|
2004
|
|
|
Adibide nabarmen bat Denboren Neurketa Metodoa Coprecikooperatiban ezarri zenekoa izan daiteke, langileen eta Kontseilu Sozialaren kontrako iritziaz egin baitzen. Kasu horrek, sozietate anonimoetako langileek nekezonartuko lituzketen
|
lan
baldintzen funtsezko aldaketak (lan erritmoaren bizkortzea, mugikortasun funtzionala, egutegi mugikortasuna, behin behineko kontratazioaren gehiegizko erabilera...) mugatzeko eta arautzeko bitarteko demokratikoen gabeziak agerian utzi zituen.
|
|
2006
|
|
|
Kasu horretan eta
|
lan
baldintzen funtsezko aldaketen gainerako kasuetan, ezin da egikaritu lan harremanen aldaketa kolektiboaren ondoriozko hutsalketa akzioa, baina ezintasun horrek gehienez hamabi hilabete iraun dezake, aldaketa baimendu zuen autoa eman zenetik zenbatzen hasita.
|
|
2007
|
|
|
|
Lan
baldintzen funtsezko aldarazpenak, langilearen lanbide prestakuntzari galerak eragiten badizkiote edo langilearen duintasuna urratzen badute.
|
|
|
4 Aurreko idatz zatian ezarritakoa aplikatuko zaie enpresaburuek mugiganetik, hala denean, kontsultaldia amairritasun funtzionalaren eta
|
lan
baldintzen funtsezko aldarazpenen inguruan hartutako erabakien aurkako akzioei. Epea zenbatuko da enpresaburuaren erabakia jakinarazi eta hurrengo egutu ostean.
|
|
|
(§1 41.1) (e) Ekonomia, teknika, antolaketa eta ekoizpen arrazoi egiaztatuak daudenean, enpresako zuzendaritzak
|
lan
baldintzen funtsezko aldarazpenak erabaki ditzake...
|
|
|
Langilearentzat beti izango da borondatezkoa lanaldi osoko kontratuarantzizkoa; hori ezin izango da alde ba lanaldi partzialeko bihurtzea, eta aldekarrez ezarri, ez eta 41 artikuluaren 1 idatz zatiko a) letraren ondoriozko
|
lan
baldintzen funtsezko aldarazpen baten ondorioz ere. Langilea ezin izanteagatik.
|
|
|
Kontsultaldian, alderdiek onustez negoziatu dute, akordioa lortzeko asmoarekin. Hartutako neurriak lekualdaketa kolektiboak edo
|
lan
baldintzen funtsezko aldarazpen kolektiboak direnean, aurreko lerrokadak aipatu kontsultaldiaren prozedura lege honen 40.2 eta 41.4 artikuluetan ezarritakoarekin bat etorriko da.
|
|
|
41 artikulua.
|
Lan
baldintzen funtsezko aldarazpenak
|
|
|
1 Ekonomia, teknika, antolaketaeta ekoizpen arrazoi egiaztatuak daudenean, enpresako zuzendaritzak
|
lan
baldintzen funtsezko aldarazpenak erabaki ditzake. Lan baldintzen funtsezko aldarazpen gisa hartuko dira, besteak beste, ondoko gaiak ukitzen dituztenak:
|
|
|
1 Ekonomia, teknika, antolaketaeta ekoizpen arrazoi egiaztatuak daudenean, enpresako zuzendaritzak lan baldintzen funtsezko aldarazpenak erabaki ditzake.
|
Lan
baldintzen funtsezko aldarazpen gisa hartuko dira, besteak beste, ondoko gaiak ukitzen dituztenak:
|
|
|
2
|
Lan
baldintzen funtsezko aldarazpenak banakakoak zein kolektiboak izan daitezke.
|
|
|
Artikulu honen hurrengo idatz zatian jasotako xedapenak saihesteko asmoarekin, enpresak
|
lan
baldintzen funtsezko aldarazpenak egiten dituenean, 2 idatz zatiaren azken lerrokadak aipatu mugen azpitik, elkarren segidako laurogeita hamar eguneko aldietan, eta horrela jardutea justifikatzen duen arrazoi berririk izan gabe, aldarazpen berri horiek lege iruzurrean egindakotzat jo eta adieraziko da deusezak eta ondorerik gabeak direla.
|
|
2010
|
|
|
Zehazki prozesu aldaerak honako hauek dira: ...tua azkentzetik eratorritako prozesua (LPLren 120 art.); arrazoi ekonomiko, antolamenduzko, tekniko edo ekoizpenezkoak direla kausa egindako kaleratze kolektiboak ezagutzeko prozesua (LPLren 124 art.); oporrei buruzko prozesua (LPLren 125 eta 126 art.); hauteskunde gaiei buruzko prozesuak (LPLren 127 art.) 206; lanbide sailkapenari buruzko prozesua (LPLren 137 art.); mugikortasun geografikoari eta
|
lan
baldintzen funtsezko aldaketari buruzko prozesua (LPLren 138 art.); edoskitze baimenen eta familia arrazoiengatik lanaldia murrizteko baimenei buruzko prozesua (LPL 138 bis art.); Gizarte Segurantzari buruzko prozesua (LPLren 139 art.); ofiziozko prozedura (LPLren 146 art.); hitzarmen kolektiboak aurkaratzeko prozesua (LPLren 161 art.); sindikatuen estatutuak edo haien aldaketa aurkaratzeko proze...
|
|
|
Mugigarritasun geografikoa eta
|
lan
baldintzen funtsezko aldaketak ezagutzeko prozesu aldaera (LPLren 138 art.), premiazkoa eta lehentasunezko izapideduna, aurreko adiskidetzeaz ez salbuestea kritikatzen da. Horrela, Purcalla Bonilla, M. A.,. La modalidad procesal en materia de movilidad geográfica y modificación sustancial de condiciones de trabajo:
|
|
|
sententzia bat lor daiteke. Epe berak xedatzen ditu legegileak edoskitzekez arduratzeko prozesu aldaeran (LPLren 138 bis art.), gatazka kolektiboenean (LPLren 158.1 eta 2 art.) eta askatasun sindikalaren eta gainerako oinarrizko eskubideen babeserako aurreikusten denean (LPLren 179 art.). Apur bat gehiago (15 bat egun) galdatzen du mugigarritasun geografikoa eta
|
lan
baldintzen funtsezko aldaketak ezagutzeko prozesu aldaerak: behin demanda onartuta, hurrengo 5 egunen barruan, bistaren egintza gauzatu ondoren, sententzia 10 egunetan ematen da (LPLren 138.4 art.).
|
|
|
BJKNk, Libro blanco de justicia, op.cit., 284 or., erregutzea lanbide sailkapenaren eta mugikortasun geografikoaren eta
|
lan
baldintzen funtsezko aldaketaren gaineko gatazketan ere aplikatu behar dela defendatzen du, eta gai horiek duten garrantzia dela-eta erabaki uniformeak galdatzen dituztela argudiatzen du. Gainera, gai horietan erregutzea aurreikusiko balitz, Auzitegi Gorenera berme gehiagorekin helduko lirateke.
|
|
|
Los acuerdos de empresa?, op.cit., 100 or. Gogoratu baita ere, jada aipatutako KAE 81/ 1982, abenduaren 21ekoa, auzitegiei gatazkatik erator daitezkeen ondorio ekonomikoak zehaztea ez dagokiela esaten duena. Kritika horiek guztiak, oro har, zuzenak badira ere, oraindik areagotzen dira kontsulta garaian sortzen diren gatazketan (mugikortasun geografikoa,
|
lan
baldintzen funtsezko aldaketak, kari ekonomiko, produkzio edo antolaketa kariengatik azkentze objektiboa,.), elementu juridikoak eta ekonomikoak uztartzen baitira.
|
|
|
6.10 MUGIGARRITASUN GEOGRAFIKOA ETA
|
LAN
BALDINTZEN FUNTSEZKO ALDAKETAK EZAGUTZEKO PROZESU ALDAERA (LPL REN 138 ART.)
|
|
|
Prozesu aldaera hau erabiltzen da mugigarritasun geografikoari, lekualdaketa edo desplazamendua eta
|
lan
baldintzen funtsezko aldaketei buruzko gatazka indibidualak edo pluralak ebazteko. Gai honen inguruko gatazka kolektiboak, berariaz aurreikusitako prozesu aldaeraren bitartez izapidetuko dira (LPLren 151.160 art.). Prozesu aldaera honen berezitasun prozesalak hauek dira:
|
|
|
Deuseza izango da legeari iruzur eginez hartutako erabakia, kolektibitate baten mugigarritasun geografikoak galdatzen dituen betekizunak (LEren 40.1 art.) edo kolektibitate baten
|
lan
baldintzen funtsezko aldaketak eskatzen dituenak (LEren 41.3 art.) bete ez baditu.
|
|
|
KAE 92/ 1988, maiatzaren 23koa, KAE 178/ 1996, azaroaren 12koa eta AGE III (AB 2994). ...n, doktrinan, Martínez Jiménez, J. M., Trujillo Villanueva, F., Vela Torres, F. J., Lecciones de procedimiento laboral, op.cit., 164 or. eta Martín Brañas, C.,. La fuerza ejecutiva de las sentencias dictadas en procesos de conflicto colectivo?, Documentación Laboral, 1995/ 47 zk. Kondenazko sententzia kolektibo baten adibidea da pertsona talde bati eragiten dion mugigarritasun geografikoa eta
|
lan
baldintzen funtsezko aldaketen gaineko liskar batean eman daitekeena. Kasu horietan, magistratuak langileen eskaera onartzen badu, enpresaburua kondenatu du.
|
|
|
Mugigarritasun geografikoa eta
|
lan
baldintzen funtsezko aldaketak ezagutzeko prozesu aldaera (LPLren 138 art.) 153
|
|
|
Mugigarritasun geografikoari eta
|
lan
baldintzen funtsezko aldaketari buruzko prozesu aldaera ere presazkoa eta lehentasunezkoa da (LPLren 138 art.). Ezaugarri berak ditu edoskitze baimenak eta familia arrazoiengatik lanaldia murrizteko baimenen inguruko prozesu aldaerak (LPLren 138 bis art.).
|
|
2012
|
|
|
Langileen Estatutuaren 50 artikuluak hala ezartzen eta aurreikusten du. Betebeharren ez betetze larritzat hartzen dira, ordainketen atzerapenaz gain, beste egoera batzuk ere, hala nola
|
lan
baldintzen funtsezko aldaketa, lanbide prestakuntzaren kaltetan eta langilearen duintasunaren kalterako direnak. Kontratua amaitzea eska daiteke, baldin eta ordaintzen ez bada hiru hilabete jarraian gutxienez Horrek esan nahi du langileak “bidezko arrazoia” duela kontratua amaitzeko eskatzeko.
|
|
2022
|
|
|
Azkeneko urteetan, gure eguneroko praktikan gero eta gehiago ikusten ari gara langileek oinarrizko eskubideen urraketagatik kalte moralen ordainketa eskatzen dutela kaleratze eta zehapenen aurkako demandetan,
|
lan
baldintzen funtsezko aldaketen aurkako demandetan, eta abarretan.
|
|
2023
|
|
|
Modu berean, enpresaburuak ezin du ezarri aldarazpena alde bakarrez, ez eta
|
lan
baldintzen funtsezko aldarazpenaren ondorioz ere. Horrenbestez, langileak ez badu berritzea onartzen, enpresaburuak ezin du langile hori kaleratu edo zehatu.
|
|
|
Federazio lizentziaren izapideak ez egitea, kirol klub edo erakundearen ez betetzea da, lan baldintzak funtsean aldarazteagatik eta langileak benetan jarduteko duen eskubidea urratzeagatik. Modu horretara, uste da langileak benetan jarduterik ez badu, eskubidea izango duela kontratua azkentzea eskatzeko, LELTBren 50 artikuluaren 1 paragrafoan ezarritakoarekin bat etorriz("
|
lan
baldintzen funtsezko aldarazpenak, halakoak gauzatu badira Lege honen 41 artikuluan ezarritakoa aintzat hartu gabe, eta aldarazpenok langilearen duintasuna urratzen badute"). Egia esan," lehiaketa ofizialetan parte ez hartzea ez denean oinarritzen erabaki tekniko batean, ezpada" ezintasun juridiko" batean, hain zuzen, kirolari profesionalari eragozten zaiolako parte hartzea ahalbidetzen dion egoera juridikoa baliatzea, hots, federazio lizentziaren izapideak egitea eta lizentzia hori indarrean izatea, orduan enpresaburuaren ez egite horrek kirolari profesionalari eragozten dio bere lanbidea normaltasunez gauzatzeko eskubidea egikaritzea".
|
|
|
★ Amaitzeko, gogoratu behar da aipatu mugak gainditzen direnean, mugigarritasun funtzionalek ius variandia gainditzen dutela, eta, ondorenez,
|
lan
baldintzen funtsezko aldarazpen bihurtzen direla, LELTBren 41.1.f) artikuluak ezarritakoaren haritik (ikusi LELTBren 39.4 artikulua) (infra 1.3).
|
|
|
Bestalde,
|
lan
baldintzen funtsezko aldarazpen gisa hartuko dira, besteak beste, ondoko gaiak ukitzen dituztenak:
|
|
|
|
Lan
baldintzen funtsezko aldarazpenek ukitu ahal izango dituzte (1) langileei lan kontratuan edo akordio nahiz itun kolektiboetan aitortutako baldintzak edo (2) langileek dituzten baldintzak, enpresaburuak alde bakarrez ondore kolektiboekin hartutako erabakiaren ondorioz (ikusi LELTBren 41.2 artikulua).
|
|
|
|
Lan
baldintzen funtsezko aldarazpenak izan daitezke kolektiboak edo banakakoak (ikusi LELTBren 41.2 artikulua). Halaber, kontuan hartu behar da aldarazpenak estatutu izaerako hitzarmen kolektiboetan jasotako lan baldintzak ukitzen dituenean LELTBren 82.3 artikuluan (lan baldintzak ez aplikatzearen ingurukoan) ezarritakoarekin bat etorriz jardun behar dela (infra 8 gaia, 4).
|
|
|
G
|
Lan
baldintzen funtsezko aldarazpenek modu nabarian kalte egin diezaieketenean langilearen lanbide prestakuntzari eta duintasunari, edo enpresaburuak aldarazpenok gauzatzeko onustea modu astunean hautsi duenean.
|