste
|
hizkuntzaren
batean zein haren dialektoetan irakasten zuten irakasleei zigorra ezarriko zitzaien, legez. Bada, Estatuak irakasleei zelan, halaxe ezarri behar izaten zieten zigorra irakasleek eskola barruan euskaraz jarduten zuten ikasleei, Errege Agindu hura baino lehenagotik.
|