|
2001
|
|
|
Euskal Herrian sindikatu abertzaleek iritzi ezberdinak azaldudituzte. ELAk nolabaiteko atxikimendua eman zion UGTk egindako greba orokorrerako deialdiari eta, aldiz, LAB sindikatuak, erreforma honen aurka egonik, nahiago du erreformaren aurkako mugimendua Euskal Herritik bertatik planteatzea, helburu nagusi gisa
|
lan
harremanetarako euskal esparrua aldarrikatuz.
|
|
|
LABek ere, bestalde, beharrezkotzat jotzen du greba orokorrerako deialdia egitea lan erreformaren aurka, baina uko egin zion
|
lan
harremanetarako euskal esparrua kontuan hartzen ez duen estatu mailako deialdiarekin bat egiteari. CCOO eta UGT sindikatuek kudeatu eta hondatu izan dituzten antzeko beste greba orokor batzuen esperientzia ekarri zuten gogora.
|
|
|
CCOO eta UGT sindikatuek kudeatu eta hondatu izan dituzten antzeko beste greba orokor batzuen esperientzia ekarri zuten gogora. Sindikatu abertzale honetako arduradunek azpimarratu dutenez," ezin dugu honelako erantzunen dinamikan sartu, nahitaezko ezarpenen katea hausteko eta
|
lan
harremanetarako euskal esparrurako bidean aurrera egiteko proposamenik gabe". LABek esandakoaren arabera, erantzun mota, haren neurria eta edukia Euskal Herriaren eremuan taxutu behar dira.
|
|
|
Aurtengo maiatzaren 1eko aldarrikapenerako eta ospakizunerako egunean 35 orduko,
|
lan
harremanetarako euskal esparruaren onarpena, PPren Gobernuak langileen interesen aurka dekretuz ezarri nahi duen lan erreformaren aurkakotasuna eta pentsioen erreforma nagusitu dira Euskal Herrian. Frantzia eta Espainiako estatuetako gainerako herrialdeetan eta mundu guztian zehar, sindikatuek beren ohiko manifestazioak egin dituzte, bakoitzak bere aldarrikapen zehatzak azpimarratuz.
|
|
|
Hala ere, oraingoz asmoak besterik ez dira ez baitago ezer zehaztuta. Egia da lehen eginiko
|
lanari esker
harreman polita sortu dela Reduced Shakespeare konpainiako kideekin. Eurek mundu jorratzen dute guk gaztelerakoa lantzen dugun bitartean.
|
|
|
Bata, eraso sozial ultraliberala: negoziazio kolektiboari gaur egun duen arau juridiko maila kendu eta kontratu arrunta bilakatu, eta, horren ondorioz, «ultraaktibitatea» izenaz ezagutzen den konbenioen luzapen automatikoari bukaera eman;
|
lan
harremanen indibidualizazioa hitzarmen kolektiboari gailendu; negoziazio kolektiboaren aplikazioaren «malgutzea», eta abar. Hots, enpresarien interes esplotatzaileetara goitik behera egokitzea, langile mugimenduak mende osoan zehar lortutako lan eskubideak kolpean hankaz gora jarriz.
|
|
|
Sindikalgintza abertzaleak
|
lan
harremanetarako euskal esparrua planteatzen du nazio eraikuntzarako zutabe garrantzitsutzat, eta bere aldeko borroka estrategikotzat hartzen du burujabetzaren bidean egin dezakeen funtsezko aportazioaren heinean. Eta, esparru horren barnean, negoziazio kolektiborako esparru propioa da, hain zuzen ere, osagarri nagusietariko bat.
|
|
|
Eta, euskal enpresariak? Ez zaie
|
lan
harremanetarako euskal esparrurik interesatzen, agian. Ba, ez daitezela gero gure herriaren etorkizunaren eraikitzaile gisan hitz egiten etorri.
|
|
|
Lanbide gaixotasunen koadro berrian sartuko dira teknologia berriek (NT) eragindako patologiak,
|
laneko
harreman berriak eta ekoizpen esparru berria, Montserrat García Gómez Osasun Ministerioko Laneko Osasun Zerbitzuko buruaren arabera. Gaur egun, bi gaixotasun multzo handi “izurriteak” hartzen ari dira, hala nola talde osteomuskularrarenak (muskulu eskeletikoak) eta izaera mentalekoak.
|
|
|
Albisteak, ikerketak, iruzkinak, kritikak eta iritziak prestatzen eta argitara ematen direnean, norberaren etika, etika profesionala eta balio demokratikoak eduki behar dira erreferentzia gisa. Profesionalen eskubide horiek errespetatu behar dituzte hedabideek,
|
lan
harremanak eta kazetariaren eta gizartearen arteko informazio harremanak argiro bereiziz. Honez gainera, profesionalek lanean ari diren hedabidean errespetuzko kritika prestuari ekiteko duten eskubidea bermatu behar da, baita kazetari lanak gizartearen kritiken jomuga izan daitezkeelakoa ere.
|
|
2002
|
|
|
Azken urteetako ibilbidean une garrantzitsua izan zen
|
lan
harremanen euskal esparruaren alde 1994ko otsailaren 19an egin zen manifestazioa. Deialdi harekin Euskal Herriko lan munduan gehiengoa duten sindikatuek aldarrikapen politikoen artean gizarte eta lanari buruzko burujabetzari lehentasuna eman zioten.
|
|
|
Hain zuzen ere, PP alderdiaren Espainiako gobernuak ezarri duen prestazio sozialen eta langabeziako laguntzaren erreformaren" dekretukada" ri kontra egitea da deialdiaren helburu nagusia. Euskal sindikatuek, ordea,
|
lan
harremanetarako euskal esparruaren aldarria erantsi diote oinarrizko arrazoi horri, zein baztertu egiten baitute, hala Espainiako Gobernuak, nola Espainiako sindikatuek. Ondorioz, eskakizun horrexek bereizi ditu sindikatuak Hego Euskal Herrian, greba orokorrera deitzeko garaian.
|
|
|
Haien iritziz," Aznarren gobernuari mesede egitea" besterik ez da greba orokorra bi egunetan egitea. Bestalde, EA, EAJ eta Batasuna alderdi politiko abertzaleek ontzat jo dute sindikatu abertzaleen greba orokorrerako deia, irizten baitiote oso bidezkoa dela
|
lan
harremanetarako euskal esparruaren eskakizuna ere kontuan hartuta egitea. Nolanahi ere, lerro hauek idazten ari ginenean, Batasunak soilik zuen ofizialki adierazia sindikatu abertzaleek ekainaren 19rako deitutako greba orokorrarekiko atxikimendua.
|
|
|
|
LAN
HARREMANETARAKO EUSKAL ESPARRU ERRESPETATU GABEA
|
|
|
. Sindikatu abertzaleek funtsezko bi arrazoi dituzte greba orokorra beren parametro eta planteamendu ideologiko propiotik egiteko legezkotasuna aldarrikatzeko:
|
lan
harremanetarako euskal esparru propioa da bata eta Hego Euskal Herriko ordezkaritza sindikalean duten gehiengoa da bestea. Euskal esparru propio horixe da, bestalde, ez orain, ez lehen, Espainiako sindikatuek eta gobernuek errespetatu ez dutena; jakina, oraingo PPren Gobernuak ere ez, eta euskal esparru propio horren eskakizun horixe dela kausa dabiltza aurrez aurre aspalditik hona sindikatu abertzaleak eta espainolak.
|
|
|
|
Lan
harremanetarako euskal esparrua ez da huskeria, ez horixe. Funtsezko egitura da Euskal Herriko langileen eskaerei behar bezala erantzuteko.
|
|
|
Funtsezko egitura da Euskal Herriko langileen eskaerei behar bezala erantzuteko. Negoziazio kolektiboak, langileen formazio etengabeak, sindikatuentzako diru laguntzak berak... horiek guztiek ikuskizun handia dute
|
lan
harremanetarako euskal esparruarekin, hala Espainiako Gobernuak, nola Espainiako sindikatuek, errespetatzen ez duten eta errespetatu nahi ez duten esparruarekin. Adibidez, milioika euro dago jokoan langileen etengabeko prestakuntzan.
|
|
|
Hamaikagarrena lanari eta gizarte antolaketari eskainitako kapitulua da.Bertan, Garikoitz Otazuak azterketa zabala gauzatzen du lan merkatuaz. Gaihorrekin lotuta, analisi zehatzak egiten ditu Otazuak
|
lan
harremanen sistemaren, enplegu politiken eta gizarte babesaren inguruan.
|
|
|
Bestalde, lan sozietateetan
|
lan
harremanak hitzarmen kolektiboen bidez arauturik daude, eta bazkide langileak Gizarte Segurantzaren erregimen orokorrean sartuta daude (goi mailako lanpostuetan dihardutenak izan ezik, azken hauek autonomoen erregimen berezian sartuta baitaude).
|
|
|
Legeen moldatze eta egokitzea: enpresen errealitate berezietara egokitutako legeria eta
|
Lan
Harremanen Marko Autonomoan txertatzeko legeriabeharrezkoak dira. Izan ere, autonomia erkidegoek kooperatiben gainekoeskuduntza funtzionala dute, eta estatu espainolak lan sozietate anonimoengaineko eskuduntza esklusiboa du.
|
|
|
11.5
|
LAN
HARREMANEN SISTEMA
|
|
|
–
|
Lan
harremanak, delako terminoa zuzenbide terminoa da, eta ekonomia arloanerabili dugun, lan merkatua?
|
|
|
Bi termino horiek ikuspegiezberdine tatik azaltzen saiatzen dira lan eremuko errealitate konplexu bera.
|
Lan
harremanen konplexutasunaren muina langileak alokatzen duena aurretiaz zehaztua ez egotean datza. Bere lan indarra alokatzean, langileak badaki zenbat irabaziko duen, baina errenta hori irabazteko zer egin duen ez (zehazki behintzat).
|
|
|
Nafarroako Gobernuaren Industria eta Teknologi Saila:
|
Lan
Harremanak
|
|
|
Bestalde, gainerako sindikatuak bezala, bere ekintzak langile klasearen talde guztietara zabaldu ditu (emakumeak, gazteak...). Euskal Herriaren subiranotasunaren ildotik, ELAk justizian eta lagunkidetasunean oinarritutako gizartea du helburu,
|
lan
harremanen eremu propioa abiapuntu izanik.
|
|
|
Ekintza batasun horiargiro soziopolitikoa da eta bi oinarri ditu. Batetik,
|
Lan
Harremanen Eremu Propioaren aldarrikapena. Hau da, Hego Euskal Herrian, gizarte eta lan politika propioak garatzeko ahalmena lortzea.
|
|
|
lanari etagizarte segurantzari buruzko gaietan legegintza eskumenak lortzea; lan heziketaneta enplegu politikan eskumen osoak lortzea; eta negoziazio kolektiboa EuskalHerrian eratzea. Bestetik, bigarren oinarria euskal esparru sozioekonomikoarengarapena da, alegia,
|
lan
harremanetarako eremu propioa lortu ondoren, langileklasearen aldeko diren neurri ekonomiko eta sozialak garatzea.
|
|
|
Hego Euskal Herriaren negoziazio kolektiboaren eredua ulertzeko, bilakaerahistorikoari buruzko zenbait aipamen egin behar ditugu. Frankismo garaian eta70eko hamarkadako krisira heldu arte,
|
lan
harremanen antolaketaren zenbait ezaugarri azpimarra daitezke: estatuaren, askatasun sindikalik eza, enpleguegonkorra bermatzea edo soldaten egituran osagai aldakorrek zuten pisu handia, besteak beste.
|
|
|
Garai horretanlan merkatuaren erreforma sakona egin zela aipatu behar da, 1994an hain zuzen.Erreforma horren elementu berri eta nagusia hitzarmen kolektiboei eman zitzaiengarrantzia da. Estatuak
|
lan
harremanen araupeketan atzera egin zuen, eta aurretiklegediaren menpe zeuden hainbat eduki hitzarmen kolektiboen esku utzi ziren. Ondorioz, lege bermeak gero eta txikiagoak dira batetik, eta, bestetik, gero eta gehiago utzi da negoziazio kolektiboen esku lan harremanen edukia sektore ekonomikoen eta enpresen beharrizanetara moldatzea.
|
|
|
Estatuak lan harremanen araupeketan atzera egin zuen, eta aurretiklegediaren menpe zeuden hainbat eduki hitzarmen kolektiboen esku utzi ziren. Ondorioz, lege bermeak gero eta txikiagoak dira batetik, eta, bestetik, gero eta gehiago utzi da negoziazio kolektiboen esku
|
lan
harremanen edukia sektore ekonomikoen eta enpresen beharrizanetara moldatzea. Malgutasun hori adierazteko, soldata desesekitzearen klausula edo soldaten egituran egin ziren aldaketak (legeakoinarrizko soldata egonkorrik ez bermatzea, adibidez) aipa daitezke.
|
|
|
Denaden, hiztunek maiz erabiltzen dute euskara eta inoiz ikertzaileen mintegi bat eginda UEUren barruan, 1998 urtean Neurozientziak izenburupean antolatu zirenjarduenaldietan adibidez; gainera, jardunaldi haietatik ikerkuntzako liburu batargitaratu zen. Gure ustez, saio horiek errepikatu egin lirateke, ikertzaileeuskaldunen artean euskara
|
lan
harremanetarako hizkuntza izan dadin. Zoritxarrez, gure esperientziak ikusita, oso zaila da gaur egun ikertzaile soilaren ibilbideaEuskal Herrian, eta horrek baldintzatzen du gure hizkuntza komunitateak, txikiabaina oso berezia denak?
|
|
|
Bereziki azpimarratu behar da puntu honetan saileko jarduera zentzu zabalean hartu genuela, elkarbizitza ere bame. Adibidez, eskolak euskaraz emanarren, maiz gertatzen zaigu gaztelania erabiltzera behartuta gaudela sailkideekin ditugun
|
lan
harremanetan. Horrelakoetan, nolabait, euskarazko estaldura jartzen diogu geure lanari; agerikoa, ikasleekikoa euskaraz da, bainagaztelaniaren erabilera nagusi da irakasleon artean.
|
|
|
Haurtzaro hitzaren adiera ezberdinak aintzat harturik, arriskupeko haurtzaroaeta haurtzaro arriskutsua, alegia?, ohiko terminologiari jarraiki, ume abandonatuezeta ume gaizkileez mintzatzen direnak izan ohi dira hasiera bateko historialarieninteresa piztu dutenak; agian, hezkuntza zientzien arloan sortu diren gizarte hezkuntza eta pedagogiaren zabalkundearen ondorioz. Haurtzaroa ardatz nagusitzathartzen duen historia horrek, gainera, badu honako alde interesgarri hau ere: mentalitateen historian eta historia sozialean kokatzen dela, eta hospizioen edotaadingabetuen epaitegiak bezalako erakundeen analisiez gain, familia, emakumeenegoera, batez ere emakume langileena?, inudeak eta generoaren eraikuntzasozio historikoaren aldagai horiekin loturiko
|
lan
harremanen atalak ere uztartzendituela. Ikuspegi ezberdinetatik egin diren arren, Nafarroako, Gipuzkoako eta Bizkaiko haur abandonatuei buruz eta haur horien jasoketaz, hazkuntzaz eta hezkuntzaz arduratzen ziren erakundeei buruzko lanak baditugula esan behar dugu, tamalezAraba eta Ipar Euskal Herria arlo horretan aztertu gabe ditugularik22 23 Era berean, eta arriskupeko haurtzaroari dagokionez espresuki, haurtzaroaren historian bertanekoitzi ez, baina gertakari honen ulerkuntzarako baliagarriak zaizkigun besteekarpen batzuk ere jarri behar ditugu mahai gainean, zehazkiago medikuntzarenhistoriaren ikuspegitik Bizkaian kokatutako haurren jasoketa helburutzat zeukatenzenbait erakunderen azterketak24.
|
|
|
lan eskubidea, lanaren lokalizazioa eta lan ordutegia. Horien ordez, ekoizpen,
|
lan
harreman eta giza heziketa eredu berriak, eta lanaren antolakuntzarako eta lan enplegurako neurri berriak agertuko dira.
|
|
|
Oinarrizkoak izan diren lantegia, lanbidea edo enplegua lanaren organizazio berrirako hutsal egiten dira eraikitzen ari den azpilanaren sistemara egokituz. Gauza bitxiak gertatzen dira
|
lan
harremanetan industria gizarteko kontzeptuak erabiltzen jarraituz gero: aurkakoa izan dena, lan formala eta informala, enplegua eta langabezia, malgua eta plurala den sistema berrian elkartzen dira.
|
|
|
Hori oso argi izan zuten hasieratik: bai barruko
|
lan
harremanetan, baita emanaldietan ere, euskaraz arituko zirela. Era berean, egitasmo irekia izateko asmoa zutenez, herritarren zein erakundeen parte hartzea bultzatu zuten, eta horretarako baldintzak euskaraz egitea eta hartutako konpromisoa mantentzea ziren.
|
|
|
Globalizazioaren azpian ekonomiaren antolaketa berria dago, non finantzabideek industrializazio modernoaren egituraketa desegingo duten, aurreko
|
lan
harremanak ere desitxuratuz. Globalitatearen garaian kulturalki hedaturiko American way of live eta baita amerikar beharren arabera ulertutako ekonomia ere dira funtsezko zutabeak herri baztertuentzat.
|
|
|
Automatizazioak eta globalizazioak markatzen dute garapen estadio berri hori. Automatizazioak lanaren eta
|
lan
harremanen izaera bera ere aldatzen du. Globalizazioak mundua merkatu bakar bilakatzen du:
|
|
|
Gobernuaren arlo ekonomikoak hilabeteak daramatza sistema berritzeko beharra azpimarratzen, Lan Ministerioaren planteamendu bera. Enpresaburuen erakundeetako eta sindikatuetako arduradunek Gobernuari eskatu zioten Rodrigo Rato presidenteorde ekonomikoak iragarri zuenez, bere indar erreformistak geldiaraz ditzala, urte horretan bertan aldaketa nabarmenak izango baitira
|
lan
harremanen sisteman eta langabezia babesean. Exekutiboko beste sektore batzuek, kontu handiz, adierazi zuten Espainiak aldaketa garrantzitsuak dituela egiteko, baina baztertu egin zuten azkar eta gizarte eragileekin eztabaidatu gabe egitea.
|
|
|
Eragiketa horrek 5.500 sinadurei eragin zien, eta, azkenean, enpresa arau hausleei 1,21 milioi euroko (201,6 milioi pezeta) aktak ireki zitzaizkien. Eragiketa horretan, Enpleguaren Institutu Nazionalaren (INEM) laguntza izan zuen, eta haren helburua zen
|
lan
harreman mugagabeak, luzapenak eta berritzeak barne, estaltzen zituzten aldi baterako kontratu irregularrak detektatzea, soldatapekoei kalte eta prekarietatea eraginez. Ikuskatzaileek 13.238 kontratu aztertu zituzten, eta 2.672 arau hauste atzeman zituzten.
|
|
|
Ikuskatzaileek 13.238 kontratu aztertu zituzten, eta 2.672 arau hauste atzeman zituzten. Horien aurkikuntzari esker, aldi baterako 3.973 langileren
|
lan
harremana kontratu mugagabe bihurtu zen. Bisitak aldez aurretik hautatutako enpresa multzo batean egin ziren, eta enpresa horien jokaerak “kontratatzeko orduan arau hauste bat zegoela pentsarazten zuen”.
|
|
|
Azpimarratzekoa da baita ere, nola gero eta argiago gelditzen den agirian ekonomi eta giza arloko politika propioak eratzeko Euskal Herriarentzat
|
Lan
Harremanetarako Esparru propioa lortzea guztiz beharrezkoa dela. Langileak babestuko dituen politikak:
|
|
|
Bukatzeko, esan behar da egungo unibertsitateareneredu hierarkizatua kritikatu dugula, boterearen banaketa gobernu organoetan eta
|
lan
harremanen negoziazio normaldua bertan uztartzeko zailtasuna. Gurea bezalako erakunde sozial bati ez dio balio egungo unibertsitateak alderdi honetan dituen akats berak errepikatuko dituen unibertsitate motak:
|
|
|
Gurea bezalako erakunde sozial bati ez dio balio egungo unibertsitateak alderdi honetan dituen akats berak errepikatuko dituen unibertsitate motak: oso euskalduna izan arren, jakinduria gizartea ren eskura jarri ordez eliteak sortzea helburu duen unibertsitatea, non
|
lan
harremanak arautu behar dituzten printzipioak errespetatuko ez diren...
|
|
2003
|
|
|
Oraingo testua indarrean jartzen bada, are erkinagoa izango da portuen autonomia, negoziazio kolektiboa Madrilen zentralizatuko da. Jakina,
|
lan
harremanetako euskal esparruaren kontrako eraso bete betekoa da hori. Eta pribatizatu egingo dira portuetako zama lanak.
|
|
|
ELA eta LAB sindikatu abertzaleek, berriz, behin eta berriro adierazi dute lege egitasmoak"
|
lan
harremanetarako euskal esparrua" suntsitu nahi duela, zeren Madrilen zentralizatu nahi baitute erabat negoziazio kolektiboa. Horrez gainera, portuetako zama lana pribatizatzeko asmoa kritikatu dute, langileen interesen kontrakoa delako.
|
|
|
parte hartze gutxi erabakiak hartu behar direnean eta lanaren gaineko kontrol eza. Langileen
|
laneko
harremanei dagokienez, bakartze soziala edo fisikoa, goi karguekiko harreman txarrak, pertsonen arteko gatazkak eta babes sozial eza. Lana etxea bikoaren erlazioan, laneko eta etxeko eskakizun kontrajarriak dira arrisku:
|
|
|
MUSIKARIEN
|
LAN
HARREMANAK
|
|
|
Arduradun horren hitzetan, horregatik," indarra metatu eta aktibatu nahi dute ELA, LAB eta ESK sindikatuek, enpresaburuen jarrera arduragabeari erantzuteko".
|
Lan
harremanetako euskal esparruari dagokionez, Diezek azaldu zuen hiru sindikatuentzat dela ezinbesteko erreferente estrategikoa, zeren nahitaezko baita" harreman laboralak egituratzeko eta langileen beharrei hobeto erantzuteko tresnak izateko". Diezek dioenez, horregatik, mobilizazioen eremura ere eraman behar da konpromiso hori, eta dinamiketan konpartitzera ere iritsi behar dute sindikatuek.
|
|
|
Hiru sindikatu abertzaleek izenpetutako akordioa dela eta, erreakzio gogorra izan dute aipatu bi sindikatu horiek. CCOO eta UGT sindikatuek Espainiako CEOE patronalarekin izenpetu zuten akordioarekin baldintzatu dute gainerakoekiko zeinahi aliantza, eta, jakina denez, hitzarmen horrek ez du errespetatzen
|
lan
harremanetako euskal esparrua, ezta Euskal Herriko gehiengo sindikala ere. Kontuak kontu, kasu konkretu zehatz eta lokaletan behinik behin, litekeena da bi talde sindikal horien arteko aliantzaren bat gertatzea
|
|
|
Hiru
|
lan
harreman daude aimaren komunitateetan. «Ayni» familien arteko elkarlana da.
|
|
|
atake mota hauek" manzanas traigo" sindromearekin nahas daitezke, baina ez dira mota berberekoak. Jakina den bezala, badago kritika mota bat, kritika jasoa dei dezakeguna, normalean idazle handiek egin izan dutena, eta zeinaren bertuterik handiena baita obra jakin batetik abiatuta, literaturari buruzko iluminazio esanguratsuak eskaintzen dizkigula, literatur
|
lanen arteko
harreman ezkutuak azaleraziz, eta abar. Arazoa eta eritasuna datoz, ordea, halako kritika egiten dutela uste duenean iruzkingileak, benetan sekulako buru saltsa ulergaitzak saltzen dizkigun bitartean.
|
|
|
batez ere hizkuntza idatziarekin lotura duten arloetan. Lan munduan ere, gaztelania da nagusi
|
lan
harremanetan, nahiz eta lankideen artean euskaraz egin. Arlo formaletan, esan dezagun, gaztelania da lehen hizkuntza.
|
|
|
Komunikazio sare bat, non lan hizkuntza euskara izango baita,
|
lan
harremanak euskaraz izateko, kultur industrietan behar egin/ egingo duten euskaldun horiek eredu auto zentratua lantzeko, eta suntsipen linguistikoaren aurkako konpromisoari lan-postutik bertotik erantzun ahal izateko, lan-postuaren lanabesak eskuan hartuta babesteko, teoriatik haragoko praktikaren bidetik eusteko.
|
|
|
Euskal kultur erakundea sortu zenetik, beti
|
lan
harreman sendo eta jarraikiak ukan ditu Eusko Jaurlaritzarekin, bereziki hizkuntza alorrean. Adibide gisa, azken hamar urte hauetako inkesta soziolinguistikoak (azkena ez ezik) guk eraman ditugu iparralderako, hizkuntza politikako zerbitzuen partaidetzarekin.
|
|
|
Gasteizko mercedes Benz enpresaren langileek uztailean zehar egindako greba andana eta Alemaniako zuzendaritza nagusiak zenbait euskal instalazio Ludwigsfeldera (Berlin) eramango ote dituen abisua globalizazioak eragin ditzakeen
|
lan
harreman berrien isla baino ez dira. Auzia irailetik aurrera argituko da eta kontua ez da, orain eta hemen, batzuon eta besteon negoziazio arrazoiak aztertzea (are gutxiago testu hau abuztuan idatzia denez), telepolisen ikuspegitik fenomeno berria miatzea baizik.
|
|
2004
|
|
|
|
Lan
harremanetako esparru autonomiaduna. Sindikatu, ekonomia eta gizarte mailetako benetako ahalmena izatea, erabakiak hartzeko benetako eskubidea izateko eta munduko langileekiko elkartasunak zentzua izateko »batez ere demokrazia kapitalista izen okerraz ezagutzen ditugun botereen esplotazioak txirotzen dituen herriekiko elkartasunak».
|
|
|
Beti lan prozesu bera jarraitzeko mekanika hartua genuen eta nekatuta ginen, aldatzeko gogoz. Ez dugu ondoegi bukatu Siestarekin, taldearen sorreran zati garrantzitsua izan direla uste baitzuten, baina gu beti izan gara talde sendoa konpainiatik at,
|
lan
harremana baino ez da izan guretzat. Orain, zorte handia izan dugu Sinnamon Records topatuta, oso ondo zaintzen gaituztelako eta guk bilatzen genuena delako:
|
|
|
Puntu askotan lege akastuna zen, baina berrikuntza ugari ekarri zuen. Uztailean
|
laneko
harremanen legea irten zen eta martxan jartzeko National Industrial Recovery Act baliogabetu zuten.
|
|
|
Ideia Robert Wagner senatorearena izan zen, Wagner legeak sindikatuei eta sindikatutakoei lagundu zien.
|
Laneko
Harremanen Batzorde Nazionala sortu zen, eta hola, harreman industrialetan, gobernuak zuen papera, sindikatuen boterea eta afiliazioa handitu egin ziren.
|
|
|
Kooperatibetan ostera, enpresa komiteek ez dituzten hainbat eskubide demokratiko araututa daude Kontseilu Sozialaren figuran, adibidez, negozio planeiekarpenak egitea, lanaren antolakuntzari eta
|
lan
harremanei dagokienez alternatibak proposatzea eta ikerketan parte hartzea, gizarte segurantza eta osasun zerbitzuakkontrolatzea, soldata eskalaren urteroko berrikuspenean parte hartzea, langileakeguneroko erabaki eta proiektuez informatuta izatea, zuzendaritza eta langileenarteko informazio zirkulazio bikoitzaren mekanismoak kontrolatzea, ZuzendaritzaKontseilurako hautagaien zerrenda osatzea, et...
|
|
|
Lankidetza mugimenduak, eta zehazki, kooperatibak, garapen horren alderdi negatiboa ekiditen saiatu dira, baina saiatze horretan kaleegin dute: kooperatiben araudi juridikoak,
|
lan
harremanak erabat aldatu etasoldatak ezereztu ditu, enpresaren gaineko jabetza langileei emanez; halaere, prozesu horretan, lanaren antolaketa ez da aldatu, (eredu kapitalistareneskema erabiltzen jarraitzen du), eta ondorioz, langileek pairatzen dutenegoera antzekoa da. Izatez, kooperatiben arduradun nagusiek, lankidetzakoinarrian duen printzipio demokratikoa modu honetan ulertu dute:
|
|
2005
|
|
|
Bestela esanda, zerbitzuok multinazionalaren jatorrizko herrialdeko baldintzen arabera beteko dira; horretarako, aski da egoitza soziala herrialde jakin batean ezartzea. Beraz,
|
lan
harremanak jatorrizko herrialdean kontratatuko dira eta ez zerbitzua beharrezkoa den estatuan. Ingurumenaren gaineko baldintzak enpresaren kokapeneko estatuaren legediak zehaztuko ditu.
|
|
|
lan baldintzak murrizteko presioa egin, edozein lurraldetan trabarik gabe ezartzeko estatu kideei nolabaiteko konplizitatea eskatu eta kostu txikieneko politika ekonomikoak, aurrezki publikoak edo sozialak eta zerbitzu publikoak eskaini. Horrela, EB eta estatu kideen arteko
|
lan
harremanak deslokalizatu nahi dira, lan, gizarte eta ingurumen kostu txikienez baliatuz. Gainera, Bolkestein artezarauak EBaren baitako deslokalizazioa ez ezik, enpresen deslokalizazioa ere eragingo luke, askok eta askok Europatik alde egiten baitute Asian kokatzeko.
|
|
|
Hiruko gobernuak beren programa izenpetzea proposatu zigun eta horretarako lehentasunezko tratamendu moduko bat eskaini. Tratamendu hori onartzeko ordea adostasun bat erdietsi behar genuen presoen politikan, euskararen egoeran, baita
|
lan
harremanen eta ingurunearen tratamenduan AHTren gaian, kasu. Ez zuten gurekin deus adostu, guk ez baitugu lehentasunezko tratamendu bat izenpetuko ez bagaude edukietan ados.
|
|
|
Bi kolektibo horiek (euskaldun zaharrak eta berriak) oso ezberdinak dira kualitatiboki, bai euskaraz edo gaztelaniaz hitz egiteko orduan duten trebetasun edo erraztasun erlatiboaren ikuspegitik, bai beraien familiako, gizarteko eta
|
laneko
harreman sareetan duten euskaldun dentsitatearen ikuspegitik. Eta, azken batean, nagusiki bi faktore horien arabera egin ohi da hizketarako hizkuntzaren hautua.
|
|
|
ELAk askotan salatu izan ditu Euskal erakunde publikoen politika neoliberalak, eta erakunde horiek
|
lan
harremanekiko darabilten jarrera antidemokratikoa gaitzetsi du. Izan ere, gure agintariek uko egin baitiote justizia sozialaren aldeko politikak egiteari.
|
|
|
Erakunde sindikal legez hartutako konpromiso hori hainbat eratan islatzen da:
|
lan
harremanen eta gizarte babeseko euskal esparrua sortzearen alde dihardugu lanean (eskubide laboral eta sozialei buruz legegintza ahalmena izate aldera); negoziazio eta itun politikoak amaitutzat eman ez daitezen saiatzen gara, baldin eta euskal gizarteak gehien aldarrikatu dituen alor soziolaboralak aintzat hartzen ez badituzte. Gainera, aliantza sindikal eta sozialak egungo egoera konplexuan posible egiteko lanean jarraitzen dugu.
|
|
|
Erregistratzaileak behar dituen enplegatuak izango ditu bere bulegoan; enplegatuok hark jarritako zereginak beteko dituzte, berorren erantzukizun hutsaren menpe, betiere,
|
lan
harremanen araubide juridikoa aplikatuz.
|
|
|
Txostena 15 herrialdetako 35 adituk prestatu dute, eta elikagaietako akrilamida edukia murrizteko ahal den guztia egiteko eskatu du. Orain arte egindako ikerketen arabera, gizakien artxilamiden neurotoxikotasuna substantzia horiekin
|
lan
harreman handia edo istripuz harremana duten kasuen bidez ezagutzen da, plastikoen eta beste material batzuen ekoizpen industrialaren bidez. Animalietan ere, ikerketek frogatu dute artxilamidek ugalketa arazoak eta minbizia sortzen dituztela. Elikagai gehigarrietako adituen FAO/ OMS Batzorde Mistoa (JECFA) 2005eko otsailaren 8tik 17ra bildu da, artxilamidei eta elikagaien beste bost kutsatzaileri lotutako osasunerako arriskuak aztertzeko.
|
|
|
2002 (e).
|
LAN
HARREMANAK KONTSEILUA. Lan Harremanak Kontseilua.
|
|
|
LAN HARREMANAK KONTSEILUA.
|
Lan
Harremanak Kontseilua. Bilbo.
|
|
|
informe anual 2002 (e).
|
LAN
HARREMANEN KONTSEILUA. Egile editore.
|
|
2006
|
|
|
hainbat bitarteko politikoren menpe gaude, sindikalgintza abertzalea ez da gai politika alorrean bide berriak irekitzeko. Otsail honen 19an
|
lan
harremanetarako euskal esparruaren aldeko ELA eta LABen arteko akordioaren 12 urtemuga beteko da. Aldarrikapenaren kontzeptua ondo oinarritu genuen, baina ez genuen asmatu beharrezkoa den kontzientzia soziala sustatzen.
|
|
|
Pertsona bati sinetsarazten bazaio arauak errespetatzen baditu sistemak eskaintzen duen guztia eskura izango duela, sistemaren mendeko bihurtuko da, langabezia edo laneko ezegonkortasuna onartuko ditu, eta horiek aldi baterakoak direla onartuko du, ez
|
lan
harremanen diseinu berri bat direla. Pertsona horrek ez du inoiz sistema joko errudun; batetik, erakutsi diotena izango duelako buruan:
|
|
|
|
Lan
Harremanak
|
|
|
Euskal Herriko Unibertsitateko Nazioarteko Lankidetza eta Garapenari buruzko Ikasketa Institutuak, Hegoak, bere garaian egin zuen Globalizazio ekonomiko, Eskubide sozial eta Lan Arauei buruzko seminarioaren emaitzak biltzen ditu
|
Lan
Harremanak aldizkariaren ale bereziak. Azken bi hamarkadetan nazioarteko ekonomia zein sakon aldatu den izan zen seminarioan aurkeztutako ideia nagusia.
|
|
|
«2
|
Lan
harremanak eteten direnean, enplegua erregulatzeko espedientearen edo konkurtso prozeduran epaileak emandako ebazpenaren ondorioz.»
|
|
|
4) Hurrengo betebehar motaren batkariaren aurreko hiru hilabeteetako tri ez betetzea orokorrean: konkurtso esbutu betebeharren ordainketa, epealdi berean Gizarte Segurantzako kuoten eta baterako beste zerga bilketen ordainketa; azken hiru hilabeteetako alokairuen, kalte ordainen eta
|
lan
harremanen ondoriozko beste ordainsarien ordainketa.
|
|
|
Lan baldintzak funtsean aldatzeko espedienteen eta
|
lan
harremanak modu kolektiboan eten edo azkentzeko espedienteen izapideak merkataritzako epailearen aurrean egingo dira artikulu honetan ezarritako erregelen bidez, behin konkurtso adierazpenaren eskaria epaile horri aurkeztu ondoren.
|
|
|
Kasu horretan eta lan baldintzen funtsezko aldaketen gainerako kasuetan, ezin da egikaritu
|
lan
harremanen aldaketa kolektiboaren ondoriozko hutsalketa akzioa, baina ezintasun horrek gehienez hamabi hilabete iraun dezake, aldaketa baimendu zuen autoa eman zenetik zenbatzen hasita.
|
|
|
Lan kontratuari eta
|
lan
harremanei buruzko konkurtso ondoreak arautuko dira, kontratuari aplikatu beharreko estatu legearen bidez bakarrik.
|
|
|
Beste aukera bat lan kontratua etetea da. Kasu honetan langileak ez dulanik egiten eta ez du soldata kobratzen, baina Gizarte Segurantzakosistemak soldata ordezteko prestazio ekonomikoak aurreikusi ditu; gaineraaldi batez
|
lanarekiko
harremana galtzen bada ere, etendurak lanpostuarenerreserbarako eskubidea ematen dio langileari eta, beraz, etendura justifikatzen duen egoera bukatzean lanera itzultzeko aukera bermatzen dio lanarauak.
|
|
|
Amatasunaren ondoriozko sorospena jasotzea eten daiteke, onuradunak hala eskatuta etaerditu osteko nahitaezko atsedeneko sei asteak igaro ondoren. Sorospena eten ahalizateko onuradunaren
|
lan
harremanak indarrean jarraitu behar du. Ospitaleko altaematean sorospena jasotzen jarraituko da, gozatzeko geratzen den aldiak irautenduen bitartean.
|
|
|
Horregatik, aipaturiko enpresa horiei aplikatuko zaizkien arauak ezarriko zaizkie agentziei ere, esate baterako, langilearen alde egiten duen kontzientzia klausula ere aplikagarria izango zaie. Klausula horren bitartez, langileak komunikazio jakin baten prozesuan parte hartu nahi ez badu,
|
lan
harremanari amaiera eman diezaioke bidezko kaleratze bati dagokion kobratuz (De la Cuesta, 2002: 88).
|
|
|
ea iragarle edo agentzien erakundeko kide diren pertsona fisikoen sorkuntza zerbitzuei zabaldu ote dakiekeen sorkuntza kontratua. Erantzunak ezezkoa izan behar du, zerbitzu horiek sortzailea eta iragarlea edo agentzia lotzen dituzten
|
lan
harremanen alorrean sartzen baitira.
|
|
|
Sorkuntza printzipioak sortu zuenaren aldeko eskubidea errespetatzera darama beti obra, eta, halaber, komisio emailearen inbertsioa ezinbestekoa denean, obra hori burutzera. Hala, ondasun eskubideei egilea ez den norbaitek probetxua atera diezaien, beharrezkoa da bai eskumen horien kontratu bidezko lagatzea gertatzea, bai eskualdatuko dituen arau juridiko bat egotea (hori da enpresa batean
|
lan
harremanen bitartez sorturiko obren kasua). Kasu bietan, egile eskubidearen jatorrizko jabea sortzailea da, eta eskualdatzeak onura ekarri dion pertsona, berriz, ondoriozko titularra.
|
|
|
Argitu dute azterketa egiteko erabili ahal izan duten estatistika iturri bakarra Europar Batasuneko (EB) Etxeen Panela izan dela, familiei urtero egindako inkesta. Beren txostenak denboraldia hartzen duen arren, emaitzek erakusten dute bi sektoreen arteko
|
lan
harremana nolakoa den. Hala ere, ohartarazi dute “gutxi gorabeherakotzat” hartu behar direla.
|
|
|
Bien bitartean, indarra duen dekretu arautzaileak eta Gizarte Segurantzako Etxeko Zerbitzuaren Araubide Bereziak aukera ematen dute sektore horrek sortzen duen enpleguaren erdia baino gehiago urpean gelditzeko. Lan baldintzak idatziz hitzartzeak, Caritas edo Red Harrera erakundeen bitartekaritza bilatuz,
|
lan
harreman hobeak eta egonkorragoak formalizatzen laguntzen du.
|
|
|
e.Mota hauetako baten betebeharrak ez betetzea, oro har: lehiaketa eskatu aurreko hiru hilabeteetan eska daitezkeen zerga betebeharrak ordaintzea; Gizarte Segurantzaren kuotak ordaintzea, eta aldi berean batera bildutako gainerako kontzeptuak; soldatak eta kalte ordainak ordaintzea, eta azken hiru hilabeteetako
|
lan
harremanen ondoriozko gainerako ordainsariak. Prozedura konkurtsalaren organoak:
|
|
|
Zenbat pertsona daude Banku honetan? Antolakuntzan 15 pertsona gara, lau pertsonaz osatutako oinarrizko talde bat dago,
|
lan
harremana duena, eta gainerakoak Denbora Bankuko bazkideak dira, proiektu zehatzetan laguntzen ari direnak. Azken sarrera berri irakurgarriak sortzen laguntzen diguten kazetari talde bat izan da.
|
|
|
Foréticak dioenez, Bilboko metropoli trenbidea ustiatzen duen enpresak bermatu egiten du kudeaketa sistema bat ezarri duela, erantzukizun sozial korporatiboari dagozkion gertakizunen kontrola eta segimendua egiteko eta alderdi horietan etengabeko hobekuntza garatzeko. “Inpaktu guztiak, positiboak zein negatiboak, herritarrek onartzen dituzte, eta horrek gero eta informazio eta jarduera gehiago eskatzen ditu enpresaren portaera etikoarekin,
|
lan
harreman onekin, ingurumena zaintzen duten jarduerekin eta dagokien komunitatearen garapen ekonomikoari laguntzen”, esan zuten erakunde ziurtatuak. Horregatik, Metro Bilbaoko Zuzendaritzak bere enpresan “SGE 21” Arauan oinarritutako kudeaketa etikoko sistema ezartzea erabaki zuen.
|
|
|
XIX. mendeko Estatu zaharrak goitik agian zabaltzen ari dira Botere ekonomiko, finantzario, militarren multiuztarketa errazagotzeko; behean herri (ar) en kartzelak izaten jarraitzen dute, gehienez ere kartzelaren gestioa dezentralkiago modernizatuz: zuzenbide eta epaitegien kontrolaz, Europan errepresentazio bakarraz, testu eta ikasgaien kontrolaz, ikerketa eta profesoreen kontrolaz,
|
lan
harremanen kontrolaz eta sindikatuen subornazioz, Estatuak funtsean den dena kontrolpean dauka eta nahierara egiten du bere kontrolaren erabilera gustu duen guztietan, quia ego nominor leo. Adosturiko transferentziak ukatu, Egin itxi, presoak legez kontra sakabanatu, epaiketa politikoak eszenaratu, zigorra bete eta gero presoak ez askatu, etc. Estatua zaharra da eta zaharkitua, bai.
|
|
2007
|
|
|
Hori dela-eta, ez da batere erraza euskal esparru sozioekonomikoa (EESE) egituratzearen alde serio lan egitea. Esparru horrek, era berean,
|
lan
harremanetarako eta babes sozialerako (LHEE) euskal esparrua garatu behar du.Euskal esparru sozioekonomikoa egituratzeko, Euskal Herriko erakundeek eta gizarte eragileek legegintza ahalmen eta eskumen ekonomiko, sozial eta laboral guztiak izan behar dituzte. Beraz, argi dago lan araudi propio bat egin behar dela, azken urte hauetan Espainiako eta Frantziako legediek langileen eskubideei eragindako kalteei heldu ahal izateko.
|
|
|
Euskal Herriko eragile politiko, sindikal eta sozialek definitu behar dute araudi hori, sektore publikoan nahiz pribatuan.
|
Lan
harremanen eredu horrek euskal esparruko negoziazio kolektiboak behar ditu; euskal patronalek eta sindikatuek erabaki behar dute lan harremanen eredua. Horrenbestez, esparru propio bat behar da negoziazio kolektibo sektorialak, sektore artekoak, publikoak eta pribatuak egituratu ahal izateko.
|
|
|
Euskal Herriko eragile politiko, sindikal eta sozialek definitu behar dute araudi hori, sektore publikoan nahiz pribatuan. Lan harremanen eredu horrek euskal esparruko negoziazio kolektiboak behar ditu; euskal patronalek eta sindikatuek erabaki behar dute
|
lan
harremanen eredua. Horrenbestez, esparru propio bat behar da negoziazio kolektibo sektorialak, sektore artekoak, publikoak eta pribatuak egituratu ahal izateko.
|
|
|
lan arriskuak prebenitzeko eredua; lan osasunari arreta emateko sistema publiko integrala; lanbideen arteko gutxieneko soldata zehaztea; lan egutegi propioa egitea; gizarte segurantzako sistema propioa sortzea (pentsioak) eta haren finantza eta antolaketa zehaztea; lan politika aktiboak, lan zerbitzuak edo institutuak sortzea (Nafarroan, EAEn eta Iparraldean); lanbide heziketarako sistema propioa; gaur egungo erakunde propioak eratzea: hala nola,
|
Lan
Harremanen Kontseilua, Lan Epaitegia, Kontseilu Ekonomiko eta Sozialak, Iparraldeko Garapen Kontseilua, Industria Mahaia, Funtzio Publikoaren Kontseilua, Osalan eta Lan Osasunaren Institutu Nazionala (INSL) krisi sakonean dago gaur egun eta abar.
|
|
|
Borondate politikoak ez du garapen eredu bat edo LHEE eremu propioa sortzea lehenesten. Patronalek ez dute parte hartze publikorik nahi antolaketa ekonomikoan eta
|
lan
harremanen Espainiako esparruak ematen dizkien abantailekin ados daude. Patronalak, CCOOk, UGTk eta Frantziako Estatuaren sindikalismoak, benetan, uko egiten diote LHEE sortzeari.
|
|
|
Enplegu, ezegonkortasun, ezbehar, aukera berdintasun eta antzeko gai ekonomiko eta sozialetan zazpi lurraldeetako langileek erabakitzea da asmoa. Horrela, euskal gune sozio-ekonomikoa errespetatzea nahi dute, baita
|
lan
harremanen marko euskalduna ere. EAJ eta UPNk kudeatzen duten eredu neoliberalarekiko alternatiboa izango den eredu ekonomiko eta sozialaren alde lan egiteko konpromisoa hartu du sindikatuak.
|
|
|
5 Kontsultaldia alderdien arteko akordioarekin amaitzen denean, lan agintaritzak egutegiko hamabost eguneko epean emango du ebazpena,
|
lan
harremanen azkentzea baimenduz. Epe hori igaro ondoren esanbidezko erabakirik ez badago, neurri azkentzailea akordioan jasotakoaren arabera baimendu dela ulertuko da.
|