|
2006
|
|
|
Hala ere, pribilegioen kopurua murriztu da, eta, are gehiago, betidanik aitortutako batzuen zenbatekoa mugatu da, hala nola, tributu arlokoena eta Gizarte Segurantzako kuotena (ehuneko 50eraino gutxitu da bakoitzaren zenbatekoa). Bestalde, konkurtso adierazpenaren aurreko 30 lanegunetako alokairuak (lanbidearteko gutxieneko alokairuarentzat joko dira, eta lehenespenez ordain bikoitza gainditu gabe), konkurtso adierazpenaren ostean sortutakoak eta
|
lan
kontratua azkentzearen ondorioz epaileak erabakitako kalte ordainari buruzkoak, masaren aurkako kredituduko dira konkurtso kredituei begira; Langileen Estatutuko 32.1 artikuluan jasotako alokairuak, aldiz, gainerako konkurtso kredituak baino lehenago ordainduko dira; eta, testu bereko 32.3 artikuluan jasotakoek pribilegio orokorra izango dute, lan istripuaren ondoriozko kalte ordainek, eta konkur... Modu horretan, kon betetzearen ondoriozko prestazioen gaikurtsoa kreditu batzuen ordainketarekin agortzea saihestu nahi da, eta, kredituok ordaintzeagatik sortzen den interes orokorra baztertu gabe, masa pasibo osoaren interesarekin batu nahi da berori; aldi berean, langileek eta Herri Administrazioak onartutako hitzarmen tuek pribilegiorik ez duten zatian.irtenbideak sustatu dira, horien kredi
|
|
|
2 Konkurtsopekoak enplegatzaile moduan eginiko
|
lan
kontratuen azkentze, aldarazte edo etete kolektiboa eskatzeko lan akzioak, bai eta goi zuzendaritzako kontratuen etetea edo azkentzea eskatzekoa ere; hori gorabehera, halako neurrien ondorioz kontratu horiei aplikatu beharreko hitzarmen kolektiboan ezarritako baldintzak aldarazi behar direnean, langileen ordezkariei adostasuna eskatu behar zaie. Gai horiek epaitzean, eta lege honetako arau zehatzak aplikatzeari kalterik egin gabe, aintzat hartu behar dira estatutu arautegiaren eta lan prozesuaren oinarri diren printzipioak.
|
|
|
Likidazio planean ezarri eragiketen ondorioz
|
lan
kontratuak azkendu edo eteten badira, edo lan baldintzak aldatzen badira, plana onetsi aurretik, lege honetako 64 artikuluan xedatutakoa bete da.
|
|
|
2) Likidazio eragiketen ondorioz
|
lan
kontratuak azkendu edo eteten badira, edo lan baldintzak aldatzen badira, lege honetako 64 artikuluan xedatutakoa beteko da.
|
|
|
|
Lan
kontratua azkendu bada, konkurtsoko epaileak goi zuzendariari dagokion kalte ordaina gutxitu ahal izango du; kasu horretan, ondorerik gabe geratuko da kontratuan hitzartu den kalte ordaina, eta horren muga lan legerian kaleratze kolektiborako ezarri kalte ordainaren zenbatekoa izango da.
|
|
|
2) Konkurtsopekoak enplegatzaile moduan eginiko
|
lan
kontratuen azkentze, aldarazte edo etete kolektiboa eskatzeko lan akzioak, bai eta goi zuzendaritzako kontratuen etetea edo azkentzeaboan ezarritako baldintzak aldarazi be eskatzekoa ere; hori gorabehera, halako neurrien ondorioz kontratu horiei aplikatu beharreko hitzarmen kolektihar direnean, langileen ordezkariei adostasuna eskatu behar zaie. Gai horiek epaitzean, eta lege honetako arau zehatzak aplikatzeari kalterik egin gabe, aintzat hartu behar dira estatutu arautegiaren eta lan prozesuaren oinarri diren printzipioak.
|
|
|
5) Konkurtso adierazpenaren ostean zordunak lanbide edo enpresa jarduera betetzearen ondorioz sortutako kredituak, lan kredituak barne; azken horietan, kaleratzearen edo
|
lan
kontratuak azkentzearen ondoriozko kalte ordainak jasotzen dira, bai eta lan osasunari buruzko betebeharrak ez betetzearen ondoriozko prestazioen gainordainek ere, epaileak lanbide edo enpresa jarduera amaitzea erabaki arte, hitzarmena onetsi arte, edo, bestela, konkurtsoa amaitu dela adierazi arte.
|
|
|
Konkurtsoko epaileak
|
lan
kontratuen azkentze kolektiboak aginduz gero, ulertuko da horien ondoriozko kredituak onespen ebazpenean komunikatu eta aitortu direla, unea edozein izanda ere.
|
|
2007
|
|
|
49 artikulua. Kontratua azkentzea 1
|
Lan
kontratua azkenduko da:
|
|
|
Era berean, kaleratze kolektiboa izango da enpresako plantilla osoa ukitzen duten
|
lan
kontratuak azkentzea, baldin eta ukitutako langileak bost baino gehiago badira, eta, arestian aipatu arrazoi berberetan oinarrituta, enpresaburuaren enpresa jarduera oso osoan bertan behera uztearen ondorio denean azkentze hori
|
|
|
2 Kaleratze kolektiboa egiteko asmoa duen enpresaburuak
|
lan
kontratuak azkentzeko baimena eskatu du, lege honetan eta erregelamenduko enplegu erregulazioko prozedurare bidez hori garatzeko arauetan ezarritakin bat etorriz. Prozedura hasiko da lan agintaritza eskudunari hori eskatudezkariekin kontsultaldia hasita.ta, eta, aldi berean, langileen lege or
|
|
|
12 Lan agintaritzak egiaztatu du ezinbesteko kasua egon badagoela
|
lan
kontratuak azkentzeko arrazoi gisa, ukitutako langileen kopurua edozein dela ere. Horretarako, aurretiaz espedientea egingo du, eta espediente horren izapideak idatz zati honetan xedatutakoaren arabera egingo dira.
|
|
|
c) Hogeita hamar eguneko aurreabisua eman behar da; hogeita hamar eguneko epe hori zenbatuko da langileari komunikazio pertsonala egin zaionetik
|
lan
kontratua azkendu arte. Lege honen 52.c) artikuluan ezarri kasuan, aurreabisu idazkiaren kopia langileen lege ordezkaritzari emango zaio, horren berri izan dezan.
|
|
|
|
Lan
kontratua azken daiteke enpresaburuak halaxe erabaki duelako, langilearen ez betetze larri eta errudunean oinarritutako kaleratzearen bidez.
|
|
|
Hitzarmen kolektiboetan
|
lan
kontratua azkentzea ahalbidetzen duten klausulak jaso daitezke, langileak Gizarte Segurantzaren arautegian ezarri jubilazioa hartzeko adin arrunta betetzeagatik, baldin eta ondoko betekizunak betetzen badira:
|
|
|
b)
|
Lan
kontratuaren azkentzeak ukitutako langileak estalita izan du gutxieneko kotizazioaldia, edo hori baino luzeagoa den aldia, hitzarmen kolektiboan hori itundu bada, eta Gizarte Segurantzaren legerian ezarri gainerako betekizunak bete ditu, kontribuzio bidezko modalitatean jubilazio pentsioa jasotzeko eskubidea izan dezan.
|
|
|
|
Lan
kontratua azkendu ondoren ez lehiatzeko egindako itunak ezin du izan bi urtetik gorako iraupena teknikarientzat, ez eta sei hilabetetik gorakoa gainerako langileentzat ere. Itun hori baliozkoa izango da hurrengo betekizunak betetzen badira bakarrik:
|
|
2010
|
|
|
Kaleratzeagatiko sententziaren betearazpenarekin bukatzeko, LPLren 283 artikulua aipatzea falta da. Artikulu horrekin bat,
|
lan
kontratuaren azkentzea deklaratzen duen sententzia irmo bat badago, eta langileak lan kontratuari loturiko etxebizitza bat badu429, hilabeteko epean utzi du, eta epe hori beste bi hilabetez luza dezake organo judizialak arrazoi justifikaturik izanez gero. Langileak aipatutako epean ez badu etxebizitza uzten, enpresaburuak betearazpena eskatu du PZLn araututako etxetik botatzearekin bat (PZLren 704 art.) 430.
|
|
|
Sententziak enpresaburuaren erabakia justifikatu gabekotzat jotzen badu, eta hark ez badu langilea bere lanera itzularazten lehengo baldintza beretan, edo era irregularrean egiten badu, langileak Gizarte Epaitegian sententziaren betearazpena eska dezake. Horrela ere ez badu lortzen berronarpena,
|
lan
kontratuaren azkentzea eska dezake [LEren 50.1 c) art. eta LPLren 277, 278 eta 279 art.]. Elementu hori azpimarratzen dute Purcalla Bonilla, M. A. k,. La modalidad procesal en materia de movilidad geográfica y modificación sustancial de condiciones de trabajo: análisis de las claves y de los problemas aplicativos del artículo 138 de la LPL?, Revista del Poder Judicial, 2001/ 64 zk.; Sagardoy de Simón, I., Godino Reyes, M. k, El procedimiento de movilidad geográfica y modificación sustancial de las condiciones de trabajo, McGraw Hill, Madril, 1999, 57 or. eta De Soto Rioja, S. k, Proceso especial de modificaciones sustanciales y movilidad geográfica, Aranzadi, Nafarroa, 2001, 177 or.
|
|
|
Prozesu aldaerak direla-eta, puntu honetan ñabardura bat aurkeztu nahi da askatasun sindikala eta gainerako oinarrizko eskubide eta askatasunak babesteko prozesu aldaera zehatzaren gainean. Aldaera hori aztertzean azpimarratu zen bezala, doktrinak legelariak gai zehatz batzuen (kaleratzea eta
|
lan
kontratua azkentzeko beste arrazoiak, oporrak, haustekundeak, sindikatuen estatutuen edo haien aldaketaren aurkaratzea eta hitzarmen kolektiboen aurkaratzea) gaineko gatazkak, nahiz eta oinarrizko eskubideak urratu, asko kritikatzen du beraiei dagokien aldaerarekin bat izapidetzea, eta alderdiek eskubideak galtzen dituztela argudiatzen du.
|
|
2023
|
|
|
3
|
Lan
kontratua azkentzea
|
|
|
3.1
|
Lan
kontratua azkentzearen inguruko ideia nagusiak
|
|
|
|
Lan
kontratua azkentzen denean behin betiko amaitzen dira lan kontratu jakin batek eratorritako lan harreman juridiko guztiak. Beaz, kontratua azkendu duten enpresaburuak eta langileak bihar etzi berriro lan harremanak izan nahi badituzte kontratu berria egin dute.
|
|
|
Salbuespenez, nahiz eta
|
lan
kontratua azkendu, baliteke langileak 2 urtez izatea bere enpresa ohiarekin ez lehiatzeko betekizuna, lan kontratuan hala itundu bazen bederen (supra 5 gaia, 5.2.C).
|
|
|
3.2
|
Lan
kontratua azkentzeko arrazoiak
|
|
|
Legegileak arrazoi jakin batzuk arautu ditu
|
lan
kontratuak azkendu ahal izateko (ikusi LELTBren 49 artikulua). Beraz, oro har, arrazoi horiek hartu dira kontuan.
|
|
|
Alderdien arteko adostasuna agertzeko forma askatasuna badago ere (ahoz, idatziz edo isilbidez), praktikak erakusten du ohikoa dela" kitoaren jaso agiria" sinatzea, hau da,
|
lan
kontratua azkendu dela eta horrek eratorritako betebehar oro likidatuta dagoela dioen agiria [ikusi 1990eko uztailaren 18ko (1990/ 7816 EDJ) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
(k) Langilearen borondatearengatik, enpresaburuaren kontratu ez betetze batean oinarrituta(" zeharkako kaleratze" edo" eskatutako azkentze" deitzen dena). Zehatzago, langileak
|
lan
kontratua azkentzea eskatzeko bidezko arrazoitzat joko dira (ikusi LELTBren 50 artikulua):
|
|
|
LELTBren 54 artikuluarekin bat etorriz,
|
lan
kontratua azken daiteke enpresaburuak halaxe erabaki duelako, langilearen ez betetze larri eta errudunean oinarrituta. Horrela, kontratu ez betetzeak izango dira:
|
|
|
O 15 eguneko aurreabisua eman behar da; 15 eguneko epe hori zenbatuko da langileari komunikazio pertsonala egin zaionetik
|
lan
kontratua azkendu arte. Kontratua azkentzen denean ekonomia, teknika, antolaketaedo ekoizpen arrazoiengatik, aurreabisu idazkiaren kopia langileen lege ordezkaritzari emango zaio, horren berri izan dezan.
|
|
|
Era berean, kaleratze kolektiboa izango da enpresako plantilla osoa ukitzen duten
|
lan
kontratuak azkentzea, baldin eta ukitutako langileak 5 baino gehiago badira, eta, arestian aipatu arrazoi berberetan oinarrituta, enpresaburuak enpresa jarduera oso osoan bertan behera uztearen ondorio denean azkentze hori.
|
|
|
Azken buruan, bidezko kaleratzeak baliozkotzen du
|
lan
kontratua azkentzea.
|
|
|
Kalte ordain hori izango da lan egindako urte bakoitzeko, 33 eguneko aldiari dagozkion alokairuen zenbatekoa, betiere 24 hilabeteko mugarekin; urtekoak baino aldi laburragoak hilabeteen arabera lainduko dira. Aukera horrek berarekin dakar
|
lan
kontratua azkentzea; ulertuko da azkentze hori gertatu zela langileak lan egiteari benetan utzi zionean. Era berean, langileak ez du izapidetza alokairuetarako eskubiderik.
|
|
|
Nolanahi ere, kontuan hartu behar da, azken hiru kasu horietan, kaleratzeak deusez gisa kalifikatuko direla, betiere, kaleratzea bidezkoa izan dela adierazten ez bada, haurdunaldiarekin edo aipatu baimenetarako eta eszedentzietarako eskubideak egikaritzearekin zerikusirik ez duten arrazoiengatik. Alabaina, kaleratzea bidezkoa dela adierazi ahal izateko behar beste egiaztatu da kaleratzea zein arrazoi objektibok oinarritu eta arrazoi horrek nahitaez eragin behar izatea kasuan kasuko pertsonaren
|
lan
kontratua azkentzea.
|
|
|
8 Aipatu legegileak
|
lan
kontratua azkentzeko tipifikatutako arrazoiak.
|
|
|
Oporraldiaren aurretik
|
lan
kontratua azkentzeagatik izan gabeko oporraldiaren ordainsariek alokairu izaera dute eta ez kalte ordainarena [ikusi 2006ko otsailaren 1eko (3306/ 2004 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
—3
|
Lan
kontratua azkentzea: 3.1 Lan kontratua azkentzearen inguruko ideia nagusiak.
|
|
|
—3 Lan kontratua azkentzea: 3.1
|
Lan
kontratua azkentzearen inguruko ideia nagusiak. 3.2 Lan kontratua azkentzeko arrazoiak.
|
|
|
3.1 Lan kontratua azkentzearen inguruko ideia nagusiak. 3.2
|
Lan
kontratua azkentzeko arrazoiak. 3.3 Kaleratzea kontratua azkentzeko arrazoi gisa:
|
|
|
©
|
Lan
kontratua azkendu osteko ez betetzeak: enpresan jarraitzeko ituna eta kontratu ostean enpresarekin ez lehiatzeko ituna ez betetzea, aurreabisurik eza, enpresako ondasunak ez itzultzea.
|
|
|
(b) Langileak
|
lan
kontratua azkendu ahal izango du. Izan ere, LELTBren 50.1.c) artikuluaren arabera, kontratu azkentzea eskatzeko bidezko arrazoia da enpresaburuak bere betebeharren inguruan gauzatutako edozein ez betetze larri.
|
|
|
Zinez, langileari laneko zereginak ematea beharrezkoa da beste eskubide batzuk eragingarriak izan daitezen, hala nola, duintasun pertsonala eta lanbide duintasuna, bereizkeriarik eza eta lanbide aurrerakuntza [ikusi 1985eko irailaren 24ko (1985/ 4756 EDJ) AGE, 4 Salakoa; 1988ko irailaren 22ko (1988/ 7249 EDJ) AGE, 4 Salakoa; 1988ko abenduaren 12ko (1988/ 11134 EDJ) AGE, 4 Salakoa]. Hori dela eta, enpresaburuak langileei ez badizkie ematen lanerako zereginak, langileei aitortzen zaie
|
lan
kontratua azkentzeko aukera, LELTBren 50 artikuluan oinarrituta [ikusi 1990eko martxoaren 7ko (1990/ 2572 EDJ) AGE; 4 Salakoa].
|
|
|
LELTBren 21.2 artikuluarekin bat etorriz,"
|
lan
kontratua azkendu ondoren ez lehiatzeko egindako itunak ezin du izan 2 urtetik gorako iraupena teknikarientzat, ez eta 6 hilabetetik gorakoa gainerako langileentzat ere; itun hori baliozkoa izango da hurrengo betekizunak gauzatzen badira bakarrik: enpresaburuak horretarako benetako industria, edo merkataritza interesa izan behar du, eta langileari konpentsazio ekonomiko egokia eman behar zaio".
|
|
|
(a) Borondatezko eszedentziaren kasuan, esanbidez debekatu da abokatua beste bulego batean aritzea bere lanbidean, salbu eta aurkako ituna egiten denean. Areago, ohartarazten da abokatuak hori egiten baldin badu
|
lan
kontratua azkenduko dela.
|
|
|
(L)
|
Lan
kontratua azkentzea
|
|
|
(k) Kirolarien plantilla berregituratzea justifikatu duen kirol klubaren edo erakundearen krisi ekonomikoak eta kirol klubaren edo erakundearen ohiko jarduera aurrera ateratzea eragotzi duen edozelako krisiak
|
lan
kontratua azkentzeko, LELTBren 51 artikuluak agindutako enplegu erregulazioko espedientea hasi behar da, artikulu horrek ezarritako kalte ordaina jasotzeko eskubidea kontuan hartuz (lanean egindako urte bakoitzeko, 20 eguneko aldiari dagozkion alokairuen zenbatekoa, betiere, 12 hilabeteko mugarekin).
|
|
|
(K)
|
Lan
kontratua azkentzea
|
|
|
(b) Kontratua azkentzeko izan beharreko aurreabisu aldia idatziz hitzar daiteke kontratuan, hala denean, hitzarmen kolektiboetan ezar daitezkeen iraupen mugak kontuan hartuz. Itunik izan ezean, enpresaburuak
|
lan
kontratua azkentzeko aurreabisua eman dio ukitutako langileari: 10 eguneko aurrerapenarekin, kontratuaren iraupena 3 hilabetetik gorakoa izan bada; 15 eguneko aurreabisuarekin, kontratuaren iraupena 6 hilabetetik gorakoa izan bada; hilabeteko aurreabisuarekin, kontratuaren iraupena urtebetetik gorakoa izan bada.
|
|
|
(J)
|
Lan
kontratua azkentzea
|
|
|
Segurantzako betebeharren gainean, langileak lagatzeko kontratuak iraun bitartean, bai eta
|
lan
kontratua azkentzeagatik eratorritako kalte ordain ekonomikoaren gainean ere (ikusi 14/ 1994 Legearen 16 artikulua). Baina langileak lagatzeko kontratua egin denean kontratu mota horri buruzko arauak hautsiz (ikusi 14/ 1994 Legearen 6 eta 8 artikuluak), orduan erantzukizuna solidarioa izango da (ikusi 14/ 1994 Legearen 16 artikulua).
|
|
|
Arean ere, enpresaburuak bere gain hartzen dituen kontratu betebeharrek ez dute izaera pertsonalik edo intuitu personae, langileen kasuan gertatzen den bezala. Azken buruan, langileari begira berritzea balego,
|
lan
kontratua azkendu egingo litzateke.
|
|
|
LELTBren 49.1.g) artikuluak, adierazi duenean
|
lan
kontratua azkenduko dela, besteak beste, enpresaburuaren heriotzarengatik, 44 artikuluan xedatutakoari kalterik egin gabe. Bada, 44 artikuluaren arabera, hildako enpresaburuaren jaraunsleek jarauntsitako negozioari eusten badiote, orduan lan kontratuak iraungo du.
|
|
|
|
Lan
kontratua azkenduz gero, langileak eskubidea du kontratua azkentzeko unean dagozkion aparteko pagen zenbateko proportzionala jasotzeko; zenbateko horiek ordaindu izana kitoan jaso da.
|
|
|
Itundutako alokairuak ordaintzen ez badira edo ordainketa behin eta berriro atzeratzen bada, langileak auzitegietan eskatu ahal izango du
|
lan
kontratua azkentzea, bidegabeko kaleratzeari dagokion kalte ordaina jasotzeko eskubidearekin: lan egindako urte bakoitzeko, 33 eguneko aldiari dagozkion alokairuen zenbatekoa, 24 hilabeteko mugarekin (ikusi LELTBren 50.1b artikulua).
|
|
|
Areago, itun daiteke
|
lan
kontratua azkendu ostean langilea enpresarekin ez lehiatzea. Hori ituntzeko debekuak, asko jota, 2 urteko iraupena izan behar du; enpresaburuak benetako industriazein merkataritza interesa izan behar du; langileari konpentsazio ekonomiko egokia eman behar zaio.
|
|
|
(J)
|
Lan
kontratua azkentzea
|
|
|
Hurrengo kasuetan langileak eskubidea izango du alde bakarrez eta aurreabisurik gabe
|
lan
kontratua azkentzeko:
|
|
|
(b)
|
Lan
kontratua azkentzea eta LELTBren 41.3 artikuluko kalte ordaina jasotzea: lanean egindako urte bakoitzeko 20 eguneko aldiari dagozkion alokairuen zenbatekoa, 9 hilabeteko mugarekin.
|
|
|
(LL)
|
Lan
kontratua azkentzea
|
|
|
Halaber, halako kreditu dira konkurtsoa adierazi ondoren zordunaren lanbideedo enpresa jardueraren ondorioz sortu diren lan kredituak. Halako kredituen artean daude kaleratzeen edo
|
lan
kontratuak azkentzearen ondoriozko kalte ordainak, bai eta lan osasuneko betebeharrak ez betetzeagatiko prestazioen gaineko errekarguak ere, epaileak lanbideedo enpresa jarduera bertan behera uztea erabaki arte, edo konkurtsoa amaitu dela adierazi arte.
|
|
|
★ Kaleratze arrazoituak: kaleratzeak dira
|
lan
kontratuak azkentzeko modalitate guztietatik enpresaburuaren alde bakarreko erabakian oinarritzen diren bakarrak; baina horretarako enpresaburuak legeak ezarritako arrazoiak bete behar ditu (49 artikuluak), eta, hori egin ezean, langileari kalte ordainak eman dizkio, epaiak kaleratzea deuseza edo bidegabea dela adierazi ondoren.
|
|
|
3
|
LAN
KONTRATUA AZKENTZEA 331
|
|
|
3.1
|
Lan
kontratua azkentzearen inguruko ideia nagusiak 331
|
|
|
3.2
|
Lan
kontratua azkentzeko arrazoiak 331
|