|
2000
|
|
|
Kezka hori taularatzearen kariaz, Txalo Ekoizpenak, Itturri Kulturgintza Zerbitzuak eta Hika antzerki taldeak indar eta gogoetak elkarturik,
|
lan
hau apailatu dute. Agurtzane Intxaurraga eta Ritxi Lizartzaren ideia batean oinarritua, herri honen arazo zahar bati buruzko gogoeta eragiteko sortu da.
|
|
|
Luis Pedro Peña idazle eta etnografo zenaren omenez argitaratutako liburua da hau. Elkarlanean etxearekin argitaratu zituen bost liburuetatik 31 ibilbide aukeratu eta bildu ditu
|
lan
honetan Juanma Sotillos mendizale, kazetari eta Luis Pedro Peña Santiagoren lagun minak. Berezia da Peña Santiagoren idazkera, ibilbideen xehetasunak emateaz gain ingurumari horretako antzinako bizilagunen aztarnak, kultur adierazpenak, ondare historikoak, jendearen kontakizunak eta abar jasotzen baititu.
|
|
|
31 ibilbide hauek Miguel Anguloren mapek osatzen dituzte. Eta hauez gain, liburuak Peña Santiagoren
|
lan
zein fruituen berri ere ematen du Juan Garmendia eta Fermin Leizaola etnografoek eta beste hainatek idatzirikoaren bidez
|
|
|
Herri honen geroari begira, eta bere historiari so jartzen bagara, une batean komunistak progresistak zirela ohartzen zara. Gero apezak izan ziren aitzindariak laborantza eta sindikatu munduan
|
lan
izugarria egin dute hauek. Horiek denak isildu egin dira, eta abertzaleek hartu izan dute haien segida.
|
|
|
Sei ataletan banaturik, lehenengoan gazteen errealitatea du aztergai:
|
lan
merkatua, eta etxebizitzen espekulazioari buruzko informazioa emanez. Kapitalismoak bere burua justifikatu eta bere horretan mantentzeko dituen mekanismoak deskribatzen ditu ondoren, eta honen atzean noren interesa izkutatzen den agertzen du.
|
|
|
Hogeita bat kantu bildu ditu disko honetan armonikajole irundarrak. Rantxerak, baltsak, kalejirak, bertso doinuak eta salsa erritmoak, estilo aberatsak nahasten ditu
|
lan
bakarrean. Armonika hotsak berak bakarrik betetzen du leku osoa.
|
|
|
Baina hemen, gainditu beharreko joera ugari dago oraindik eta ekimen erraldoietarako greba orokor bat hori da eta baztertua luke kontsentsu horretatik ateratzen den edozerk. Greba orokorra gizarte batek duen protesta erakusle sendoenetakoa da seguruenik, eta aurrera egiteko tresna ere izan daiteke, arrakastatsua den neurrian; gizartearen gehiengoak
|
lan
egiteari uzten ez badio, ostera, agitazio politikorako tresna bihurtzen da baina ez da greba orokor bat.
|
|
|
Karrera ere amaitu zuen, eta kirol medikuntzan espezializatu zen. Alta, Bartzelonako klinikako
|
lan
seguruak baino gehiago tentatu izan du beti entrenatzaileen bizi-molde behin behinekoak, teknikoen aulkiak ipurdi bera denbora luzez jasateko pazientziarik ez izanagatik. Sevilla eta Tenerifetik iragan ondoan, Bolivia, Txile eta Japonian nekez ahantziko duten arrastoa utzi du, futbolaren mugak gainditzen dituen jakintza eta gizatasunarena.
|
|
|
Askok bestela uste arren, nik ez det uste iritxi diran lekura jazkera edo melena gaitik izan danik, dudarik gabe musikalari bezela onak dira. Erabiltzen dituzten abesti geienak beaiek sortutakoak dira eta oso
|
lan
onak lortu dituztelakoan nago. Aginduta bezela, euskeratutako abesti berri bat azalduko det gaur, eta ain zuzen Beatles' ek sortu eta beren berri azaltzen lagundu zituan bat.
|
|
|
esan dudalako harentzat errazagoa da. Gertakizunak gertakizun, alfabetatzearen eremuan
|
lan
handia egin behar dugu; 35 urtetik gorako euskaldunak asko gara eta, urteak pasatu diren arren, oraindik alfabetatu barik eta, beraz, konplejuz betetako euskaldunak daude.
|
|
|
Jakina, idatzian ere, ahozkoan bezala, mailak eta mailak daude. Teatro
|
lan
baten ahozko hizkuntza bat egingo da eta lagun artean tabernan zaudenean beste bat. Aldizkari batean ere, kooperatiben gainean zabiltzanean euskalki jasoa erabiliko duzu eta txiste bat kontatzeko horrek ere aldizkarian bere lekua izan behar du eta beste maila bat.
|
|
|
Hor badago
|
lan
bat egiteko, baina norberak izan behar du interesa, hori ezinbestekoa da.
|
|
|
marrazkiak aukeratzeko irizpidea, hain zuzen. Dena den, Dendalecheren hautuan, badira zenbait
|
lan
, Tillac en lan txukunak izatetik urrun daudenak. Halaber, liburu berriaren «Irudi ehizatzailea» izenburuak zer pentsatua ematen du, Unsainek «Irudi ehiztaria» jarri baitzion bereari.
|
|
|
marrazkiak aukeratzeko irizpidea, hain zuzen. Dena den, Dendalecheren hautuan, badira zenbait lan, Tillac en
|
lan
txukunak izatetik urrun daudenak. Halaber, liburu berriaren «Irudi ehizatzailea» izenburuak zer pentsatua ematen du, Unsainek «Irudi ehiztaria» jarri baitzion bereari.
|
|
|
Gure eliza, frontoi eta kaietan egindako lanak bere maisulanak diren arren, liburu irudiztatzaile gisa
|
lan
anitz eginez atera zuen bizimodua, hala nola, Edgar Allan Poeren ipuinak, «Lazarillo de Tormes» edota Arturo Kanpionen eleberriak. Bere bizitzaren azken urtetan, dandikeriak jota edo, gizon pikaro eta xelebrearen arrastoa utzi zuen.
|
|
|
. Pablo Tillacen obra ezagutu nahi duenak Baionako Euskal Museoan eta Kanbon familiaren bilduman du parada; baita Donostiako San Telmo Museoan eta Robert Poupelek kudeatzen duen Kanboko Arnaga etxean ere. Itxura batean hala ere, bere fondo pribatuan ofizialki erakusgai dagoena baino askoz
|
lan
gehiago gordetzen du, gizalegez jokatuko balu bistarazi lukeena. Joan eta galde egiozue hori egia ote den, ea zer ihardesten duen
|
|
|
Nola hasi zenuen lana, non hasi zinen begira, nora jo zenuen, nola izan da
|
lan
prozesua. Hasieratik zenuen gutxi gorabeherako zerrenda bat eta hori betetzen joan zara ala pixkanaka pixkanaka egituratzen joan zen ehuneko zerrenda?
|
|
|
«Normaltasunaren esparruaren» barruan ere, zeharo urruti gaude kultura batek behar beharrezkoak dituen gutxieneko jarduera batzuetatik. Lau hari mehek eusten diote gure eguneroko jardunari askotan, eta ez da boutade bat, sarritan bi lagunek aparato burokratiko oso batek baino
|
lan
gehiago egin izan dutela erakusten den herri batean bizi gara.
|
|
|
Izenburuaz jabetu eta nagusitzen zaigun ezinegonak ez zaitu harritu behar, irakurle. Izan ere, azken bolada honetan gure artean Nafarroaren inguruko lanak ugaldu diren arren, eta LARRUN txokoan (26 zbk.) ongi erakutsi zenez, ez da ohikoa euskal historiografian honelako
|
lan
bat topatzea. Kasu honetan, berriro ere eta zoritxarrez, erdaraz idatzirik dago, elkarrizketa hau bezala.
|
|
|
Edonola ere, liburua doktorego tesi gisa aurkeztu den
|
lan
sakonago bati lotu behar zaiola erran beharra dago. Argitaratu den emaitza, hitz batez, oinarriko ikerketa lana baino era dibulgatiboagoan eman baita:
|
|
|
Bertzenaz horrelako
|
lan
bat irakurtzerik ez baitago
|
|
|
Zein izan da zure helburua
|
lan
hau egiterakoan?
|
|
|
Argi dagoena da erdietsiriko datuek eragin zuzena izan dutela hasierako helburuan. Dena den, gehiengo isilaren gaineko
|
lan
bat burutu nahi nuen, historiarik gabeko jendearen inguruan, alegia. Horrezaz gain, ez nuen bakarrik toki bat ikertu nahi, testuinguru osoa, Nafarroa osoa baizik.
|
|
|
«Aktorea delako hunki zaitzakeena, berdin dio kamera non dagoen kokatua. Nire iritzirako, Ana Torrentek
|
lan
arras ona egin du. Senarraren rolean Ernesto Alterio ere oso sinesgarri dago, 70eko hamarkadan eramaten ziren bizar horietako bat duelako baino, rolean erabat sartu delako.
|
|
|
. Pedagogia arloan bideo
|
lan
didaktikoak egiten hasi zen, bideoaren aplikazioa irakaskuntzan, hain zuzen. Nafarroako Gobernuan haatik, bideo bakarra zuten.
|
|
|
Jokalariek aurreko klausulan jarritakoa kontuan hartuta, partidak abuztua, iraila eta urrian egingo dira ohitura den egun eta orduetan. Esleitutako proposamenak frontoiaren gaur egungo
|
lan
eta eraldaketak hartzen baditu kontuan, erreboteko partidak joka daitezen ahaleginak egingo dira. Baldintzak lehen aipatutako berak izango dira.
|
|
|
Bata «Falo zantarra» 1988an Elkar etxeak argitaratua. Antologian honela definitzen da
|
lan
hau: «Apollinaire, Bataille eta generoko beste zenbait idazle klasikoren estilo gordin satirikoan idatzia».
|
|
|
Urte t' erdiko su etena ez da alferrikakoa izan, herriarengan ilusio eta esperantza sortu dira, gatazka gainditu dezakegu, mahai baten ondoan negoziatzeko eseritzea nahi ez duten horiek, eseri araziko ditugu, guk, gure egia esplikatzeko ahaleginak biderkatu behar ditugu, gure hitza eta ahotsa isiltzen saiatuko dira, gure bidea luzea da, ezin dugu amore eman, eta are gutxiago herriari bizkarra eman. Martxoaren 12an beste urrats bat eman behar dugu, abertzaleok, Madrilen gure eskubideen aldeko
|
lan
itzela dugu aurrean, eta egun hori eta gero, gauza bera, etengabe Euskal Herriaren askatasunaren bila
|
|
|
Oraingoz iruditzen zait berez eta nahitanahiez ez duela sexuak batek egiten duen lana bereizten, gehiago bereizten duela jarrera ideologikoak (alegia, zeri ematen dion garrantzia batek bere bizitzan) sexuak baino. Gainera, geroztik, gertatu zait epaimahai batean
|
lan
egin izatea, eta ez da bereizten zer norena den. Ana Maria Moix lankide katalanak kontatu zidan behin epaimahai batean bi ipuin saritu zituztela.
|
|
|
Ez da horrela. Are gehiago, batzutan egin dezakezu
|
lan
bat hain zuzen umerik ez daukazulako, sentitu nahi duzulako zer sentitzen den ume bat daukazunean, eta zure pertsonaiak dauka ume bat eta zuk ez. Ordezkoa ere izan liteke.
|
|
|
Aurten telebistarik ez, baina besteak dauzkat, eta bai, ideiak eduki behar dituzu, eta batzutan ere datak agintzen badizu, pasa dezakezu aste osoa gai hau... ez, beste hau... baina gero entregatu egin behar duzu, eta dagoena esan. Ez da erraza, baina hori bai, askatasun handia ematen dizu ordutegi bat ez izateak, zure kasa
|
lan
egiteak, eta niretzat askatasuna balio handiko gauza da. Geratu zaitezke gauean goizeko 4ak arte idazten, edo, maizago egiten dudana, goizeko 6etan jeiki eta lanean jarri.
|
|
|
Geratu zaitezke gauean goizeko 4ak arte idazten, edo, maizago egiten dudana, goizeko 6etan jeiki eta lanean jarri. Ikasten duzu ere
|
lan
batek kale egiten dizunean beste bat sortzen dela. Tarteka igoal pentsatzen duzu:
|
|
|
Zenbait unetan ausarta izan da; Madriletik kritikatua izan baita. Ez da izan ere aurrealdean, baina oso
|
lan
diskretua egiten ari da. Irakaskuntzan erlijio gaia dela-eta deitu izan gaitu, eta guk erantzun ere bai.
|
|
|
Ia ia ateak itxita daude neskak pilotan sartzeko. Ez dugu
|
lan
on bat egiten neskak sartzeko. Batzuetan aritzen dira, baina 14 urterekin utzi egiten dute.
|
|
|
Teknikari gutxi dago eta beraien formazioa urria da. Federazioaren aldetik
|
lan
handia egin behar dugu oraindik; ikastaroak egiten dira teknikariak prestatzeko... ez bakarrik teknikariak epaileak ere hezi egin behar dira... Pilotaren inguruan dabilen jendea heziketarik gabe dabil, bai teknikariak, epaileak eta baita klubetan zuzendaritzan ibiltzen dena ere.
|
|
|
Kirol honetan aldaketak sartzeko jende berria sartu behar da. Lehendik zegoen jendea baztertu gabe,
|
lan
ikaragarria egiten dute-eta.
|
|
|
Esate baterako, Baionako Moderno trinketa aurrerapen handia da guretzat eta hori Hegoaldera ekarri behar dugu. Trinketarekin
|
lan
handia egin behar dugu Hegoaldean, guztiz ezezaguna baita. Kirol hau herrikoia egin nahi badugu, nik uste askoz errazagoa dela trinketa ezker pareta baino.
|
|
|
Hala ere, etorkinak geroz eta beharrezkoak izango dira Europan, eta beraz Euskal Herrian, egungo ongizate estatua mantendu nahi bada. Eta biztanleriaren sektore batek hainbeste gorrotatzen, hain gaizki tratatzen dituen eta gehiengo handi batek guztiz ahazturik dituen horiek dira gure pentsioak eta ongizate estatua ziurtatu eta bermatzeko
|
lan
egingo dutenak, eta, gainera, gaizki ordainduta eta baldintza oso kaskarretan.
|
|
|
2050ean munduko estaturik zaharrena izango da, eta batez besteko adina 54,3 urtekoa izango da, hau da, munduko batez bestekoa baino 16 urte altuagoa. Zenbait adituk dioenez, hemendik 2025 urtera bitartean Europak 35 milioi biztanle galduko ditu eta 159 milioi langile gehiago ditu egungo
|
lan
egiturari eutsi ahal izateko.
|
|
|
NBEko Biztanleria Batzordeko zuzendari Chamiek dioenez, arazoa ez da 2050 urtean zenbat europar geratuko den jakitea, baizik eta haien
|
lan
gaitasuna zein izango den ezagutzea. Une honetan, Europako batez bestekoa erretiratu bakoitzeko 4 edo 5 langilekoa da; 50 urte barru erretiroa hartu duen bakoitzeko 2 langilekoa izango da, eta Espainiako Estatuan, 1,4koa bakarrik.
|
|
|
Une honetan, Europako batez bestekoa erretiratu bakoitzeko 4 edo 5 langilekoa da; 50 urte barru erretiroa hartu duen bakoitzeko 2 langilekoa izango da, eta Espainiako Estatuan, 1,4koa bakarrik. Honek, ulertzekoa denez, funtsezko aldaketa eragingo du
|
lan
merkatuan
|
|
|
Bai Europatik etorria gehien bat ekialdetik, bai Afrikatik Marokotik bereziki. Eta bada gurean, gutxi asko, modu iraunkorrean bizi nahi duenik, Araba eta Nafarroara patata, mahatsa edo beste produktuen uztan
|
lan
egitera datozenak kasu. Sasaikako langile bezala ezagutzen ditugu.
|
|
|
burokrazia. Bete beharreko izapide guztiek denbora eta dirua eskatzen dute, bizileku eta
|
lan
baimenak (50.000 pezeta, 2000 libera, inguru etorkineko) ordaindu behar dituzte, baimen hauek berritu eta bizileku baimena eman aurretik osasun aseguruak eskuratu (gutxienez 60.000 pezeta). Lan baimenak oso gutxinaka ematen dituzte, eta lan baimenik ez baduzu, bizilekuarena ez dizute emango.
|
|
|
Bete beharreko izapide guztiek denbora eta dirua eskatzen dute, bizileku eta lan baimenak (50.000 pezeta, 2000 libera, inguru etorkineko) ordaindu behar dituzte, baimen hauek berritu eta bizileku baimena eman aurretik osasun aseguruak eskuratu (gutxienez 60.000 pezeta). Lan baimenak oso gutxinaka ematen dituzte, eta
|
lan
baimenik ez baduzu, bizilekuarena ez dizute emango.
|
|
|
Espainiako Legebiltzarrak onartu berri duen Atzerritartasun Legeak etorkinentzat zenbait hobekuntza ekarri badu ere, oso urrun da oraindik euren nahikarietatik eta hauek duintzat hartzetik. Egia da orain babes ofizialeko etxebizitzak izateko,
|
lan
eskaintza publikoetan edota hezkuntza bekak eskuratzeko eskubidea dutela, baina hauek guztiak indarrean jartzean traba burokratiko asko izaten dituzte eta azkenerako ez dira aplikatzen.
|
|
|
Etorkinek gure artean izaten duten beste arazoetako bat soldatena da. Sarritan egiten dizkieten behin behineko
|
lan
kontratuei gehitzen zaie soldata hauek ez direla egiten duten lanaren mailakoak.
|
|
|
SOS Arrazakeria, zenbait Gobernuz Kanpoko Erakunde (GKE), Gurutze Gorria, udaletako gizarte zerbitzu batzuk... dira pertsona hauen integratzearekin konprometituen daudenak. Euren
|
lan
desinteresatua da eskertu litzatekeena.
|
|
|
Hego Euskal Herrian bada bestelako etorkin mota bat: urte sasoi zehatzetan mahatsa, patata, zainzuria eta beste produktuen uztan
|
lan
egitera Araba eta Nafarroara etortzen diren etorkinak. Milaka dira gure herrietara datozenak.
|
|
|
Milaka dira gure herrietara datozenak. Euren
|
lan
eta bizi baldintzak orokorrean etsigarri eta ezegonkorrak dira. Esan izan da sasoikako langile hauek asko irabazi dutela hemengo uztetan.
|
|
|
Negu neguko egun batean ikusi ez dut bada garabi ikaragarri horietako bat palmondo ikusgarri bat ipurditik atera eta haruntzaxeago, itsasoari begira diren etxe horietako batean landatzen! Palmondo horrek jai du,
|
lan
hori orain eginarazi duen gizaki zuzenaren buruaren gisan arolduko da
|
|
|
Hala ere herritar guztien batez bestekoa(% 49,5ek daki euskaraz) baino altuagoa da merkatarien euskara ezagutza, eta sektore hau da euskara gehien erabiltzen duena. 650 saltoki, lokal eta bulegok dute azterketa
|
lan
honetan. 1997an euskararen erabilpena bultzatzeko programa abiarazi zenetik, hobera egin du egoerak.
|
|
|
Berriki, Luis Buñuelen inguruko bat ere eman dute. Antena era berean, hasia da mota honetako erreportajeak lantzen, «Espejo publico» eta «Linea 112» (emakumezkoen salerosketaren inguruko
|
lan
lazgarria), Canal+ en, «Abierto en canal» gizarte eta politika arloko ikerketa erreportajeak lantzen dira. Bestalde, «dokusailen» moda ere iristear dago, hots, benetako istorioak fikziozko telesailak bailiran kontatuak.
|
|
|
«salmenta errazteko gehienbat, hori baita hemen dugun arazo nagusia. ETBri bost axola zaio kanpora saldu ala ez, azken batean, salmenta bulegoan dagoenak berdin kobratuko duelako; 9:00etatik 17:00ak arte
|
lan
egin eta kito. Gai anitz dago kanpoan saltzeko, `Euskal sortzaileen' dokumentalak adibidez, ez dira atzerrian saldu, nahiz eta egundoko maila eduki, bai itxuran, bai mamian.
|
|
|
Hiruak irakasleak dira eta euskara aberasteko ikastaro batean egin zuten topo. Iñaki Mozos Mujika irakasleak
|
lan
bat agindu eta euskarazko argota gaitzat hartzea erabaki zuten. Bakoitzak bere aldetik bazuen materiala bildua eta hura atondu eta osatuz burutu zuten «Argitaren bideetan» izeneko lana.
|
|
|
Horretarako bibliografiara jo dute batetik. Hiztegi orokorrez gain, aurretik eginak zeuden hainbat bilketa
|
lan
ere izan dute oinarri eta baita gaiaren inguruko artikulu batzuk ere. A. Perez Bilbaoren «Bermeoko herri hizkera», Bernardo Estornes Lasaren «Erronkariko uskararen hiztegia», Edurne eta Amaia Alustizaren «Zegamako despektiboak» artikulua, «Aizu! »n Karlox Barrentsorok idatzitako «Euskaraz ere baditugu irainak», Iñaki Martiarturen «Zubererazko irain bilduma» argitaragabea edo Covadonga Garciak berak osatutako eta oraindik kaleratu ez den «Bizkaierazko irain bilduma» dira erabilitako iturri batzuk.
|
|
|
Lana martxoaren 4an eta 5ean ikusi ahal izango da Saroben. Sarobeko zuzendari Kike Santiagok idatzi eta zuzendutako
|
lan
honetan emakume eta gizonaren rolak agerian geldituko dira ironiaz beterik. Opera tradizionalarekin hautsiz, «Emakumezko zapatak»en antzerkiak, kantuak, musikak eta zinemak bat egingo dute.
|
|
|
Hona hemen Imanol Laspiurren bizitzaren muina. Hala ere, enbor honen inguruan amets, gogo eta
|
lan
askoz osaturiko adarrak izan ziren. Osotasun honek benetan berezi egin zuten eibartarra bere lagun eta herrikideentzat.
|
|
|
Sorrera honetan Juan San Martin, Bittor Kapanaga, Jabier Zubiaurre, Jose Luis Ugarteburu, Jose Antonio Eizagirre eta beste askorekin batera Imanol ere protagonistetariko bat izan zen. Euskararen eta euskal kulturgintzan
|
lan
egiteak arrisku bat baino gehiago esan nahi zuen garai hartan, euskararekin eta euskal herriarekin zerikusia zuen guztia ezkutuan egin beharra zegoen; horren erakusgarri, esate baterako, Yon Etxaidek 1955ean euskal literaturaz emandako hitzaldia Egotxiagako pagadian izatea.
|
|
|
Euskara berreskuratzeko prozesuan, euskalduntzeak zuen garrantziaz hasiera hasieratik jabeturik, gau eskolen sortzaileetariko bat izan zen Laspiur. Hasierako irakasle haiek egin ohi zuten bezala, eskolak emateaz gain, didaktikarako materiala prestatzen ere
|
lan
handia egin zuen. Imanol Laspiurrek bere eskolak emateko erabilitako baliabide eta materialen nolakotasuna begiratuz gero, euskarak azken hamarkadetan izandako gorabehera eta eboluzioa ikus daiteke neurri handi batean:
|
|
|
Belaunaldi berriei bidea zabaldu eta lana erraztu ostean, AEK ofizialdu zenean, euskara irakasteari utzi zion. Eskola ematen hogei urteko esperientzia hori bilduz, «Euskara Ikasbidea» izenburudun lana osatua zuen, argitaratu gabe dagoena, baina garai bateko irakasleek beraien kabuz egin beharreko
|
lan
izugarriaren erakusle garbi dena.
|
|
|
Euskara erakusteko lanez gainera, euskara bera aztertu asmoz
|
lan
asko egin zuen. Horren ondorioz, 1975ean euskaltzain urgazle izendatu zuten, bere sarrera ekitaldian «Azentu diakronikoa Eibarko euskaran» lana irakurri zuelarik.
|
|
|
Azentua eta intonazioari dagokion atalean berriz, eibarrerak dituen ezaugarri bereizgarriak azaleratzen ditu batez ere. Gaia lantzerako orduan, eibarreraren ezaugarriak adierazteko «Eibarko euskariaren 15 entonaziño arau» ematen ditu, eta honek, neurri batean, antzeko beste saiakera batzuekiko berezi egiten du
|
lan
hau.
|
|
|
Honen adibide gisa hainbat politika instituzional ditugu, zeintzuk eraginkortasun eskasa izaten bukatzen duten, emakumeon arazoa kulturala balitz bezala tratatzen duten, arazoa sektorializatzen duten eta honela sistemaren mantenimendurako izaten bukatzen duten eta ez emakumeok behar dugun iraulipenerako. Bestetik, azken egunotan alderdiek sortu duten kuoten inguruko eztabaida genuke, zeintzuk emakumeon presentzia kontuari lehentasun gehiago eman dioten, bizi dugun zapalkuntza gainditzeko bidean eman liratekeen pauso eta
|
lan
ildo politikoei baino. Nahiz eta egia izan ere, emakumeok oso presentzia txikia dugula zuzendaritza postuetan, eta horren aurrean partaidetza politikak eraman diren, baina guztiz garrantzitsua iruditzen zait emakumeon presentzia hutsak emakumeen aldeko borroka bermatzen ez duela azpimarratzea.
|
|
|
Eta zurrunbilo honen erdian aldiz, gu, emakumeok, pobrezia eta mixeri gorrian (3 pertsona langabetuetatik 2 emakumeak dira),
|
lan
merkatuaren aukerak zabaldu direlaren inguruko hausnarketak geroz eta gehiagotan entzun behar ditugularik, eta horietan bizi ditugun oztopoak, diskriminazioak, sesgoak, mailaketak... alde batera utziz eta horiek gainditzeko bidean baleude bezala tratatuz, geroz eta gehiago emakumeon pobrezia hazkorra ahantzaraziz eta merkatu beltza emakume eta gazteengan sostengatzen dela ezkutatuz (lan murgildua...
|
|
|
...eak dira), lan merkatuaren aukerak zabaldu direlaren inguruko hausnarketak geroz eta gehiagotan entzun behar ditugularik, eta horietan bizi ditugun oztopoak, diskriminazioak, sesgoak, mailaketak... alde batera utziz eta horiek gainditzeko bidean baleude bezala tratatuz, geroz eta gehiago emakumeon pobrezia hazkorra ahantzaraziz eta merkatu beltza emakume eta gazteengan sostengatzen dela ezkutatuz(
|
lan
murgilduaren% 70 ia emakumeek egina)
|
|
|
ODACEk
|
lan
handia darama azken urteetan, besteak beste turismoa, nekazaritza, gizartea eta artzaintzaren sektoreak egonkortzen laguntzen. Ekonomiari dagokionez, ODACEk ekarri du Zuberoara enpresa mindegia, lantegi berriak erakartzeko ezinbestekoa suertatzen den tresna.
|
|
|
». Baina, Zuberoako Sindikatarentzat PCD
|
lan
egitaraua lantzen duen arduradunak badaki jakin, ez dela ibilbide hori arazorik gabekoa eta lan askorik gabekoa izango.
|
|
|
». Baina, Zuberoako Sindikatarentzat PCD lan egitaraua lantzen duen arduradunak badaki jakin, ez dela ibilbide hori arazorik gabekoa eta
|
lan
askorik gabekoa izango.
|
|
|
INSEEk erakutsi duen biztanle kopuruaren apalketa latza ez da zorigaitza, ez eta ezin kausi daitekeen helmuga bat, helburu argia baitute zuberotarrek: artoski
|
lan
egin eta jendea herrian bizitzen iraunarazi. Lanbideak dira beharrezkoak, nola ez, baina Anne Marie Thornaryk azpimarratzen duen gisan,«
|
|
|
Azkenik zerbitzuen sektorea dago, hau ere milako bat lagunen enplegatzaile. Datozen urteetan industria munduko langileak hartzea izanen bada lehentasuna ere, turismoaren eta nekazaritzaren arloek
|
lan
eskaintza egileak bilakatzen dira. Alabaina, oraindik orain gutxi baizik ez baita garatu Zuberoako turismo sarearen gaitasuna.
|
|
|
Aurtengo erroldak erakutsi du Zuberoak 13.500 biztanle dituela, hots, ia milako bat galdu duela hamar urtez. Aurreikuspenak betez geroz, 2010ean bi mila zuberotar gutiago biziko dira sorlekuan, bortxatuak izanen baitira kanpora joatera
|
lan
bila. Horrelakorik gerta ez dadin, 600 lanpostu sortu behar dira eta lanean hasiak dira jada, Zuberoako egitura ekonomikoetako arduradunak eta hautetsiak.
|
|
|
nekazaritzako elikagaietan, mekanikan eta kautxoan, besteak beste. Horiei esker demografia mantendu ahal izango da eta bi mila zuberotarrek herrian
|
lan
egin dute.
|
|
|
Lanarengandik ihesi ez ginen ibiltzen, eta gehiago esango dizut, urguilua izaten genuen
|
lan
asko egiteko: esaterako, nik azken urtetan makinarekin mendia zulatzen jardun nuen, eta egunean 30 metro baino 50 metro zulatzea nahiago izaten genuen!
|
|
|
Hilaren 25ean Gasteizko Printzipal antzokian estreinatu zuen lana, aurrez Valentziako dantza jaialdian estreinatu bazen ere. Muturreko egoera horretan agertzen diren sentimenduak ikuspegi baikor batetik islatzen saiatu da
|
lan
honetan. Horretarako, eszenatokian elementu bakarra ipini du:
|
|
|
Hala ere, XI. edizioan hainbat berrikuntza egingo dugu, lehiaketa indarberritzeko. Berrikuntzetako bat
|
lan
onenak egunkarietan argitaratzea izango da. Sarien aldetik, ordenadoreak, erlojuak, argazki kamerak... eta horrelakoak banatu nahi ditugu hemendik aurrera.
|
|
|
Lan sustapena dela medio, ohikoa ez den moduan ari da Eusko Jaurlaritza hirurogei urte betetzen dituen langileen ordezkapena burutzerik badagoela aldarrikatzen. Neurri hau guztiz egokia jo tzen dute, alde batetik, langabezian dagozen gazteentzat
|
lan
bideak errazten dituelako eta bestetik, gazteek dakarzkiten preparazio eta teknologi berriak lantegietan sartzen dituelako. Hori guztia, ederki dago honela, baina harrigarri dena zera da, administrazioak hain onuragarria jotzen duen sistema (besteentzat), bere buruari ez ezartzea.
|
|
|
Saia gaitezen gauzak ematen, adibidez: arropa, janaria, jostailuak, liburuak,
|
lan
tresnak... Gu ondo portatzen bagara pobreekin, beraiek ondo portatuko dira gurekin, arriskua daukagunean, zerbait behar dugunean... Saia gaitezen denok eta ez gara damutuko.
|
|
|
zkutuan baleude egiten dute
|
lan
, jardun ixila gehienetan, eta musika talde baten arrakasta edo porrotaren erantzuleak dira hein handi batean. Nahi edo nahi ez, beti atzean daude, zalapartaren itzalean gordeta.
|
|
|
Kontzienteki ez dut inoiz nire ezein
|
lan
soinuaren bitartez lotzen saiatu, nire lanek nolabaiteko identitate musikala badutela esan didaten arren. Hainbat arrazoi izan daiteke honen atzean.
|
|
|
Beste alderdi bat da hori. Hastapenean, nire musika produkzioan oinarritua zegoen batik bat, eta
|
lan
horiek eszenatoki batera eramateko beharrezkoa zen teknologia ez zen esistitzen. Zuzeneko abantaila momentu batean sor daitekeen magia hori da.
|
|
|
Nazioartean ospetsuak diren pertsonaiekin egin duzu
|
lan
hainbat urtetan. Makina bat artista ezagutu duzu.
|
|
|
(...) Hasierako helburu nagusi bat bete da. Bestalde, egiteko
|
lan
handia dago oraindik(...). Lehen traba nagusia administrazioaren laguntzarik gabe lanean hastea izan zen.
|
|
|
Hurrengo elkartze sendoa (gaur artekoa izan dena) 83an izan zen, bera Algortako AEK ko" Lauaxeta" euskategian lanean zegoela. Ni ere
|
lan
bila bertaratu nintzen eta han zegoen Teo, gau eskolatik pasa eta euskaltegiko sor tzaileetarikoa. Eta nire oroimenean atzera jo tzen dudanean onartu behar dut han emaniko bizpahiru urteak ahaztezinak izan zirela:
|
|
|
Begi bistakoa da erraz nagusitu dena politikarien artean, esan bezala, deskalifikazioa izan dela, ia denak denen kontra gaizki esaka aritu direlarik, bai euskal partidu nazionalistak nola Madrilen zentrala daukaten partidu nazionalista espainolak ere. Jakina,
|
lan
honetan ere aitortu beharra dago partidu batzuk gehiago nabarmendu direla beste batzuk baino. Zerbait berria esan al dute oraingo hezkuntza sistema desastroso hau aldatzeko?
|
|
|
Beste hainbat euskara elkartetan bezala, herri komunikabide bati ekiteko asmoa azaldu zen iazko udazkenean Hernanikoan ere, eta hori denborarekin bi orriko egunkariaren formulan mamitu da. Udalak dirulaguntza ematea erabaki du, eta une hauetan Dobera elkartea" Hernaniko kronika" kazetaritza eta publizitate alorretan landuko duen
|
lan
taldea kontratatzeko deialdia prestatzen ari da. Inguruko egunkarien tankerako neurriak izango ditu, eta bere bi orrietan Hernaniko albiste eta zerbitzuak eskainiko ditu.
|
|
|
Uztapidek bertso hauetan azaltzen duen moduan, astoak
|
lan
ugari egin du. Garraiorako erabilia izan da batez ere.
|
|
|
Bai industrian eta bai nekazaritzan garraiolari fina izan dugu. Industrian, zama eramaile eta indar iturri moduan
|
lan
egin du. Nekazaritzan aldiz, konta ezinak dira egin dituen lanak.
|
|
|
La salud por las plantas medicinales" izeneko lana izan zen. Oraingoan,
|
lan
berri honetan, gai berdinera hurbildu da, baina alderdi esoteriko eta erritualari garrantzi handiagoa emanez. Izan ere, liburuak jasotzen dituen 160 sendabideetatik batzuen eragin positiboa onartzen bada ere, askok eta askok kutsu esoteriko eta erritual nabarmena du.
|
|
|
Arriskatzearen aldeko apustua egin du Tanttakak,
|
lan
ausarta bezain ederra taularatuz. Obra jitoan uzteko arriskua zegoen, testua berez ez baita sobera teatrala.
|
|
|
Baina ez, norabidea galdu gabe kairatzen du untzia Fernando Bernuesek. Hori da
|
lan
hau ikusita ateratzen dugun ondorioa. Gizakiaren bakardadearen gaineko hausnarketa du erraietan.
|
|
|
Protagonistak jazz munduko pertsonaia baten ezaugarriak dituenez, zer hobe horretarako Iñaki Salvador baino, istorioak bere neurrira egindakoa dirudi-eta. Hain zuzen, bera gabe, ezinezkoa izango zen
|
lan
hau fundamentuz taularatzea. Pianoaren birtuoso honek teklak nola laztantzen dituen entzute hutsak obra hau liluraz ikusteko atxikitzen zaitu.
|
|
|
Eskertzekoa litzateke beraz, bien arteko solasek antzerkiaren molde garbiagoa balute, ikusleok dena narratzailearengandik jaso beharra izan ez dezagun. Hori da
|
lan
honi leporatu ahal zaion" baina" bakarra.
|
|
|
Antza denez, azken erditze honetan ikusten den antzo, abertzaleek gizarte honetara kalteak baizik ez dituzte ekarri. Berak, ordea, bere lagunekin batera, oraingokoak, meritu guztiak dauzka,
|
lan
izugarria egin baitute. Areago oraindik haiek lirateke demokraziaren izenean aritu diren bakarrak.
|
|
|
Hausnartu ezezik, proiektua mamitzen ere hasi zen. Sarobek duela sei urte ekin zion bideari, eta sorreratik egin du
|
lan
zazpigarren artearen alde. Zinema eskola bat du eta zinema ekoizpen ugari egin dituzte bertan, bai Sarobek, baita gune hori erabili duten enpresek ere.
|
|
|
Oarsoaldea Garapen Agentziako gerenteak honela definitu du: " Film Comissionen funtzioa proiektua mundu osoan saltzea da,
|
lan
komertziala egingo luke". Azken finean, film batzordeak informazio, kudeaketa eta laguntza zerbitzuak eskainiko lituzke, produkzioak erraztu eta merkatu daitezen.
|
|
|
Urria aldera eraikuntza lanak hasi nahi lituzkete, azkar ez badabiltza beste batzuk aurreratuko direlako. Enrique de Santiagok aipatu duenez," eskaintza gehiago izan ditugu, baina guk Oarsoaldeari eman diogu hitza, eta beraiekin egingo dugu
|
lan
. Baina mugitu beharra dago, bestela, beste leku batean egingo dute".
|
|
|
Etxe barrura begira ere jarri dira AEK ko kideak, baita hainbat ondoriotara iritsi ere. Irakasleriaren
|
lan
baldintzetan aurrerapausuak eman dituzte azken urteetan, soldatak zertxobait igo eta gizarte segurantza zein lan baldintzen normalizazioan ezarritako epeak laburtuz. Oraindik ez omen da, hala ere, zentzu honetan nahi adina aurreratu.
|
|
|
Etxe barrura begira ere jarri dira AEK ko kideak, baita hainbat ondoriotara iritsi ere. Irakasleriaren lan baldintzetan aurrerapausuak eman dituzte azken urteetan, soldatak zertxobait igo eta gizarte segurantza zein
|
lan
baldintzen normalizazioan ezarritako epeak laburtuz. Oraindik ez omen da, hala ere, zentzu honetan nahi adina aurreratu.
|
|
|
Irakasleen formakuntzari dagokionez honako puntuak dira lortu beharrekoak, didaktika taldeak osaturiko txostenaren arabera: orain arteko oinarrizko prestakuntza (Glotodidaktika I eta II ikastaroak) sistematizatu eta berritu; egungo diplomaturaren ordezkoa abian jarri; herrialdez herrialdeko 3 urteko planak osatu;
|
lan
talde nazionala sortu; jardunaldien eta bileren bidez formaziorako testuinguru egokiak sortu; espezializazioa bultzatu; eta didaktika foroetan parte hartu.AEK k bere kurrikulu propioa garatzeko asmoa du eta horretarako HABEk burututakoa ezagutaraziko dute lehenik, ondoren dokumentua aurkeztu, eztabaidatu eta diseinatzen joateko.
|
|
|
Funtzionamenduak ere bere bilakaera izango du eta alor desberdinetan plangintzak zehaztea bultzatuko da horretarako
|
lan
talde bereziak sortuz. Teknologia berriek ere euren tokia izango dute, informazioaren trukaketa hobetzeko sare bat antolatzeko asmoa baitago.
|