|
2001
|
|
|
negoziazio kolektiboari gaur egun duen arau juridiko maila kendu eta kontratu arrunta bilakatu, eta, horren ondorioz, «ultraaktibitatea» izenaz ezagutzen den konbenioen luzapen automatikoari bukaera eman; lan harremanen indibidualizazioa hitzarmen kolektiboari gailendu; negoziazio kolektiboaren aplikazioaren «malgutzea», eta abar. Hots, enpresarien interes esplotatzaileetara goitik behera egokitzea, langile mugimenduak mende osoan zehar lortutako
|
lan
eskubideak kolpean hankaz gora jarriz. Bestea, burujabetzaren aurkako erasoa:
|
|
|
Etxeko lanak egiten dituzten eta familiari laguntzen dioten emakumeen arazo asko, batez ere depresioak, jasaten duten presioaren ondorio dira. Gizartean funtsezko eginkizuna duen taldea da, eta, aldiz, babesik gabe dago. izan ere, ez dira langiletzat hartzen, eta, beraz, ez dute
|
lan
eskubiderik estresak eragindako istripu edo gaixotasunen aurrean. Mercé Jordi Emakumeari Laguntzeko Elkarteko lehendakariak salatu du orain arte ez dela inolako azterketarik egin etxekoandreek berezko gaixotasunik duten eta laneko gaixotasuntzat hartzen diren zehazteko.
|
|
|
Arrantzaleek jaten ematen ez badiete, ez dute arrantzarik egiten. Nonbait hegaztiok badakite kontatzen, zazpira arte bederen, eta beren
|
lan
eskubideak begiratzen.
|
|
|
Aldaketa garrantzitsuak egin ziren hedabideen antolakuntzan. " Erredakzio estatutu" batzuk eratu ziren, eta haien bidez arautu ziren kazetarien" informazio eskubideak", langile gisa zituzten kontratu eta
|
lan
eskubide eta betebeharretik berex. Izaera bikoitza zuen horrenbestez kazetari lanak.
|
|
2002
|
|
|
Eztabaidakizun izan diren beste gai batzuk honakoak dira: nazioarteko merkataritzan aldaketak egin beharra, bidezkoagoa izan dadin; elikadurako subiranotasuna, gosearen alternatiba moduan; elikagai transgenikoak;
|
laneko
eskubideak eta emakumeen berdintasuna; ura eta lurra lortzeko bidea; atzerriko zorra kitatzetik haratago joan beharra; oinarrizko errenta globalizatzeko moduko onura sozial gisa berrikustea; demokrazia parte hartzaileaz gozatzeko aukera; globalizazioa arrazionalizatuko duen munduko gobernu baten beharra; eta komunikabideen kontzentratze eta uniformatze suntsitzailea konpentsatuko duen askatasun k...
|
|
|
lan kategoria gehienetara hedatu da. Bestalde, kontratupartziala erabat desarautu da, eta denbora osoko kontratuarekiko alde bakarrak, ordainsari apalagoa izatea eta
|
lan
eskubideak mugatu izana dira. Lanordua, ordutegia eta orduen zenbaketa enpresariaren borondatearen esku utzi dira.
|
|
|
Zentzu honetan, kontuan hartzekoa da migraziohonek eredu oso finkoa zaintzen duela, eta herrialdeen artean zein aktibitatekonkretuen artean gertatzen den migrazioa dela (esaterako, emakume filipinarrakneskame lanetarako edo Marokoko gizonezkoak eraikuntza lanetarako...). Hortaz, 2000 urtetik aurrera Espainiako erresumak zenbait herrialderekin sinatu dituenlaneskuari buruzko hitzarmenei jarraipena egin zaie, lanesku fluxuenaraupeketak gizarte eskubideak eta
|
lan
eskubideak errespetaraztea dakarren edoetorrera oztopatzea besterik ez dakarren egiaztatzeko.
|
|
|
Arrazionaltasun prozesu desberdinen bidez malgutzen ari dira sistemaren hiru zutabe nagusiak:
|
lan
eskubidea, lanaren lokalizazioa eta lan ordutegia. Horien ordez, ekoizpen, lan harreman eta giza heziketa eredu berriak, eta lanaren antolakuntzarako eta lan enplegurako neurri berriak agertuko dira.
|
|
|
Lerro hauen bitartez, Euskal Herrian euskal sindikalismoak Aznarren Gobernuko giza eta
|
lan
eskubideen murrizketaren aurka deituriko greba orokorra sostengatu zenutenoi, gure esker ona azaldu nahi dizuegu.
|
|
2003
|
|
|
|
Lan
eskubideak defendatzen dituzten GKEek egoera hori salatzen dute eta legeak betetzen direla gehiago kontrolatzea eskatzen dute
|
|
|
“Iraupen txikiko kontratuez ari gara, nahiz eta lanpostuak nekazaritza edo etxe sektoreetakoak baino hobeak izan, nahiz eta ordutegiak izugarriak izan eta baldintza penagarriak, egonkortasunik eta sustapenik gabeak”, adierazi du Zabalak. GKEen salaketak
|
Lan
eskubideak defendatzen dituzten GKEen salaketak piztu dituzte maquilek. Izan ere, ez da beste enpresa talde bat Espainiako ekoizpen sarearen barruan.
|
|
|
–Bere esku utziak nituen argitaletxearekiko harremanak. Bereak balira bezala kudeatzen zituen nire
|
lanen
eskubideak eta bere izenez izenpetzen zituen hitzarmenak. Editorearentzako bera zen, ondorioz, nire nobelen egilea eta hala izaten jarraituko zuen baldin bere kabuz gidoia aldatzen hasi izan ez balitz.
|
|
2004
|
|
|
Euskal Herrian gertatutako beste birmoldaketa batzuek zenbaitek bere buruaz beste egitea eragin zuten. Orain dela 24 urte, greba orokorra eginez
|
lan
eskubideak defenditzen ari ziren beste bost langile akabatu zituen Gasteizen Fraga Iribarne eta Martin Villak zuzentzen zuten poliziak: Pedro M. Martinez Ocio, Romualdo Barroso, Francisco Aznar, Jose Castillo eta Bienvenido Pereda.
|
|
|
Gure
|
lan
eskubideak urratzen ari zara.
|
|
|
Ikasle horiek, gainera, beren adierazpenean honako hau proposatu zuten: premia bereziak dituzten ikasleei arreta ematea, langile eta material egokiak erabiliz; legezko neurri zorrotzak hartzea garapen jasangarria bermatzeko; Atzerritartasunari buruzko Legea indargabetzea; hezkuntzarako, etxebizitzarako eta
|
lanerako
eskubidea gauzatzea; gutxieneko soldata igotzea, eta gizonen eta emakumeen soldata berdintzea. Adierazpenaren helburua da, halaber, gastu militarrak murriztea, suntsipen masiboko armak kentzea, kultura ondarea babestea, eta topaguneak sortzea, gazteek beren eskaerak eta beharrak erakunde publikoen aurrean adierazi ahal izateko.
|
|
2005
|
|
|
Zubi lan honetan nabarmendu nahiko nuke Arartekoak jokatutako rola (aldi berean sektore askotatik kritikatua). Iñigo Lamarkak ahalegin berezia eskatzen zion Hezkuntza Sailari profilik gabeko 157 irakasleak bete zitzaketen lanpostuetan birkokatzeko ahaleginak egin zitzan edo, nola edo hala, beren euskalduntze prozesua buka zezaten eta" euskarak eta
|
lanerako
eskubideak talka egin ez dezaten". Bestalde, argi adierazi zuen gatazka konponezina bihurtzeko zuen beldurra; izan ere" haustura nahikoa ditugu euskal gizartean, orain beste berri bat zabaltzeko".
|
|
|
|
Lan
eskubideak. (i).
|
|
|
Jacques kontramaixuak lehen segadako gutunak denen bistan banatu zituen egunean, hasi ziren sindikalistaren zoritxarrak:
|
laneko
eskubideak zilegituriko pausara zihoanean, baten batek buruaz gizonaren joatea Jacquesi seinalatzen zion. Nagusi ttikia orduan haren larderiatzera lehiatzen zen eta kafearen edateko betarik ere ez zeukala, denen aurrean garrasika, lanera haiatzen zuen.
|
|
|
– Banekien atzodanik, nor izango zen grebalari eta herriko komisaldegian zuen aurkako auzibidea urratu dut, Delbard bahitzea eta langileen
|
lanerako
eskubidea trabatzeagatik!
|
|
|
– Uste duzue ala horrela pasatuko dela? Eskualdeko nagusiekin bat deliberatu dugu
|
lanerako
eskubidearen sustenguzko manifestaldi baten antolatzea...
|
|
|
Hargatik, grebak iraun zuen azken bost asteetan izugarriko barne biolentziaz ekin zuen Rogerrek. Hark zion Etxarri lantegiaren ondoko aterpeari su eman eta,
|
lanerako
eskubidearen aldeko manifestaldian Mattinen saihetsean agertu zen arren, eta suprefeturaren parean langileak bildu zirenean, bera zen polizien aurka edozer autikitzeko trebeena. Errepublikaren Ordezkari Penatua agertu zenean, punpa batez kasketa ebatsi zion eta jendaldeari bota boomerang bat bailitzan.
|
|
2006
|
|
|
Ia XIX. mende osoa eta XX.aren lehen herena etenik gabeko 100 urte baino gehiagoko borrokak sorrarazitako liskar eta mugimendu feministen lekuko izan ziren. Emakumeek euren jarrera pixka bat moldatu zuten eta boto, hezkuntza eta
|
lan
eskubideak lortu zituzten, muga handiak jarri bazizkieten ere. Baina historiak erakusten digu patriarkatuak ere erreakzionatu egiten duela gure aurrerapauso bakoitzean; aldiz, ez du egiten erraz sala daitezkeen arau idatzien bitartez, idatzi gabekoen bidez baizik, horiek erabateko zorroztasunez betetzen baitira, hitzik enuntziatu beharrik izan gabe.
|
|
|
«d) Lan jurisdikzioan, gainera, Gizarte Segurantzaren sistemako langile eta onuradunak, hala epaiketa defentsari begira, nola konkurtso prozeduretan
|
lan
eskubideak eragingarriak izateko akzioak egikaritzeari begira.»
|
|
|
Hori da fabriketako enpresaburuei eta langileei egindako elkarrizketa ugarietatik lortu zen testigantza ugarietako bat. Intermón Oxfamek txostenean zehar azpimarratu du garrantzitsua dela industriei laguntza teknikoa eta finantzarioa ematea,
|
lan
eskubideak babestuko dituzten kodeak aplika ditzaten, Erantzukizun Sozial Korporatiboaren eta erosketa iraunkorraren kontzeptuak susta ditzaten eta lan legeria aplika dezaten. Eta industria eta enplegua asko galtzen diren herrialdeak dira:
|
|
|
Genetikoki manipulatutako kotoiaren hazkunde izugarria eta pestiziden eta uraren neurriz kanpoko erabilera ere salatu zituen, baita egoitzak hegoaldeko herrialdeetan dituzten korporazio transnazionalen abusua ere, herrialde horietako legeen permisibitateaz, soldata apalez eta zerga salbuespenez baliatuta. Kanpainaren beste helburuetako bat giza eskubideen eta
|
lan
eskubideen errespetua sustatzea da, baita haurren lan esplotazioari aurre egitea ere. “Iparraldearen eta hegoaldearen arteko desberdintasunak arintzen saiatzen gara, langileen alde lan egiten dugu, baina zaila da, Estatu Batuak, Txina eta India bezalako herrialdeak baitira, lan eskubideekin arazo handiak dituztenak”, adierazi zuen SETEMeko Anni Yumi Johek.
|
|
|
Kanpainaren beste helburuetako bat giza eskubideen eta lan eskubideen errespetua sustatzea da, baita haurren lan esplotazioari aurre egitea ere. “Iparraldearen eta hegoaldearen arteko desberdintasunak arintzen saiatzen gara, langileen alde lan egiten dugu, baina zaila da, Estatu Batuak, Txina eta India bezalako herrialdeak baitira,
|
lan
eskubideekin arazo handiak dituztenak”, adierazi zuen SETEMeko Anni Yumi Johek. “Mundu osoari mesede egiten dion arropa” programak tokiko ekoizpena eta transgenikorik gabeko produktu ekologikoak sustatu nahi ditu.
|
|
|
Ezin da ahaztu, kanpainaren egileek gogoratzen duten bezala, gaur egun bai kotoi laboreak, bai ehungintzak eta bai bien merkataritzak ingurumen eta gizarte arazo larriak sortzen dituztela. “Sektore horietan salaketa ugari izaten dira giza eta
|
lan
eskubideen urraketei buruz. Hori guztia Iparraldearen eta Hegoaldearen arteko desberdintasunei eta aberastasunaren banaketa bidegabeari laguntzen dieten politikek larriagotzen duten testuinguruan.
|
|
|
Bidezko merkataritza garapen jasangarriari laguntzen dio, merkataritza baldintza hobeak eskaintzen baititu eta produktoreen eta langile behartsuen eskubideak bermatzen baititu, bereziki hegoaldean. “Kontsumo arduratsu horri esker, Hegoaldeko 300.000 nekazari eta eskulangilek baino gehiagok soldata justuak kobratuko dituzte beren lanagatik, bizitza duina izan dezaten, eta beren
|
lan
eskubideak eta gizonen eta emakumeen arteko berdintasuna errespetatu daitezen”, azaldu dute Bidezko Merkataritzako Estatuko Koordinakundeak. Ahaztu gabe – azpimarratu – produktuen kalitatea, ingurumena zaintzea eta artikuluen fabrikazioan haurren eskulana ez erabiltzeko bermea.
|
|
|
Errefuxiatuei zelaietatik kanpo zirkulatzeko askatasuna ukatzen jarraitu zuen, eta horrek bizitza irabaztea eragozten zien, eta arazo larriak planteatzen zituen errefuxiatuen eskubideetan eta bizitzan epe luzean egoteko politikak zituen ondorioei buruz. Hiri eremuetan, errefuxiatu askori ukatu egiten zitzaien izaera juridikoa,
|
lanerako
eskubideaz gain, eta indigentziara edo beste nonbait bizirauteko bilaketa arriskutsura behartzen zituzten; horrek, batzuetan, beste herrialde batzuetara lekualdatzea eskatzen zuen.
|
|
|
Asociación Grupo de Trabajo Redes (AGTR) erakundeak,
|
lan
eskubideen alde borrokatzen duen erakundeak, atzo jakinarazi zuen Perun etxeko langile gisa lan egiten duten 100.000 haurren garapen emozionalari eragiten diola gizarte eta arraza bereizkeriak, beste tratu txar eta gabezia batzuez gain. Blanca Figueroa AGTRko Zuzendaritza Kontseiluko lehendakariak esan zuenez, “adin txikiko horiek, gehienak emakumeak izanik, pairatzen duten arazo nagusietako bat diskriminazio soziala eta arrazakoa da”.
|
|
|
Ildo horretatik, adierazi du sektoreak gero eta merkatu galera gehiago dituela, tabakoa eta alkohola saltzeko debekuaren ondorioz eta Administrazioak eskatutako ingurumen baldintzen ondorioz. Errespetua Langileek grebarako eskubidea erabiltzen badute, enpresaburuek
|
lanerako
eskubidea aldarrikatzen dute. Eta Espainiako Kontsumitzaile eta Erabiltzaileen Konfederazioko (CECU) Madrilgo bozeramaileak, Antonio Lópezek, berriz, “lasaitasunerako” deia egin du, Almudenako “zubia” baino lehen gasolindegiek greba egiteagatik hiriburuan sor daitezkeen “gatazka egoeren” aurrean.
|
|
2007
|
|
|
Behereko frantsesak, jubilatua da eta 1945az geroz martxan jarri egitura sozialetaz aprobetxatzen du, sindikatuen diktaduraren akabantza amesten du, sindikatuak debekatu litezke, edozein baldintzetan lanerako dretxoaren faborez
|
laneko
eskubide sozialak, soldata minimoa, hogeita hamabost ordu nazkagarri horiek ezabatu, eta telebistetan nehoiz inuxenteki pasatzen ez diren errumaniarren eredua Frantzian zabaldu: hirurogei oren lan, berrehun eurorentzat.
|
|
|
lan zaleek grevistes egoistes oihukatzen dute, ezpainak ezkel, grebalariak sekula gurutzatzen balituzte, arrabiaz kalituko lituzketela erantsiz. Mukitsu neoliberalek zuzentasuna eta Konstituzioan bereziki idatzi
|
lanerako
eskubidea non dauden galdatzen dute, steadycam gosetien aitzinean.Azaroaren 20an Baionako kaleetan, beste bospasei mila lagunekin manifestatzen nenbilela greba ideiaren bukaeraz gogoeta nintzen. Greba, amodioa bezainbat maite dut.
|
|
|
Espainiar guztiek lan egiteko eginbeharra eta
|
lanerako
eskubidea dute; lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eta lanaren bidez aurrera egiteko eskubideak dituzte; eta beren beharrizanak eta euren familiarenak asetzeko adina ordainsari jasotzeko eskubidea ere, inoiz sexu arrazoiengatik bereizkeriarik gertatu gabe.
|
|
|
Oinarrizko
|
lan
eskubide eta eginbeharrak
|
|
|
4 artikulua.
|
Lan
eskubideak
|
|
|
2.1
|
Lanerako
eskubidea eta lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eskubidea
|
|
|
EKren 35 artikuluaren arabera, espainiar guztiek lan egiteko eginbeharra eta
|
lanerako
eskubidea dute; lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eta lanaren bidez aurrera egiteko eskubideak dituzte; eta beren beharrizanak eta euren familiarenak asetzeko adina ordainsari jasotzeko eskubidea ere, inoiz sexu arrazoiengatik bereizkeriarik gertatu gabe. Artikuluan ezarritakoari jarraituz, Legeak langileen estatutua arautuko du.
|
|
|
Artikuluan ezarritakoari jarraituz, Legeak langileen estatutua arautuko du. Artikulu horretara bi eskubide desberdin bildu dira,
|
lanerako
eskubidea eta lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eskubidea. Lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eskubidea (gremioak sortzeko joeraren erreakzio moduan sortu zen) hemeretzigarren mendeko konstituzioetara bildu zen; lanerako eskubidearen konstituzio aitorpena Alemaniako 1919ko Konstituzioak egin zuen lehenengo, eta gero Bigarren Mundu Gerraren ostean sortutako konstituzioetara orokortu zen.
|
|
|
Artikulu horretara bi eskubide desberdin bildu dira, lanerako eskubidea eta lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eskubidea. Lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eskubidea (gremioak sortzeko joeraren erreakzio moduan sortu zen) hemeretzigarren mendeko konstituzioetara bildu zen;
|
lanerako
eskubidearen konstituzio aitorpena Alemaniako 1919ko Konstituzioak egin zuen lehenengo, eta gero Bigarren Mundu Gerraren ostean sortutako konstituzioetara orokortu zen. Nazioartean, bi eskubideak hurrengo hauetan agertzen dira:
|
|
|
|
Lanerako
eskubidearen izaera juridikoari dagokionez, aurkako jarrerak egon dira: batetik, batzuen esanetan, EKren 35 artikuluan ezarritakoa arau programatiko hutsa da, hau da, orientabide hutsa botere publikoentzat; bestetik, beste batzuen iritziz, estatuak herritar bakoitzari lanpostu bat bermatzeko duen betebeharra da, eta horrek herritarrarengan estatutik lanpostu bat eskuratzeko eskubide publiko subjektibo moduko zerbait eragingo luke.
|
|
|
35 artikuluan,
|
lanerako
eskubideaz gain, lan egiteko eginbeharra ezarri da. Espainia defendatzeko eginbeharra (EKren 30.1 art.) eta guztiek, nork bere ekonomia ahalbidearen arabera, gastu publikoei eusten laguntzeko duten eginbeharra (EKren 31.1 art.) estatuaren aurrean dauden eginbeharrak dira, baina 35 artikuluko eginbeharra betebehar orokorra da.
|
|
|
47 artikuluan espainiar guztiek etxebizitza duin eta egokia izateko eskubidea dutela ezarri da. Argi dago artikulu hori interpretatzerakoan ezin dela pentsatu edozein herritarrek administrazio publikora jo dezakeela etxebizitza eskatzeko, EKren 35 artikuluko
|
lanerako
eskubidearekin gertatzen den bezala, horretan ere herritar bakoitzari ez baitzaio enplegu bat bermatzen. 47 artikulura bildutako eskubidearen edukiak botere publikoek etxebizitza politika bat egiteko duten beharrizanari aipamen egiten dio.
|
|
|
|
Lanerako
eskubidea Derecho al trabajo
|
|
|
Derecho al trabajo
|
Lanerako
eskubidea
|
|
|
EKren 20.1.b) artikulura bildutako eskubidea oinarrizko eskubidea da, eta oztoporik gabe sortu eta adierazteko egintzarekin osatzen da. Aitzitik, jabetza intelektualaren eta industrialaren eskubideak sortutako
|
lanaren gaineko
eskubideak dira, ondare izaera dute eta, beraz, printzipioz, ez dira sartzen EKren 20.1.b) artikuluan ezarritakoan (ekainaren 2ko 197/ 1982 KAA). Puntu bati dagokionez, eskubide desberdinek bat egin dezakete:
|
|
|
c) hirugarren, edukiari erreparatuz, eskubideen zenbait fase edo belaunaldiri buruz hitz egin da: ...tar izaera errespetatzea eskatzea ahalbidetzen dutenak (prozesuko bermeak, etab.); eskubide politikoak, herritarrei gai publikoetan parte hartzeko baimena ematen dietenak (sufragio aktibo eta pasiborako eskubidea eta, zabalago, politikan parte hartzeko eskubidea); eta ekonomia, gizarte eta kultura eskubideak, eskubide eta beharrizan materialak, kulturalak, etab. dituen herritar moduan dagozkionak(
|
lanerako
eskubidea, etxebizitza izateko eskubidea, kultura eskubidea, etab.), gero eta gehiago zabaltzen ari direnak apurka apurka eskubide berriak sortzen direlako; horren eraginez, botere publikoak modu aktiboagoan inplikatu behar dira, horiek bermatzeko (ingurumenerako eta aisialdirako eskubidea, osasuna babesteko eskubidea, etab.).
|
|
|
Bestalde, 46 artikuluan
|
lanerako
eskubidea arautu zen, gizarte betebehar moduan ulertuta. Langile guztiei bizitza duina izateko beharrezko baldintzak bermatu zitzaizkion eta gizarte legeriak nahitaez jorratu behar zituen gaien multzoa ezarri zen (gaixotasun, istripu, langabezia, zahartzaro, ezgaitasun aseguruak, emakumezkoen eta gazteen lana, amatasunaren babesa, lanaldia, gutxieneko alokairua, oporrak, langileek enpresen kudeaketan parte hartzea, etab.). Nire ustez, eta autore batzuek izaera «iraultzailea» aitortu dioten arren, arlo horretako konstituzio arauketa «ongizate estatu» deitu izan den horren ildokoa zen (1932an, esaterako, garai hartan lan babesaren arloan zeuden nazioarteko hitzarmenik garrantzitsuenak berretsi ziren).
|
|
|
2.1
|
Lanerako
eskubidea eta lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eskubidea.................................... 457
|
|
|
Hamarpuntu dira, lau arlotan: giza eskubideak,
|
lan
eskubideak, ingurumena eta ustelkeria.
|
|
|
«Enpresek nazioartean aitortutako giza eskubideak babestu eta errespetatu behardituzte haien eragin eremuan», «bermatu behar dute giza eskubideak urratzendituztenen konplize ez direla»...
|
Lan
eskubideei dagokienez, «haurren lanarenindargabetze eraginkorra sustatuko dutela», «enpleguan eta lanean diskriminazioaerabat baztertuko dutela»... Ustelkeriari dagokionez, «enpresek edozein ustelkeriamotaren aurka lan egin behar dute, estortsioa eta eroskeria barne».
|
|
|
“Kanguru gehienek prestasun partziala dute; badaude seme alabak hazi dituzten eta lanaldi osoan eskaintzen diren amak ere”, dio Jordi Martinek. Bere lan baldintza kaskarrak direla eta —ez beti
|
lan
eskubideen eta gizarte segurantzaren babesean—, zerbitzu honen eskaintza ezegonkorra da.
|
|
|
Repsol YPFren erantzukizuna Peruko Amazonian” zuzenean Espainiako petrolio ontziari dagokio. Txosten horren arabera, enpresak komunitate indigenek kontsulta egiteko eta erauzketa jarduerari ekin aurretik baimena emateko duten eskubidea urratzen du, baita
|
lan
eskubideak ere. Halaber, salatu du ez dagoela konpentsaziorik herri horiek bizirauteko duten komunitateari edo ingurumenari egindako kalteagatik.
|
|
|
Etxeko zerbitzuaren
|
lan
eskubideak
|
|
|
gaixotasunagatiko bajak (ezintasunagatiko prestazioa eskaera egin eta 29 egunera gauzatzen da); erretiroa (65 urte bete aurretik ezin da eskatu, baldin eta erregimen horretan kotizatu bada); edo baliaezintasunagatiko pentsioa (azken 10 urteetan 60 hileko kotizatu behar dira). Eskubideak eta betebeharrak Etxeko zerbitzuaren
|
lan
eskubideak eta betebeharrak Langileen Estatutuaren 1424/ 1985 Dekretuan daude araututa. Dekretu horretan, etxeko jarduera guztiak sartzen dira, hala nola etxea zaintzea eta familiako kideei edo etxean bizi diren pertsonei arreta ematea.
|
|
2008
|
|
|
90 egunez negoziatu ahal izango dute Parlamentuak eta Kontseiluak, eta akordiorik ez badago testua bertan behera geratuko da. Europako sindikatuek Bruselan manifestazioa egin zuten
|
lan
eskubideak mantentzeko eskatuz.
|
|
|
Oraingoz behintzat, haien planek porrot egin dute. Baina, kontuz, behin eta berriz itzuliko dira, eta desregularizatzen saiatuko dira, baita beste
|
lan
eskubide batzuk ere.
|
|
|
Amatasuna eta aitatasuna ere
|
lan
eskubideak dira
|
|
|
Horretarako, jarduera adinaren arabera bereizitako ikasketa komunitateetan antolatzen da. Proposamena ikasturtean sortu zen, eta ordutik hainbat gizarte arazo landu ditu, hala nola
|
lan
eskubideak, bakearen eraikuntza, pobrezia eta ur eskasia. 2008ko “Munduak lotzen” programan, mundu osoko 18 herrialdetako 312 ikastetxetako 15.694 ikaslek hartu zuten parte.
|
|
|
Hil eta 200 urte geroago, esklabotza oraindik ere errealitate bihurtu da munduan, NBEko giza eta
|
lan
eskubideetan aditu eta arduradunek adierazi dutenez, Esklabotzaren Abolizioaren Nazioarteko Eguna dela eta. Munduan 27 milioi pertsona baino gehiago dira praktika horren forma tradizional eta berrien biktimak.
|
|
|
Printzipioz, haiek lirateke gure mailara berdinduko liratekeenak. Baina benetako arriskua dumping soziala da, hau da,
|
lan
eskubiderik ez errespetatzeak kostuetan ekar dezakeen abantaila. Haurren lanarekin edo esklaboekin lehiatu behar badugu, noski gutxitu ditugula eskubideak hemen ere.
|
|
|
Izan ere, egunero, orduro, Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsalak aitortutako eskubideak urratuak dira. 23, 24 eta 25 artikuluei buruz jardutea(
|
lan
eskubideenak) artikulu honen mugak gainditzera eramango gintuzke, areago bizitzeko, aske izateko eta segurtasunerako eskubidea bera (3 artikulua) urraketen artean larriena denean. Lantokietan edo bidean, hil edo zauri larriak pairatzen dituzten, edo gaitz profesionalek eraildako pertsonak.
|
|
|
Azken datua ikusita, epe motzean lehentasuna lan osasun eta segurtasun legedia betetzea bermatzea bada ere, lan istripuei buruzko eztabaida haratago eraman behar da, eta pairatzen dugun lan harremanen ereduaren muinean kokatu. Erakundeek
|
lan
eskubideen berme izateari uko egiten dietenean, sindikatuen negoziazio eta kontrolerako ahalmena gutxitzean, eta prekarietatea nonahi denean, ez da bidezkoa lan istripuak era isolatuan aztertzea. Eragile guztiek (gizarte taldeek, erakundeek,...) beharrezkoa den ausardia eta konpromisoa agertu ezean, istripuetan zauritu eta hilen zerrendaren hazkundea, zirkinik egiteke, ikustea baino ez dugu izango.
|
|
|
Prekarietateari aurre egitea ez da kontratuen iraupena luzatzea bakarrik. Baita tratu bera eskaintzea, soldata duinak eta
|
lan
eskubideak.
|
|
|
Estimazio batzuen arabera, Batzorde Antolatzailearen diru sarrerak 1000 milioi dolar baino gehiagokoak izan daitezke eta, jokoen panpina ofizialen salmentek soilik 300 milioi dolar baino gehiagoko irabaziak emango dituzte.Kirol jantzien industria da olinpikoaren beste protagonista bat. Adidas ek, adibidez, 70 milioi dolar ordaindu ditu Pekineko Joko Olinpikoen babesle ofizial izateagatik soilik.Bien bitartean, lizentzia olinpikoa daramaten artikuluak ekoizten dituzten fabriketan,
|
lan
eskubideen urraketa larriak daudela erakusten dute ikerketek.JOKATU GARBI 2008 kanpainak egindako ikerketek, Pekineko Joko Olinpikoetarako artikuluak ekoizten dituzten zenbait fabrika txinatarretan, lan arauen bortxaketak argitaratu dituzte. Soldatak, legeak eskatzen duen gutxienekoaren azpitik, 12 urte eskas dituzten langileak, atsedenik gabeko 12 orduko txandak, 80 ordu baino gehiagoko lan astea, Baldintza osasungaitzak eta segurtasun eza, sindikatu askeak sortzeko debekua... NORI DAGOKIO ARDURA?
|
|
|
Soldatak, legeak eskatzen duen gutxienekoaren azpitik, 12 urte eskas dituzten langileak, atsedenik gabeko 12 orduko txandak, 80 ordu baino gehiagoko lan astea, Baldintza osasungaitzak eta segurtasun eza, sindikatu askeak sortzeko debekua... NORI DAGOKIO ARDURA? Arazo hauen ardura, neurri handi batean Industriari (fabriketako jabeak, kirol marka enpresak eta txikizkako merkatariak) eta mugimendu olinpikoari dagokie.Kirol jantzien industriak ere, bere aldetik, gehiago jarri beharra dauka, euren mundu mailako hornikuntza kateetan
|
lan
eskubideak errespetatzen direla bermatzeko. Kirolari eta kirol taldeek ere paper garrantzitsua bete dezakete, batez ere kirol gaietako enpresen aldetik babesa jasotzen badute.HONEN AURREAN, ZER EGIN DEZAKEZU ZUK?
|
|
|
Laguntza eskaintzen duten erakunde horiek lortu duten zilegitasuna, immigranteen alde lan egin dutelako izan da, eta, horrezaz gain, beste bi faktore osagarri hauengatik. Batetik, euskal sektoretako eta euskal leialtasuneko sektoretakoek ez dutelako halako arazoekiko ardura hartu; eta, bestetik, Espainiako Estatuak immigranteen bizileku eskubidearekiko eta
|
lan
eskubidearekiko duen kontrolagatik. Azken arrazoi horren ondorioz, Euskal Herrian dauden baina Espainiako Estatuaren mendeko diren laguntzarako erakundeak Estatuaren eta immigranteen arteko" bitartekari" bihurtu dira.
|
|
2009
|
|
|
Patxi Lopez Lehendakariak esan duenez, sindikatu nazionalistek EAEn eta Nafarroan deitu duten greba guztiz errespetagarria da, baina arrazoi politikoez gain, ez dauka izateko arrazoirik. Izan ere, Euskadin ez da
|
lan
eskubide bat ere urratu, ezta babesik gutxitu edota lan erasorik jazo ere.Halaber, Lehendakariaren esanetan, ezker abertzalea greba erabiltzen ari da eremu instituzionalean ez duen presentzia eskuratu ahal izateko.Eusko Jaurlaritzak ez ditu datu orokorrak eman, baina bai sektorekakoak. Carlos Zapatero Enplegu sailburuordearen arabera, industriaren sektorean langileen %10 egin dute greba, %6 osasunean eta %10 administrazio publikoan.
|
|
|
Eta herrialdearen ekonomiaren goraldian, duela bi urte eskas, enplegu irregularra Europar Batasuneko Barne Produktu Gordinaren (BPG)% 19 zen, eta fakturazio nazionalaren% 23 Hala ere, espero izatekoa da aitortu gabeko lana nabarmen areagotzea krisiaren labore saldoak. Batzuek oinarrizko
|
lan
eskubideak galtzen dituzte ezkutuko enpleguan lan eginez, sektore batzuetako alternatiba langabezia delako Izan ere, gaur egun dauden postu askok ez dute legezko araudia betetzen. Kontraturik gabeko lanak eta soldata, nominatik kanpoko aparteko orduak edo gastu gisa egindako soldataren zatiren bat ordaintzea adosten dute, Gizarte Segurantzan altarik izan gabe, eta horrek pertsonen lan baldintzei eta, oro har, ekonomiari kalte egiten die.
|
|
|
Bizirauteko behar diren baldintzak biltzen ditu, hala nola edateko ura, saneamendua, energia eta elikadura. Gainera, osotasun fisikoa eta psikikoa, aldizkako diru sarrera kobratzea eta
|
lanerako
eskubidea, osasun laguntza, sendagaiak eskuratzea eta hezkuntza defendatzen ditu. 2 artikulua.
|
|
|
Edukien industriaren eta Sarean sartzeko operadoreen arteko hiru urteko negoziazioaren ondoren, Ministerioak uste du erreforma horren bidez autore eskubideek babestutako edukiak deskargatzea oztopatuko duen formula aurkitu duela. “Besteen
|
lanen
eskubideak bereganatu edo ustiatzen dituztenen aurka egingo da, baina ez Internet etxean erabiltzen dutenen aurka”, zioen ministroak berak. Alde batera uzten dira, beraz, aurten Frantzian edo Erresuma Batuan ezarritako ereduak, non zamalanak egiten dituena zigortzen baita, artxiboak truke plataformen bidez legez kanpo banatzen dituenaren ordez.
|
|
|
Bost kontinenteetan milaka pertsona aterako gara kalera, egungo krisi kapitalista beharginon gain eror ez dadin exijituz. Alegia, oligarka eta goi mailako exekutiboen gure
|
lan
eskubideen murrizketan eragin dezaten ekiditea izango dugu helburu.
|
|
|
Baita enpresarioei ere: Errealitatea gordina izan arren, lan merkatua zurruna dela diote, eta neurri berriak eskatzen dituzte
|
lan
eskubideak murrizteko eta lan baldintzak okertzeko.
|
|
|
Aritz Romeok, Aralarrek aurkezten duen beste hautagaietako batek, nabarmendu du
|
lan
eskubideen defentsa aldarrikatuko dutela Europan. Izan ere, uneotan Europako Batasunean batez beste galdutako enpleguaren bikoitza suntsitu da Hego Euskal Herrian.
|
|
|
Izan ere, horrelako foroak sortzeko arrazoia sindikalismoa berezko duen zereginetik apartatzea izan da, eta funtsezko zeregin hori ez da besterik hau baino: langileak antolatzea,
|
lan
eskubideak zaintzeko moduan egon daitezen. Foro horietan patronalaren eta gobernuaren arteko aliantzarako mugak ezartzen dira.
|
|
|
Urrun ekoizten denari ateak irekitzeko bertako sare produktiboa hondatuz joan da. Sistema ekonomiko okerraren ondorioz
|
lan
eskubideak galdu ditugu langileok; lan baldintzak okertu egin zaizkigu, eta gure bizi kalitatea degradatu egin da. Kontsumo errazaren bitartez gauzen esklabo bilakatu gara.
|
|
|
Konstituzio espainiarrak badio Estatuko bizilagun guztiek dutela
|
lanerako
eskubidea, bada lege hori betearazten saiatzea proposatzen dut.
|
|
|
Amaia eta Miren izen asmatuak haurdun geratzeagatik kaleratu zituzten. Batak zein besteak gogor borrokatu dute beren
|
lan
eskubideak defendatzeko, eta lan diskriminazio egoera horri aurre egiteko.
|
|
|
Orain arteko diskoak Gor eta Elkar diskoetxeekin atera ostean, lan berria zeuen kabuz eman duzue argitara. Aurreko
|
lanen
eskubideak ere erosi dituzue. Zergatik?
|
|
|
Jakin dugu, minetik gertu dagoen sentimendu batez? arazo bilakatu dela euskara, aukera izan beharrean, hainbat eta hainbatentzat,
|
lanerako
eskubidea gauzatzeko bidean. Badakigu, larritasunez?
|
|
2010
|
|
|
Baina, Ya lah Gazte Ekimenetik gure indar guztiaz salatu nahi dugu saharar herriak urriaren 9tik, kanpamenduak altxatzea erabaki zuenetik jasaten ari den bortizkeria. Bigarren mailako hiritarrak dira beraien lurretan, hezkuntza, osasun eta
|
lan
eskubideak, bortxatu eta isildu dizkiete. Eta dena, sahararrak direlako, beraien lurra maitatu eta bertan bizitzen jarraitu nahi dutelako.
|
|
|
langabezia, gizarte babesaren eta zerbitzu publikoen galerak, mixeria,... " Eta orain gure
|
lan
eskubideak berriz ere zokoratuko dituen lan merkatuaren erreforma inposatu nahi digute" zioten.AlternatibakSindikatuaren ustez, eredu neoliberalak langileentzat alternatibarik eskaintzen ez badu ere, badago alternatiba, hain zuzen," lanaren eta aberastasunaren banaketan oinarritutako eta langileok eraiki beharreko alternatiba". Krisialdiari aurre egiteko kontuan izan beharreko lau ardatz aipatu zituzten LABeko ordezkariek prentsaurrekoan, euskal sektore publiko sendo eraginkor eta indartsuaren premia; lanaren banaketan oinarritutako enplegu estrategia orokorra; Babes Sozialerako sistema duina euskal pentsio sistema publikoaren alde eginez, eta azkenik langileek erabakietan parte hartzerik izan dezaten politika ekonomiko eta sozialak bertan erabaki daitezela.
|
|
|
Hain zuzen ere, pentsioetan eta
|
lan
eskubideetan murrizketa basatia egitea leporatu diote Zapateroren Gobernuari.
|
|
|
Hemen hasi da erreforma horren kontrako borroka sindikala, azpimarratu du Etxaidek, lan duina ordezkatuz eta
|
lan
eskubide ezegonkorragoekin eta ETTen bitarteko kontratazioekin lanposturik ez dutela sortuko gehituta. LABen ustez, erreformak lanpostu gehiago suntsituko ditu.
|
|
|
Adofo Muñoz ELAko idazkari nagusiak ziurtatu duenez, greba legezko defentsan egin dute,
|
lan
eskubideen kontrako prozesuaren kontra. Bere ustez, lan erreformak ez du lanpostu bat ere ez sortuko.
|
|
|
Erreformak
|
lan
eskubideen sarraskia ekarriko du, ELAren arabera
|
|
|
Adolfo Txiki Muñoz ELAko idazkari nagusiak kritikatu du lan erreformak
|
lan
eskubideen sarraski lizuntzailea ekarriko duela eta oso gogorra izango dela soldata bat baino ez jasotzen dutenentzat; hori dela eta, ekintza sindikalerako deialdia egin du jendea antolatzeko eta babestu ahal izateko.
|
|
|
Gaur egun nik konbatitu egingo nuke zientzia politikotik zekenkeria, joera akumulativoa, sozialismo moderatuak (moderatua bai, baina ez aberatsen morroi izateraino, eta bai sendoa) bultzatzen dituen neurriekin, adibidez, seguritate soziala bultzatuz, seguritate sozial indartsua,
|
lanaren
eskubidea efektivoa eginez denean, eta hori planeta osoan. Hor agerian geratuko litzateke zenbateriano den gure zivilizazioa oparoa, ala, nik uste dudan moduan, pobrea, eta horren ondorioz akumulativoa, eta gerrazale eta patriarkala.
|
|
|
Pentsa daitekeenez, egindako elkarrizketetan paragrafo honetan aipatutako ezaugarri hauek behin eta berriz salatu egiten dira, bertan hainbat elementu azpimarratzen direlarik:
|
lan
eskubideen falta beka kontratu hauetan, beken eskasia diru aldetik edota ikerkuntza enplegutzat ez jotzea, horrek dakarren eskubideen ukapena aintzat hartuz.
|
|
|
Neurri horien bidez, emakumeen pobrezia murriztuko litzateke, emakumeen langabeziaren aurkako borrokarekin eta lan aukera malguekin batera, hala nola lanaldi partzialeko lanpostuak eta lan partekatua. Hori bai, langile guztien
|
lan
eskubideak berdinak izatea eskatzen da, bakoitzaren erregimena kontuan hartu gabe.
|
|
|
Hala, gazteen enplegurako politikak lehentasunetako bat izango dira, eta zentzu horretan plan berezi bat abiaraziko dute. Emakumeak lan munduan sartzea da beste helburuetako bat, eta horretarako etxeko
|
lana
eskubideak dituen enplegu bihurtzen saiatuko dira.
|
|
|
Martxoaren 11n, osteguna, “Zure
|
lan
eskubideak ezagutzen dituzu? ” aholkularitza irekia Astillero plazan, 17:30etik 19:30era. Aldez aurretik triptiko batzuk banatuko dira.
|
|
|
Madrilen «isilpean» negoziatzen ari diren lan erreformak ere
|
lan
eskubideen murrizketak ekarriko dituela gogorarazi zuen Muñozek: «Kaleratzeak merkatu nahi dituzte, eta enpresei malgutasun handiagoa eman».
|
|
|
Grebarako legez
|
lanerako
eskubidea ere bazutela zioskuten langileekin izaten genituen tirabirak ziren samingarrienak. Zer argudiatu behar genien, grebarako eskubidea lanerakoaren gainetik dagoela?
|
|
|
Abortatzeko baimena eman aurretik, emakumeei sobre itxi bat ematen zaie honako informazio honekin: haurdunentzako laguntza publikoak; seme alaben zainketarako
|
lan
eskubideak; sexu seguruari buruzko informazioa... Informazioa eman eta gero, hiru eguneko epea dute emakumeek erabakia hartzeko.
|
|
2011
|
|
|
«Negoziazio kolektiboaren erreformaren bidez langile klaseak dituen tresnak are gehiago murriztu eta mugatu nahi dituzte». «Patronalaren proposamenek negoziazio kolektiboa muturreraino ahultzea bilatzen dute,
|
lan
eskubideak kolpe batez ezabatzeko».
|
|
|
Zeinek kotizatu ditu 38 urte. Emakume langileon errealitatea benetan da larria eta horren adibide dugu emakume gazteon egunerokoa, zeinetan gure etorkizuna kolokan dagoen. Zailtasunak ditugu lan merkatuan sartzeko; gehienak merkatu ezkutuan gaude,
|
lan
eskubideak bermatu gabe, eta oso langabezi tasa handiak ditugu. Orain, gainera, pentsioen erreformak oinarrizko soldata gutxieneko bat ere ez digu bermatuko.Baina, prekarietateak eta eskubideen ukazioak ezaugarritzen gaituen arren, ekonomiaren subjektu moduan aintzat hartuak izateko lanean dihardugu.
|
|
|
Gure borroka ez baitago krisian! Eta, horregatik, maiatzaren 1 honetan ere, Euskal Herriko emakumeok kalera aterako gara bizitza duina izatea ahalbidetuko diguten eskubideak defendatzeko.Batetik, emakumeok ekonomiaren subjektu moduan aintzat hartuak izateko bidean ezinbestekoa da
|
lanerako
eskubidea oinarri izatea. Lanaren kontzeptuaren inguruko definizio berria eman behar da, lan produktibo eta erreproduktiboaren errekonozimendu soziala, politikoa eta ekonomikoa eman; honela, ekonomiaren kontabilitatean sartuko dena.
|
|
|
«Nekazaritza, nekazaritzako industria, abeltzaintza, turismoa, eta industria nazionalak eraldatuko ditugu enplegu gehiago sortu, eta diru gehiago egon dadin.
|
Lan
eskubideak errespetaraziko ditugu». «Inongo talde ekonomikorekin» konpromisorik ez duela nabarmendu du Humalak, ustelkeriaren aurka «borroka» eginen duela ziurtatu du.
|
|
|
Busti duten lainoetako batzuek bera iritsi baino lehenagokoak ziren; beste batzuek, bera buru duen lantaldeak eraginak.
|
Lan
eskubideak, diruaren banaketa desegokia, gauza batzuen gutxiestea, erabilera politikoa, langileei egindako presioak, inbertsiorik eza, programazio urria eta desegokia eta bestelako hamaika gai lehertu zaizkie, unean unean, muturren aurrean. Horiei buruz, noski, txintik ere ez.
|