|
2000
|
|
|
Arakatu eta argituegiten da pazientearen eskaria, eta lehen diagnostiko bat finkatzen da, izaera antolamenduari dagokionez. Aurkeztu egiten da
|
lan
esparrua; eta baita bialderdiek bete beharreko baldintzak ere. Prozesuak aurrera jo dezake, harik etabukaeran analisiaren amaiera iristen den arte.
|
|
|
Bestalde, ezin da ukatu hezkuntza sistema nazionalei buruzko lanak ugariak direla hezkuntzaren historiaren arloan; hala ere, hutsune nabarmena antzeman daitekeelakoan gaude,
|
lan
esparru honetan ez baita egin ezinbestekoa den nazionalismoaren inguruko analisirik, hain zuzen ere identitate nazionala arazoaren funtsezko ardatza denean. Alde horretatik, hemen aurkezten dugun lanak eskaini nahi duen ikuspegiak, hezkuntza politikaren arloko fenomeno hori (hezkuntza sistema nazionalaren sorrera eta eraikuntza prozesua, alegia) era ezberdin edota ezohiko moduan berrirakurtzearen beharra nabarmendu nahi luke.
|
|
2001
|
|
|
Gizarte Segurantza ez zegoen prestaturik emakumea
|
lan
esparruan sartu den neurri garrantzitsuan sartzeko, eta, 60ko hamarkadako Espainiako Estatuaren gizarte egiturari atxikita geratu da. CESek dioenez, nahiz eta emakumeek lortzen duten estaldura esparrua, sistemaren babes maila eta prestazio kopurua, azken urteotako arau aldaketei esker, zertxobait hobetu den," oraindik ez da lortu gaur egungo gizarte eta lan arloko egiturari behar bezala egokitzerik".
|
|
|
Nolanahi ere, aipatzen dugun txostenak azaltzen duenez,
|
lan
esparrua eta familiako bizitza bateratu ahal izateko, ikuspegi zabalagoa erabili beharra dago, Gizarte Segurantzari eta lan esparruari soilik begiratu gabe. Beraz, politika osagarriak egituratu eta ezarri dira, esate baterako, arreta soziosanitarioa eta gizarte zerbitzuen garapena areagotuz, Zentro Publikoetan eskaintzen den borondatezko eskolaratzearen adina bizitzako lehen hilabeteetaraino luzatuz, laneko eta eskoletako ordutegiak hobeto egokituz eta abar.
|
|
|
Nolanahi ere, aipatzen dugun txostenak azaltzen duenez, lan esparrua eta familiako bizitza bateratu ahal izateko, ikuspegi zabalagoa erabili beharra dago, Gizarte Segurantzari eta
|
lan
esparruari soilik begiratu gabe. Beraz, politika osagarriak egituratu eta ezarri dira, esate baterako, arreta soziosanitarioa eta gizarte zerbitzuen garapena areagotuz, Zentro Publikoetan eskaintzen den borondatezko eskolaratzearen adina bizitzako lehen hilabeteetaraino luzatuz, laneko eta eskoletako ordutegiak hobeto egokituz eta abar.
|
|
|
Beraz, gauzatzen ari diren erreforma Espainiako gobernu, patronal eta sindikatuen esku dago. Onartu nahi ez badute ere, lan arloko erreforma berri honen helburua
|
lan
esparruko malgutasun eta mugikortasun geografiko handiagoa ahalbidetzea, erretirorako adina atzeratzea eta negoziaketa kolektiborako sektore probintziala eta autonomikoa ezabatzea da. Dirudienez UGT ez dago prest joko horretan sartzeko, eta, are gehiago, greba orokorrerako deialdia egiteko asmoa iragarri du.
|
|
|
|
Lan
esparruko erreformako konpromiso berriak gorpuztuko dituzten erabaki politikoak iritsi bitartean, boterearen ingurumariak bultzaka ari zaizkio gobernuari, lan merkatuan" zorroztasun" gutxiagoz jokatzea onar dezan, edo, gauza bera dena, malgutasun handiagoz jokatzen utz dezan. Horrela, Espainiako Bankuak, bertako gobernadore Jaime Caruanaren bidez, hainbat errezeta eskatu ditu lan merkaturako:
|
|
|
" Gainera dio, azkenik, «Situacion» ek
|
lan
esparruko politikek langileen mugikortasun geografiko eta funtzionala bultzatu behar dute, eta prestakuntza eta lan merkatuko partaidetza sustatu behar da, Espainiako ekonomiaren jarduera tasa eta, beraz, hazkunde ahalmena areagotuz".
|
|
|
Bestetik, aurtengoaren indargarri gisa, xedeberezietara begira didaktizatutako erabilera legoke, hau da, nola erabili bideoaidazmena lantzeko, mintzamena lantzeko eta abarretarako, Brian Hill-ek Bideoaribere mamia ateratzen liburuan proposatzen duen haritik. Bi
|
lan
esparru horien atarikotzat jo behar dugu aurten egindakoa, bide luze eta emankor baten hastapenekourrats modura.
|
|
2002
|
|
|
Oso zaila ikusten dut
|
lan
esparruko 35 orduen aplikazio zorrotza gauzatzea; gehiago aurreratu behar dugu ordea. Bitartekoak jartzen ari gara, aplikazioak lan enpleguaren banaketarekin eta langabeziaren tasarekin zerikusi zuzena du.
|
|
|
1994KO otsailaren 19an jendetza handia bildu bazen ere, manifestazioaren garrantzia ez zen kopuruetan neurtu; benetako mamia beste bat zen, burujabetza lortzeko bidean gizarte eta
|
lan
esparruaren aldarrikapenari eta mobilizazioari lehentasuna ematea, batetik, eta ELAk eta LABek lehenengoz kutsu politiko garbia zuen manifestaziorako deialdia batera egin izana, bestetik. Bi aldeok kontutan izanik, manifestazio hura izan zen hurrengo urteetan ELAk eta LABek izan zuten lankidetzaren abiapuntu sinbolikoa.
|
|
|
EUSKAL gizarteak PPren Gobernuaren Langabeziaren erreforma guztiz arbuitzen duela erakutsi dute Hegoaldean izandako bi greba deialdiek. Argi erakutsi duten moduan,
|
lan
esparru desberdinak abiapuntutzat hartuz, sindikalgintza egin eta ulertzeko bi molde daudela: estatuko sindikatuena eta sindikatu abertzaleena.
|
|
|
Izan zituen, dena den, bilera bat baino gehiago unibertsitatekoagintariekin. Bere
|
lan
esparrua Lehen Mailako Hezkuntzara bideratu zuen, euskararen eta euskarazko hezkuntza bultzatuz. Joan Mari Torraldaik onartzenzuenez, «uste dut(...) eraman duen bideak irakaskuntzaren normalizapeneanfruiturik emango duela»11.
|
|
|
Beraz, euskal unibertsitatearen garapen oso eta eutsigarria1 lortzeko, ezinbestekoa da Euskal Herri zabaleko unibertsitate guztietan euskarararen egoera gaurzein den ahalik eta era sistematikoenean aztertu eta ezagutzea. Horretarako, hurrengo
|
lan
esparruak aukeratu ditugu: irakaskuntza, ikerkuntza, kudeaketa, egitura, eta unibertsitateen eta euskaldun gizartearen arteko harremana.
|
|
|
|
Lan
esparru mugatu hori ezartzeak bideragarri egiten zuen mandatua. Taldearen izaera kontuan hartuta, hortik landa saiatzea gehiegizkoa zatekeen.
|
|
|
Denok ulertzeko moduan, esan dezagun material hau HABEren kurrikulu berriaren 2 mailari egokitzen zaiola. Bati bainogehiagori irudituko zaio Hezkuntzari (IRALEri) begira eginegia edo hartara lerratuegia; izan ere,
|
lan
esparru horretakoak baitira, neurri handi batean, aukeratu direngaiak eta eskatzen dituen atazak edo eginkizunak. Dena dela, handia da ataza kopurua, eta era askotakoak gaiak; horregatik, iruditzen zaigu erraz eta egoki erabillitekeela helduak euskalduntzen oro har, eta zenbait ataza baita DBHn ere, ereduko eta A ereduko ikasleekin.
|
|
|
Izatez, urte asko dira UEUren Historia Saila goi mailako ikerketak euskaraz lantzen ari dela. Oraingoan, historiaren aldi eta arlodesberdinetako hainbat espezialista bildu ditugu, guztien artean euskal historiareninguruko azken ikerketen eta berrikuntzen panoramika zabala eskain diezaguten.Historiaurretik Aro Garaikideraino, eta hiri arkeologiatik paleopatologiaraino, osohandia da bildu ditugun adituek jorratzen duten
|
lan
esparrua. Horregatik, irakurleari hain ikerketa ildo desberdinen artean ibiltzen laguntzeko,, bisita gidatua?
|
|
|
Ikertzaileek behar dituzten jakintzak eta, batez ere, abileziak eta gaitasunak bereziak dira. Gainera, beren
|
lan
esparruan sortzen diren ezagupen berriak oso gertuizan behar dituzte.
|
|
|
Bere ikasleak euskara tekniko txukun eta akademiko bat erabiliko duten profesionalak izango dira, euskal gizarteak eskatzen duen modura. Baina gure
|
lan
esparruan, oroko rrean, Euskal Herria banaturik dagoen bi estatuetako hizkuntzekin elkar bizi behar dugu, eta arlo tekniko horretan ezin gara alfabetatugabeak izan. Mundu globalizatu honetan ere, ingelesak bere esparrua eduki luke, honetan Mondragon Unibertsitatea eredugarria delarik.
|
|
|
Masa horrek, irakasle eta ikasleek, prest egon luke unibertsitatebe rri horretan parte hartzeko, eta ezezko asko egongo litzatekeelakoan nago. Euskal Unibertsitatearen aldarrikapena, nagusiki, joera politiko jakin batekin lotu izan denez, irakasle asko beldur da erakunde berria joera horren
|
lan
esparru bilakatuko ez ote den. Guraso askok, beren aldetik, ez lukete onartuko seme alabak istilu ugari eduki lezakeenun ibertsitate batera bidaltzea, ezta lan merkatuan bigarrenmailan geratzeko arriskua eduki lezakeen erakundera.
|
|
|
Lehenik eta behin, aipatu beharra dugu Unibertsitatea ez dela Sortzen Ikasbatuazen
|
lan
esparrua, irakaskuntza ez unibertsitarioaren eremuan burutzen baitugu geure eguneroko eginkizuna.
|
|
|
Mugimendu islamisten azken orduko garapenak gizarte mailako eztabaidaren erdigunean kokatu du emakumearen egoeraren auzia. Emakumea
|
lan
esparrutik banatzea eta lanpostu horiek gizonezko langabetuen esku uzteaere defendatzen du zenbaitek. Hedapen islamistari aurre egitearren, Estatutik bertatik bultzatutako birtradizionalizazio batez hitz egin daitekeelakoan gaude.
|
|
|
Beloaren edo hidjab aren erabilerak, batzuetan, mendebaldarrok ematen diogun interpretazioaren aurkako zentzua dauka. Jantzi tradizional eroso eta merkea izateaz gain, hura daraman emakumeari libreki mugitzea eta unibertsitatera eta
|
lan
esparrura iristea ahalbidetzen dio.
|
|
|
Emakumeak
|
lan
esparruan normaltasun osoz du nekazaritzan, baina zailtasun handiak topatzen ditu lanbide modernoetan. Gizonezko askoren aburuz, emakumeek legitimitaterik gabe kentzen dizkiete lanpostu urriak.
|
|
|
Lanbide batzuetan bakarrik —irakasle edo erizain gisa, emakume ugari hartzen dituzten lanbideak baitira— desegiten dira mesfidantza horiek. Haatik, kontsumo ohiturabe rriek bigarren soldata bat lortzera derrigortzen dituzte familiak, eta ondorioz, mesfidantzak mesfidantza, emakumea
|
lan
esparrura sartzera12.
|
|
|
Kolonizazioak gizarte zatitu bat utzi zuen: gutxiengo oso mendebaldetu batek armada eta politika kontrolatzen zuen; eta biztanleriaren gehiengoa oso tradizionala zen, emakumeari
|
lan
esparruan ia lekurik utzi gabe.
|
|
2003
|
|
|
Hizkuntzaren erabileran aurrerapauso hori familian eta komunikabideak kontsumitzerakoan eman dutela adierazi dute ikasleek. Aurreko urteetako ikasleek, aldiz, aurrerapausoa
|
lan
esparruan eman zutela jakinarazi digu Bagerako koordinatzaileak.
|
|
|
Eztabaida politikoa zegoela bagenekien, jakin, baina guk zera erabaki genuen: eztabaida politikoa politikariek egin dezatela hori ez da Euskararen Aholku Batzordearen
|
lan
esparrua, bi planak tresna ezinbesteko ditugu normalizazio bidean.
|
|
|
Datu bat ematearren, Jakin aldizkariak bere lehenengo alea unibertsitateari eskaini baldin bazion, 100 zenbaki eta hogei urte pasatu ziren, 1997an berriro gaia jorratu arte. Santamariaren
|
lan
esparrua, Eusko Kontseilu Nagusian, eskumen gutxirekin oraindik, Lehen Mailako Hezkuntzara bideratu zen, eta euskararen eta euskarazko hezkuntza bultzatu ziren. Santamaria izan zen, ia bi urteko negoziazio luze eta korapilotsuaren ostean, eskola publikoetan elebitasuna ezarri zuen dekretua bideratu zuena, 1979ko martxoan ministro kontseiluak onartu arte.
|
|
|
Merkatu arruntean emakumeak kontratatzeagatik ezarritako pizgarriak ere gehitu dira, horiek ere ezgaitasunen bat badute”. Gainera, plan horren bidez, Espainiak Europar Batasunaren agindua betetzen du, hots, Espainiako ordenamendu juridikoan
|
lan
esparruan bereizkeriarik ez egiteko neurriak sartzeko agindua, gehitu du Minusbaliatuen Batzordeak. Minusbaliatuen urte hau arrakastatsua izan dadin eta aurreikusitako helburuak lor daitezen, Bruselak deialdia egin die sektoreko erakundeei, 2003 urtean zehar ekitaldiak antola ditzaten.
|
|
|
Kultura Sailaren
|
lan
esparrua, aldiz, ikus entzunezko enpresa horiek ekoizten duten produktua izango da eta, ohiko diru laguntzez gainera, finantziazio sistema berria jarriko du indarrean, industria alorrean erabat arrakastatsua suertatu den itzuli beharreko diruau rrerapen sistema alegia. Diferentzia batez, Industriak itzuli beharreko diru laguntzak inbertsiorako aurreratu ohi dituen bitartean, Kulturak produkziorako aurreratuko dituela.
|
|
2004
|
|
|
ELA, LAB, Hiru, ESK, CCOO, EILAS eta EHNE dira zazpi sindikatuok eta euskararen normalizazio planak abian jartzeko konpromisoa eskatu diete enpresaburuei zein langileei. Xabier Mendiguren Kontseiluko idazkari nagusiak nabarmendu duenez,
|
lan
esparrua garrantzitsua da euskararentzat, «gure bizitzaren zati handi bat lanean egiten dugulako».
|
|
|
|
Lan
esparrua
|
|
|
Ikasketa hauekin hezitako komunikatzaileak
|
lan
esparru zabala izango du eskura. Komunikazioaren inguruko arlo orotan aritzeko ezagutza jasoko du eta horrez gain, sortzen diren ildo berriak ere zabalik izango ditu.
|
|
|
Ikasketen helburu nagusia hedabideetan informazioa kudeatzeko profesionalak heztea da. Hauek dira, beraz, HUHEZIk prestatu nahi dituen komunikatzaileak eta horien
|
lan
esparruak:
|
|
|
Lan mundua gizonek egin dute, gizonentzako. Daukagun potentzialean sinesten dugun egunean,
|
lan
esparruan emakumezko ezaugarriekin sartzen garen egunean, gizonei dena demostratu behar diegula ahazten dugun egunean, funtsezko urratsa emango dugu. Orduan legitimazio osoa izango dugu eta ez haiek legitimatzen gaituztelako, guk geure burua legitimatzen dugulako baizik.
|
|
|
" Emakume hau ama izan daitekeenez...".
|
Lan
esparruan sartu nahi duen emakumeak ezin badu ama izan, eta aukeratu beharrean aurkitzen bada, agian ama izateari uko egingo dio. Eta hori ez da emakumeen arazoa, gizaki guztien arazoa da.
|
|
|
Azken puntu horrek garbi uzten du, erakundeek neurri zehatzak hartzea ezinbestekoa izanda ere, gizonezkoek euren mentalitatea aldatu behar dutela emakumea
|
lan
esparruan berdintasun osoz aritu dadin. Gaur egun, ordainsaririk gabeko lan ordu murrizketa edo eszedentzia eskatzen dutenen herritarren artean %5 besterik ez dira gizonezkoak.
|
|
|
Eragin handiko aldizkarietako liburuek, sariek eta artikulu zientifikoek bermatzen dute kimikari honen karrera. Bere
|
lan
esparrua sektore batean jarri du lanean —haragia ontzea, batez ere urdaiazpikoa—, eta haren irudi komertzial eta ezagunena tradizioarena da; beraz, normalean ez da ikerketa zientifikoarekin lotzen.
|
|
2005
|
|
|
Euskaldun erdien artean hainbat motatakoak aurki ditzakegu26: batetik, ama hizkuntza euskara izanik ere, irakaskuntza osoa erdaraz jaso dutelarik, euskara estandarra edota beren
|
lan
esparruko euskara menderatzen ez dutenak; bestetik, euskara bigarren hizkuntza modura ikasi dutenak eta lagunarteko esparruetan edota esparru komunetan edota beren lan esparruetan erabiltzeko gai ez direnak, edo bestela, esparru hauetan guztietan erabiltzen badute ere, jabekuntza erabat burutu ez izanagatik hutsuneak dituztenak. Euskara erabat normalizaturik ez egoteak posible egiten du irakaskuntzaren esparru guztietan eta baita testugileen artean ere mota hauetako guztietako hiztunak egotea.
|
|
|
Euskaldun erdien artean hainbat motatakoak aurki ditzakegu26: batetik, ama hizkuntza euskara izanik ere, irakaskuntza osoa erdaraz jaso dutelarik, euskara estandarra edota beren lan esparruko euskara menderatzen ez dutenak; bestetik, euskara bigarren hizkuntza modura ikasi dutenak eta lagunarteko esparruetan edota esparru komunetan edota beren
|
lan
esparruetan erabiltzeko gai ez direnak, edo bestela, esparru hauetan guztietan erabiltzen badute ere, jabekuntza erabat burutu ez izanagatik hutsuneak dituztenak. Euskara erabat normalizaturik ez egoteak posible egiten du irakaskuntzaren esparru guztietan eta baita testugileen artean ere mota hauetako guztietako hiztunak egotea.
|
|
|
Baina, emakumea ez zen bere senarraren menpe egotetik libratu. 1961an, SFk
|
lan
esparruan nolabaiteko berdintasuna bultzatu zuen. Azkenik, 1975eko familia eskubideen erreforman, SFren onespena izan zuena, ezkontzaren testuinguruan emakumearen menpekotasuna bere senarrarekiko gutxitzea bultzatu zen.
|
|
|
SFk berandu eta gaizki erantzun zuen emakumearen inguruan ematen ari ziren aldaketen aurrean. Emakumearen presentzia
|
lan
esparruan geroz eta nabarmenagoa zen eta berdintasunaren eskaera ekidinezina zen.
|
|
|
Nazionalkatolizismoaren moralaren araberako emakumearen eredua inposatu zen Lehen Frankismoan. Emakumea gizonaren menpe gelditu zen eta bere gorputzari muga izugarriak jarri zitzaizkion; emakumeak hezkuntza eta
|
lan
esparruetatik urrundu nahi izan zituzten. Errealitate hiper arautu eta mugatua sortu zen.
|
|
|
Irakaslearen ebaluazioa da bere hobekuntzaren oinarria eta zutabea. Formaziogaiak eguneroko
|
laneko
esparruak aztertuz sortzen dira.
|
|
|
Zeintzuk dira zuzendariaren
|
lan
esparruak?
|
|
|
Zeintzuk dira ikasketaburuaren
|
lan
esparruak?
|
|
|
5.2 Zuzendaritzaren
|
lan
esparruak.
|
|
|
Zuzendaritza lanaren konplexutasunak lan banaketa egokia eskatzen du.Zuzendaritza Taldeko kideen artean lanak era orekatuan banatzea funtsezkoa daikastetxearen
|
lan
esparruak ongi koordinatzeko eta bideratzeko.
|
|
|
5.2 ZUZENDARITZAREN
|
LAN
ESPARRUAK
|
|
|
5.1 irudia. Zuzendaritza Taldearen
|
lan
esparruak.
|
|
|
Talde mugikorrak mota batekoak edo bestekoak izan daitezke, jarduerarenedo
|
lan
esparruaren arabera. Zenbat lan esparru izan, hainbat taldetan parte hartzendu ikasleak, eta horietan guztietan parte hartuz osatzen da heziketa bidea.
|
|
|
Talde mugikorrak mota batekoak edo bestekoak izan daitezke, jarduerarenedo lan esparruaren arabera. Zenbat
|
lan
esparru izan, hainbat taldetan parte hartzendu ikasleak, eta horietan guztietan parte hartuz osatzen da heziketa bidea. Zenbaitikastetxetan, ziklo osoa edo etapa osoa hartzen duten lantegiak antolatzen dituzte, eta horietan, ikasleak talde finko batekoak izaten dira, baina, une jakinetan, lantegihorietara joaten direnean, adin desberdinetako eta hainbat talde finkotako ikasleakelkartzen dira.
|
|
|
Ikasleak taldekatzeko modu honek baditu abantaila batzuk: aukera ematen duikasleen interesei eta gaitasunei
|
lan
esparru batean baino gehiagotan erantzuteko; horrela, ikasle batentzat egokia izan daiteke matematikako 8 mailan eta hizkuntzako 3 mailan jardutea. Gainera, ikasleak bere interesetik abiatuta egiten baduaukera, ikasteko jarrera hobea izango du, erantzukizun handiagoa hartuko du, etamaila eta heziketa prozesua hobeto ezagutuko ditu.
|
|
|
Gobernu eta alderdien aldetik ere ekologiaren arlo hau, nola edo hala, gogoan izaten den kontu bat da. Denek uste dute
|
lan
esparru hau gutxienez errespetatu egin behar dutela eta, itxurak gordetzearren bada ere, ezin dutela argi eta garbi defendatu naturaren kontrako erasorik, ezta justifikatu ere. (Arlo honetan gure herrian salbuespenga rrantzitsuak badirela aitortu behar dut:
|
|
2006
|
|
|
Guk konfrontazio demokratikoa kontzeptua esparru askotara zabaldu behar dela diogu, arlo sozial laboralera besteak beste. Euskal
|
lan
esparruaren alde egiteko borroka hori nola gauzatu behar den galdetzen dugu. Prozesua abiatzeko urratsak nondik nora eman behar diren aztertzen ari gara eta hauxe ikusi ere:
|
|
|
J. MUÑOZ.
|
Lan
esparru horiek guztiak behar beharrezkoak dira. Jakina, garrantzitsuena batera lan egitea da.
|
|
|
Azken urteotan Iparraldeko laborantza munduan landu diren hainbat metodologiek lagundu dezakete zerbait berria sortzen Euskal Herri osorako. Nazio eraikuntza aipatzean beldur naiz zentzu batean baino ez ote den aipatzen, eta interesgarria litzateke ikustea, herri hau bere osotasunean hartuz, zein diren sortu ditugun baliabideak optimizatzeko ditugun sistemak, laborantzan nahiz beste
|
lan
esparruetan. Herri hau borrokatzen ari da, baliabideak sortu ditu, baina berauek optimizatzea falta zaio.
|
|
|
Marx-i eginiko kritika mamitsua: Marx-ek bere kategoria guztiak lanetik atera zituen eta giza elkarrekintza
|
lanaren
esparrura mugatu zuen. Habermas ek, ostera, bi kontzeptuok bereizi egin zituen, lana eta elkarrekintza (interakzioa), eta gisa horretara, giza elkarrekintza ez du identifikatuko produkzio indar eta produkzio harremanekin; identifikazio horrek kapitalismo liberala esplikatzeko balio baitezake, baina ez beste aro historiko batzuk.
|
|
|
2002ko apirilaren 3an izandako Ohiko Batzar Nagusian, Publizitateko Jokabideari buruzko Kodearen aldaketa partziala onartu zen. Aldaketa horren bitartez, merkataritza helburua izan ez arren, jarrera eta jokabideak lantzen dituzten hainbat komunikazio lan Publizitatearen Epaimahairen
|
lan
esparruaren barruan sartu ziren, publizitate politikoa izan ezik.
|
|
|
Era berean, osasun mentalean diharduten sail eta agentzia guztien lankidetza eta erantzunkidetasuna sustatzearen alde egiten da, bai eta haurtzaroan eta nerabezaroan psikiatria eta psikologia, psikoterapia, psikogeriatria, auzitegiko psikiatria eta mendekotasunak lantzen dituzten berariazko arloak sortzearen alde ere. Osasun mentaleko ikerketa ere sustatu nahi da, ikertzaileentzako
|
lan
esparru egonkorra ezarriz eta informazio sistema bat abian jarriz.
|
|
|
Askoz ere plazer handiagoa ateratzen diogu ikusteari, imajinatzeari, ezen ez benetan gertatzen denari, zeren ez gaude ziur benetan zer gertatzen den eta horrek kezka larriak sortzen dizkigu. Izugarrizko beldurra zabaldu da gizonezkoen artean, besteak beste, emakumeek
|
lan
esparrua ere jan dietelako. Gizonezkoak kikilduta daude, edota amorratuta.
|
|
|
Alabaina, ikastolaren barnetik bakarrik ezin dizkiogu lan eremu horiei guztiei baliabideak eskaini, eta beharrezko irizten diogu eskatzea Hezkuntza Administrazioari, Hizkuntzaren Normalkuntzako arduradunei eta Hizkuntzen Didaktikaren profesionalei, beraien egitasmoetan txerta ditzatela
|
lan
esparru horiek, elkarlan batetik etor daitezkeen abantailak eta onurak denon artean partekatuz eta gozatuz.
|
|
2007
|
|
|
Garbiketa, karkaben egoera, ostalaritza araudia, zaratak eta zoruaren egoerak arduratzen dituzte elkartekideak. Jakin badakie udal ordezkarien
|
lan
esparrua Alde Zaharreko auzokideak arduratzen dituena baino “zabalagoa” dela: “hala ere, bizi garen toki honek ezaugarri bereziak dituela kontuan hartuta, beharrezkoa deritzogu gaiok argitzea”.
|
|
|
Langileei
|
lan
esparruan aitortu zaien osasuna eta osotasun fisikoa babesteko eskubidea abiapuntu, legeak ezarri ditu lan esparruan eskubide hori bermatuko duten betebeharrak, bai eta helburu hori betetzeko eragin positiboa izan dezaketen administrazio publikoen jardunak ere.
|
|
|
Langileei lan esparruan aitortu zaien osasuna eta osotasun fisikoa babesteko eskubidea abiapuntu, legeak ezarri ditu
|
lan
esparruan eskubide hori bermatuko duten betebeharrak, bai eta helburu hori betetzeko eragin positiboa izan dezaketen administrazio publikoen jardunak ere.
|
|
|
Ondore horietarako ulertuko da garraio zerbitzuak ematen dituzten pertsonen jarduera
|
lan
esparrutik kanpo dagoela. Horretarako, pertsona horiek administrazio baimenen titular izan behar dira, eta euren jarduera gauzatu behar dute kasuan kasuko prezioaren arabera, zerbitzu publikoko merkataritza ibilgailuak erabilita, eta merkataritza ibilgailu horien jabetza edo horiek erabiltzeko zuzeneko ahalmena izanda; orobat, ez du garrantzirik modu etengabean zerbitzuak zamaketari edo merkatari berari ematea.
|
|
|
Lan arriskuak prebenitzeko arautegia osatzen dute lege honek, lege hau garatu edo osatzen duten xedapenek eta
|
lan
esparruan prebentzio neurriak hartzarmen bidezkoak izan arren.tzeko aginduak jaso dituzten arauek edo esparru horretan halako neurriak sor ditzaketen arauek, horiek lege zein hi
|
|
|
2
|
Lan
esparruari lotutako eskubideak
|
|
|
Konstituzioak bereziki babestutako
|
lan
esparruko eskubide bat askatasunez sindikatu kide egiteko eskubidea da, EKren 28.1 artikulura bildua. Diktadura frankistan sindikatu bakarra zegoen, erregimenak zorrotz kontrolatzen zuen, eta horretan afiliatzea nahitaezkoa zen.
|
|
|
|
Lan
esparruari lotutako eskubideak
|
|
|
Legean beste neurri sorta bat ezarri da tratu berdintasuna sustatzeko hezkuntzan, sormen eta ekoizpen artistiko eta intelektualean, osasunean, kirolean, landa garapenean, lurralde antolaketan eta etxebizitzan, garapenerako lankidetzan, administrazio kontratazioan, diru-laguntzetan, komunikabideetan,
|
lan
esparruan eta negoziazio kolektiboan (kontratatzeko moduan erreserbak eta lehentasunak barnean hartuta; modu horretan, egokitasun baldintza berberetan, kasuan kasuko taldean edo lanbide kategorian gutxien ordezkatuta dagoen sexuko pertsonek lehentasuna izango dute kontratatzerakoan), administrazio egineran (genero inpaktuen txostenak beharrezkoak izango dira Ministroen Kontseiluak onetsi beharrek...
|
|
|
Zalantzarik gabe,
|
lan
esparruan garatu da modu berezian partikularren arloko bereizkeriaren aurreko babes eragingarria. Modu horretan, Konstituzio Auzitegiak berdintasun printzipioa urratzen zuten kaleratzeak erabat deusezak zirela adierazi zuen aspaldi (azaroaren 23ko 38/ 1981 KAE, azaroaren 22ko 69/ 1982 KAE, etab.). Modu berean, lan arloko legegileak ezarri du Konstituzioan eta Legean ezarritako bereizkeria arrazoietakoren bat eragile gisa duen kaleratze oro deuseza izango dela (LEren 55.5 art. eta Lan Prozedurari buruzko Legearen 108.2 art.), eta kontratua arrazoi objektiboengatik azkenduko balitz, azkentzeko erabakia deuseza izango da bereizkeriazkoa denean, hau da, Konstituzioan edo Legea debekatutako bereizkeria arrazoiren bat eragilea izan denean, eta agintari judizialak adierazpen hori ofizioz egin du (LEren 53.4 eta LPLren 122.2.c. art.). Bestalde, Langileen Estatutuaren 17.1 artikuluaren arabera, «Erregelamendu manuak, hitzarmen kolektiboetako klausulak, banakako itunak eta enpresaburuak alde bakarrez hartutako erabakiak deusezak eta ondorerik gabeak izango dira, baldin eta zuzeneko zein zeharkako bereizkeriak jasotzen badituzte, adinaren zein desgaitasunaren ondorioz mesedegarri ez direnak, edo mesedegarri zein kaltegarri direnak, enpleguari, ordainsariei, lanaldiari edo laneko gainerako baldintzei begira, sexuarengatik, jatorriarengatik, arraza edo etnia jatorria barne, egoera zibilarengatik, gizarte egoerarengatik, erlijioarengatik zein sinesmenengatik, ideia politikoengatik, sexu joerarengatik, sindikatuei edo horien erabakiei atxikitzeagatik edo ez atxikitzeagatik, enpresako beste langile batzuekin ahaidetasun lotura izateagatik eta hizkuntzarengatik ere, Espainiako estatu barruan».
|
|
|
Ministroen Kontseiluaren deliberazioak (GLren 5.3 art.), sekretu ofizialen arauketa guztia (apirilaren 5eko 9/ 1968 Legea, Sekretu Ofizialak arautzekoa, urriaren 7ko 48/ 1978 Legeak aldatua), ganberek saio sekretuak izateko aukera (KOAren 63 eta 64 art.; SAren 72 eta 75 art.), edo zigor prozeduraren sekretua sumarioaren sekretua erabakitzen denean (EKren 120.1 art., BJLOren 232 art., PKLren 301 eta 302 art. eta urtarrilaren 21eko 13/ 1985 KAE) edo ahozko epaiketako eztabaidak atea itxita egiten direnean (PKLren 680 art.). Lanbide sekretuak informazio askatasunaren gainetik lehentasuna izan dezake kasu batzuetan, adibidez, langile batek bere lanpostua dela-eta ezagutu dituen informazioak direnean eta enpresaren ohiko jarduera erregularrari dagozkionean. Kasu horietan izan ezik, adierazpen askatasuna bermatuta egon behar da bai
|
lan
esparruan (azaroaren 25eko 186/ 1996 KAE eta urtarrilaren 28ko 20/ 2002 KAE), bai beste esparru batzuetan, esaterako, elkarteen eta alderdi politikoen barruan (martxoaren 6ko 56/ 1995 KAE), lanbide elkargoetan (urriaren 4ko 286/ 1993 KAE), irakaskuntzan (ekainaren 2ko 101/ 2003 KAE eta irailaren 20ko 151/ 2004 KAE), etab. Nolanahi den ere, diskrezio eta sekretu berezia behar duten kasu batzuetan ...
|
|
|
Esangura horretan, ez da ahaztu behar langileen batzarraren inguruan LEren 77 artikuluan eta hurrengoetan egiten den arauketa zehatza, baita administrazio publikoen zerbitzura lan egiten dutenen, ordezkaritza organoen, eta langileen lan baldintzak eta parte hartzea zehazteko ekainaren 12ko 9/ 1987 Legearen 41 artikuluan eta hurrengoetan Herri Administrazioaren zerbitzura lan egiten duten langileen bilera eskubidearen inguruan egindako arauketa. Konstituzio Auzitegiak esan duen moduan, eskubide hori EKren 21.1 artikuluan babestuta dagoen arren, berezitasunak ditu
|
lan
esparruan edo administrazio publikoen zerbitzura lan egiten duten pertsonak direnean, garatutako jardueraren funtzionamenduan izan dezakeen eraginarengatik, bilerak edo batzarrak lantokian egiten baitira. Era berean, eskubide hori eragingarria izan dadin, enpresaren edo administrazioaren lankidetza eskatzen da, hau da, langileei eskubide hori egikaritzeko espazioak utzi behar zaizkie, betiere, eskubide hori lan loturatik sortutako eskubide eta betebeharrekin eta enpresaburuak lana zuzendu eta antolatzeko eta enpresako lokal eta lanabesen gain dituen eskubideekin bateragarria izan behar dela kontuan hartuta; beste horrenbeste esan daiteke administrazio publikoekiko lan loturei buruz (KAE hauek:
|
|
|
EKren 53.2 artikuluan lehentasun eta sumariotasun printzipioetan oinarritutako prozedurari buruz hitz egiten den arren, egiatan, printzipio horietan oinarritutako zenbait prozedura dira. Hasieran, prozedura horiek guztiak(
|
lan
esparrukoa izan ezik) lege bakarrera bilduta zeuden, abenduaren 26ko 62/ 1978 Legera, pertsonaren oinarrizko eskubideen jurisdikzio babesari buruzko horretara, Konstituzioa baino lehenagokoa zena eta prozedura bereziak arlo zibil, penal eta administrazioarekiko auzietako arloan arautzen zituena. Hala ere, geroko eraldaketa prozesalen eraginez, prozedura berezi horiek arlo bakoitzeko legeria prozesalean gehitu dira (zibila, administrazioarekiko auzietakoa), guztiak Lege bakarrean bildu beharrean.
|
|
|
2
|
Lan
esparruari lotutako eskubideak.......................... 457
|
|
|
84 sortu zen, eta estu loturik zegoen arrantza teknologiarekin, hau da, harrapaketak eta arrantzako espezieak zituen helburu batez ere, eta hortik aurrera arrain horien eraldakuntza hasi zen, arrantzatik datozen produktuen eraldaketa alegia. Gero, denbora lagun, gure
|
lan
esparrua zabaltzen joan zen eta gaur egun kasik 60 lagun ditugu elikagai alorreko atalean lan egiten, hainbat sektoretan ere jarduten dugularik. Arrantza sektorean eta arrantzako teknologietan adituak bagara ere, beste hainbat sektoretan ere egiten dugu lan:
|
|
|
Prentsa bulegoaren edo komunikazio arduradunaren
|
lan
esparrua hedabideenbitartez gauzatzen da; neurri handi batean, bitartekari horren bitartez egiten dulan. Bestalde, informazio iturri nagusietako bat da hau.
|
|
|
Baitatalde lanaren dinamizazioan ere. Eta horiexek izango dira komunikazio kabineteetan gabiltzanontzat
|
lan
esparru berriak; prestakuntzan, talde lanean, eta, bereziki, barne komunikaziorako estrategia berriak definitzen aritzea izango da gure bideberria. Hor lan handia egin dugu ongi identifikatzen lan-taldearen komunikazio kanalak eta kanal horiek ustiatzeko erreminta berriak ezartzen.
|
|
|
Ángel Berbis ek, Akustika Integrala enpresatik, azaldu du bereizketa hau egin behar dela: isolamendu akustikoa (kanpoaldetik iristen diren soinuak minimizatzeko beharrezkoak diren
|
lanak
esparru batean hastea) eta egokitzapen akustikoa (gela bat prestatzea, bertan sortutako soinua kanpora ez transmititzeko). Gela bat berme guztiekin intsonorizatu nahi bada, beharrezkoa da obra bat egitea, soinu iturriaren eta gelaren artean zarata isolatzeko materiala jartzea ezinbestekoa baita.
|
|
2008
|
|
|
Denok bai erraten dugu, baina zer da proiektua zehazki? Autonomiaz pentsatzea baino zailagoa da irakaskuntzan edo
|
lan
esparruan soluzioak aurkitzea. Eguneroko beharren soluzioak atzeman behar ditugu.
|
|
|
|
Lan
esparruan emakume haurduna babesten du Legeak eta, bai sendagileek bai psikologoek, haurduntza eta lana uztartzea komeni dela diote denek.
|
|
|
Azkueren erromantizismoa bada, ez zen konbentzio edo artifizio estetiko soil gisa agertzen, baizik barne barnetik bizi zuen jarrera bital gisa. Beraz, batetik Azkuek bere heziketa garaian xurgatu zuen erromantizismoak bere jardueraren
|
lan
esparrua seinalatu bazion (herri jakintza biltzea, jasotzea, salbatzea...), ideal hori bizi osoan mantendu zuen, eta ez inertzia desfasatu soilez, baizik barneraino asumitu zuelako, bere izakerarekin osoki egokituz. Mitxelenak adierazi izan duen bezala, Azkuerengan, sakonean, beste ideia batzuen azpitik erromantiko bat zegoen, horrek ahalbidetuz egin zuen lan zabala egitea:
|
|
|
Batak bestearen lana ezagutzen zuen, eta kasu batzuetan elkarrekin kolaboratu ere egin zuten. Izan ere, beren
|
lan
esparruen arteko mugak maiz aski malguak ziren eta sarri gainditzen zituzten. Ez zen harritzekoa bada, giro positibista berean mugitzea.
|
|
|
Elika fundazioa 2001 urtean sortu zen Eusko Jaurlaritzaren ekimenez eta dagokion
|
lan
esparrua nekazaritzako elikagaien segurtasuna da, baina modu integral batez, aurreikuspena eta erantzun azkarra lehenetsiz. Eratu zenetik eta urtebete geroago zientzia batzordea sortu zenetik, Elika bilakatuz joan da eta bere lana biribildu du.
|
|
|
«Edozein motatako enpresaren kudeaketa, eta batez ere kooperatibetan, erakundeko langileekiko baterako jabetzan oinarritu litzateke. Gure ikerketaren arabera, derrigorrezkoa da
|
lan
esparru hau hobetzea kooperatibak diren enpresen zuzendaritza eta kudeaketaren aldaketaren arrakastarako»(. The Cooperative advantage?, 3 kap., 1.10 atala).
|
|
|
Azkenik, eta testu honen
|
lan
esparrua den garapen lankidetzarako kasuari dagokionez, Parfitt ek (2004) dioenez, parte hartzea bitarteko moduan ikusten den heinean, objektu diren komunitateen eta agentzia emaileen arteko botere harremanak ez dira aldatzen. Parte hartzea helburutzat hartzeak, ordea, emaileen eta hartzaileen arteko botere harremanen aldaketa dagoela esan nahi du, zeren bigarrenek lehenengoekin dituzten bezerokeria harremanak aldatzen baitira.
|
|
|
Lan irregularra egitearen legezko ondorioetatik harago, badira bestelako ondorioak ere: egoera irregularrean dauden emakume etorkinek
|
lan
esparruan duten babes falta, ahuldade sentsazioa eta sufritzen dituzten esplotazio egoerak.
|
|
|
Elkarrizketatutako emakumeen proiektuetan giltzarrietako bat da haien bizitza hobetzen lagunduko dien lana topatzea. Hori lortzea ez da erraza izango, emakume etorkinentzat gordetako
|
lan
esparruek dituzten ezaugarriei erreparatuta: ez dira ikusten diren lanak, lan baldintzak prekarioak dira eta gizarteak ez ditu baloratzen.
|
|
|
Kataluniako planak koalizioak eta ekintza komunitarioak sustatzen ditu administrazio, toki erakunde eta gizarte zibilaren artean. Komunitate eta
|
lan
esparrua Jatetxe kolektiboan antzemandako akatsetako bat, tabernak, kafetegiak eta jatetxeak barne, oreka gutxiko menuen ohiko eskaintza izan zen. Ildo horretatik, Mediterraneoko elikadura sustatzen duten jatetxe kolektiboen AMED proiektua garatu zen.
|
|
|
Kalkuluen arabera, gure herrialdean 4.000 langile hiltzen dira urtean substantzia kimikoen eraginpean egoteagatik, 36.000 baino gehiago gaixotu egiten dira eta horrelako substantziek urtean 18.000 lan istripu baino gehiago eragiten dituzte, Lan, Ingurumen eta Osasun Institutu Sindikalaren (ISTAS) lan osasunari buruzko txostenaren arabera. Kutsatzaile horien eraginpean egotea ez da
|
lan
esparrura mugatzen. Isurketek eta isurketek herritar guztiei eragiten diete, eta, beraz, gaixotasun tasa handienak dituzten zonak, hala nola minbizia, industrializatuenak dira.
|
|
|
Hala, proposatzen da zainketa aringarriak gehiago erabiltzea minbiziaren aurkako borrokan, eta EBk eremu horretako ekintza ildoak zehaztea. Era berean, kide diren herrialde guztietan Pazienteen Eskubideen Gutuna sartu nahi da,
|
lan
esparruan babesteko, eta, askotan gertatzen denaren aurka, tratamenduan zehar lana utzi beharrik ez izateko eta ondoren lanera itzultzea errazteko. Ezgaitasunaren definizio komun bat sortzea ere aurreikusten da, minbizia duten pazienteak gaixotasun kronikoa duten pertsona gisa hartuko dituena.
|
|
|
Dirua hitzartutako epean itzultzen ez bada, zergak eta zigorrak onartu besterik ez da egin behar; eta lana galduz gero, mailegua berehala itzuli da, dirua garaiz aurretik kentzeagatik zergak ordaintzeaz gain. Baina,
|
lanaren
esparruan, likidezia lortzeko mekanismorik ohikoena soldataren aurrerakina eskatzea da. Metodo hori, nahiz eta ez erabili, eta hitzarmen kolektiboetan hitzartutakoaren arabera aldatu, legeak babesten eta arautzen du.
|
|
|
Bihotzeko gaixotasunek, garuneko hodietako istripuek, minbiziak eta diabetesak eragindako heriotza tasa %17 inguru igoko da 2005etik 2015era bitartean. Kutsakorrak ez diren gaixotasun horien aurka borrokatzeko, nazioarteko agintariek
|
lan
esparruan gauzatuko den mundu mailako estrategia aplikatzearen alde egiten dute. Ikerketek orain arte frogatzen dute osasuna sustatzeko programen eraginkortasuna lanetik hasita handiagoa dela beste esparru batzuetatik egiten direnak baino.
|
|
|
Ministroak emandako datuen arabera, gaur egun 84.000 emakumek baino gehiagok dituzte babes aginduak, 1.800 polizia dispositibo eta 458 genero indarkerian espezializatutako epaitegi baino gehiagok. Halaber, Aidok nabarmendu zuen garrantzitsua dela berdintasunaren alde lan egitea
|
lan
esparrutik, eta, horretarako, laguntzak emango dizkie berdintasun planak sustatzen dituzten enpresa txiki eta ertainei (ETE), eta zailtasun gehien dituzten emakumeentzako lan munduratzeko programak indartuko ditu, hala nola 45 urtetik gorakoentzat, indarkeriaren biktimentzat, etorkinentzat edo prostituta ohientzat. Eta emakume gazteek amatasunari uko egin ez diezaioten, gogoratu zuen Berdintasunak hilabeteko aitatasun baimena onartuko duela, eta 16 astetik 18 astera luzatuko duela bigarren semearen amatasun baimena guraso bakarreko familietan eta 20 astera hirugarren seme alabatik aurrera.
|
|
|
Normalean, horrelako mintegi batean dauden enpresa guztiek badakite, batez beste, hiru urteren buruan, beste kokaleku bat bilatu dutela. Gainera, Aitor García Reyk azaldu duenez, Bilbon lehen
|
lan
esparrua ezartzen saiatzen da, eta enpresa zentro bat eta coworking bat bereizten dituen beste alderdi bat mintegietan integratzen diren enpresen arteko isolamendua da. Inkubagailuko bulegoetako okupatzaileen artean ez da komunikazio handirik izaten; lan egitea, berriz, eremu irekia da, hainbat diziplinatako jendeaz betea, lankidetzan aritu eta sinergiak sortzeko.
|
|
|
Saiakera horretan aritu zirenek ez zuten bada bere gain hartu egiteko makala! Hala ere, lan zaila izan arren, guztiz beharrezkoa zen xede hori zuten eragile politiko, sozial, sindikal eta kulturalen arteko harremanak indartzeko
|
lan
esparru dinamiko bat martxan jartzea. Estrategia bateratu horren ardatzak, gainera, behar bezala zehaztea lortu zituzten ideia garrantzitsu baten inguruan, hots, euskal herritarrok herri gisa gure berezko nortasun berezia mantentzen jarraitu dugula.
|
|
|
diskoa J.T. Lewis, Fernando Saunders eta Jane Scarpantoni musikariekin grabatzea. . New York ingurukoak dira denak, eta haien
|
lan
esparru naturala Sting, Bruce Springsteen eta Elvis Costello dira?. Haiekin lan egitea, hortaz,, ohore handia?
|
|
|
Ez naiz hor sartuko. Ez dut inoiz ETAren asmoak aipatzen, Estatuko Segurtasun Indarren
|
lan
esparrua da hori?.
|