|
2000
|
|
|
|
Lan
honetan euskararako testu ahots bihurgailu bat diseinatu eta garatzeko inplikatutadauden alderdi garrantzitsuenak deskribatzen ahalegindu naiz. Nire lan esperientzianhiru testu ahots bihurgailu desberdinetan lan egin dut:
|
|
2001
|
|
|
|
Lan
honetan Euskararen erabilera aztertzen da, gehienbat ikuspegi psikosozialarijarraituz. Euskararen erabilera delako aztergaia, literatura psikosozialean kokatzenden hizkuntza erabileraren aztergai barruan sartzen da, eta aztergai hau, berriz, psikologia soziala eta hizkuntza, edo psikosoziolinguistika izeneko testuinguruanlantzen da.
|
|
2002
|
|
|
«PERU Abarka» idatzi zela 200 urte betetzen direla-eta, bereziak ari dira izaten aurtengo Euskaltzaindiaren Herri Literaturako jardunaldiak.
|
Lan
hau euskaraz argitaratutako fikziozko lehenengo liburua da. Bi urtean behin egiten ditu Euskaltzaindiak jardunaldiok, eta oraingoan Eibarren egin dituzte, izan ere, «Peru Abarka»ko sortzaile Antonio Mogel bertakoa zen.
|
|
|
J. J. Alonso Carballes (1998); G. Arrien (1983); I. Rekalde (1996); D. Legarreta (1984); H.Kesten (1956); I. Fernandez eta beste (1999); Azken
|
lan
hau euskaraz: I. Fernandez eta beste (argitaratzear).
|
|
2009
|
|
|
Liburu hori 2008ko irailean aurkeztu zen Iruñean, Euskaltzaindiaren Corpus batzordeak antolatutako XII.Jagon Jardunaldietan. Akademiaren Corpus batzordeak landu eta Pello Esnalek koordinaturiko
|
lan
honek euskararen egokitasuna du langai. Horretaz gain, testu antolatzaileak zehaztu eta sailkatu dira liburuan.
|
|
2010
|
|
|
1 Eskerrak adierazi nahi dizkiegu ikerketa honetan lagundu diguten guztiei, hala nola datu bilketan parte hartu duten haur eskola eta guraso guztiei, babesaz eta diruz hornitu gaituzten Euskal Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailari (PI2000 eta PI2004) eta MECri (HUM2006 C03/ FILO), KGNZ taldeko ikertzaile guztiei, Uztaro aldizkariko ebaluatzaileei eta bereziki
|
lan
hau euskara aldetik orrazten hainbeste lagundu digun Mitxel Kaltzakorta lankideari.
|
|
2011
|
|
|
Itzulpeneko Euskadi Saria irabazitako Karlos Zabala itzultzaile trebearen esku utzi du argitaletxeak
|
lan
hau euskarara ekartzeko lana; Marieren aurreko lan euskaratua ere argitaletxe berak plazaratu zuen, baina beste itzultzaile batek emana. Euskal itzulpengintzan gauzak noizbait normaltzen hasten badira, horrelako kontuak ere zaintzen hasi beharrean egongo gara:
|
|
2012
|
|
|
Latinera, italierara, espainierara, frantsesera, ingelesera eta alemanera egindako itzulpenak aipatu ondoren,
|
lan
hau euskarara itzultzea ere ezinbestekoa dela defendatzen du, eta Gaizka Barandiaranek egindako Iliasenaren 1956ko euskal itzulpena gogorarazten du, Koldo Mitxelenak kritika txarra egin bazion ere (ikusi Mitxelena 1956a), berari egokia iruditu zitzaiola esanez.
|
|
|
Euskararen esparruan ere ekarri zuen berritasunik, euskara garbiaren etamordoiloaren artean eztabaida gogorrak bizitzen ari ziren garai haietan, ordu arteinortxok ez bezala, Txillardegik bere
|
lan
honetan euskara kaletar edota hiritar bataurkeztu zuen. Euskara garbi eta puru hartatik urruti zegoen jardun mota desberdinbat lehen aldiz euskal literaturan.
|
|
|
3
|
Lan
honetan euskarazko tokiko hedabideei buruzko ikerketei erreparatu diegu, modu esklusiboan. Izan ere, Minority Language Media lanean (Cormack; Hourigan, 2007) antzeman daitekeen moduan, Mendebaldeko Europako hizkuntza gutxituetako tokiko hedabideek (izan Galesko papurau bro en borondate hutsezko lanak edota Kataluniako tokikoen mapa joriak) oso errealitate desberdinak (eta alderatzeko zailak) bizi dituzte.
|
|
2013
|
|
|
hizkuntzak biziberritzeko gako batzuk izenekoa, 2009an egina eta 2010ean argitaratua.
|
Lan
hau euskaraz, ingelesez, frantsesez, gaztelaniaz eta bretoieraz argitaratu da. Azpimarratzekoa da lehen lan honek izan duen onarpen eta arrakasta.
|
|
2014
|
|
|
|
Lan
honetan euskarazko testuak automatikoki sinplifikatzeko egiten ari garenazterketa aurkeztu dugu: alde batetik, testuak automatikoki sinplifikatuko dituenarkitektura eta, bestetik, egitura sintaktiko konplexuak sinplifikatzeko erregelaproposamenak.
|
|
|
Hartara,
|
lan
hau euskara ia isil gordeka galdu zuten leku horietan hizkuntzari eutsi zioten azken haien oroitzapen gogoak eragin du. Balio al du ezertarako haran edo herriren batean azkeneko euskaldun zaharrak zein izan ziren edota noiz bizi izan ziren jakiteak?
|
|
2015
|
|
|
|
Lan
honetan euskarazko polaritate lexikoak sortzeko hiru bide aztertu ditugu: beste hizkuntzetako lexikoak proiektatzea; corpusetatik erauztea eta EBLetan oinarrituta hutsetik sortzea.
|
|
|
|
Lan
honetarako euskarazko terminologia zerbitzariaren termino identifikatzailea sortzeko, ingeleserakogaratutako teknologia berrerabili dugu. Nahiz eta euskararako tokenizatzaile zein lematizatzaileak erabili, ez dugu metodoa ukitu.
|
|
|
|
Lan
honetan euskararen sorkuntza automatikoan eman diren lehen urratsak azaltzen ditugu. Urratshoriek azaltzeko, hiru ikerketa lerrotan egin diren lanak aurkezten ditugu:
|
|
|
|
Lan
honetan euskarazko/ o/ erdiko atzeko bokalaren igoera aztertzen da. Bilakabide hau fonetikokisudurkarituriko [o] ren igoera bezala deskriba daitekeela proposatuko da.
|
|
|
|
Lan
honetan euskarari erreferentzia egiten zaion bakoitzean, L2 erabiliko da, nahiz eta parte hartzaile gutxibatzuentzat euskara beren hirugarren hizkuntza den.
|
|
2016
|
|
|
|
Lan
honetan euskaren erabilera nolakoa den aztertuko dut, eta ez dut Aiako euskararen azterketarik eta deskribapenik egingo. Uste dut Aiako hizkerak bat egiten duela, hein handian, Koldo Zuazok (2014) Erdialdeko euskara deitu duen dialektoaren ezaugarriekin.
|
|
2017
|
|
|
Laburpena. Hiztun berriek osatzen duten komunitatearen garrantzia dela eta,
|
lan
honetan euskara, galiziera eta irlandera ikasi duten hiztunak alderatu dira euren hizkuntza identitatea zertan ezberdintzen den eta zertan berdina den jakiteko. Horretarako, euskara, irlandera eta galiziera ikasi dituzten hiztunak sailkatzeko hiru profil bereizi dira hizkuntza identitatearen arabera:
|
|
|
|
Lan
honetan euskarazko ezeztapena analizatu dugu eta ezeztapenaren eskuzko etiketatzea egin dugu HPanezeztapenaren inguruan egindako lanetan oinarrituta. Euskarazko HPan ezeztapena lantzean lehen aldiz, ezeztapen markez gain, ezeztapenaren irismena eta fokoa ere definitu ditugu.
|
|
|
|
Lan
honek euskara ama hizkuntzatzat duten umeen hizkuntzaren jabekuntzaren ingurukoezagutza handia hornituko du. Baina hizkuntzaren jabekuntzan eragiten duten faktore asko daude, besteak beste, helduarekin duen elkarrekintza.
|
|
|
Beraz, hori etorkizun batean ere aztertzeainteresgarria litzateke. Bestetik,
|
lan
hau euskara L1 duten umeengan zentratu da, baina badiraEuskal Herriko leku askotan gaztelania ama hizkuntzatzat duten umeak, Haur Hezkuntzaneuskara ikasten hasten direnak murgiltze ereduaren bidez. Kasu horretan, posiblea litzatekeegoera hori tesian lorturiko datuekin alderatzea, hizkuntzarenjabekuntza berdin garatzen den alaez jakiteko.
|
|
2019
|
|
|
|
Lan
hau euskararen eta boto abertzalearen arteko loturaren inguruan egiten ari garen doktore tesiarenfruitua da. Ikerketa honetan, zehazki, euskal alderdi sistemaren gaineko berrikusketa bat proposatzenda.
|
|
|
|
Lan
honek euskara XXI. mendeko testuingurura nola moldatzen ari den ezagutzeko aukera eman du ere, ikusiahal izan da, euskara presente dagoela sare sozialetan, euskarazko 6 milioi txio baino gehiago lortu baitituguia 8.000 erabiltzaile ezberdinenak. Euskara sare sozialak bezalako teknologia berrietan presente egoteak esannahi du, geure hizkuntza erronka berrietara egokitzeko kapaza dela, euskaldunen sorkuntza kapazitateari eskerteknologia berrietan ere erabilia delarik.
|
|
|
Aurreko lerroetan aipatutako ikerketa ildoan sakontze aldera,
|
lan
honek euskara eta gaztelaniarenarteko KAren alderdi fonologikoa aztertzea dauka helburu. Azterketa honen bitartez euskara etagaztelania nahasten dituzten hiztunek egiten dituzten alternantzia motak ezagutu nahi ditugu, eta moduzehatzago batean, MacSwan eta Colinak proposatutako PFIC hipotesiaren aurreikuspenak betetzendiren ikusi nahi dugu.
|
|
|
|
Lan
honek euskararako korreferentzia ebazpenean egindako lanari jarraipena ematea du helburu, korreferentziaebazpenerako neurona sareetan oinarritutako sistema bat eraikiz. Horretarako polonierarako eraikitako sistemabat hartu da abiapuntutzat, eta euskarara egokitu.
|
|
|
|
Lan
honetan euskarazko buru egitura bihurkaria Erdi Aroko latinarekiko ukipenaren ondorioz sortu zelako hipotesia plazaratzen da, errepikapen gramatikalizazioa delako mekanismoaren bidez. Hipotesi honen arabera, prozesuaren iturria Erdi Aroko latinean ediren daitezkeen buru hitzaren erabilera anaforiko eta bihurkarietan bilatu beharra dago. Proposamen honek euskararen historiarako eta berreraiketarako dituzkeen ondorioak ere eztabaidatzen dira.
|
|
2020
|
|
|
|
Lan
honetan euskararen ahoskera eta hizkera mailak izan ditugu aztergai. Hain zuzen ere, euskararen ahoskera aztertu dugu hizkera maila arduragabean eta zainduan, hizkera mailaren arabera, ahoskera aldatzen den edo ez jakiteko helburuarekin.
|
|
2021
|
|
|
Bestetik, hizkuntza hautuari dagokionez,
|
lan
honetan euskara hutsa erabiltzeko aukera egin da, eta, hartara, euskaraz eskaini dira aipuak edota taulak, besteak beste, behar izan den guztietan itzuliz. Hala ere, PTL markoaren baitako zenbait diagrama jatorrizko hizkuntzan uztea erabaki da, hau da, ingelesez eskaintzea.
|
|
|
Horrez gain, izengoiti kolektiboak ere erabiltzen dira ibarrean.
|
Lan
honetan euskarazko zenbait jaso ditut: Arrapo (Biurrungoa), Katxuli (Adioskoa), Lezko (Enerizkoa), Txaparrero (Añorbekoa), Txinurri (Enerizkoa).
|
|
|
Ikerketa
|
lan
honek euskara elkarteek azken 30 urteotan lortu dituzten emaitzak aztertu gura izan ditu, batez ere euskararen biziberritzeari lotutako emaitzei erreparatuta; hau da, elkarte hauek zer ekarpen egin dioten euskararen biziberritzearen prozesuari, zertan asmatu duten, zertan ez duten eragiterik lortu, zertan ibili diren herren eta abar.
|
|
2022
|
|
|
Lehenago, galdetegi kuantitatibo baten bidez, ikusi dugu gazte batzuek besteek baino euskara gehiago erabiltzen zutela eta jarrera aldekoagoak zeuzkatela; profil horri proaktibo deitu diogu, Amorrortuk eta bestek (2017) egin bezala. Hain zuzen ere, lan honetan gazte horien euskara erabilera eta muda linguistikoak aztertuz, lehen hurbilketa bat aurkeztuko da; izan ere,
|
lan
hau euskara gaitasuna eta jarrerak ere ikertu diren ikerketa handiago baten parte da. Gainera, aipatutako profila sakonago aztertzeaz gain, aurrera begira, galdetegien bidez identifikatutako gainerako profilak ere ikertzea da asmoa.
|
|
|
Hitz zerrenda askotxo plazaratu dituzte jan edanaz ere, baina...
|
Lan
hau euskaraz elikatu, hausnartu, digeritua da.
|