|
2002
|
|
|
Ekoizpen eredu kapitalistan, diote marxistek,
|
lan
ez ordaindua dela medio edo langilearen esplotazioa dela medio, kapitalistak beretzat propio sortzen duen gainetekina da plusbalia. Harago joanez, egoera hipotetiko batean murgildurik, nahiz eta kapitalistak bere balio osoan erosten dion bere esku lana langileari, produktua merkatuaren eskuetan uzten duen unean, produktu horrek, langaien kostuak eta ekoizpen kostuak likidatuta, kapitalistari ematen dion errentagarritasuna, etekina?
|
|
2015
|
|
|
Hala ere, desazkundeko hainbat autorek hausnarketa sakonagoa eskatzen dute lan alorrean, besteak beste, honako hauen inguruan: (i) lanaren produktibitatea kontabilizatzean kanpo eraginak barneratu; (ii) «enplegu» terminoaren esanahia birdefinitu, adibidez, etxeko
|
lan
ez ordainduak eta boluntarioen sektorea barneratuz; (iii) zerbitzu sozialek eskaintzen duten estaldura hedatu, adibidez, oinarrizko errentaren hedapenarekin.
|
|
2017
|
|
|
Beraz, umeen zaintza Tokion emakumeari guztiz lotuta jarraitzen duen ekintza da, eta oso era garbian banatzen da ekoizpen eremutik. Bizitzaren bermatzea generifikatua dagoen
|
lan
ez ordaindu eta ez aitortua da, eta horrek ikusgarritasuna kentzen dio. Eremu pribatuan mantentzen den beharra da, ekoizpen zentroetatik urrun, eta era nahiko bakartian garatzen da.
|
|
2019
|
|
|
Hobeto beharreko bi arlo aipatu ditu bereziki: batetik," lan ordainduaren eta
|
lan
ez ordainduaren esparruetan dauden desberdintasunak oso agerikoak dira eta erantzunkidetasuna txertatu egin behar dugu. Bestetik, emakumeen kontrako indarkeriaren esparruan areago jo behar dugu, elkarrekin jorratuz biolentziaren gizarte deslegitimazioa eta biktimen arreta eta aitorpena.
|
|
|
Posfordismoaren azken urteetan, krisi ekonomikoaren kudeaketa eta ekonomiaren digitalizazioa medio, ikusi ahal dugu nola ekonomiaren parte bat lan ordaindutik
|
lan
ez ordaindura igarotzen den (Huws, 2014: 155).
|
|
|
Omisio hori dela eta, feminista ugarik erredukzionistatzat jo dute Marx, eta feminismoaren eta marxismoaren arteko integrazioa mendekotasun prozesu baten gisa bizi izan dute.29 Halere, lehenago aipatu ditudan autoreek erakutsi dute posible dela Marxen kategoriekin lan egitea; 30 horretarako, baina, nahitaezkoa da kategoria horiek berriz eraikitzea eta beren ordena arkitektonikoa aldatzea, grabitate zentroan ez daitezen egon bakarrik soldatapeko lana eta salgaien produkzioa, horiekin batera egon daitezen lan indarraren produkzioa eta erreprodukzioa eta, bereziki, azken horri dagokionez emakumeek etxean egiten duten zatia. Hori eginez gero, agerian jartzen dugu metaketarako eta borrokarako eremu berri bat; halaber, azaleratu egiten dugu kapitalak
|
lan
ez ordainduarekiko eta lanegun osoarekiko duen mendekotasuna.31 Izan ere, Marxek lan produktiboari buruz garatutako teoria erreprodukzio lanaren dimentsio guztietara zabalduz gero, bi gauza lor ditzakegu: batetik, genero harremanak kapitalismoan duen tokiari buruzko teoria bat eraiki dezakegu; bestetik, klase borrokaren irakurketa berri bat egin dezakegu, eta uler dezakegu zer baliabide erabiltzen dituen kapitalismoak bere burua erreproduzitzeko, lan erregimen eta garapeneta azpigarapen molde desberdinak sortuz.
|
|
2020
|
|
|
Eta kapital horien berdinketa ez da diru sarreren berdinketaren parekoa: berdintasun ekonomikoak berdintasuna eskatzen du lan ordainduan eta ez ordainduan, baina
|
lan
ez ordainduan berdintasuna emateko, ongizate erregimena, alegia, erakunde publikoak aldatu behar dira, ez soilik sistema produktibo eta ekonomiko patriarkala, eta hori guztia gerta dadin, gizonen kapital sinboliko eta soziala mugatu behar da kapital horien eraldaketaren bidez eta ez kapital horiek zatituz edo banatuz, soldatarekin edo diruarekin egin daitekeen moduan.... Oraingo sistema patriarkalean gizonen kapital sinbolikoa emakumeen biolentzia sinbolikoa da; beraz, ez da gizonek hiru sagar dituztela eta emakumeek bat, baizik eta gizon emakume kategoriak deseraiki behar direla, eta kategorien desegite horrek kapitalen eraldaketa eskatzen du aldi berean, hori da logika performatibo materialistaren barne funtzionamendua.
|
|
|
Despatriarkalizazio prozesu hori martxan jartzeko proposamen zehatzak ere egin ditugu ikerketa honetan aztertutako patriarkatuaren dimentsio bakoitzean: lan ordainduan,
|
lan
ez ordainduan, estatuaren ongizate erregimenean eta eremu sozio-politikoko hainbat arlotan, zehazki alderdiei, sindikatuei, hedabideei eta herri mugimenduei dagokienez.
|
|
|
landunak, langabetuak, soldatak, errentak, intersekzionalitatea arrazaren, generoaren eta adinaren arabera, propietateak, kontratu motak, etab., beren artean duten eragina aztertuz. Berdina
|
lan
ez ordainduarekin: lanaren kategorizazioa, lan motak, errutinazkoak, ludikoak, aldiberekotasuna, etab., gehi aurreko azpiatalekin duten harremana argitu.
|
|
|
Horretarako, makroak eta mikroak diren indize eta adierazle sortak osatu behar dira patriarkatuaren dimentsio eta azpiatal bakoitzeko datuak eta azterketak uztartzeko eta emaitza edo ikuspuntu osoago eta sistematikoagoa lortzeko. Horretarako, esan dugu,
|
lan
ez ordaindua neurtzeko falta diren adierazleak gehitu behar dira, baina baita eremu diskurtsibo berriak garatu ere, orain arte ikusten ez ziren eta beharbada berriak diren XXI. mendeko patriarkatuaren birsortze zirkuituak identifikatu ahal izateko. Biolentzia sinboliko ezberdinen sistema kontzeptuala aztertu behar da, biolentzia sinbolikoaren eta zuzenaren arteko lotura sistematizatu behar da, eta lan ordainduarekin eta lan ez ordainduarekin uztartu.
|
|
|
Horretarako, esan dugu, lan ez ordaindua neurtzeko falta diren adierazleak gehitu behar dira, baina baita eremu diskurtsibo berriak garatu ere, orain arte ikusten ez ziren eta beharbada berriak diren XXI. mendeko patriarkatuaren birsortze zirkuituak identifikatu ahal izateko. Biolentzia sinboliko ezberdinen sistema kontzeptuala aztertu behar da, biolentzia sinbolikoaren eta zuzenaren arteko lotura sistematizatu behar da, eta lan ordainduarekin eta
|
lan
ez ordainduarekin uztartu. Biolentzia sinbolikotik biolentzia zuzenera doan bidean baitaude lan ordaindua eta ez ordaindua eta, jakina, kultura eta egitura normatibo publikoen bidezko sozializazioa.
|
|
|
sektorea esku pribatuetan uzten da, mozkinak irabaztea helburu duten enpresa pribatuetan. Ondorioz, jangelarik gabe geratzen dira eskola asko, eta jantoki pribatu batera mugitu behar dira umeak edo etxean bazkaldu behar dute, hau da, emakumeen lan zama igotzen da eta
|
lan
ez ordaindua, lehen erakunde publikoek eskaintzen zutena emakumeak kontratatuz, orain emakumeek egiten jarraitzen dute, baina kobratu gabe edo soldata baxuagoekin eta baldintza prekarioagoetan. Neoliberalismo patriarkalaren adibide ezin hobea izateaz gain, ongizate erregimen mediterranearraren adibide bikaina ere bada.
|
|
|
kategoriak? Militantziaz eta lanaz gain beste zereginik ez duen militantea litzateke, hau da,
|
lan
ez ordaindua, etxeko lana eta zaintza lana egiten ez duen militantea, ziurtatua duena bere zaintza, arlo afektiboa eta soldata edo eguneroko mantenua, bazkaria eta umeen ardura. Militantzia eredu horrek, denbora bakarraren?
|
|
|
Hego Euskal Herriko ongizate ereduan, erakunde publikoen papera mugatua da ongizatea sortzerakoan, eta gainontzekoa merkatuaren eta
|
lan
ez ordainduaren esku, hau da, emakumeen esku, uzten du: Hego Euskal Herrian emakumeek lan ez ordaindua (erakunde publikoek bere gain hartzen ez dutena) merkantilizatzeko aukera izango dute beren klase sozio-ekonomikoaren arabera, I. eta II. kapituluetan ikusi bezala.
|
|
|
Hego Euskal Herriko ongizate ereduan, erakunde publikoen papera mugatua da ongizatea sortzerakoan, eta gainontzekoa merkatuaren eta lan ez ordainduaren esku, hau da, emakumeen esku, uzten du: Hego Euskal Herrian emakumeek
|
lan
ez ordaindua (erakunde publikoek bere gain hartzen ez dutena) merkantilizatzeko aukera izango dute beren klase sozio-ekonomikoaren arabera, I. eta II. kapituluetan ikusi bezala. Azken datuen arabera, EAEko biztanleriaren %12, 1 eta NFEko biztanleriaren %12, 6 pobrezia edo gizarte bazterketa arriskuan dago (17,4 Iparraldean), eta %21, 7 EB (Eurostat, 2018).
|
|
|
Ikus aurreko Kapituluetan emakume pentsionisten, migranteen eta oro har emakumeen soldatak eta kotizazio maila, eta gazteen emantzipazio adina, errenta dela batetik (soldata prekarioak/ kotizazio urria), eta etxebizitza garestia, bestetik (eraikuntzak eta kapitalismo finantzarioak dakarten espekulazioa eta kapital metaketa kontuan hartu behar da, arlo horiek ez baitute ekonomia errealean onurarik ekartzen). Guzti horrek langileen eta, oro har, emakumeen ongizate maila murrizten du, haiek baitira erakunde publikoek egiten ez duten edo pribatizatzen duten lan horren arduradunak,
|
lan
ez ordainduaren bidez edoeta lan ordaindu feminizatu eta beraz prekarizatuen bidez.
|
|
|
Kontua da eremu pribatuan eta publikoan, ekonomikoan eta politikoan, sozialean eta instituzionalean ematen den emakumeen ausentziak kausa berdinak dituela eta, erlazio patriarkalen dimentsio guztiak lotu ezean, hau da, lan ordaindua,
|
lan
ez ordaindua, erakunde publikoak eta estatua, gizonen biolentzia zuzena, biolentzia sinbolikoa eta eremu publiko politiko eta soziala, dugula eraldatu emakumeak emakume izate hutsagatik subordinatzen dituzten egitura, mekanismoak eta praktika multzoak.
|
|
|
Azpimarratu nahi dugu, lan ordainduan eta ez ordainduan bezala, emakumeek botere edo kapitalen bat handitzen dutenean besteren bat galtzen dutela, gizarteak duen egitura (eta joera, praktika, habitus eta marko diskurtsibo ia oro) patriarkala dela-eta. Gogoan izan soldata handiagoa duten emakumeek (bikote heterosexualetan)
|
lan
ez ordaindu gehiago egiten dutela, nomaltasun patriarkalak gizonei ematen baitie soldata handiagoa eta, beraz, lan merkatutik at, berbideratzen, dira merkatuan, desbideraturikoak?, eta arlo komunikatiboan ere berdina gertatzen da, hau da, mahairen batean emakumeak gehiengoa izan badira, orduan, elkarrizketatu eta gonbidatuen artean (nahiz eta ia beti gizonak izan) dudarik gabe dira denak gizonak.
|
|
|
II KAPITULUAPATRIARKATU LIBERALAREN BIGARREN DIMENTSIOA:
|
LAN
EZ ORDAINDUA
|
|
|
Gainbalioa ez zaie soilik produktu zehatz batzuei atxikiko orain arteko irizpideei jarraituz (lan indarraren prezioa dute gizon talde batzuek ezarri orain bezala), baizik eta egindako lana, ordaindua eta ez ordaindua, era berean banatuko da komunitateak adostutako irizpideen arabera, bi lan mota horien egiturazko eraldaketa lortu arte: lan ordainduak ez du inoiz
|
lan
ez ordaindua gaindituko, ez denboran ezta balioan ere, eta banakako guztiek lan ordaindu eta ez ordaindu antzekoa egingo dute (ezin da lan ordainduan emandako denbora lan ez ordaindutik kendu), hauen arteko zatiketa desagertu arte desmerkantilizazio eta desfamiliarizazioaren bidez. Proposatutako sistema horrek berrikuspena eta ebaluaketa jarraitua du, ez dadin merkantilizazioa izan kapital sozial... Hori da epe ertainera merkantilizazioa mugatu eta, epe luzera, neutralizatzeko bidea.
|
|
|
Gainbalioa ez zaie soilik produktu zehatz batzuei atxikiko orain arteko irizpideei jarraituz (lan indarraren prezioa dute gizon talde batzuek ezarri orain bezala), baizik eta egindako lana, ordaindua eta ez ordaindua, era berean banatuko da komunitateak adostutako irizpideen arabera, bi lan mota horien egiturazko eraldaketa lortu arte: lan ordainduak ez du inoiz lan ez ordaindua gaindituko, ez denboran ezta balioan ere, eta banakako guztiek lan ordaindu eta ez ordaindu antzekoa egingo dute (ezin da lan ordainduan emandako denbora
|
lan
ez ordaindutik kendu), hauen arteko zatiketa desagertu arte desmerkantilizazio eta desfamiliarizazioaren bidez. Proposatutako sistema horrek berrikuspena eta ebaluaketa jarraitua du, ez dadin merkantilizazioa izan kapital sozial, ekonomiko eta sinbolikoaren iturri, eta lan desberdinen kategorizazioa aldatze aldera nahiz lan horiek sortzen dituzten kapital ezberdinen banaketa bidezkoagoa ziurtatze... Hori da epe ertainera merkantilizazioa mugatu eta, epe luzera, neutralizatzeko bidea.
|
|
|
Sagastizabalek (2017) dioen moduan, lehen mailako ikasketak dituzten emakumeen Lan Zama Guztia (LZG) murriztu egin da etxeko eta zaintza lanari eskainitako denbora gutxitu dutelako (1:24 minutu bitarte) eta, bestetik, lan ordainduari eskainitako denbora ere murriztu da (20 minutu) krisi ekonomikoa dela eta(). Lehen mailako ikasketak dituzten emakumeen LZG gutxitzen da baina bigarren mailako ikasketak dituzten emakumeen artean handitu egiten da lan ordainduari eskainitakoa handitzen dutelako eta ez dutelako
|
lan
ez ordainduari eskainitakoa murrizten.
|
|
|
Gizonek, lehen mailako eta bigarren mailako ikasketak dituztenek, lan ordainduari eskainitako denbora murrizten dute (bigarrenek gehiago) eta
|
lan
ez ordainduari eskainitako denbora zertxobait handitzen dute. Genero arteko LZGn desoreka txikiena goi mailako ikasketak dituztenen artean gertatzen da.
|
|
|
Unibertsitate ikasketak dituzten gizonek, aldiz, lan ordainduari eskainitako denbora ez dute apenas murrizten, lehen eta bigarren mailako ikasketak dituztenekin alderatuta, eta aldi berean, denbora gutxiena handitzen dute
|
lan
ez ordainduari, etxeko eta zaintza lanari eskainitako denbora. Lehen mailako ikasketak dituzten gizonak dira lan ordainduari eskainitako denbora gehien murrizten dutenak eta gehien handitzen dutenak etxeko eta zaintza lanetan, eta horien atzetik bigarren mailako ikasketak dituzten gizonak.
|
|
|
Esfera produktibo maskulinizatuak aitortza soziala dauka eta autonomia pertsonala eskaintzen du. Halako ezaugarririk ez du lan erreproduktiboak,
|
lan
ez ordaindua ikusezina da sozialki eta bigarren mailakotzat hartzen da eta ez da lan, ez ordaindua, erreproduktiboa delako, ezpada emakumeek egiten dutelako, eta, beraz, ikusezina da sozialki.
|
|
|
Emakume pentsiodunek %43 gutxiagoko saria dute Hego Euskal Herrian. Azken urteetako pribatizazio prozesuak, sistema kapitalista kudeatzen duen neoliberalismoak burututakoa, xede ezberdinak ditu, horien artean, langileria pobretzea eta zehazki emakumeak berriro ere
|
lan
ez ordaindura kondenatzea. Erakunde publikoen pribatizazioak, hezkuntza, osasungitza eta zerbitzu publikoak barne, emakumeen lan zama handitu eta prekarizazioa irmotzen du.
|
|
|
sektorea esku pribatuetan uzten da, mozkinak irabaztea helburu duten enpresa pribatuen esku. Ondorioz, a) jangelarik gabe geratzen dira eskola asko, eta jantoki pribatu batera mugitu behar dira umeak edo etxean bazkaldu behar dute, hau da, emakumeen lan zama igotzen da eta
|
lan
ez ordaindua, lehen publikoa zena, erakunde publikoek eskaintzen zutena emakumeak kontratatuz, orain, emakumeek egiten jarraitzen dute, baina kobratu gabe (desmerkantilizazioa). b) emakumeek lan zama igo eta lan ez ordaindua handiagotzen duten bitartean, enpresa pribatuetako langileek gutxiago kobratzen dute, janari kaskarragoa ematen dute eta horrela mozkinak metatzen dituzte (prekarizazioa). c)... Azkenik d) umeen osasuna kaltetzen du, eta, beraz, ez da soilik emakumeek lan gehiago egiten dutela eta gutxiago kobratu, horrek osasunean duen ondorioarekin batera, baizik eta umeen osasuna ere okertzen dela eta merkatuaren mozkinen edo irabazien araberakoa izango dela janaria, eta ez ongizateak edo osasunak eskatzen dutenaren araberakoa.
|
|
|
sektorea esku pribatuetan uzten da, mozkinak irabaztea helburu duten enpresa pribatuen esku. Ondorioz, a) jangelarik gabe geratzen dira eskola asko, eta jantoki pribatu batera mugitu behar dira umeak edo etxean bazkaldu behar dute, hau da, emakumeen lan zama igotzen da eta lan ez ordaindua, lehen publikoa zena, erakunde publikoek eskaintzen zutena emakumeak kontratatuz, orain, emakumeek egiten jarraitzen dute, baina kobratu gabe (desmerkantilizazioa). b) emakumeek lan zama igo eta
|
lan
ez ordaindua handiagotzen duten bitartean, enpresa pribatuetako langileek gutxiago kobratzen dute, janari kaskarragoa ematen dute eta horrela mozkinak metatzen dituzte (prekarizazioa). c) Horrek bidea errazten die ustelkeriari eta legez kanpoko jarduerei, eta gizon gutxi batzuen diru sarrerak handiagotzen ditu, neoliberalismo patriarkalaren oinarria birsortuz. Azkenik d) umeen osasuna kaltetzen du, eta, beraz, ez da soilik emakumeek lan gehiago egiten dutela eta gutxiago kobratu, horrek osasunean duen ondorioarekin batera, baizik eta umeen osasuna ere okertzen dela eta merkatuaren mozkinen edo irabazien araberakoa izango dela janaria, eta ez ongizateak edo osasunak eskatzen dutenaren araberakoa.
|
|
|
Publifikazio prozesua bihar bertan zabal daitekeen prozesua da, horrelako prozesu batean eskola publiko orok (eskola orok publikoa izan lukeela kontuan hartuz) jangela publikoa izan luke, bertan lan egiten duten emakumeek soldata duina irabazi lukete eta umeak eskolan bazkaltzera bultzatu litzateke, emakumeen etxeko lan karga eta
|
lan
ez ordaindua murrizteko. Horrek demokratizazioa zabaltzen du, jangela publikoek pribatuek baino janari osasuntsuagoa bermatzeaz gain, umeen eta emakumeen ongizatea handitzen dute ardatz horretan, bai jangelan lan egiten duten emakumeena baita etxeko lanetan eta zaintzan ari direnena.
|
|
|
Hurrengo Kapituluan
|
lan
ez ordainduari buruz hitz egingo dugu, baina erlazio zuzena duenez lan ordainduan ematen diren zapalkuntza eta erlazio patriarkalekin, horiek guztiak neurtzeko eta aztertzeko dagoen zailtasuna aipatu nahi dugu hemen, nahiz eta hurrengo atalean aztertuko dugun zehaztasun handiagoarekin. Horretarako, Metxe Larrañagaren eta Yolanda Jubetoren hitzak erabiliko ditugu.
|
|
|
Patriarkatuaren birsortze mekanismoak aztertzeko (lehen helburua), lau dimentsio hartu ditugu kontuan: erlazio patriarkalak lan ordainduan,
|
lan
ez ordainduan, estatuan (kasu honetan, ongizate erregimenean) eta eremu sozio-politikoan. Uste dugu dimentsio bakoitzean lortutako edo galdutako botere edo kapital ekonomiko, kultural, sozial eta sinbolikoak beste eremuetako kapitalak aldatzen dituela.
|
|
|
Familiarizazioa (ongizatea lortzeko emakumeen
|
lan
ez ordainduarekiko dagoen dependentzia maila eta mota):
|
|
|
Egungo sistema politiko ekonomikoan oso zaila da bizitza duina izatea lan merkatutik kanpo (eta lan merkatuak ere ez du ziurtatzen), erakunde publikoek ez badituzte eskubideak unibertsalki bermatzen; lan estatusaren araberakoak baitira normalean eskubideak. Estatu liberaletan desmerkantilizazioa oso txikia da; hortaz, ongizate gutxien eskaintzen duten erregimenak dira, eta desfamiliarizazioari dagokionez, diru nahikoa duten emakumeak bakarrik desfamiliariza daitezke baldin eta merkantilizazioaren estrategia erabiltzen badute (adibidez, emakumeek
|
lan
ez ordaindua egiteari uzten diote norbait kontratatu badezakete). Azkenik, erregimen kontserbadore eta mediterranearrak liberalenak baino merkantilizazio zertxobait txikiagoa dute eta familiarizazio handiagoa.
|
|
|
Hau da, hierarkia tradizionalak mantentzearen aldekoak dira, estatua ez da liberaletan bezain txikia, eta korporatismoaren logika jarraitu izan ohi dute, liberaletan ez bezala (Esping Andersen, 1999). Hortaz, eskubideak lan estatusari lotuak daude baina estatua handiagoa da eta familiarekiko, hau da, emakumeen
|
lan
ez ordainduarekiko dependentzia handiagoa dago ongizatea lortzeko. Herrialde kontserbadoreak/ korporatibistak eta mediterranearrak katolikoak (katolikoagoak) izan ohi dira, liberalak eta iparraldekoak baino komunitarioagoak (onerako eta txarrerako) eta, egitura politikoei dagokionez, sexistagoak, emakumeek egiten duten lan ez ordaindua askoz handiagoa baita beste bi erregimenetan baino.
|
|
|
Hortaz, eskubideak lan estatusari lotuak daude baina estatua handiagoa da eta familiarekiko, hau da, emakumeen lan ez ordainduarekiko dependentzia handiagoa dago ongizatea lortzeko. Herrialde kontserbadoreak/ korporatibistak eta mediterranearrak katolikoak (katolikoagoak) izan ohi dira, liberalak eta iparraldekoak baino komunitarioagoak (onerako eta txarrerako) eta, egitura politikoei dagokionez, sexistagoak, emakumeek egiten duten
|
lan
ez ordaindua askoz handiagoa baita beste bi erregimenetan baino. Hortaz, liberalek baino desmerkantilizazio handiagoa dute baina familiarizazio handiagoa.
|
|
|
Patriarkatua sei dimentsiotan banatu izan da (Walby, 1998), baina hemen lau dimentsio aztertuko ditugu: erlazio patriarkalak lan ordainduan,
|
lan
ez ordainduan, estatuan eta eremu sozialean. Estatua esatean ongizate erregimena barnebildu dugu, eta legeak, justizia aparatua, indar polizialak eta hainbat eremu zehatzetako politika publikoak kanpo utzi ditugu.
|
|
|
Erraztasunagatik eta pragmatismoagatik, bigarren kapituluan txertatu dugu biolentzia sinbolikoaren azalpena. Biolentzia sinbolikoaren dimentsio kontzeptuala
|
lan
ez ordainduaren kapituluan garatu dugu, baina, patriarkatuaren gainontzeko dimentsio guztien argamasa denez, kapitulu guztietan barneratu dugu. Dimentsio guztiek dituzte beste dimentsioak barne, errealitatean batera joan ohi dira, hau da, lan ordainduan ematen den menderakuntza patriarkala ezin da ulertu lan ez ordainduan ematen dena kontuan hartu gabe, baina lan ez ordainduan gertatzen dena ulertzeko biolentzia sinbolikoa zer den ulertu behar da:
|
|
|
Biolentzia sinbolikoaren dimentsio kontzeptuala lan ez ordainduaren kapituluan garatu dugu, baina, patriarkatuaren gainontzeko dimentsio guztien argamasa denez, kapitulu guztietan barneratu dugu. Dimentsio guztiek dituzte beste dimentsioak barne, errealitatean batera joan ohi dira, hau da, lan ordainduan ematen den menderakuntza patriarkala ezin da ulertu
|
lan
ez ordainduan ematen dena kontuan hartu gabe, baina lan ez ordainduan gertatzen dena ulertzeko biolentzia sinbolikoa zer den ulertu behar da: nola funtzionatzen duen eta zer nolako ondorioak dituen beste ardatzetan, tartean, biolentzia zuzenean; ezin baita ulertu gizonen biolentzia zuzena emakumeen kontra, emakume izateagatik, ez bada emakumeen sozializazioa biolentzia sinboliko patriarkalaren bidez aztertzen,, emakume?
|
|
|
Biolentzia sinbolikoaren dimentsio kontzeptuala lan ez ordainduaren kapituluan garatu dugu, baina, patriarkatuaren gainontzeko dimentsio guztien argamasa denez, kapitulu guztietan barneratu dugu. Dimentsio guztiek dituzte beste dimentsioak barne, errealitatean batera joan ohi dira, hau da, lan ordainduan ematen den menderakuntza patriarkala ezin da ulertu lan ez ordainduan ematen dena kontuan hartu gabe, baina
|
lan
ez ordainduan gertatzen dena ulertzeko biolentzia sinbolikoa zer den ulertu behar da: nola funtzionatzen duen eta zer nolako ondorioak dituen beste ardatzetan, tartean, biolentzia zuzenean; ezin baita ulertu gizonen biolentzia zuzena emakumeen kontra, emakume izateagatik, ez bada emakumeen sozializazioa biolentzia sinboliko patriarkalaren bidez aztertzen,, emakume?
|
|
|
Berrikuntza gutxiko asistentziak behar baino presentzia handiagoa dauka gure gizarte babeseko sisteman, eta pribatizazioak presentzia handiegia, horrexegatik kokatzen da Hego Euskal Herria, orain ikusiko ditugun hainbat arrazoirekin batera, mediterranearra den baina eredu liberalaren zantzuak dituen ongizate erregimenean. Zaharren eta oro har zaintzaren kasuan, ikusi dugu aurreko kapituluetan, merkantilizatzen denean prekarizazioa handitzen da; hortaz, emakume batzuen
|
lan
ez ordaindua murrizten da eta beste batzuen lan ordaindu prekarioa zabaldu. Hau ez da emakumeen ardura, nahiz eta sozialki horrela irudikatu nahi duten erakunde, enpresa eta komunikabide patriarkalek.
|
|
|
Egungo, zaintza kate globalak? emakumeak esplotatzen ditu hainbat gune eta egoeratan, erakunde publikoak eta merkatua (sistema neoliberala) patriarkalak direlako, ez emakumeek
|
lan
ez ordaindua egiteari utzi nahi diotelako.
|
|
|
Zahartzaroaren fenomenoak nagusiki emakumezko aurpegia dauka eta zahartzaroaren handitzeak, emakumeen
|
lan
ez ordaindua handitzeaz gain, lan ordainduaren prekarizazioa ere zabaltzen du, erakunde publikoek bere gain hartzen ez duten heinean (printzipioz publikoa den horrek ongizatea baitu lehentasun eta, aldiz, pribatuan, mozkinak dira lehentasun).
|
|
|
Hego Euskal Herrian dugun ongizate erregimena ezaugarritzeko, estatuaz edo erakunde publikoez, merkatuaz edo lan ordainduaz, eta
|
lan
ez ordainduaz gain, erakundeen politika publikoak aztertu behar dira. Ikerketa honek egiturazko ezaugarritze bat egiteko helburua duen heinean, egiturazko elementuak, politikak, erlazioak eta mekanismoak bakarrik aztertuko ditu; ondorioz, alde batera utziko dugu arlo bakoitzean egiten diren politika publiko guztien azterketa eta, lehenik, gizarte babesak dituen 7 eremu egonkortuak hartuko ditugu kontuan:
|
|
|
Zenbateraino eta nola eragin du lan ordainduan ematen den sexu diskriminazioak?
|
Lan
ez ordainduari eskaintzen zaion denborak zein erlazio du kapital sinboliko urriarekin. Eta, kapital sinboliko baxu horrek kapital ekonomiko urriarekin?
|
|
|
Estatistikek alde handia dagoela esaten digute, batetik, Denbora Aurrekontuen Inkestaren arabera, bataz bestekoaren aldea 1 baita (1993an 7,2koa zenean), hau da, gizon batek ordu bat egiten duenean
|
lan
ez ordainduan, emakume batek 7,2 egiten ditu. Bestetik, langabezian geratzeak ondorio oso desberdinak dauzka gizonengan eta emakumeengan.
|
|
|
ikus ADI, Eustat, 2018), emakumeek denbora gehiago eskaintzen diotela lanari, gizonek baino. Emakumeek 27 minutu gehiago eskaintzen zioten 2013an etxeko lanari eta gizonek lan ordainduari zertxobait gutxiago (ordubete gutxiago) eta zertxobait gehiago
|
lan
ez ordainduari (43 minutu gehiago). Hortaz, 1993an emakumeek gizonek baino ordu bat eta 7 minutu gehiago eskaintzen zioten eta 2013an 51 minutu.
|
|
|
Horrek azaltzen baitu zergatik neurtu behar den emakumeen parte hartzea, esparru batean zein bestean, parte hartze horren kalitatearen bidez eta ez soilik kantitatearen bidez. Hala ere, Lan Zama Guztia neurtuta, emakumeek ordubete gehiago lan egiteak esan nahi du astean gizonek baino 7 ordu gehiago egiten dutela lan, hau da, ia lanaldi oso bat gehiago, eta 30 ordu inguru gehiago hilabetean. Bestetik, emakumeek
|
lan
ez ordainduari denbora gehiago eskaintzen diote, eta garrantzitsua da kontuan hartzea lan ez ordainduaren espaziotik ez dela kapital sozial eta sinbolikorik lortzen apenas, ezta kapital ekonomikorik ere, eta aipatu dugu kapital ekonomikoak ahalbidetzen duela prestigioa eta estatusa lortzea gizarte liberal kapitalistetan, hala nola, kapital soziala eta sinbolikoa metatzea eta alderantziz.... Datuak kontuan izanik, kontziliazioa edo korresponsabilitatea emakumeen kontu bat izan dela argudia daiteke, eta hala irudikatzen eta bizitzen dute elkarrizketatuek ere (ikus datuak I Kapituluan).
|
|
|
Horrek azaltzen baitu zergatik neurtu behar den emakumeen parte hartzea, esparru batean zein bestean, parte hartze horren kalitatearen bidez eta ez soilik kantitatearen bidez. Hala ere, Lan Zama Guztia neurtuta, emakumeek ordubete gehiago lan egiteak esan nahi du astean gizonek baino 7 ordu gehiago egiten dutela lan, hau da, ia lanaldi oso bat gehiago, eta 30 ordu inguru gehiago hilabetean. Bestetik, emakumeek lan ez ordainduari denbora gehiago eskaintzen diote, eta garrantzitsua da kontuan hartzea
|
lan
ez ordainduaren espaziotik ez dela kapital sozial eta sinbolikorik lortzen apenas, ezta kapital ekonomikorik ere, eta aipatu dugu kapital ekonomikoak ahalbidetzen duela prestigioa eta estatusa lortzea gizarte liberal kapitalistetan, hala nola, kapital soziala eta sinbolikoa metatzea eta alderantziz. Datuak kontuan izanik, kontziliazioa edo korresponsabilitatea emakumeen kontu bat izan dela argudia daiteke, eta hala irudikatzen eta bizitzen dute elkarrizketatuek ere (ikus datuak I Kapituluan).
|
|
|
Emakumeek
|
lan
ez ordainduari eskainitako denbora murriztu dute gehiago, lan ordainduari eskainitako denboraren gainetik, eta gizonek gehiago murriztu dute lan ordainduari eskainitako denbora, lan ez ordainduari eskainitako denbora handitu baino. Lan ez ordainduari eskainitako denbora emakumeek alde bakarrez murriztu dute, alegia.
|
|
|
Emakumeek lan ez ordainduari eskainitako denbora murriztu dute gehiago, lan ordainduari eskainitako denboraren gainetik, eta gizonek gehiago murriztu dute lan ordainduari eskainitako denbora,
|
lan
ez ordainduari eskainitako denbora handitu baino. Lan ez ordainduari eskainitako denbora emakumeek alde bakarrez murriztu dute, alegia.
|
|
|
Emakumeek lan ez ordainduari eskainitako denbora murriztu dute gehiago, lan ordainduari eskainitako denboraren gainetik, eta gizonek gehiago murriztu dute lan ordainduari eskainitako denbora, lan ez ordainduari eskainitako denbora handitu baino.
|
Lan
ez ordainduari eskainitako denbora emakumeek alde bakarrez murriztu dute, alegia. Horregatik, nahiz eta gizonek ez duten gehiegi handitu lan ez ordainduari eskainitako denbora, emakumeek murriztu dutenez, Lan Zama Guztia (LZG) orekatu egin da zertxobait.
|
|
|
Lan ez ordainduari eskainitako denbora emakumeek alde bakarrez murriztu dute, alegia. Horregatik, nahiz eta gizonek ez duten gehiegi handitu
|
lan
ez ordainduari eskainitako denbora, emakumeek murriztu dutenez, Lan Zama Guztia (LZG) orekatu egin da zertxobait.
|
|
|
Zergatik? Esan berri dugunarengatik, gizonek
|
lan
ez ordaindua egiterakoan, edo emakumeei (neskame eta zerbitzari bezala definituak izan diren heinean) egotzi zaizkien esparruetan sartzean, gustukoen dituzten jarduerak hartzen dituzte: umeen eta zaharren zaintzaren artean, umeena; lan ez ordaindu errutinazko eta ez errutinazkoen artean, azkenekoak; eta errutinazkoak direnen artean, ludikoenak.
|
|
|
Esan berri dugunarengatik, gizonek lan ez ordaindua egiterakoan, edo emakumeei (neskame eta zerbitzari bezala definituak izan diren heinean) egotzi zaizkien esparruetan sartzean, gustukoen dituzten jarduerak hartzen dituzte: umeen eta zaharren zaintzaren artean, umeena;
|
lan
ez ordaindu errutinazko eta ez errutinazkoen artean, azkenekoak; eta errutinazkoak direnen artean, ludikoenak. Sagastizabalen tesian Mª Ángeles Duránen ikerketa azaltzen da.
|
|
|
|
Lan
ez ordainduan, gizonak laguntzaile gisa aritzen dira eta ez dago inolako presio publiko eta sistematikorik hori aldatzeko. Lan ez ordainduaren administrazioak, kudeaketak eta exekuzioak emakumeen esku jarraitzen du.
|
|
|
Lan ez ordainduan, gizonak laguntzaile gisa aritzen dira eta ez dago inolako presio publiko eta sistematikorik hori aldatzeko.
|
Lan
ez ordainduaren administrazioak, kudeaketak eta exekuzioak emakumeen esku jarraitzen du. Gizonen absentzia onartuta dago, datuek dioten moduan eta elkarrizketatuek behin eta berriro aipatzen duten moduan, enpleguan, ordaindutako lanean aritzeko izan baitira sozializatuak.
|
|
|
dute, jarraitua eta konstantea. Emakumeek denbora ezberdinak dituzte, eta ez da sekula denbora jarraitua, baizik eta moztua, etena eta inkonstantea, haien denbora ez dagoelako jarduera nagusi batek gidatua, bi edo hiru jarduerak gidatzen baitute (lan ordaindua,
|
lan
ez ordaindua eta horren barne etxeko lan ezberdinak eta zaintza lan ezberdinak, guztiek beren logika ezberdinekin, eta bizitzak daraman zaurgarritasun eta behar aldakorrekin). Gogoratu Glaude eta de Singly k (1986) diotena:
|
|
|
Sagastizabalen tesiak dioenez (2017), gizonen parte hartzea lan ordainduan egiturazkoa da, zutabe nagusia, eta
|
lan
ez ordainduan puntualagoa izan ohi da. Are gehiago, etxeko lanetan parte hartzerakoan normalean arratsaldez edo gauez ematen da, edo asteburuetan.
|
|
|
Emakumeen aisialdiaren ezaugarria sekuentzialitatea den bitartean, denbora tarte motzak, eta normalean familiako beste norbaitekin egindakoak, askotan umeak. Gizonek diakronikoki antolatzen dute beraz aisialdia eta
|
lan
ez ordaindua. Horri, balioaren eta kapital sinbolikoaren pisua gehitu behar zaio.
|
|
|
Horregatik esaten da mugimendu eta teoria feminista ezberdinetatik, emakumeek lan zikina egiten jarraitzen dutela, eta partekatzen denean, gizonen gehiengo oso handiak laguntza ematen duela. Legarretak (2012) dioen moduan, oso desberdina da
|
lan
ez ordainduan laguntzaile izan (gizona) edo lan ordainduan laguntzaile izan (emakumea) (ikus I Kapitulua). Lan ez ordainduan gizonek zaborra jaitsi dezakete edo arropa zintzilikatu (ocupación), baino emakumeek dute lan ez ordainduaren kudeaketa, plangintza, etab. (preocupación, gestión, carga mental).
|
|
|
Legarretak (2012) dioen moduan, oso desberdina da lan ez ordainduan laguntzaile izan (gizona) edo lan ordainduan laguntzaile izan (emakumea) (ikus I Kapitulua).
|
Lan
ez ordainduan gizonek zaborra jaitsi dezakete edo arropa zintzilikatu (ocupación), baino emakumeek dute lan ez ordainduaren kudeaketa, plangintza, etab. (preocupación, gestión, carga mental).
|
|
|
Legarretak (2012) dioen moduan, oso desberdina da lan ez ordainduan laguntzaile izan (gizona) edo lan ordainduan laguntzaile izan (emakumea) (ikus I Kapitulua). Lan ez ordainduan gizonek zaborra jaitsi dezakete edo arropa zintzilikatu (ocupación), baino emakumeek dute
|
lan
ez ordainduaren kudeaketa, plangintza, etab. (preocupación, gestión, carga mental).
|
|
|
Lan ordainduan Adam Smithen eta, oro har, teoria liberal eta neoliberalaren esku ikusezina interesen barne eta berezko harmonia kosmikoa bada, eta
|
lan
ez ordainduan, teoria patriarkal guztien arabera, esku ikusezina natura biologikoa bada; teoria feminista eta materialista baten arabera, lan ez ordainduaren esku ikusezina emakumeak dira (Carrasco, 2001), eta, jakina, lan ordainduaren esku ikusezina, langileak.
|
|
|
Lan ordainduan Adam Smithen eta, oro har, teoria liberal eta neoliberalaren esku ikusezina interesen barne eta berezko harmonia kosmikoa bada, eta lan ez ordainduan, teoria patriarkal guztien arabera, esku ikusezina natura biologikoa bada; teoria feminista eta materialista baten arabera,
|
lan
ez ordainduaren esku ikusezina emakumeak dira (Carrasco, 2001), eta, jakina, lan ordainduaren esku ikusezina, langileak.
|
|
|
|
Lan
ez ordainduan, eta, oro har, lan ordainduaren eta ez ordainduaren artean dauden desoreka eta erlazio patriarkalak neurtzea ez da erraza, hainbat arrazoi direla medio. Hala ere, bietatik, lan ez ordaindua neurtzea da zailena, eta, horregatik, eremu horretan ditugun datuak elkarrizketekin osatu behar dira; are, datuak lortzeko marko berriak behar dira eta dauzkagun tresnak findu:
|
|
|
Lan ez ordainduan, eta, oro har, lan ordainduaren eta ez ordainduaren artean dauden desoreka eta erlazio patriarkalak neurtzea ez da erraza, hainbat arrazoi direla medio. Hala ere, bietatik,
|
lan
ez ordaindua neurtzea da zailena, eta, horregatik, eremu horretan ditugun datuak elkarrizketekin osatu behar dira; are, datuak lortzeko marko berriak behar dira eta dauzkagun tresnak findu: botere erlazioen kuantifikazioa findu behar da eta dimentsio kualitatiboa neurtzeko eta identifikatzeko sistema kontzeptual berriak garatu behar dira.
|
|
|
botere erlazioen kuantifikazioa findu behar da eta dimentsio kualitatiboa neurtzeko eta identifikatzeko sistema kontzeptual berriak garatu behar dira. Patriarkatu liberalaren
|
lan
ez ordaindua identifikatzeko eta neurtzeko aurkitu ditugun zailtasunak zerrendatu ditugu, erakunde publikoek eta oro har eragile ezberdinek kontuan har ditzaten hobetu beharreko eta sortu beharreko tresna kuantitatibo eta kontzeptualak. Helburu horrekin, Legarreta, Sagastizabal, Luxan eta Larrañagaren iruzkinak ere jaso ditugu era laburtuan.
|
|
|
kontzeptu horrek ez du lanen batuketa xinple bat iradokitzen, baizik eta egunean egiten ditugun jardueren konplexutasuna handitu. Ez da bakarrik emakumeak lan merkatuan sartzen direnean
|
lan
ez ordainduarekin jarraitzen dutela, baizik eta merkatuan bertan beste modu batean aritzen direla (kontratu partzialak, bilakaera ez da lineala eta metagarria gizonena bezala, etab.). Horrek eraginak dauzka pentsioetan, lanetik eratortzen diren eskubide eta prestazioetan, etab. Bestalde, eskubide sozio-politikoetan pentsatzen badugu, ez daukate denborarik parte hartze sozio-politikorako.... Eta hori oso zaila da kuantitatiboki neurtzea.
|
|
|
Eta hori oso zaila da kuantitatiboki neurtzea. Biolentzia sinbolikoaren dimentsioa barneratu behar dugu, hau da, absentzia presentzia hirukoitzaren tesian ondorioztatzen da, eta gure elkarrizketatuek garbi adierazi dute, hiru espazioetan (lan ordaindua,
|
lan
ez ordaindua eta espazio sozio-politikoa) dauden emakumeek errudun sentsazioa eta zama sozial handia dutela, eta gizonek aldiz ez, oso naturalizatua dutela beren espazioa merkatua eta militantzia dela, ez zaintza eta etxeko lanak, zeintzuk ez duten kapital sozialik eta sinbolikorik sortzen.
|
|
|
Eta ibilbide profesional bat garatzeko orduan hori zigortu egiten da, eta askotan kontziliatzeko daukaten aukera bakarra lan partziala da. Emakumeen kasuan, lan ordainduaren etenak edo galerak haien
|
lan
ez ordainduaren karga handitzen du, gizonen kasuan ez. Hortaz, lan ordainduan ematen den diskriminazioarekin amaitu behar da, lan ez ordainduan eragina baitu.
|
|
|
Emakumeen kasuan, lan ordainduaren etenak edo galerak haien lan ez ordainduaren karga handitzen du, gizonen kasuan ez. Hortaz, lan ordainduan ematen den diskriminazioarekin amaitu behar da,
|
lan
ez ordainduan eragina baitu. Emakumeek utzi badiote zerbait egiteari, etxeko lanak egiteari utzi diote, ez zaintza lanak egiteari.
|
|
|
Etxeko lanetan gizonen parte hartzeak gora egin du, datuon arabera. Guk diogu errutinazko etxeko lanak emakumeek egiten jarraitzen dutela eta
|
lan
ez ordaindu horren nukleo gogorraren arduradunak direla: gizonek labadora jartzen dutela esatean, kontuan hartu behar da ez dela berdina arroparen kudeaketa osoa egitea (erosi, zikina dagoena bildu, garbitu, zintzilikatu edo plantxatu) eta bere tokian jartzea, edo labadora jarri behar duten bakoitzean emakumeari deitzea (telefonoz bada ere), ez dakitelako non dagoen xaboia, edo non zintzilikatu arropa (kudeaketa deitu duguna).
|
|
|
Eskubide hori egoera osasuntsu eta demokratikoan gauzatzeko, erakunde publikoen esku hartzea derrigorrezkoa da. Zaintzaren eta
|
lan
ez ordainduaren inguruan aurretik aipatutakoa hartu dute kontuan erakundeok. Bestetik, Mexiko Hiriko Konstituzioaren 4 artikulua oinarri hartuta, hurrengoa ere barneratzea eskatzen dugu:
|
|
|
PATRIARKATU LIBERALAREN BIGARREN DIMENTSIOA:
|
LAN
EZ ORDAINDUA
|
|
|
|
Lan
ez ordainduan ematen diren desoreka patriarkalak lan ordainduan bezain materialak dira. Hau da, emakumeen kontrako biolentzia materiala lan ordainduan eta ez ordainduan ematen da.
|
|
|
Hau da, emakumeen kontrako biolentzia materiala lan ordainduan eta ez ordainduan ematen da. Kontua da, gizonak, kapitalismoaren garapenarekin, beren lan indarra saldu behar izan dutela bizirauteko, baina lan ordainduak edo soldatak sortzen duen biolentzia materiala (gainbalioaren estrakzioarekin lotutakoa)
|
lan
ez ordainduan ere ematen da emakumeen kasuan, lan indarraz gain gorputza eta bizitza osoa saldu behar izan dutelako: emakumeek, bizirauteko, gizon batekin ezkondu behar zirelako, lehenik eta behin (edo monja sartu edo puta bilakatu).
|
|
|
emakumeen biziraupena ez da soilik edo hala beharrez lan indarraren salmentan (merkatuan) oinarritu, baizik eta haien bizitza osoa gizonei, salduz? biziraun behar izan dute, aitaren objektuak ziren, lehenik, eta gero, gizon baten emazte moduan; neskame edo ama etxeko andre moduan, hau da,
|
lan
ez ordainduaren bidez, esklabutzaren zantzuak hartuz (lan egin etxea edo logela edo janariaren truke, alegia). Hortaz, lan ez ordainduan ematen den desoreka hori biolentzia materiala ere bada emakumeen kasuan, baina ez gizonen kasuan.
|
|
|
biziraun behar izan dute, aitaren objektuak ziren, lehenik, eta gero, gizon baten emazte moduan; neskame edo ama etxeko andre moduan, hau da, lan ez ordainduaren bidez, esklabutzaren zantzuak hartuz (lan egin etxea edo logela edo janariaren truke, alegia). Hortaz,
|
lan
ez ordainduan ematen den desoreka hori biolentzia materiala ere bada emakumeen kasuan, baina ez gizonen kasuan. Hau da, dena ez da biolentzia:
|
|
|
Emakumeek egiten duten
|
lan
ez ordaindua ez dute pistola baten mehatxupean egiten, edo eremu maskulinizatuetarako sarrera eza ez da debeku esplizituekin gauzatzen. Emakumeak eraikuntzan, magistraturan, bankuetako eta enpresetako goi karguetan, zerbitzu industrialetan, erredakzio eta administrazio batzordeetan edo ertzaintzan ez sartzeko beste metodo eta estrategia batzuk erabiltzen dira:
|
|
|
|
LAN
EZ ORDAINDUA: ETXEKO LANA ETA ZAINTZA LANA
|
|
|
Orain patriarkatuaren bigarren dimentsioa,
|
lan
ez ordaindua, ulertzeko tresna gehiago ditugu, eta erlazioan jarriko dugu, lehenik, lan ordainduaren dimentsioarekin eta, hurrengo kapituluan, estatua ongizate erregimenarekin, alegia, hirugarren dimentsioarekin. Lehenik, lan ez ordaindua bi talde handitan banatu dugu:
|
|
|
Orain patriarkatuaren bigarren dimentsioa, lan ez ordaindua, ulertzeko tresna gehiago ditugu, eta erlazioan jarriko dugu, lehenik, lan ordainduaren dimentsioarekin eta, hurrengo kapituluan, estatua ongizate erregimenarekin, alegia, hirugarren dimentsioarekin. Lehenik,
|
lan
ez ordaindua bi talde handitan banatu dugu: etxeko lanak eta zaintza.
|
|
|
Eta, gero, lan arlo horietako bakoitzean beste azpitalde batzuk osatu ditugu. Kontuan izan arlo feminizatuenak (segregatuenak)
|
lan
ez ordainduan ematen direla, edo lan ez ordainduaren merkantilizazio berantiarretik eratorritakoetan.
|
|
|
Eta, gero, lan arlo horietako bakoitzean beste azpitalde batzuk osatu ditugu. Kontuan izan arlo feminizatuenak (segregatuenak) lan ez ordainduan ematen direla, edo
|
lan
ez ordainduaren merkantilizazio berantiarretik eratorritakoetan.
|
|
|
EAEko demokrazia patriarkala. Lan ordaindua,
|
lan
ez ordaindua, ongizate erregimena eta eremu sozio-politikoa, Gasteiz, Emakunde.
|
|
|
EAEko demokrazia patriarkala ikerlanean frogatzen dutenez (Etxeberria et al. 2019), kontratu sexualak indarrean jarraitzen du. Araba, Bizkai eta Gipuzkoako ongizate erregimen mediterranearrean, beste erregimenekin alderatuta," familiarekiko, hau da, emakumeen
|
lan
ez ordainduarekiko dependentzia handiagoa dago ongizatea lortzeko" (ibid.: 16).
|
|
|
EAEko demokrazia patriarkala. Lan ordaindua,
|
lan
ez ordaindua, ongizate erregimena eta eremu sozio-politikoa, Gasteiz, Emakunde.
|
|
|
EAEko demokrazia patriarkala ikerlanean frogatzen dutenez (Etxeberria et al. 2019), kontratu sexualak indarrean jarraitzen du. Araba, Bizkai eta Gipuzkoako ongizate erregimen mediterranearrean, beste erregimenekin alderatuta," familiarekiko, hau da, emakumeen
|
lan
ez ordainduarekiko dependentzia handiagoa dago ongizatea lortzeko" (ibid.: 16).
|
|
|
EAEko demokrazia patriarkala. Lan ordaindua,
|
lan
ez ordaindua, ongizate erregimena eta eremu sozio-politikoa, Gasteiz, Emakunde.
|
|
2021
|
|
|
Pribatizazio prozesuaren aurrean, publifikazioa, nazionalizazioa eta munizipalizazioa kogestioaren bidez. Lurralde bakoitzaren barruan, subsidiariotasun politikoa, erakunde txikienak boteretuz eta horien eskumenak handituz. Lan ordainduak ez du inoiz
|
lan
ez ordaindua gaindituko, ez denboran ezta balioan ere, eta banakako guztiek lan ordaindu eta ez ordaindu antzekoa egingo dute. Zaintza derrigorrezko eta txandakakoaren ezarpena:
|
|
|
EAEko demokrazia patriarkala. Lan ordaindua,
|
lan
ez ordaindua, ongizate erregimena eta eremu sozio-politikoa, Gasteiz, Emakunde.
|
|
|
Lavillerentzat (2004) ekonomiaren irakurketa horrek zenbait muga erakusten ditu. Izan ere, soilik merkatuan gertatzen dena hartzen da ekonomiatzat, sektore publikoaren zati handi bat, zaintza
|
lan
ez ordainduak, lan boluntarioa eta abar analisi ekonomikotik baztertuz. Gainera, merkatua autorregulatzeko gai den elementu gisa identifikatzen du, eta, beraz, hura erregulatzen duen edozein egitura edo instituzio sozialetatik aske.
|
|
|
UZTARO 117, 5 10 Bilbo, 2021eko apirila ekaina kanpo ematen dira, eta hala badagokio, ekonomia ez monetizatuaren bitartez. Ekonomia solidarioak, esan bezala, ekonomiaren pluraltasun hau aldarrikatzen du eta merkatuan ematen diren jarduera ekonomikoez gain, merkatutik kanpo ematen direnak kontuan hartzen ditu, hala nola etxeko eta zaintza
|
lan
ez ordainduak, denbora bankuak, moneta sozialak, truke sareak, elkarlanean oinarritutako kontsumo taldeak, lan boluntarioa, auzolana, etab.
|
|
2022
|
|
|
|
Lan
ez ordaindua: doako ekoizpena emakumeen kontu
|
|
|
Zonifikazioaren printzipioak espazioa generoaren eta gerora arrazaren arabera banatzea ekarri zuen, non lan ordainduaren espazioa maskulinitatearen propietatea zutenentzat izango zen diseinatua, eta, bizilekua, aldiz,
|
lan
ez ordainduaren espazioa izango zen, hots, maskulinitatearen propietatea ez zutenentzat. Horrek fragmentazio ikaragarria ekarriko du, unitate unifuntzionalen aniztasuna eta dispertsioa, erritmo eta aktibitate ezberdinekin, hiritar, langile, subjektu forma eta giro guztiz ezberdinduekin.
|
|
|
Aldiz, espazio estigmatizatu eta degradatuek subjektu degradatu eta estigmatizatuak taxutzen dituzte, estatistikoki emakume arrazializatu pobreak. Horrexegatik da espazioaren produkzio erregimen neoliberala, patriarkala eta koloniala, produkzio erregimenek, merkantziak produzitzeaz gain, lan indar sexuatua eta arrazializatua produzitzen dutelako, hein handi batean familia den espazio pribatizatuaren bidez, hau da,
|
lan
ez ordainduaren gune legitimatuak produzituz: familia heteronuklearra.
|
|
|
Eskubideak izaki razionalen ezaugarri edo tasunak dira, eta eskubiderik ez duenak ez du soldata izateko eskubiderik ere. Horregatik, mundu mailan emakumeen erdiak ez du sekula soldatarik jaso, eta, jasotzen dutenen artean,
|
lan
ez ordainduaren, hau da, espazio pribatuan egiten den lan mota horren %97 emakumeek egiten dute mundu osoan.
|
|
|
Gizon publikoaren existentziaren baldintza nagusia emakume pribatizatuaren produkzioa baldin bada, espazio publikoaren baldintza nagusia espazio pribatuaren existentzia da. Lan ordaindua posible egiten duen hori
|
lan
ez ordaindua den bezalaxe. Esplotazioak existitu ahal izateko, gorputz esplotatuak egon ahal izateko, gorputz desjabetuak beharrezkoak diren bezalaxe.
|
|
|
Kapitalismo industrialaren garapen prozesua etxearen eta lanaren arteko banaketaren bidez gauzatzen da, argudiatuz gizonak arrazoimena, eskubideak eta gainbalioa ekoizten dituzten izaki kulturalak eta politikoak direla, eta emakumeak izaki naturalak, funtzio biologiko ez razionalak dituztenak, non horien zeregin biologikoak aurrera eramateko alegia, kumeak izan, hezitu, gizon langilea zaindu, jaten eman, garbitu, sexua eman eta merkatuak asebetetzen ez dituen beharrizan guztiak asetzekoespazioa etxea den:
|
lan
ez ordainduaren espazioa neskameen eta esklaboen espazio ez politikoa da.
|
|
|
Hortaz, gizarte osoak egingo ditu zaintza mota ezberdinak bizitzan zehar, eta espazio horren arabera antolatuko da bai fisikoki bai digitalki, baita hori lortzeko behar diren subjektu moten produkzioari dagokionez, non ‘ama’, ‘aita’, ‘senar’ eta antzeko kontzeptuak desagertu edo eraldatuko liratekeen: ...i guztiok, non espazio desberdinetan egiten diren zaintza erlazio desberdinek subjektu berriak sortuko lituzketen familia heteronormatibotik at, hain zuzen ‘emakume’ eta ‘gizonen’ produkzioa eteteagatik familia eredu hori epe ertainera desagerraraziz; izan ere, lanaren zatiketa sexuala ezinezkoa izango litzateke eta, beraz, emakumeek mundu mailan egiten duten etxeko eta zaintza
|
lan
ez ordaindua berrantolatu litzateke, kapitalismo patriarkalaren desjabetze gune pribilegiatua neutralizatuz.
|