|
2004
|
|
|
Emakumeek aginte hau onartu eta seme alabei helerazteko ardura zuten. Familia eredu honek
|
lanaren
banaketa sexuala areagotzen zuen, muturrera eramanez eta emakumearen estereotipo tradizionala indartuz.
|
|
|
Eta beno andriak eta emakumiak klaro behin ezkonduz geotz etzuten lanik itten, itten zuten lan etxian» (Arantxa). Nahiz eta emakume hauek fabriketan lan egin, fabrika hauetan ere
|
lanaren
banaketa sexual bortitza ematen zen. Emakumeei lanik «sinpleenak» ematen zitzaizkien, inolako ardura eta prestigiorik gabekoak.
|
|
2006
|
|
|
Eta alderantziz, gizonak ez dira, emakumeen zereginetan, sartzen. Hau da,
|
lan
banaketa sexualari buelta eman ordez, sendotu egiten da.
|
|
|
Mendebaldean, azken bi mendeetan, emakumeek jasaten duten aukeraezberdintasuna argudio biologizisten bidez izan ohi da aztertua eta arrazoitua, horrela, emakumezkotasuna eta biologia estu estu lotuz. Eskema horren barruan,
|
lan
banaketa sexualaren jatorria, zeinen arabera emakumeei umeen eta besteenzaintzaren ardura eta garrantzi sozial txikiagoa duten zereginak egozten zaizkien, emakumeen, aparteko biologian, legoke, hau da, ugaltze fisiologia propio batean, gizon eta emakumeen eskubide sozialen ezberdintasuna ezaugarri biologikoetanoinarrituz eta zilegituz.
|
|
|
3 Gizonak/ aitak inplikatzeko neurriak asmatzea eta abian jartzea, gizonen etaemakumeen arteko
|
lan
banaketa sexuala irauliz. Horretarako, bi lan esparruantzematen ditut:
|
|
2014
|
|
|
%25 gutxiago kobratzen dute batez beste; kontratu eskasagoen jabe dira; eta goi kargu gutxiagoren arduradun. Sistema neoliberalaren krisiak ez du areagotu baino egin
|
lanaren
banaketa sexualak aspaldi sortutako amildegia.
|
|
|
Emakundek argitaratutako dokumentuei erreparatuz,
|
lanaren
banaketa sexualak oraindik indarrean darrai. Adibidez, EAEn eraikuntzan lan egiten duten hamarretik bederatzi gizonak dira, eta industrian diharduten hamarretik zortzi.
|
|
|
Emakumeak azpiratuta zeuden familiaren baitan zeukaten paperagatiketa
|
lanaren
banaketa sexualagatik (Scraton, 1995). Hirurogeita hamarrekohamarkadaren hasieran, eskola mistoa ailegatu zenean, langile mugimenduarenborrokak berriro hasi ziren eta erakunde feministak eratzen ere, hezkuntza sistemaberritzea eskatzen.
|
|
|
45), hizkuntza modernoari buruzko konbentzio batean, «emakumea» zer den galdetuzuen eta lesbianak emakumeak ez direla esaten amaitu zuen hitzaldia. Wittigenustez, «emakume», «gizon», «sexu», «desberdintasun», «kultura», etab. sozialkieraikitako kategoriak dira, harreman botere desberdinak mantentzea dutela helburu.Are gehiago, Gayle Rubin en (1986) lanen arabera,
|
lanaren
banaketa sexualak etadesioaren eraikuntza psikologikoak (batez ere eraikuntza edipikoak) gizakiak sortzeneta produzitzen dituen sistemaren oinarriak dira. Wittigekin batera, Rubinek dioemakumeen zapalkuntzarako derrigorrezko heterosexualitatea ezinbestekoa dela.Bere aldetik, Wittigek argudiatu zuen emakumeen zapalkuntza heterosexualitatearenobligazioan oinarritzen denez, «emakume» kategoria harreman sozial, ekonomikoeta sexualetatik kanpo ez dela existitzen, arraza eta sexuarekin gertatzen den bezala.Aldiz, errealitatea sortzen duen alegiazko eraikuntza baten aurrean gaude.
|
|
|
Sistema horietan, diferentziak (biologikoak barne) tankera zehatzetan eraikitzen dira, marko global etalokal anizkoitzetan12 Genero sistemak autonomoak baina elkarrekintzan dauden hiruazpisistematan multzokatzeko adostasuna dago: botere eta prestigio harremanak, produkzio harremanak eta
|
lanaren
banaketa sexuala, eta sexualitatearen eta emozioenantolakuntza13 Horietako edozein eremutan emakumeek eta gizonek izan dezaketenegoera, aldakorra izan daiteke eta, era berean, beraien artean ezberdintasunak etakontraesanak sor daitezke; beraz, analisirako ikuspegi integrala eta erkatzaileabeharrezkoa litzateke.
|
|
|
Dena dela, horiek eraikuntza bakanak dira, «emakumeen gorputzak»sortzen dituztenak partekatutako sufrimenduen biktima moduan. Gabezia egoereketa sexu zehatz batekin lotutako lan gogorrek ere elkartzen dituzte emakumeenbizkar tolestuak, baina kasu horretan
|
lanaren
banaketa sexualak eragin du zatiketa, eta ez gorputzen batasun naturalak. Gorputz potentzialki amatiarren beste bateratzebat gertatzen da politika demografikoak egiten direnean, nahiz eta kasu hori ere«natura»tik urrun egon.
|
|
2016
|
|
|
jabego pribatua sortu arte, ez zegoen gaur ezagutzen dugun sexu ezberdintasunaren modukorik. Giza historiaren hastapenetan, ekoizpen sistema ekonomikoaren barruan, osagarria zen
|
lanaren
banaketa sexuala, hierarkikoa izan beharrean. Garai bateko gizarteetan, gizonek animalia basatiak ehizatzen zituzten, eta emakumeek, berriz, fruitu eta berdura basatiak biltzen; gizarte haietan, ekintza ekonomikoak ziren bi biak, ezinbestekoak, komunitateak iraungo bazuen.
|
|
|
Andreek, adibidez, josi egiten zuten, eta janaria prestatzen; gizonak, berriz, baratzean eta ehizan aritzen ziren (ñameak, artoa eta bestelako berdurak biltzen zituzten, eta animalia basatiak harrapatzen, untxiak eta didelfidoak, eguneroko errazio monotonoei gauza goxoren bat gehitzeko). Ez dirudi
|
lanen
banaketa sexual hori hierarkikoa zenik: gizonen zereginak ez ziren emakumeenak baino hobeak, ezta eskasagoak ere.
|
|
|
Beharrezkoak ziren lan guztiak. Are gehiago, zenbait zantzuk iradokitzen dute
|
lanen
banaketa sexual hori ez zela beti zorrotz zorrotza: batzuetan, gizonek txabola barruan egiten ei zuten lan, eta emakumeak, berriz, baratzean eta ehizan aritzen ei ziren.
|
|
2017
|
|
|
Hainbat teoria eta justifikazio mota aurki daitezke literatura zientifikoan
|
lanaren
banaketa sexualaren iturria azaltzeko eta, beraz, lan segregazioaren jatorriak ulertzeko. Azalpen ezberdinetara jo daiteke:
|
|
|
Enpresen kultura, genero aldetik neutrala dela ulertzera ematen den arren, praktikan ideia hori ez baita islatzen. Lanbide maskulinizatuek dituzten ezaugarriek bere horretan jarraitzen badute, gizarteak
|
lanaren
banaketa sexualean oinarritzen jarraitzen duelako dela pentsa daiteke. Izan ere, oro har, gizonezkoek dute erabateko eskuragarritasun laborala, beren lan arloa lan eremu ordainduari mugatzen baitzaio gehienetan.
|
|
|
Bada bai, biolentzia estrukturala eta ekonomikoa. Baina fenomeno hori bere sakontasunean ulertzeko (eta borrokatzeko)
|
lan
banaketa sexualari, ekoizpen ereduari, eta abarrei begiratu diegu, horretarako berariazko kontzeptuak eta teoriak aplikatuz.
|
|
|
Beste aldean, berriz,
|
lan
banaketa sexualak berarekin dakarren emakumeen bereizkeria sozial eta ekonomikoaren ideia oinarri hartzen duen ikuspegi materialista eta ez diferentzialista defendatzen dutenak egongo lirateke{ 69}. Alde honetatik gertu lerratuko litzateke, Bizkaian, urte bitartean aktibo egon zen Zaintza Plataforma{ 70}, non hainbat talde feminista eta sindikatutako partaideak bildu ginen.
|
|
|
Feminismoan ohikoa da pentsatzea edozein testuingurutan hauteman daitezkeela zaintza lantzat hartzen ditugun zereginak, gure gizartean duten tankera eta antolaketa modu berarekin. Ez gara ohartzen lan horiek zentzu osoa hartzen dutela antolaketa sozial eta ekonomiko zehatz batean, non ekoizpen eta gizarteratze bide konkretuak bultzatzen diren, non gizonezkoak merkaturako ondasunen ekoizpenera eta emakumezkoak zaintzara orientatzen dituen
|
lan
banaketa sexuala ardatz nagusietako bat den.
|
|
2018
|
|
|
XIX. mendearen hasierako talde erradikal batzuetan, nabarmendu zuten
|
lanaren
banaketa sexuala lotuta dagoela emazteen mendekotasunarekin; bereziki, sozialista owenista kooperatiboek, William Thompson barne. –Familia bakarraren hitzarmenen?
|
|
2019
|
|
|
5 Aurrekoarekin lotura estuan, maitasun ideologia horrek
|
lanaren
banaketa sexuala sustatuko luke. Ondorioz, emakumeok maitasunagatik lan egin behar dute besteon kargu eginez, eta horrek menpeko jartzen ditu, maitasunarekin (zaintzarekin) loturiko lan horiek, beste edozein lanekiko, aitortza ekonomiko urriagoa eta aitortza sozial anbiguoa eskuratzen baitute.
|
|
2020
|
|
|
Zenbait esparrutan
|
lan
banaketa sexuala gertatzen da, adibidez, musikan gizon gehiago daude proportzioan, barran ere mutil gehiago daude. Orain dela 16 urte sortu ziren Piratak eta duela bi urte arte koordinatzaile nahiz idazkaria gizonak izan dira beti.
|
|
|
garbitzaileak, zahar etxeetako langileak, etxez etxeko laguntzaileak... «Arazoaren erroa da
|
lan
banaketa sexuala eta koloniala, zerbitzu publikoen falta eta aberastasuna gutxi batzuen esku pilatzea. Horregatik hitz egiten dugu patriarkatuaren eta kapitalaren arteko aliantza kriminalaz».
|
|
|
Silvia Federici pentsalari feminista italiarrak hala azaldu du ideia hori Caliban eta sorgina liburuan. Hots, sorgin ehiza
|
lanaren
banaketa sexual berri baten garapenarekin lotuta zegoela, emakumeak ugalketa lanera konfinatzeko helburuz. Zehazki, kapitalismoaren hastapenekin lotzen du Europan ehunka mila emakumeren hilketa ekarri zuen jazarpen bortitza.
|
|
2021
|
|
|
Emakumeen mendekotasuna naturaz justifikatzen zuten, emakumea naturaz ahul, emozional, partikular... gisa ezaugarrituz eta ‘emakumeen auzia’ familiaren eremu ‘naturaleko’ auzi pribatutzat joz. Era horretan, kontratu sozialaren eskutik, kontratu heterosexuala taxutu, birsortu eta naturalizatu zen, sexuak diferentzia presozial eta eratzaile erabakigarri gisa aurresuposatuz eta horren araberako espazio zein
|
lan
banaketa sexuala ezarriz: ‘arra= gizona= maskulinoa’/ ‘emea= emakumea= femeninoa’ era kontrajarri eta asimetrikoan definituta eta desira/ familia heterosexualaren bidez osagarrituta.
|
|
|
gizadiaren legeen eta nazioaren ohituren ordaina (Locke), gizartean zaharrena eta naturala den egitate bakarra (Rousseau) edota gizartearen sorburu natural eta nahitaezkoa (Hegel). Bestetik, familian izaten ziren botere harreman menderatzaileak eta
|
lan
banaketa sexuala ere naturaltzat jotzen zituzten: senarra trebeagoa eta indartsuagoa denez (Locke), senarrak naturaz ezaugarri hobeak dituelako (Kant), komenigarriena zein egokiena hori denez (Mill) edo emakumea familiaren eta sexu bizitzaren interes partikularren ikur denez (Freud).
|
|
|
Batzuentzat etxeko lanak laidogarriak eta itogarriak ziren; besteentzat, ihesbidea. Batzuen familia egiturak gizonaren tiraniaren isla ziren; besteetan sexu berdintasuna zen nagusi eta
|
lan
banaketa sexuala ez zen hain zurruna. Batzuei enplegu produktiboetan aritzea debekatzen bazieten ere, besteek gizonekin orpoz orpo egiten zuten lan kotoian, tabakoan, artoan, azukre kanaberan edota industrietan.
|
|
|
Besteak beste, emakumeen gorputzaren gaineko kontrola, parte hartze komunitarioa eta sexualitatearen forma ez prokreatzaile oro ‘heresiatzat’ jo eta jazarri egin zituzten. Era horretan, produkzioa eta erreprodukzioa bereizi eta emakumea lan indarraren eta bizitzen produkzio sozialaren3 menera kateatzea ezintzen zuten oztopoetatik askatu zuten,
|
lanaren
banaketa sexuala ezarriz (Federici 2017). Hirugarrenik, konkista eta arpilatzearen eskutik, herrialde osoak kolonizatu eta esklabizatu zituzten, baliabideak desjabetuz, bertako subjektuak arrazializatuz nahiz deshumanizatuz eta lanaren nazioarteko banaketa koloniala ezarriz.
|
|
2023
|
|
|
hemezortzi, epe laburrerako, eta bost, epe luzerako. Bertzeak bertze, nahi dute zaintza duinen unibertsaltasuna eskubide bat dela aitortzea eta bermatzea, zaintza sistema publiko komunitarioa garatzea, zaintza zerbitzuen pribatizazioa amaitzea, zaintzeko denborak bermatzea, pentsio duinak bermatzea eta
|
lanen
banaketa sexual eta arrazista amaitzea.
|
|
|
Beste aldetik, luzera begiratu behar da, eta «sistema kapitalista, arrazista eta heteropatriarkala gaindituko dituen» sistema sozial bat imajinatu eta definitu. Luzera begita, zaintza sistema publiko komunitarioa garatzea aldarrikatuko dute, baita
|
lanaren
banaketa sexual eta arrazista amaitzea ere. Izan ere, greba ez da prozesuaren amaiera izango:
|
|
|
Bigarrenak, aldarri estrategikoaren inguruko beste proposamen bat mahaigaineratu du: ez da nahikoa lan mota hauek" duintzearekin" edota
|
lanaren
banaketa sexual orekatuago bat aldarrikatzearekin; kalitatezko lan eta bizi baldintza berdinak helburu izan behar ditugu. Zergatik izan behar da mediku baten soldata pazientea etxean zaintzen duen langilearena baino altuagoa?
|
|
|
Bidasoako Ikasle Abertzaleakek hainbat asanblada antolatu dituzte Irunen baita Hondarribiko Talaian ere grebaren gaia lantzeko azken bi asteotan. Eta atzokoan," zaintza zerbitzua, kalitatezkoa, doakoa eta unibertsala eskatuz, eta
|
lan
banaketa sexualarekin amaitzea" aldarrikatzeko hainbat pintaketa egin zituzten zentroaren atarian, baita informazioa banatu ere. Ikasleak grebaren lanketa egiten ari zirela, Ertzaintza deitu eta hauek bi ikasle identifikatu zituzten.
|
|
|
Egungo zaintzen eredua irauli beharra dagoela nabarmendu dute. " Zaintzekiko konpromisoak nahiz erantzukizunak hartu behar dira, eta
|
lanaren
banaketa sexual eta arrazista desegin. Zaintza, premia eta eskubide kolektibo gisa hartuta, bizitza osoan zehar". Zaintza, gogorarazten dutenez," bizimodu duina eraikitzeko oinarria da:
|
|
|
Dagoeneko aipatu denez, gizarte zibila harreman kontraktualen bidez egituratuta dago, ezkontza izanik emakumearen giza menderakuntzetako bat ahalbidetzen duena
|
lanaren
banaketa sexualaren bitartez. Ezkontza Estatuak zilegi egiten duen harreman moduetako bat denez gero, Butlerrek azpimarratu du legitimazio hori beste errealitate batzuen bazterketaren bidez gauzatzen dela, ezkontzatik kanpo geratzen diren sexu praktikak eta harremanak ulergaitzak eta sostengaezinak bihurtuz.
|
|
|
Horrez gain, emakumearen zapalkuntza gurasotasun heterosexualetik, eta ez biologiatik, datorrela argudiatu zuen. Haren arabera,
|
lanaren
banaketa sexualak eta homosexualitatearen eta intzestuaren tabuak egituratzen zuten emakumeen trafikoa; lanaren banaketa sexualak generoen arteko dependentzia sortzen du, eta horregatik ezkontzera behartuta daude gizonak eta emakumeak. Gainera, odolekoen artean ezkontzarik ez onartzeak eragiten zuen emakumeen trafikoa; gizonak haien artean harremantzen dira emakumeak objektu gisa banatzeko, oparirik onena emaztea izanik.
|
|
|
Horrez gain, emakumearen zapalkuntza gurasotasun heterosexualetik, eta ez biologiatik, datorrela argudiatu zuen. Haren arabera, lanaren banaketa sexualak eta homosexualitatearen eta intzestuaren tabuak egituratzen zuten emakumeen trafikoa;
|
lanaren
banaketa sexualak generoen arteko dependentzia sortzen du, eta horregatik ezkontzera behartuta daude gizonak eta emakumeak. Gainera, odolekoen artean ezkontzarik ez onartzeak eragiten zuen emakumeen trafikoa; gizonak haien artean harremantzen dira emakumeak objektu gisa banatzeko, oparirik onena emaztea izanik.
|
|
|
Aldiz, emakumeek biolentzia jasaten dute emakume izateko baina, horrez gain, trafikoaren objektu izateko ere. Horren oinarrian dago heterosexualitatea prozedura instituzionalizatua dela; produkzio katean beharrezkoa den etorkizuneko lan indarra bermatzeko, beharrezkoa da erreprodukzioa modu eraginkor batean funtzionatzea, eta horretarako beharrezkoa da heterosexualitatearen (binarismoaren eta
|
lanaren
banaketa sexualaren) erreprodukzioa.
|