|
2002
|
|
|
eskubide guztien jabe dira,, oposizio sistemaren? langa pasatu ondoren,
|
lan
bizitza osorako, funtzionario izendapenaren jabe, izanik. Bestetik, bigarren mailako irakasle kontratatuak daude, nagusiki, irakaslelagunak?, eta horiekin batera, are maila baxuagoan prestakuntza fasean dauden, irakasle laguntzaileak?.
|
|
|
Giro hartan, Sararen gogoak jauzi eta jauzi egiten zuen, bere iraganeko oroitzapenetatik inguruan ikusten zituen pazienteengana edo haiek zituzten elkarrizketetara: ...itis kroniko ustezkora –ustezkoa baino gehiago ere bai, biriketako hauspotik ateratzen zitzaizkion hots eta ziztu disonanteen arabera, hats edo hitz egiten zuen bakoitzean–, agurearen bronkitis kronikotik mojen ikastetxera edo Alpujarretara, handik berriro itzultzeko andaluza zirudien atso batek zuèn arazo existentzial larrira, zeren esaten baitzuen lana besterik ez zuela egin, lana eta
|
lana
bizitza osoan, eta gizon pairatu, hori okerrena...
|
|
2003
|
|
|
Aurreko fasean, 1985etik 1997ra artekoan, lanean emandako eta kotizatutako 8 urteen arabera egiten zen kalkulua. Orain, PPren Gobernuak
|
lan
bizitza osoaren araberako kalkulua ezarri nahi du pentsioetan, Toledoko Itun berrituan.
|
|
2005
|
|
|
Sindikatuen jarrera ikusita, ez litzateke harritzekoa Toledoko Itunaren lehenengo urratsa pentsioak kalkulatzearen ingurukoa izatea. Lehenengo ahaleginean da langileen lan bizitza osoko soldaten kalkulua egin, baina orain arte egiten zen azken 15 urteetako kalkuluaren ordez azken 20 urteetako kalkulua egingo omen dute eta badirudi urteek aurrera egin ahala poliki poliki
|
lan
bizitza osoa hartuko dutela kontuan.
|
|
|
âKabroi bat bezala aritu nauk
|
lanean
bizitza osoan; aski diat. Emazteak hezueria zaukak, gero eta okerragoa.
|
|
2006
|
|
|
Ez dira arduratzen ez etekin ekonomikoaz, ez mozkin tasaz, ez esportazioaz, ez espezializazioaz; ez dute beren denbora kronometratzen, ez dihardute lehian auzokideekin. Laborantzaren errotazioa urte sasoien erritmoan doa;
|
lanak
bizitza osoa betetzen du, behin ere ez dago amaitua. Soldataren, lanaren iraupenaren edota oporraldien nozioek ez dute ezertarako balio (Jones, 1983:
|
|
2008
|
|
|
Erretiro saria kalkulatzeko modua ere aldatzen ari da: orain, lan bizitzako azken hamabost urteak hartzen dira aintzat, baina gero eta joera zabalduagoa da
|
lan
bizitza osoa hartzea aintzat.
|
|
|
Beren kontura eta besteren kontura lan egiten dutenek daukate horretarako eskubidea eta amatasun baimena hartzekoa, eta prestakuntza aldirako kontratatuta daudenek eta aldi baterako kontratua dutenek ere bai, nahiz eta azken horiek baldintza hau bete behar duten: baimena hasten den eguna baino lehenago, 180 egun kotizatuta eduki dituzte Gizarte Segurantzan azken zazpi urteetan, edo, bestela,
|
lan
bizitza osoan 360 egun.
|
|
|
Merezimendu lehiaketak aurreko lan, ikastaro edo jarduerak baloratzen ditu. Benetan zaila da karrerako funtzionarioak bere
|
lan
bizitza osoan lan egin nahi badu, bere kargutik kentzea. Hautapen prozedurek izangaien ezagupenak eta gaitasun analitikoa frogatzen dituzten probak izan ditzakete, ahoz nahiz idatziz.
|
|
|
Une horretatik aurrera, langileak karrerako funtzionario izateari uko egiten badio, nazionalitatea galtzen badu, erretiroa hartzen badu, zerbitzutik irmo banantzeko diziplina zehapen bat jasotzen badu edo kargu publikorako desgaikuntza erabatekoa edo berezia badu. Oso zaila da karrerako funtzionarioak bere
|
lan
bizitza osoan lan egin nahi badu bere kargutik bereiztea. Diziplina zehapen batek edo kargu publiko bat betetzeko desgaikuntzak dakartzaten akatsak oso larriak izan behar dira, eta, beraz, esan daiteke Administrazioan sinatzen diren kontratuak direla benetan finko dei dakiekeen bakarrak.
|
|
2009
|
|
|
Hain zuzen ere, kotizazio epea 10 urtetik 25era luzatu dute Frantzian, eta 15etik 40ra Austrian, baina Finlandian, Polonian, Portugalen eta Suedian
|
lan
bizitza osoa hartzen dute kontuan pentsioen zenbatekoa ezartzeko.
|
|
|
Epe hori 12 hilabetean bi urtean behin berrikustea eta handitzea proposatzen da. Horrela, 20 edo 30 urte barru, kalkulu osoak langilearen ia
|
lan
bizitza osoa hartuko du. Formula berri horrek ondorio negatiboa izan dezake langileentzat; erretiro pentsioak nabarmen txikiagoak izan daitezke, langilearen lan bizitza osoa hartzen baitute.
|
|
|
Horrela, 20 edo 30 urte barru, kalkulu osoak langilearen ia lan bizitza osoa hartuko du. Formula berri horrek ondorio negatiboa izan dezake langileentzat; erretiro pentsioak nabarmen txikiagoak izan daitezke, langilearen
|
lan
bizitza osoa hartzen baitute. NBEren arabera, 2050ean Espainia planetako hirugarren herrialde zahartuena izango da, Japoniaren eta Italiaren atzetik Nolanahi ere, ez du alarmak jo behar, onartutako erreforma proposatua besterik ez baita.
|
|
|
Fernández Ordóñezek nabarmendu zuen ekimen horrek jasotako pentsioak egindako kotizazioetara egokituko zituela, eta Frantziaren (10 urte) eta Austriaren (15 urte) jarduera gogorarazi zuen. Finlandia, Portugal eta Suediaren kasua ere aipatu zuen,
|
lan
bizitza osoa kontuan hartzea erabaki baitute. “Erreforma hori bat etorriko litzateke Toledoko Itunaren gomendioekin, eta sistemaren proportzionaltasuna handituko luke, hau da, jasotako pentsioen eta egindako kotizazioen arteko erlazioa”, adierazi zuen gobernadoreak.
|
|
|
Miguel Ángel Fernández Ordóñezek azken egunetako tentsioa jaitsi nahi izan zuen, Gizarte Segurantzako defizitak pentsioak arriskuan jartzen ez dituela eta “ez da ezer gertatzen”, behin behineko saldo negatiboak erregistratzen dituelako. Fernández Ordóñezek dio Gizarte Segurantzako defizitak ez dituela pentsioak arriskuan jartzen Aurreko astean Toledoko Itunaren Batzordearen aurrean egin zuen azalpenean, Fernández Ordóñezek erretiro pentsioaren kalkulua
|
lan
bizitza osora zabaltzearen alde agertu zen, edo pentsioak KPI errealaren arabera eguneratu ahal izatearen alde, ez aurreikusitakoaren arabera, eta, beraz, beherantz ere berrikus zitezkeen. Era berean, pentsioaren ehuneko ehun jasotzeko, erretiro adina 67 urtera arte atzeratzeko eta kotizaziopeko pentsioa (15 urte) lortzeko behar den urte kopurua handitzeko aukera aztertzea proposatu zuen.
|
|
2010
|
|
|
Beste eragile eta aditu batzuk, baina, epe hori 25 edo 30 urtera luzatzearen aldekoak dira. Kotizazio epeak
|
lan
bizitza osoari eragitearen aldekoak ere badaude.
|
|
|
Kalkulatzeko epea hamar urte luzatzeak, bere kalkuluen arabera, %5eko murrizketa lekarke. Eta kasu horretan bertan
|
lan
bizitza osora zabalduz gero, pentsioaren murrizketa %16tik gorakoa litzateke.
|
|
|
Isolatzea. Lankideekin, nagusiekin edo bezeroekin eguneroko harremana galtzean,
|
lan
bizitzan oso erabilgarriak diren harreman profesionalak sustatzeari uzten diote. Hori saihesteko, agendan tarte bat utzi behar da gertakizun, hitzaldi edo mintegietara joateko, eta ez da galdu behar beste lankideekiko harremana.
|
|
|
Mercè Vilanova urtebetez egon zen eskolara joan gabe nerabezaroan.
|
Laneko
bizitza osoan baja bat hartu zuen, 22 urterekin ospitalean sartu zenean, eta arazoak izan zituen bere bikotekideekin harremanak izateko, ez baitzen gustura sentitzen bere buruarekin. Batzuetan, gaixoek gaixotasunaren modu larria pairatzen dute eta/ edo ez dute tratamenduari ondo erantzuten.
|
|
|
Hainbat aukera daude: lan batzuen bidez diru sarrerak lortzea, eta
|
laneko
bizitza osoan metatutako ondarea errentagarri egitea (ondasun higiezinak zein kapital moduan).
|
|
2011
|
|
|
Morganena da; berak hementxe egin du
|
lan
bizitza osoan.
|
|
|
Gutxieneko urte kopurua ere aldatu egin da. Kotizaziopeko pentsioa
|
lan
bizitza osoan gutxienez 15 urtez lan egin ondoren lortuko da. Horietako bi erretiroa hartu baino lehen hartu dira.
|
|
|
Konpetentzia horiei modu askotara deitzen zaie –konpetentzia pertsonalak, konpetentzia orokorrak, oinarrizko konpetentziak…–; Alecop en, zeharkako konpetentziak deitzen diete, langilearen lan jarduera edo postua dena dela izanda ere, bere
|
lan
bizitza osoan behar izango dituelako. Horiei garrantzi handia ematen diete:
|
|
2012
|
|
|
Lanbide Heziketaren harira, lan erreformaren bidez prestakuntza kontua sortuko dutela azaldu du Bañezek, eta horrek langileari
|
lan
bizitza osoan lagunduko diola esan du.
|
|
|
Kotizatzeko nahitaezko denbora, era berean, heriotzaren unean prestazioa kobratzeko eskubidea ematen duen pertsonaren lan egoeraren araberakoa izango da. Heriotza gertatu zenean altan edo altaren antzeko egoeran egonez gero, nahikoa da 500 egun kotizatzea heriotza gertatu aurreko bost urteko epe jarraituan, edo 15 urte
|
lan
bizitza osoan. Hiltzen den unean pentsioa kobratzeko eskubidea ematen duen pertsona alta emanda ez badago, 15 urtez kotizatu du lanean, ezkontide alargunak prestazioa jaso ahal izateko.
|
|
2013
|
|
|
Orain arte beharrezkoa zen lanaldi osoan 15 urtez lan egitea, eta horrek berarekin zekarren askoz urte gehiagotan kotizatzea lanaldi partzialean. Zehaztuko da langile bakoitzari bere «partzialitate orokorreko koefizientea», lanaldi osoan nahiz lanaldi partzialean kotizatutako aldi guztiak batuz lortzen dena, kontratu bakoitza bere lanaldi portzentajearekin haztatuz; horrela,
|
lan
bizitza osoari lotutako koefizientea lortzen da. Honi dagokionez:
|
|
|
Honetarako egin duzu
|
lan
bizitza osoa, diru hau jaraunsteko.
|
|
2014
|
|
|
Eta, tarte horretan, kalkulatzeko sistema aldatuz joango dira:
|
lan
bizitza osoa hartuko dute kontuan, luzatu egingo dute pentsioak jaso ahal izateko kotizazio aldia...
|
|
|
Honi buruz asko dakigu toponimia eta oikonimia
|
lanetan
bizitza osoa eman dugunok. Toponimia alor interesgarria eta aberatsa da, gure historia hobeki ezagutzeko beharrezkoa eta, halaz ere, zer nolako inbidiak sortu diren leku izen solte ziztrin batzuen inguruan.
|
|
2015
|
|
|
|
Lan
bizitza osoa hemen
|
|
2016
|
|
|
|
Lan
bizitza osoa hemen eman dut. 16 urte nituenetik ekonomikoki aktiboa izan naiz, beti enpresa honetan lanean.
|
|
2017
|
|
|
Gaur egun, ia sektore guztietan, bestelako lanak egiten ditugu bestelako lan prozedurak erabiliz, eskuarki toki fisikoaren menpekotasun txikia dutenak. Gutxi izango dira
|
lan
bizitza osoa enpresa berean eta lan bertsuak eginez emango dutenak, tokiz edo funtzioz, edo biez, aldatzea baita ohikoena gaur egun.
|
|
2018
|
|
|
Aitatasun baimena eskuratzeko baldintzak eta dokumentazioa Amatasun bajarekin gertatzen den bezala, hau egin behar da: afiliatua eta altan edo altaren pareko egoeran egotea (langabezia kobratuz, adibidez), Gizarte Segurantzaren sistemaren araubideren batean. gutxienez 180 egun kotizatu izana azken 7 urteetan edo 360 egun
|
lan
bizitza osoan. Prestazioa eskatzeko aitatasunagatik, Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalera (GSIN) joan eta baja eskatu behar da.
|
|
2019
|
|
|
Raimundo Silvak hausnarketa egiten du, behin eta berriz, saiatzen ari da konturatzen zergatik, lehen hitzetatik, ezin izan zion oldarkeriari eutsi, Ez al dakizu deleatur bat zer den, batez ere galdera egin zuen tonuaren oroimenak larritzen du, probokatzailea, are baldarra ere, eta gero, bukaerako duelua, etsaien artekoa, han kontu pertsonal bat, herra zahar bat erabakitzen ari bailitzan, gauza jakina denean bi hauek aurretik inoiz ez zirela elkartu, eta, baiezkoan, ez zutela elkar begiz jo, Nor ote da, pentsatu zuen orduan Raimundo Silvak, eta hori pentsatu zuelarik laxatu zuen, konturatu ere egin gabe, pentsamendua gidatzeko erabiltzen ari zen uhala, nahikoa izan zen pentsamenduak aurrea hartu eta bere kabuz hegaldatzen has zedin, oraindik emakume gaztea da, berrogei urte baino gutxiago, ez da lehen kolpean iruditu zitzaion bezain garaia, azalaren tonua, matea, ilea askea, gaztainkara, begiak ere kolore berekoak, amiñi bat argixeagoak, ahoa txikia eta betea, ahoa txikia eta betea, ahoa txikia, ahoa, betea, betea. Raimundo Silvak aurrean duen apalategiari begiratzen dio, han daude
|
lan
bizitza oso batean zehar zuzendu zituen liburu guztiak, ez ditu zenbatu, baina liburutegi oso bat egiten dute, izenburuak, izenak, hau da nobela, hau poesia, hau antzerkia, hauek dira oportunismo politiko eta biografikoak, hauek dira oroitzapenak, izenburuak, izenak, izenburuak, izenak, batzuk gaur egun ere ospetsuak, beste batzuk beren garaia izan zutenak eta erlojua gelditu zaienak, bakar batzu... Bat batean bero zen, berogailu elektrikoa piztuta ez zegoen arren, eta bataren gerrikoa askatu zuen, eserlekutik altxatu zen, bazirudien mugimendu hauek helburu jakin bat zutela, baina ustekabean ongizatearen adierazpena baizik ez ziren, ez zegoen beste azalpenik, ustekabeko kemen abantzu komikoaren adierazpena, kontzientzia alatu gabeko jainkoaren lasaitasunaren adierazpena.
|
|
2020
|
|
|
“Lehenengoz idatzi nuen pentsatzen nuen hizkuntzan”. Hizkuntzaren eta Herrialde Katalanen askatasunaren alde egin zuen
|
lan
bizitza osoan, eta horren defentsa ere egin zuen ekitaldian. Jose Mari Pastor zutabegileak ere hartu zuen gogoan sari banaketa hura Berria egunkarian, esaterako,' Zipaioak' Katalunian artikuluan.
|
|
|
nozionala da pentsio sistema. Horrek esan nahi du, funtsean, behargin bat lanean hasten denean Gizarte Segurantzak itxurazko kontu bat zabaltzen diola, eta hor ikus dezakeela zelako pentsio publikoa geratuko zaion, bere
|
lan
bizitza osoan pilatutako ekarpenen arabera. Etorkizuneko pentsioaren nozioa edo ideia ematen zaio langileari, eta horregatik esaten zaio sistema nozionala.
|
|
|
Erregimen horrek badu apartekotasun bat: sindikatuek eta patronalak kudeatzen dute kutxa hori, eta
|
lan
bizitza osoan sortutako puntuen arabera kalkulatzen da pentsio osagarria.
|
|
|
Puntukako sistema bat sortu nahi du gobernuak: hau da, pentsioak kalkulatzeko,
|
lan
bizitza osoan pilatutako puntuak hartuko lirateke kontuan, eta ez lan bizitzako 25 urte hoberenetako batez besteko soldata. Ondorio argia ekarriko luke, Aramendiren arabera:
|
|
2021
|
|
|
Beste negoziazio baterako geratu dira gai arantzatsu batzuk, haien artean pentsioa kalkulatzeko zenbat urteko kotizazioak hartuko diren kontuan —epea zabaldu ahala, pentsioa jaisten zaie langile gehienei— Lan bizitzako azken 25 urteetako kotizazioak dira gaur egun oinarria, eta azken 35 urteetara igarotzea jarri zuen mahai gainean PSOEk, edo
|
lan
bizitza osoa kontuan hartzea. Unidas Podemosen eta sindikatuen ezezkoen ondoren, ez dago garbi azken formula zein izango den.
|
|
|
pentsioa kalkulatzeko zenbat urtetako kotizazioa aintzat hartuko den. Azken 25ak hartu beharrean
|
lan
bizitza osoa kontuan hartzea zen PSOEren asmoa, baina Unidas Podemosekoak eta sindikatuak ez daude ados.
|
|
|
Historikoki, kalkulurako epea luzatzeak pentsioak txikitzea esan nahi izan du, ohikoa izan delako lan bizitzan aurrera eginez gero enpresan gora egitea eta soldatak handitzea. Baina, azkenaldian, Atzeraldi Handiaz geroztik batez ere, ugaritzen ari dira lanpostua galdu duten adineko langileak, baina baita
|
lan
bizitza oso gorabeheratsua dutenak ere. Azken bi talde horiei kalte baino mesede egingo lieke kotizazio epea luzatzeak, betiere urterik kaskarrenak kentzeko aukera badute.
|
|
2022
|
|
|
Heriotza gaixotasun arrunt baten ondorioz gertatzen bada, hildakoak Gizarte Segurantzan afiliatuta egon luke eta alta emanda. Halaber, hil aurreko bost urteetan, gutxienez 500 egun kotizatu behar ditu (edo, bestela, 15 urte
|
lan
bizitza osoan). Istripua edo eritasun profesionala.
|
|
|
Eskura dituzun erremintei eta tresneriari erreparatuta, nabarmena da bizi osoan artisautzarako izan duzun bokazioa ere. Traineruak eta bestelako txalupak egindakoa zaren arren, zer ofiziotan jardun duzu lanean? Arotz modura jardun dut
|
lanean
bizitza osoan. Aita bernizatzailea zen, eta bere kontura egiten zuen lan, egurrarekin.
|
|
2023
|
|
|
Argentina iparraldeko Misiones probintzian bizi da Olga Leiciaga. Saladillon duela 84 urte sortua, errientsa eta institutu zuzendaria izana da bere
|
lan
bizitza osoan; bizitza osoan ukan baitu, ukan ere, besteeri, lagun hurkoari eta komunitateari laguntzeko, gazteak formatzeko eta pertsoneri hazteko xantza emateko bokazioa. Duela sei urte, Euskal Herrira jin eta Noel Elorgaren lanari esker Olgak atzeman zuen, bere Leiciaga deitura egiazki Leiciagueçahar zela bere arbasoek XIX. mendean Xiberoa utzi eta Hego Amerikara emigratu zutelarik, eta bozkarioz bisitatu zituen arbasoen hilobiak Ainarbeko hilerrian.
|
|
|
«Positiboa da, baina, oraingoz, oso banaka. Egun gutxiago kotizatu dira langabeziarako, bai, baina horrek ez ditu konpontzen
|
lan
bizitza oso batean pilatu ditzakezun kotizazio egunak gero erretiro duin bat izateko», ohartarazi du Olasagastik.
|
|
|
Gizarte Segurantzari auditoria bat egitea, pentsiodunek
|
lan
bizitza osoan jarri duten diruarekin zer gertatzen den jakiteko.
|