|
2009
|
|
|
Gizartea antolatzeko zenbait logikek, jendarte molde jakin batzuek, badute horretan erantzukizunik, aukeran hortik gutxitxo aipatzen bada ere. Sartrek zioen gaixotasun mentala zuzen loturik dagoela sistema kapitalistarekin,
|
lan
indarra merkantzia bihurtzen duelako eta, ondorioz, gizakiak objektu. Gaixotasuna litzateke aldi berean soldatapekoei eragindako gaitza eta gaitz horren aurka horietako batzuek matxinatzeko aurkitzen duten bidea.
|
|
|
bietako bat gaixorik dago. Hauetako askok nahiko lukete euren
|
lan
indarra merkantzia gisa saldu, eta soldatapeko langile gisa esplotazio kapitalistaren biktima izan, baina, esplotatuak izatera ere ez dira heltzen. Horiek dira benetako baztertuak.
|
|
|
Zuzenbidea, morala, erlijioa," kontzientzia forma horiek ez dira osorik desagertuko klaseen arteko antagonismoaren desagertze osoarekin ez bada", gizarte komunistaren horizontean35 Bitartean," berdintasunezko" zuzenbideak ezin du indibiduo konkretuen arteko benetako berdintasuna gauzatu, beren determinazio sozialen multzo orokorrean harrapatuta baitaude. Neurri berdinez neurtu ahal izateko, indibiduo bakoitza abstrakzio juridiko batera murrizten du, alokairugoak lan zehatza lan abstraktura eta
|
lan
indarra merkantziara murrizten dituen bezala.
|
|
2019
|
|
|
Merkantziak trukatu ahal izateko beharrezkoak dira horiek ekoizteko bitartekoak edukitzea. Ekoizpen bitartekoak ez izategatik salgaiak ekoizteko modurik ez duenari geratzen zaion aukera bakarra bere burua saltzea da, hau da, bere
|
lan
indarra merkantzia moduan saltzea (Luxemburg: 183).
|
|
|
1) Lan indarra merkatuan merkantzia gisa azaldu dadin, nahitaezkoa da lan indarraren propietarioek berau merkantzia gisa saltzeko aukera izatea; subjektu hauek hortaz, beren lan indarraren" jabe askeak" izan behar dute. Bestalde, merkantzien zirkulazioaren esparruan gauzatzen diren merkantzia elkartruke denen determinazio formal berdinak izan behar ditu
|
lan
indarra merkantziak, halaxe, edonolako merkantzien salerosketan burutzen den erlazio ekonomiko bera burutzeko aukera eskainiz; eta hargatik, lan indarraren salerosketan parte hartzen duten subjektuek" juridikoki pertsona berdin" bezala aintzatetsi behar dute elkar. Horrez gain, harreman ekonomiko hau bideragarria izan dadin eta denbora tarte luzeei begira efektiboa bilakatzeko asmoz, beharrezkoa da lan indarra merkantziaren jabeek euren lan indarra denbora epe baterako bakarrik saltzea, kolpean bere lan indar osoa salduko balute ordea, juridikoki libre izatetik esklabu izatera igaroko lirateke eta merkantzia baten jabe izatetik merkantzia bihurtzera (dirudienez klase dominazio burgesak beharrezkoa du askatasunaren ameskeria edo zuzenbidea askatasun formalaren instituzioa opresio teknologia bezala).
|
|
|
Bestalde, merkantzien zirkulazioaren esparruan gauzatzen diren merkantzia elkartruke denen determinazio formal berdinak izan behar ditu lan indarra merkantziak, halaxe, edonolako merkantzien salerosketan burutzen den erlazio ekonomiko bera burutzeko aukera eskainiz; eta hargatik, lan indarraren salerosketan parte hartzen duten subjektuek" juridikoki pertsona berdin" bezala aintzatetsi behar dute elkar. Horrez gain, harreman ekonomiko hau bideragarria izan dadin eta denbora tarte luzeei begira efektiboa bilakatzeko asmoz, beharrezkoa da
|
lan
indarra merkantziaren jabeek euren lan indarra denbora epe baterako bakarrik saltzea, kolpean bere lan indar osoa salduko balute ordea, juridikoki libre izatetik esklabu izatera igaroko lirateke eta merkantzia baten jabe izatetik merkantzia bihurtzera (dirudienez klase dominazio burgesak beharrezkoa du askatasunaren ameskeria edo zuzenbidea askatasun formalaren instituzioa opresio teknologia beza... Gauzen egoera honek zirkulazio sinplearen derrigorrezko determinazio formal eta ideologikoak ukatuko lituzke.
|
|
|
Gauzen egoera honek zirkulazio sinplearen derrigorrezko determinazio formal eta ideologikoak ukatuko lituzke. Nahitaezkoa da beraz,
|
lan
indarra merkantziaren jabeek, subjektu gisa, euren buruak merkantzia horren jabe hartzea, hau da, pertsonek euren lan indarrarekiko jabe bezala jokatu behar dute, eta horrela aintzatetsiak eta onartuak izan behar dute.
|
|
|
2) Oinarrizko beste elementu bat honako hau da:
|
lan
indarra merkantzia saltzen duten subjektuek ezin dute beste merkantziaren bat saltzeko aukerarik izan, horrela eta ondorioz, lan indarr merkantzia saltzera derrigortuta daude biziraun ahal izateko. Esan nahi baita:
|
|
|
Gizakion ekoizpen gaitasunen edo lan indarraren merkantilizazioa,
|
lan
indarra merkantziaren agerpena alegia, prozesu historiko luze baten emaitza dugu. Lan indarra merkantziaren baldintza ekonomikoek, ostera, zenbait kondizio historiko dakartzate eurekin batera:
|
|
|
Gizakion ekoizpen gaitasunen edo lan indarraren merkantilizazioa, lan indarra merkantziaren agerpena alegia, prozesu historiko luze baten emaitza dugu.
|
Lan
indarra merkantziaren baldintza ekonomikoek, ostera, zenbait kondizio historiko dakartzate eurekin batera: subjektuen lan partikularraren produktua ez da produktoreen biziraupenerako bat bateko bitarteko edo baliabidea, lan banaketa orokortu eta produkzio partzialak oinarri dituen ekoizpen prozesua; ekoizpen bitartekoen jabetza eta lan zuzena bereizita aurkeztu behar dira gizartean; eta azkenik, jabetza pribatuaren, berdintasun sozialaren zein askatasun ekonomikoaren agerpen juridikoa.
|
|
|
Rosa Luxemburgok 1907 urtean Alemaniako Alderdi Sozialdemokrataren eskola zentralean emandako Ekonomia Politikoari buruzko klaseetan,
|
lan
indarra merkantziaren baldintza sozialei Marxek aipatutakoez gain beste bi kondizio material objektibo gehitzen dizkio.
|
|
|
Horrela, lau baldintza zerrendatzen ditu: ...gotea eta ekoizpen bitartekoak gutxi batzuen jabetza izatea; 3) lanaren produktibitate maila historiko zehatza, hau da, lanaldi bakoitzean langile bakoitzak bizitzeko behar duena baino gehiago ekoizteko gaitasun produktiboa (pluslana) eskaini ahal izateko kapazitatea; 4) ekonomia merkantilaren menpekotasun orokorra, zeinetan pluslana merkantzia forman ekoizten eta errealizatzen den, eta saldu ere,
|
lan
indarra merkantzia erosteko helburuz (Luxemburgo, 2015: 188).
|
|
|
Ekoizpen modu kapitalista klase konposizio konkretu batean oinarritzen da, alde batetik ekoizpen bitartekoen gaineko jabetza pribatua eurena duten subjektuak daude, eta bestetik, langileria klasea, zeinetan euretako inork ez duen bere burua lan prozesu zuzenetik emantzipatzeko akumulazio gaitasunik, hau da, kapitala sor dezaketen ekoizpen bitartekoen jabe ez den klasea, eta bere
|
lan
indar merkantzia soilik saldu dezakeena. Kapitalaren harreman izendatzen du Marxek kapitalista eta soldatapeko langile kategorien oposizioaren bitartez definitzen den klase konposizio hau:
|
|
|
lana gaitasun produktibo legez eta jabetza pribatua lana menperatzeko botere sozial modura. Ekoizpen prozesuaren formari erreparatuta, lan prozesua langileen jabetzatik aparte dagoela ikusi ahal izan dugu; izan ere,
|
lan
indarra merkantziaren salmentak kapitalisten jabetza bihurtzen du lana. Kapitalismoan jabetza pribatua, aitzitik, gainontzeko indibiduoen lanaren gainean agintzeko gaitasuna da.
|
|
|
Kapitala eta
|
lan
indarra merkantzia bezala
|