|
2002
|
|
|
Atzo aurkeztu zen Madrilen, eta bigarren postuan jarri da, Balearrekin, Bartzelonarekin eta Madrilekin partekatuta. Errentari, osasunari, osasun zerbitzuei, hezkuntzari, kulturari eta aisialdiari eta enpleguari dagokienez puntuazio bikaina duen arren, foru erkidegoak Espainiako
|
lan
baldintzarik okerrenak erakusten ditu, eta bigarren lurralderik okerrena da, herritarren segurtasun maila dela eta. Lan honen bigarren edizioak milioi erdi datu baino gehiago prozesatzen ditu 1.000 biztanletik gorako 3.153 udalerrietatik, eta horietan bizi da biztanleriaren %93 91 udal adierazle berri eta beste 41 probintzial gehitu dira.
|
|
2008
|
|
|
Korporazioen esanetara dauden gobernuek dena erraztu dute. Horretarako, ezinbesteko baldintza sektore publikoa ahultzea da, eta hori finantziazio eskasarekin eta
|
lan
baldintza okerrekin lortzen da. Gainera, artifizialki sorturiko gatazken bidez sektore publikoaren prestigioa zikintzen da.
|
|
2009
|
|
|
Inguruko supermerkatu guztietan BM, Dia, Lidl Gipuzkoako Elikaduraren lan hitzarmena aplikatzen da; Sabecon, berriz, ez. Hala, bada,
|
lan
baldintza okerragoak dituzte, eta hori soldatan nabaritzen da batez ere: batez beste, 730 euro jasotzen dute hilean; Gipuzkoako hitzarmenarekin, berriz, %30 gehiago jasoko lukete, mila euro inguru.
|
|
|
Genero indarkeriari aurre egiteko 11 neurri jasotzen dituen agiria aurkeztu dute sindikatuek, bihar Genero Indarkeriaren Kontrako Nazioarteko Egunaren harira. Erasoen kopuruak igo egin direla esateko goizegi dela iritzita ere, krisia dela-eta andreen
|
lan
baldintzek okerrera egin dutela eta horrek haien egoeran txarrerako eragin duela argi dute. Eta hori indarkeria sexistaren beste aurpegi bat dela.
|
|
2011
|
|
|
Horrela, zerbitzuak «merkeagoak» omen dira, baina kaltetuak nortzuk diren argi dago: enpresa horietako langileak (orain dela gutxi greban egon direnak),
|
lan
baldintza okerretan lan egitera behartuak baitira, eta zerbitzua jasotzen duten herritarrak, zerbitzuen kalitatea gutxitzen baita.
|
|
2012
|
|
|
negoziazio kolektiboaren erreforma da lehena, lan merkatuaren erreforma bigarrena eta sektore publikoaren etorkizuna hirugarrena. Sarasolaren arabera, negoziazio kolektiboaren erreformak lan itunak «zentralizatzea» ekarriko du, eta, ondorioz, euskal langileen soldatek eta
|
lan
baldintzek okerrera egingo dute. Lan erreformak, berriz, kaleratzea are gehiago merkatuko eta enplegu prekarioa sortuko duela.
|
|
|
«Badakit, oro har, udaletako langileak pribilegiatu gisa ikusten gaituztela eta askok uste dutela ez dugula kexatzeko eskubiderik, ez gaudelako horren gaizki. Baina ez gara kexatzen soilik gure
|
lan
baldintzak okerrera doazelako, horrek zerbitzu publikoen kalitatean eragina duelako baizik. Azkenean, zerbitzuen kalitatea da murrizten dutena».
|
|
|
Horrek, egungo langabezia egoera masiboa kontuan hartuta, enpresen zuzendaritza batzordeei aurre egiteko langileen presio ahalmena ahulduko du. Halaber, enpresa hitzarmenak lehenesteak lurralde hitzarmenei kalte egingo die eta
|
lan
baldintzak okerrera jotzea eragingo du; are gehiago, enpresek dagoeneko sinatuta dauden hitzarmenen edukia aplikatu behar ez izatea errazten bada. Era berean, hitzarmenen ultraeraginkortasuna ezabatzean, langileek aurreko borroketan lortutako guztia galtzen dute.
|
|
|
langileen eskubideak birrindu egin ditu, langileak makurrarazi nahi ditu, eta enpresariei tresnak eman dizkie langileei xantaia egiteko. Langileei kaleratzeko mehatxua egingo diete
|
lan
baldintza okerragoak onartzeko. Lan zuzenbidearen eta langileen babesaren kontrako estatu kolpea da:
|
|
|
6 Enpresa transnazionalen aurkako ardatzak adierazten du korporazio horiek kontrolik gabe jarduten dutela etekinak lortzeko,
|
lan
baldintzak okerrera bultzatuz eta ingurumen kalteak eraginez.
|
|
2013
|
|
|
Lagardek hainbat herriren industria suntsitzeko, langabezia sakontzeko, emakumeena bereziki, soldatak murrizteko, emakumeenak batez ere,
|
lan
baldintzarik okerrenak inposatzeko, ondare publikoak pribatizatzeko, eta diru publikoa esku pribatuetara pasatzeko erabili du bere adimen bikaina. Ez da nahikoa emakumea izan eta boterea hartzea, ez badituzu sustraitik egoera berriak sortzen.
|
|
|
Hori dela eta, elkarretaratzea egingo dute bihar enpresak Bilbon duen egoitzaren aurrean. Langileen
|
lan
baldintzek okerrera egingo dute zuzendaritzak bere horretan jarraitzen badu. IGON CEEn 50 pertsonek dihardute:
|
|
|
" HAUTSA HARROTU ETA MOBILIZAZIO GARAIA DA" Dagoeneko 6 GREBA OROKORRA da Euskal Herrian azken 4 urteetan egiten duguna. 2009 urtean genioena, bete egin da: EZ BADITUZTE BESTE POLITIKA BATZUK EZARTZEN, LANGILEOK ORDAINDUKO DUGU, GUREA EZ DEN KRISIA ETA BIZI ETA
|
LAN
BALDINTZAK OKERRERA JOKO DUTE. Ez dituztenez beste politika batzuek egin, Hego Euskal Herriko gehiengo sindikalak eta mugimendu sozialek, maiatzaren 30erako Greba Orokorra deitu dugu.Galtzaileen itxaropena da mobilizazio eta greba orokorraGure lan eta bizi baldintzak estu hartzea erabaki dute eta horretan dihardute, erabat temati. Krisiaren aitzakia denaz baliatzen direlarik, aginte ekonomikoak eta kapitalarenak herritarren gehiengoa pobretzea erabaki du, gutxi batzuen mesedetan. Gainera horretan bidelagun topatu dituzte agintari politikoak haien esanei burumakur eta adeitsu obeditzen dutelarik.
|
|
|
Bertan, grebarako hainbat arrazoi daudela azaldu dute; zerga politikak zuzena ezartzeko, aurrekontuak gizartearen zerbitzura jartzeko, pentsioetako murrizketak ekiditeko, soldata jaitsierei aurre egiteko, patronalaren asmoei aurre egiteko, eskubide sozial eta laboral duinak behar ditugulako, maiatzaren 30ean" denok kalera" ateratzeko deia egin diete herritarrei.Hauxe da, gaurko agerraldiaren harira Buruntzaldeko ELA sindikatuak kaleratu duen prentsa oharra: Dagoeneko 6 GREBA OROKORRA da Euskal Herrian azken 4 urteetan egiten duguna. 2009 urtean genioena, bete egin da: EZ BADITUZTE BESTE POLITIKA BATZUK EZARTZEN, LANGILEOK ORDAINDUKO DUGU, GUREA EZ DEN KRISIA ETA BIZI ETA
|
LAN
BALDINTZAK OKERRERA JOKO DUTE. Ez dituztenez beste politika batzuek egin, Hego Euskal Herriko gehiengo sindikalak eta mugimendu sozialek, maiatzaren 30erako Greba Orokorra deitu dugu.Galtzaileen itxaropena da mobilizazio eta greba orokorraGure lan eta bizi baldintzak estu hartzea erabaki dute eta horretan dihardute, erabat temati. Krisiaren aitzakia denaz baliatzen direlarik, aginte ekonomikoak eta kapitalarenak herritarren gehiengoa pobretzea erabaki du, gutxi batzuen mesedetan. Gainera horretan bidelagun topatu dituzte agintari politikoak haien esanei burumakur eta adeitsu obeditzen dutelarik.
|
|
2014
|
|
|
Saiatzen zara batean eta bestean, eta ez duzu lanik topatzen. Gainera, egoeraren aitzakia erabilita, enpresa askotan
|
lan
baldintzek okerrera egin dute, soldatak murriztu, langileak kaleratu… Gaur Langileen Nazioarteko Eguna da, eta aste honetan bertan ezagutzera eman dira langabeziaren eta lan egoeraren bilakaeraren zenbait datu. Hor jakinarazi dute EAEn geroz eta enplegu gutxiago dagoela eta gazteen artean aurkitzen dela datu larrienetako bat:
|
|
|
Honen harira hemengo beharginen
|
lan
baldintzak okerrera doaz. Krisia hasi zenetik, 7.500 enpresa itxi dira, horreetariko batzuk kanpora joateko, eta 140.000 langile gitxiago dagoz kotizaten, eta ia langabetu erdiek, gainera, ez dabe saririk jasotzen.
|
|
2015
|
|
|
ELAk salatzen zuenez, erakundeok berea egina zuten ahalik eta zerbitzu gehien enpresa pribatuen esku uzteko xedea: azpi-kontratazioen bidez, langileei soldata apalagoak eta
|
lan
baldintza okerragoak ezartzen zitzaizkien; bide batez, negozio sare emankorrak josten ziren zerbitzuen pribatizazioaren itzalean.
|
|
2017
|
|
|
Gizartean ordea, kontrakoa nagusitzen da: dituzten
|
lan
baldintzak okerragoak dira eta duten aitortza askoz txikiagoa", uste du Ablanedok.
|
|
|
" Haur eskolan dauden hezitzaileen lana askoz garrantzitsuagoa da, unibertsitateko irakasleena baino.
|
Lan
baldintza okerragoak eta aitortza askoz txikiagoa dute, ordea"
|
|
2018
|
|
|
Apalauzak berretsi du: «Literatura itzultzea beti da lan orduetatik kanpo egiten dugun zerbait, beste plazer bat ematen dizuna, noski, baina diruz ez da errentagarria ateratzen».Aho batez diote azken urteetan
|
lan
baldintzak okerrera egin dutela. Egungo aldarrikapen nagusiak, batik bat, epeei eta ordainketei lotuta aipatzen dituzte.
|
|
|
Neurri batean edo bestean, Hego Euskal Herriko langileen erdiari baino gehiagori eragiten dio estatalizazioak. Azken helburua,
|
lan
baldintzak okerrera berdintzea.Estatalizazioa zabaltzeko lau bide daude: lehena, kanpoko patronalaren ezezkoa, beti hitzarmen estatalak izan dituzten sektore eta enpresetan negoziazio esparru berriak zabaltzeari.
|
|
|
Oraingo honetan eztabaida sakonagoak egon direla esango nuke, eta beste batzuetan iritsi ez garen esparruetara iritsi garela: zaintza arlora, etxe barrura… Era berean, kontziente gara oraindik ez garela iritsi
|
lan
baldintza okerrenetan dauden horiengana; emakume etorkinengana, esaterako. Halako greba bat egin den lehenengo urtea izanik, kosta egin da ulertzea arrakasta ez dela neurtzen itxi den lantoki kopuruarekin, ezkutuan dauden lan horiek ikustera emanda baizik:
|
|
2019
|
|
|
Calzados Lopez enpresak lanean emakume oso gazteak zituen, asko haurrak ziren.
|
Lan
baldintza okerrez gain, enpresak soldata murrizketa bat aplikatu nahi zien; honen aurrean apirilean 60 langiletik 48k greba hasi zuten.
|
|
|
Bizkaibuseko gidari bat eta kamioilari bat zendu ziren Galdakaon, bi ibilgailuek aurrez aurre elkar jota, eta, Loiun (Bizkaia), furgoneta batean hilik topatu zituzten bi langile, deskantsuan zeudela berogailuak intoxikatuta.Egoera okertzen ari zela ikusita, gehiengo sindikalak manifestazioa egin zuen irailaren 29an Iruñean, «Gure bizitzaren defentsan» zioen pankartaren atzean. Ehunka pertsona bildu ziren ELA, LAB, ESK, Steilas, EHNE, Hiru eta CGTk deitutako manifestazioan, eta
|
lan
baldintzek okerrera egin izana salatu zuten: «Lan erreformak, lan baldintzen gainbehera, kontratazio partzialak, gehiegizko lan erritmoak... hori guztia dago ezbeharren atzean».
|
|
2020
|
|
|
" Euskal oasi" honetan, soldaten joera, horiek osatzen duten elementuak caeteris paribus mantentzekotan, kezkatzekoa da. Azken bederatzi urteetan, Gipuzkoan Espainiako Erresumako soldata altuenak dituen lurraldean batez besteko soldata soilik %1, 9 handitu da; erosahalmena hamar puntu erori da, oraindik generoko soldata arrakala handia dago eta 40 urte baino gutxiago duten langileen
|
lan
baldintzak okerrera doaz. Azken hamarkadatan ekonomia eraldaketa amaiezin honetan, zerbitzu sektorea da oinarria (spoiler:
|
|
|
Azken hamarkadatan ekonomia eraldaketa amaiezin honetan, zerbitzu sektorea da oinarria (spoiler: industriaren ondoan,
|
lan
baldintza okerragoak dakartza). Argi dago orain indarrean dauden pentsio sistema publikoen gaineko presioa handitzen joango dela.
|
|
|
Zauritu bat utzi berri du, Osasunbideko eraikinaren atean dago, baina barruan ez ditu zerbitzu publikoko langileak: azpikontratatutako enpresetako langileak dira,
|
lan
baldintza okerragoak dauzkate, galdetu SGGko beharginei.
|
|
2021
|
|
|
Ezaguna da behin behineko kontratu bat duen langile batek, behin betiko kontratua duen beste baten aldean, lan istripua izateko 1,7 aukera gehiago duela. Ez da lan esperientzia faltaren ondorioa, baizik eta
|
lan
baldintza okerren efektu zuzena. Kolektibo honek lan baja gutxiago hartzen du, lan kontratua ez berrizteko arriskua dela eta.
|
|
2022
|
|
|
Erdi Aroko damek, adibidez, denetik egiten zuten, ia ia gizonezkoen maila berean. Emakume langileek gizonezkoen lan berberak egiten zituzten, baina soldata txikiagoarekin eta
|
lan
baldintza okerragoetan, ezbairik gabe. Ilustrazioarekin, ordea, andreak etxeetan ixten hasi ziren.
|
|
|
Soldaten igoeraren xehetasunetan sartuz gero, ikusten da estatu osoko eragileek egiten dituzten akordioek
|
lan
baldintza okerragoak jasotzen dituztela. Tomas Arrieta presidente duen elkartearen txostenak datu adierazgarri bat azaleratu du:
|
|
|
ELAk salatu du espetxeetako beharginen
|
lan
baldintzek okerrera egin dutela
|
|
|
Aipatutako desoreka hori gizarteko zenbait eremutan ikus zitekeen, hala nola lan arloan eta familia hainbaten baliabide ekonomikoetan, etxebizitzan edota hezkuntza mailan. «Bizitza eta
|
lan
baldintza okerragoek egiten zituzten talde horiek zaurgarri».
|
|
|
Hori hala izanik ere, Nafarroako Gobernuak arlo publikoa desegiteko eta enpresa pribatuei dena emateko politikarekin jarraitzen du. Azken urteotan, adibidez,
|
lan
baldintzek okerrera egitea onartzen ari dira, ratioak Europako estandarretatik urruntzea, eta, ondorioz, arretaren kalitatea jaistea.
|
|
2023
|
|
|
Adimen artifizialak zeregin batzuk desagerraraz ditzake, baina praktikan enpresa askok nahiago izaten dute langileak erabili, merkeago zaielako, gaur gaurkoz behintzat. Hala ere, teknologia berria zabaldu ahala enplegu horien
|
lan
baldintzak okerrera egin dezaketela ohartarazi du Rimbauk: lanaldi murriztuak, behin behinekoak, okerrago ordainduak.... Dena den, argi du adimen artifizialaren etorrerak kalteak baino gehiago onurak ekarriko dituela.
|
|
|
ELA sindikatua ere «pozik» agertu zen, «grebak eta elkarretaratzeek izandako arrakastarengatik», eta nabarmendu zuen herrialdeko landa eremuko langile soziosanitario guztien %80 inguruk babestu zutela protesta: «Hilabete eta erdi luze daramate langileek mobilizazioak egiten, landa eremuko osasun zerbitzu publikoaren kalitateak eta langileen
|
lan
baldintzek okerrera egin ez dezaten, eta greba ere kanpaina horren beraren parte da».
|
|
|
Egoera gorpuztearren, hilabetean 800 eurorengatik urteak iraun dezakeen plaza bat ordezkatzea espero da. Iraganean ordezkapen hauen betetzea (edota
|
lan
baldintza okerragoak zituzten beste batzuena), denbora oso luzean luzatuko ez zen egoera baten aurreikuspenean ematen zen. Gaur egun, aurreikuspen hori desagertu da.
|
|
|
EHUko hamar irakasletik bat baino gehiago ordezkoa da, graduko irakasgaien zati handi bat kolektibo honen eskutik ematen da.
|
Lan
baldintza okerragoen ondorioz, ordezkapenak betetzeko zailtasunak, maila ezberdinetako ondorioak izango ditu: beraien jakintza eremukoak izan behar ez duten irakasgaiak «egun batetik bestera» prestatu behar dituzten irakasleak (egonkorrak edo ordezkoak), beraiek definitu ez dituzten ebaluazio sistemekin, hainbatetan ikasturtea jada hasita dagoenean eta horrelako egoeretan klasea emateak sortzen duen estres eta antsietate egoerekin.
|
|
|
WSRW erakundearen kalkuluen arabera, urre zuriagatik lortutako diru sarrerak 655,5 milioi dolarretara irits zitezkeen 2022an. Fos Bukraa meategiko 2.000 langileetatik, berriz, %10 baino ez dira sahararrak, eta horiek soldata txikiagoak eta
|
lan
baldintza okerragoak dituzte. " 1968 urtean, 1.600 sahararrek egiten zuten lan fosfatoen industrian.
|