|
2000
|
|
|
Etorkinek gure artean izaten duten beste arazoetako bat soldatena da. Sarritan egiten dizkieten behin behineko
|
lan
kontratuei gehitzen zaie soldata hauek ez direla egiten duten lanaren mailakoak.
|
|
|
Hirugarrenik, fatalismo ekonomikoarekin hautsi beharra ikusten du, globalizazioaren ezinbestekotasuna eta finantza merkatuen inperioa azpimarratzen duten diskurtso mediatiko politikoak suspertzeaz gainera, erraztasunak ematen dizkielako gobernu sozialdemokratei," sakonean gobernu kontserbatzaileen politiken alderdi funtsezkoenak iraunarazi edo bideratzeko politikak ezinbestekoak eta beste aukerarik ezean erabakitakoak direla defendatzeko". Baita neoliberalismo trebearekin hausteko premia ere aldarrikatzen du,
|
lanerako
kontratu desorekatuen eskakizun ezin zorrotzagoak malgutasunaren itxurapean aurkezten saiatzen direlako (esaterako, laneko orduak murriztearen edo 35 orduko lanasteari buruzko legeen inguruko negoziaketak). Azkenik, patronalaren eskakizunak sendotzearen aldeko arau askatasunari" benetako politika sozial baten lorpen paregabeen itxura" ematen dieten gobernuen sozial liberalismoarekiko haustura aipatzen du.
|
|
|
–
|
Lan
kontratua. Gizarte industrializatuetan paradigma zibilizatorioa izan den, lan kontratu?
|
|
|
Lan kontratua. Gizarte industrializatuetan paradigma zibilizatorioa izan den?
|
lan
kontratu, kapitalista ere eraldatzen ari da.
|
|
|
Orain arte, langileriak bere lan indarra saltzen zuen soldataren truke; egoera berri honetan, soldataren truke, langileriak bere lan indarra eta baita enpresarekiko atxikimendua ere saldu beharditu. Horrela, egoera berri honetan, zenbait elementu politiko eta ideologiko txertatzen dira
|
lan
kontratuaren egituran.
|
|
|
Kristinak hainbertze gorrotatzen baininduen, ez genuen ataka gaindituko bi aste geroago arropa denda handi batean hasi ez balitz. Jende guti ezagutu dut
|
lan
kontratu txar bat sinatzeak hain on handia egin diona. Aldi luze batean denboraldiko gonak, merkealdietako galtzak, modako jakak eta egikera egoki edo desegokiko jantziak izan genituen solas, gure etxe ñimiñoko sala arrotzik gabean.
|
|
2001
|
|
|
Erreformak ere aldaketak ezarri ditu. Kontratu finko arruntak, kanpora botatzeagatiko urteko 45 eguneko kalte ordainarekin eta gehienezko 42 hileko mugarekin, berdin jarraitzen du gaur egun
|
lan
kontratu mota hori dutenentzat, eta baita etorkizunean kontratatzen diren kasu batzuetan ere. Baina multzo horretan sar daitezkeen kolektiboak mugatuak dira, hau da, 31 eta 44 urte bitarteko gizonak, sei hilabetetik gora langabezian egon ez badira eta elbarrituak ez badira, eta emakumeen presentzia oso handia den sektoreetan, kasu horietan beraietan dauden emakumeak.
|
|
|
Eta hainbat ekimen sozial proposatzen die kontsumitzaileei, besteak beste GKEei diru laguntzak ematea, ezgaituentzako
|
lan
kontratuak, Bidezko Merkataritzako kanpainak, beharrean diren pertsonentzako arropa, jostailu eta testu-liburuak biltzeko kanpainak eta abar eginez.
|
|
|
Beste aukera bat igogailuaren mantentze lanez arduratzen den enpresari erantzukizuna eskatzea litzateke, bi arrazoigatik: lehenik, ez litzateke ausartegia izango igogailuak akatsa jatorriz zuela esatea, eta bizilagunen elkarteari jakinarazi egin behar ziola; bigarrenik, akatsa jatorrizkoa izan edo ez, behin eta berriz aritu dira akats berbera konpontzen inolako emaitzarik lortu gabe eta, beraz, mantentze
|
lanetarako
kontratuaren baldintzak ez dituzte bete.
|
|
|
Abokatu batengana jotzea gomendatzen dizuegu eta eraman saltzaileak eraikinari buruz emandako dokumentazio guztia, salerosketa kontratuak eta jakina, igogailuaren mantentze
|
lanetarako
kontratua.
|
|
|
|
lan
kontratuen %2 bakarrik izaten da prentsan argitaraturiko lan eskaintzen ondorio, baina iragarki horien bidez gutxienez merkatuaren joerak antzematen dira eta eskaera gehien eta gutxien duten lanbideak zeintzuk diren ikus daiteke.
|
|
|
|
Lan
kontratuen %15 %20 inguru ALEen bidez egiten da, eta lan mundura itzultzeko bide paregabea dira denboraldi luze batez lanetik urruti izan diren emakumeentzat edo oraindik lan merkatuan sartu ez diren eta dirua edo lan eskarmentua behar duten gazteentzat.
|
|
|
|
Lan
kontratuen %6 agentzia hauen bidez lortzen da.
|
|
2002
|
|
|
Laneko istripuen kontra borrokatzean, oso kontuan hartzekoak dira, halaber, lan baldintza prekarioak. Aipatu sindikatuek
|
lan
kontratu prekarioak baztertzeko eskatu diete gobernuei, lan istripu gutxiago gerta dadin. Beren iritziz, administrazio publikoak berak izan behar du adibide, eta, horrenbestez, uko egin behar dio azpikontratazioen bideari.
|
|
|
Euskal Herrian argazkilari asko ari omen da lanean
|
lan
kontraturik gabe, argazkigintzarako beharrezkoa den ekipo guztia eta kotxea beraiek jarriz, eta argitaratzen dizkioten argazkiak banan bana kobratzen.
|
|
|
Akordio horren mamia soldaten igoerari eustea izan zen, erahorretan %27koa izatera iritsi zen inflazioari eusteko, horretarako soldata errealenjaitsieraz baliatuz. Gainera, zenbait lege neurri hartu ziren lan merkatua malgutzeko?
|
lan
kontratu partzialei, aldi baterako lan kontratuei eta abarri bidea emanez, eta langileak kaleratzeko kostuak merkatzeko.
|
|
|
Akordio horren mamia soldaten igoerari eustea izan zen, erahorretan %27koa izatera iritsi zen inflazioari eusteko, horretarako soldata errealenjaitsieraz baliatuz. Gainera, zenbait lege neurri hartu ziren lan merkatua malgutzeko, lan kontratu partzialei, aldi baterako
|
lan
kontratuei eta abarri bidea emanez, eta langileak kaleratzeko kostuak merkatzeko.
|
|
|
Mikroelektronikaren iraultza ezinbestekoa izan da aldaketa horiek burutzeko. Horrek erabateko ondorioak ditu lanaren ondorengo lerroetan aipatuko diren lan egitura eta antolakuntzan, enpresen egituran,
|
lan
kontratuetan eta lan merkatuan. Honetarako eta, era berean, gaur egungo aldaketek zer nolako eraginak dituzten ulertzeko, oso modu labur eta kritiko batean jorratutako MENDIZABALen (1998) lana laguntza handiko liburua (izan) da.
|
|
2003
|
|
|
Biztanleria zaharkituz doa etengabe, gaur egun egituratura dagoen bezala, nornahik kuestionatzen du pentsio sistemaren iraunkortasuna, gazteria lan merkatuan geroz eta beranduago sartzen da (eta, horrenbestez, beranduago hasten da Gizarte Segurantzan kotizatzen),
|
lan
kontratuen prekariotasuna egunetik egunera gorrituz doa...
|
|
|
Neurri batean, tamalez, ikuskera horrek neoliberalismoaren kontzeptuarekin egiten du bat:
|
lan
kontratu erregularra eta nolabaiteko etekin finkoak —soldata barne— dituen langilea pribilegiatu bat da. Egia esan, sindikatuek nahi dituzte langile informalak ordezkatu, baina ez dakite nola egin.
|
|
2004
|
|
|
Horren isla zuzena da, hain zuzen ere, Arizmendiarrietak
|
lan
kontratuaren etasozietate kontratuaren artean nabaritzen duen desberdintasuna: izatez, sozietatekontratuari,, lankidetza kontratua?
|
|
|
Horregatik, bere interesak, enpresaren jabetzapeko kapitalaordezkatzen duten organoen kontrakoak dira funtsean. Enpresa Komitearen etaKontseilu Sozialaren arteko diferentziak,
|
lan
kontratuaren eta sozietate kontratuarenarteko diferentzian oinarritzen dira. (...) Enpresa Komitearen erreibindikazio etanegoziaketaren aldean, Kontseilu Soziala bere aholkularitza eta kontsultako izaeragatik eta kooperatibako organo sozial eta zuzendarien azken helburu berakdefendatzeagatik bereizten da (Larrañaga 1986).
|
|
|
Ikasleen eskubideak eta protagonismoa indartu behar ditu egunerokoan. Kalitatezko unibertsitateak langile guztien lan baldintza duinetan izan behar du oinarria, eta horretarako irakasle ez egonkorren egoera
|
lan
kontratu iraunkorrekin konpondu eta soldata diskriminazioa gainditzea funtsez koak dira. Horretarako dugu eskua zabalik.
|
|
2005
|
|
|
Borrokaren bidean Zigor Kodearekin topo egin genuen. Guk funtzionario izan baino, irakaslearen
|
lan
kontratua finkatzeko bidea landu nahi izan dugu. Hasieran uste genuen baino borroka handiagoa bilakatu zen Estatuaren erroak ukitu genituelako.
|
|
|
Borrokaren bidez auzia beste fase batera ekarri dugu. Bigarren bide bat ireki behar dela diogunean, irakasle izateko
|
lan
kontratu bat izatea nahikoa dela diogu. Zorionez hori lortuta dago.
|
|
|
Zorionez hori lortuta dago. PPk egindako Unibertsitate Legeak
|
lan
kontratuaren bidea irekitzen du neurri batean. Guk, halaber, arazoa laboral huts hutsa balitz bezala ikusi ordez, irakaslego propioaren gaia lantzen segitu nahi dugu.
|
|
|
2005eko urtarriletik apirilera bitarte 306.213
|
lan
kontratu sinatu dira Hego Euskal Herrian. Kontratu horietatik 278.343 (hots, %90, 9), aldi baterakoak izan dira (2004ko aldi bereko portzentajearen antzekoa, orduan %91, 1 izan zen eta).
|
|
|
Gero... Beren nagusiarekin nahiago dute CDI266, mugarik gabeko
|
lan
kontratua ezinez eta CDD kontratu mugatua. Senar emazteen artean CDI egiten dute.
|
|
|
Lanean ere ez. Ez da
|
laneko
kontratu bat hola eta hola hausten tipus tapastean. Amodioak ere baditu bere gorabeherak.
|
|
|
Espainian, aresti arte, gizarte eta erlijio kontuak zirela, alor zibilean gizasemearen mendeko zen emakumea: ez zen gauza bera emakume adulteriogilea eta gizonezko adulteriogilea; areago, emakumeak, bere
|
lan
kontratua sinatu ahal izateko, gizonezkoren bati (aitari, nebari, senarrari, tutoreari...) eskatu behar izaten zion baimena.
|
|
|
Banakako lanaren jarraipena egiteko,
|
laneko
kontratua da metodo ona.Irakasleak ikasle bakoitzaren gaitasunei eta interesei egokitutako jarduerakproposatuko ditu. Ikasle bakoitzak irakaslearekin hitzartzen du zein lan egingoduen, eta hamabost egunetik behin, irakaslearekin bilera egingo du, egindako lanaerakusteko eta beste lan bat hitzartzeko.
|
|
|
ETBrekin
|
lan
kontratua sinatu zuenean lasaitu zitzaion emaztea Karlosi. Lan finkoa azkenean!
|
|
2006
|
|
|
Konkurtso kasuetan, Konkurtso Legean ezarritako berezitasunak aplikatuko zaizkie
|
lan
kontratuen eraldatze, etete eta azkentze kolektiboei, bai eta enpresa ondorengotzei ere.»
|
|
|
«a) Enpresaburuen eta langileen artean,
|
lan
kontratuen ondorioz, Konkurtso Legean xedatutakoa izan ezik.»
|
|
|
Hala ere, pribilegioen kopurua murriztu da, eta, are gehiago, betidanik aitortutako batzuen zenbatekoa mugatu da, hala nola, tributu arlokoena eta Gizarte Segurantzako kuotena (ehuneko 50eraino gutxitu da bakoitzaren zenbatekoa). Bestalde, konkurtso adierazpenaren aurreko 30 lanegunetako alokairuak (lanbidearteko gutxieneko alokairuarentzat joko dira, eta lehenespenez ordain bikoitza gainditu gabe), konkurtso adierazpenaren ostean sortutakoak eta
|
lan
kontratua azkentzearen ondorioz epaileak erabakitako kalte ordainari buruzkoak, masaren aurkako kredituduko dira konkurtso kredituei begira; Langileen Estatutuko 32.1 artikuluan jasotako alokairuak, aldiz, gainerako konkurtso kredituak baino lehenago ordainduko dira; eta, testu bereko 32.3 artikuluan jasotakoek pribilegio orokorra izango dute, lan istripuaren ondoriozko kalte ordainek, eta konkur... Modu horretan, kon betetzearen ondoriozko prestazioen gaikurtsoa kreditu batzuen ordainketarekin agortzea saihestu nahi da, eta, kredituok ordaintzeagatik sortzen den interes orokorra baztertu gabe, masa pasibo osoaren interesarekin batu nahi da berori; aldi berean, langileek eta Herri Administrazioak onartutako hitzarmen tuek pribilegiorik ez duten zatian.irtenbideak sustatu dira, horien kredi
|
|
|
2 Konkurtsopekoak enplegatzaile moduan eginiko
|
lan
kontratuen azkentze, aldarazte edo etete kolektiboa eskatzeko lan akzioak, bai eta goi zuzendaritzako kontratuen etetea edo azkentzea eskatzekoa ere; hori gorabehera, halako neurrien ondorioz kontratu horiei aplikatu beharreko hitzarmen kolektiboan ezarritako baldintzak aldarazi behar direnean, langileen ordezkariei adostasuna eskatu behar zaie. Gai horiek epaitzean, eta lege honetako arau zehatzak aplikatzeari kalterik egin gabe, aintzat hartu behar dira estatutu arautegiaren eta lan prozesuaren oinarri diren printzipioak.
|
|
|
Likidazio planean ezarri eragiketen ondorioz
|
lan
kontratuak azkendu edo eteten badira, edo lan baldintzak aldatzen badira, plana onetsi aurretik, lege honetako 64 artikuluan xedatutakoa bete da.
|
|
|
2) Likidazio eragiketen ondorioz
|
lan
kontratuak azkendu edo eteten badira, edo lan baldintzak aldatzen badira, lege honetako 64 artikuluan xedatutakoa beteko da.
|
|
|
Neurri horien ondorioz
|
lan
kontratuak batera azkendu, eten edo aldatzen badira, epaileak jardungo du 8 artikuluaren 2 paragrafoan eta 64 artikuluan ezarritakoaren arabera.
|
|
|
64 artikulua.
|
Lan
kontratuak
|
|
|
Konkurtso administrazioak, zordunak edo konkurtsopeko enpresaren langileek euren legezko ordezkarien bidez konkurtsoko epaileari eska diezaiokete lan baldintzak funtsean aldatzea, bai eta konkurtsopekoa zein
|
lan
kontratutan enplegatzailea izan eta kontratu horiek modu kolektiboan azkentzea edo etetea ere.
|
|
|
|
Lan
kontratuen etete edo azkentze kolektiboa erabaki bada, lan agintariak enplegua arautzeko espedientean emandako administrazio ebazpenaren ondorio berberak izango ditu autoak, langileak legezko langabezia egoeran sartzeari dagokionez.
|
|
|
|
Lan
kontratua azkendu bada, konkurtsoko epaileak goi zuzendariari dagokion kalte ordaina gutxitu ahal izango du; kasu horretan, ondorerik gabe geratuko da kontratuan hitzartu den kalte ordaina, eta horren muga lan legerian kaleratze kolektiborako ezarri kalte ordainaren zenbatekoa izango da.
|
|
|
2) Konkurtsopekoak enplegatzaile moduan eginiko
|
lan
kontratuen azkentze, aldarazte edo etete kolektiboa eskatzeko lan akzioak, bai eta goi zuzendaritzako kontratuen etetea edo azkentzeaboan ezarritako baldintzak aldarazi be eskatzekoa ere; hori gorabehera, halako neurrien ondorioz kontratu horiei aplikatu beharreko hitzarmen kolektihar direnean, langileen ordezkariei adostasuna eskatu behar zaie. Gai horiek epaitzean, eta lege honetako arau zehatzak aplikatzeari kalterik egin gabe, aintzat hartu behar dira estatutu arautegiaren eta lan prozesuaren oinarri diren printzipioak.
|
|
|
Gisa bertsuan, aparteko garrantzia dauka konkurtso adierazpenaren ondoreei buruzko arauketak, ez duelako zerikusirik aurreko arauketarekin, eta, batik bat, merkataritzakoa izan arren, zuzenbidearen beste atal batzuk ere ukitzen dituelako. Horretara,
|
lan
kontratuen gaineko ondoreak aipa daitezke, hain zuzen ere, konkurtso adierazpenaren aurrekoak izanda, konkurtsopekoa enplegatzailea denetan. Lege honen «vis atractiva» dela bide, konkurtsoko epaileak merkataritzako epaileak jurisdikzioa dauka berez lan arloko epaitegi nahiz auzitegien eskumenekoak izango liratekeen gaiak aztertzeko.
|
|
|
Gisa bertsuan, tentuz arautu da
|
lan
kontratuen gaia ere, konkurtso adierazpenaren aurrekoak izanda, konkurtsopekoa enplegatzailea denetan. Konkurtsoa Eraldatzeko Lege Organikoak Botere Judizialaren Lege Organikoan ezarritako eraldaketaren babespean, konkurtsoko epaileari, izatez, lan arloko epaitegi eta auzitegien eskumenekoak diren gaien gaineko jurisdikzioa eman zaio, gaiok ezin direlako bananduta ebatzi, eurek konkurtsopekoaren ondare egoeran duten garrantzia eta prozeduraren batasuna aintzat hartuta.
|
|
|
5) Konkurtso adierazpenaren ostean zordunak lanbide edo enpresa jarduera betetzearen ondorioz sortutako kredituak, lan kredituak barne; azken horietan, kaleratzearen edo
|
lan
kontratuak azkentzearen ondoriozko kalte ordainak jasotzen dira, bai eta lan osasunari buruzko betebeharrak ez betetzearen ondoriozko prestazioen gainordainek ere, epaileak lanbide edo enpresa jarduera amaitzea erabaki arte, hitzarmena onetsi arte, edo, bestela, konkurtsoa amaitu dela adierazi arte.
|
|
|
Konkurtsoko epaileak
|
lan
kontratuen azkentze kolektiboak aginduz gero, ulertuko da horien ondoriozko kredituak onespen ebazpenean komunikatu eta aitortu direla, unea edozein izanda ere.
|
|
|
207 artikulua.
|
Lan
kontratuak
|
|
|
|
Lan
kontratuari eta lan harremanei buruzko konkurtso ondoreak arautuko dira, kontratuari aplikatu beharreko estatu legearen bidez bakarrik.
|
|
|
Adibidez, zenbait lanpostuk haurdunarenosasunaren gain ondorio kaltegarriak izan ditzakete. Zuzenbideak amatasunababesteko arauak ematen ditu oztopo horrek amaren enpleguaren galtzea nahitaezekar ez dezan, bere
|
lan
kontratua eteteko aukera emanez eta bere osasunarentzakoarriskua desagertutakoan lanera itzultzeko aukera izan dezan.
|
|
|
a) amak eskubideadauka jaio aurreko azterketak egiteko eta erditzea prestatzeko teknikak ikasteko, horretarako behar duen denbora bere lanaldiaren barruan dagoenean, eta lanarauak ulertzen du bidezko kausa dela lanetik alde egiteko ordainsarirako eskubidea mantenduz; b) gerta daiteke haurdun dagoen langilearen lana arriskutsuaizatea berarentzat edo bere umekiaren osasunarentzat. Egoera honek enpresariarenzuzendaritza boterea muga dezake edota
|
lan
kontratuaren etendurari bide emandiezaioke; c) azkenik, erditzeak amarengan atseden hartzeko beharra sortzen dueta, beraz, lan kontratua eteteko bidezko kausa dela ulertzen da. Lan kontratuareneteteak esan nahi du langileak bidezko kausa duela lanera ez joateko:
|
|
|
a) amak eskubideadauka jaio aurreko azterketak egiteko eta erditzea prestatzeko teknikak ikasteko, horretarako behar duen denbora bere lanaldiaren barruan dagoenean, eta lanarauak ulertzen du bidezko kausa dela lanetik alde egiteko ordainsarirako eskubidea mantenduz; b) gerta daiteke haurdun dagoen langilearen lana arriskutsuaizatea berarentzat edo bere umekiaren osasunarentzat. Egoera honek enpresariarenzuzendaritza boterea muga dezake edota lan kontratuaren etendurari bide emandiezaioke; c) azkenik, erditzeak amarengan atseden hartzeko beharra sortzen dueta, beraz,
|
lan
kontratua eteteko bidezko kausa dela ulertzen da. Lan kontratuareneteteak esan nahi du langileak bidezko kausa duela lanera ez joateko:
|
|
|
Legeak honako neurri hauekaipatzen ditu: ...kua saihesteko helburuarekin, langilearenlan baldintzak eta denbora egokituko ditu, hala nola, gaueko lana edo lanatxandaka ez egiteko agindua emanez [LAPL 26.1 art.]. Hori nahikoa ez balitz edoposible ez balitz, arriskutsua ez den beste lanpostu bat eman behar dio langileari [LAPL 26.2 art.]. Lanpostuaren aldaketa ere posible ez bada arrazoi objektiboakedo teknikoak direla eta, orduan langilearen
|
lan
kontratua etetea erabaki daitekehaurdunaldian arriskua izateagatik. [LAPL 26.3 art.]
|
|
|
Motibo honengatik egiten den lanpostuaren aldaketak lanpostuarenarriskuaren egiaztapena galdatzen du [LAPL 26.2 art.]. Horretarako araudiakezartzen duen prozedura konplexua da eta eraginkortasuna kentzen die aipatutakoneurriei. Egiaztapena Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalaren ZerbitzuMedikoek edo Mutuaren Zerbitzu Medikoek emango dute, langilearen OsasunZerbitzu Nazionalaren medikuaren txostenarekin [LAPL 26.2 art.]. Orain ikusikodugunez, agiri hauek ezinbestekoak dira
|
lan
kontratua etetearen ondorioz GizarteSegurantzak ematen duen sorospena jaso ahal izateko.
|
|
|
|
Lan
kontratuaren etetea gertatuko da lan baldintzak emakume haurdunarenedo umekiaren osasunarentzat arriskutsuak direnean eta lanpostuaren aldaketaezinezkoa denean [LAPL 26.3 art. eta LE 45.1, d) art.]. Kasu honetan emakumeakez du lanik egiten eta ez du soldata jasotzen, baina, lan prestazioa betetzen ez baduere, ez du lana galtzen, enpresariak langileari bere lanpostua gorde behar baitio. [LE 45.2 e...
|
|
|
1.2.2.1
|
Lan
kontratuaren etetea haurdunaldian arriskuagatik
|
|
|
LEren 45 artikuluak
|
lan
kontratua eteteko kausak arautzen ditu. Bertan kasudesberdinak nahastuta agertzen dira:
|
|
|
enpresariak ala langileak. LAPLren 26.artikuluaren arabera,
|
lan
kontratua etetea erabaki daiteke, hau da, ez dirudinahitaezkoa denik. Hala ere, doktrinak ulertzen du (Tarancon, 2003:
|
|
|
Hala ere, doktrinak ulertzen du (Tarancon, 2003: 62), arriskua dagoenean, bai enpresaria bai langilea
|
lan
kontratua etetera behartutadaudela. Interpretazio horren ondorioak ez dira nolanahikoak:
|
|
|
Interpretazio horren ondorioak ez dira nolanahikoak: etetea nahitaezkoaizateak esan nahi du enpresariak
|
lan
kontratua etetera behartu dezakeela langilea.Ikusiko dugunez, langileak ez dauka kasu guztietan Gizarte Segurantzarenprestazioa jasotzeko eskubidea. Kasu horretan, argi dago langileak ez duela lankontratua eteteko eskubidea galtzen, baina lan kontratua etena izateko motibazioaasko murritz daiteke.
|
|
|
etetea nahitaezkoaizateak esan nahi du enpresariak lan kontratua etetera behartu dezakeela langilea.Ikusiko dugunez, langileak ez dauka kasu guztietan Gizarte Segurantzarenprestazioa jasotzeko eskubidea. Kasu horretan, argi dago langileak ez duela lankontratua eteteko eskubidea galtzen, baina
|
lan
kontratua etena izateko motibazioaasko murritz daiteke.
|
|
|
Enpresaria bada
|
lan
kontratua eten nahi ez duena, langilearen babeserakoneurriak motz geratzen dira. Gogoratu behar da legearen letran etetea azkenneurria dela, hau da, etetea erabaki aurretik, enpresariak saiatu behar du langilearibere egoerarekin bat datorren lanpostua ematen.
|
|
|
Gogoratu behar da legearen letran etetea azkenneurria dela, hau da, etetea erabaki aurretik, enpresariak saiatu behar du langilearibere egoerarekin bat datorren lanpostua ematen. Hala ere arriskua mantentzenbada, langileak enpresariari
|
lan
kontratua eteteko eska diezaioke eta onartu ezean, lan jurisdikziora jo dezake bere eskubidea aldarrikatzeko edo lanera ez joateaerabaki dezake. Arrazoi horrengatik enpresariak errepresalia hartzen badu, halanola, kaleratzea, kaleratze deuseza dela aldarrikatu behar da, emakumearenaurkako bereizkeria delako [LEren 53.4 eta 55.5 art.] Azken batean, kasu horretanenpresariaren erabakiaren azken zioa langilearen haurdun egoera da, horrek lanerajoatea oztopatzen diolako, beraz, justifikatuta dagoen lanera ez joatea da etaenpresariak ezin du motibo horrengatik langilea zehatu.
|
|
|
Lehen esan dudan bezala,
|
lan
kontratua eteteak normalean langileari eskubidea ematen dio, etetea justifikatu duen kausa desagertzean, lanera itzultzekolehen zituen baldintza berberekin. Hau da, eteteak irauten duen bitartean, langileaklanik ez egin arren eta soldata jaso ez arren, lan kontratua bizirik mantentzen daeta enpresariak langileari bere lanpostua gorde behar dio, etetea bukatzean langilealanera itzul dadin.
|
|
|
Lehen esan dudan bezala, lan kontratua eteteak normalean langileari eskubidea ematen dio, etetea justifikatu duen kausa desagertzean, lanera itzultzekolehen zituen baldintza berberekin. Hau da, eteteak irauten duen bitartean, langileaklanik ez egin arren eta soldata jaso ez arren,
|
lan
kontratua bizirik mantentzen daeta enpresariak langileari bere lanpostua gorde behar dio, etetea bukatzean langilealanera itzul dadin. Lanpostuaren erreserbarako eskubideak, dena den, mugakdauzka.
|
|
|
Erabaki horiek langilehaurduna uki dezakete baina kontuan izan behar da LEren 53.4 artikuluan esandakoa: haurdunaldian arriskuagatik
|
lan
kontratua etenda dagoen bitartean egitenden lan kontratuaren iraungipena kausa objektiboak direla medio deuseza izangoda. Ez da deuseza izango iraungipena bidezkoa aldarrikatzen bada.
|
|
|
Erabaki horiek langilehaurduna uki dezakete baina kontuan izan behar da LEren 53.4 artikuluan esandakoa: haurdunaldian arriskuagatik lan kontratua etenda dagoen bitartean egitenden
|
lan
kontratuaren iraungipena kausa objektiboak direla medio deuseza izangoda. Ez da deuseza izango iraungipena bidezkoa aldarrikatzen bada.
|
|
|
Beste ondorio batzuk daude: aldi baterako
|
lan
kontratuak ere eten daitezke.Hemen sortzen den galdera da ea lan kontratuaren etendurak lan kontratuareniraupenaren gainean ondoriorik duenetz. Lan arauak, zehazki 2720/ 1998, abenduaren 18koak, 7 artikuluan dio iraupen mugatuko lan kontratuaren etendurak ez duela lan kontratuaren iraupena luzatzen, aurkakoa itundu ezik.Beraz hobeto esanda, lan kontratua eteteak ez du lan kontratuaren iraupe narenzenbaketa gelditzen, aurkakoa adosten ez den bitartean.
|
|
|
Beste ondorio batzuk daude: aldi baterako lan kontratuak ere eten daitezke.Hemen sortzen den galdera da ea
|
lan
kontratuaren etendurak lan kontratuareniraupenaren gainean ondoriorik duenetz. Lan arauak, zehazki 2720/ 1998, abenduaren 18koak, 7 artikuluan dio iraupen mugatuko lan kontratuaren etendurak ez duela lan kontratuaren iraupena luzatzen, aurkakoa itundu ezik.Beraz hobeto esanda, lan kontratua eteteak ez du lan kontratuaren iraupe narenzenbaketa gelditzen, aurkakoa adosten ez den bitartean.
|
|
|
aldi baterako lan kontratuak ere eten daitezke.Hemen sortzen den galdera da ea lan kontratuaren etendurak lan kontratuareniraupenaren gainean ondoriorik duenetz. Lan arauak, zehazki 2720/ 1998, abenduaren 18koak, 7 artikuluan dio iraupen mugatuko
|
lan
kontratuaren etendurak ez duela lan kontratuaren iraupena luzatzen, aurkakoa itundu ezik.Beraz hobeto esanda, lan kontratua eteteak ez du lan kontratuaren iraupe narenzenbaketa gelditzen, aurkakoa adosten ez den bitartean.
|
|
|
aldi baterako lan kontratuak ere eten daitezke.Hemen sortzen den galdera da ea lan kontratuaren etendurak lan kontratuareniraupenaren gainean ondoriorik duenetz. Lan arauak, zehazki 2720/ 1998, abenduaren 18koak, 7 artikuluan dio iraupen mugatuko lan kontratuaren etendurak ez duela
|
lan
kontratuaren iraupena luzatzen, aurkakoa itundu ezik.Beraz hobeto esanda, lan kontratua eteteak ez du lan kontratuaren iraupe narenzenbaketa gelditzen, aurkakoa adosten ez den bitartean.
|
|
|
aldi baterako lan kontratuak ere eten daitezke.Hemen sortzen den galdera da ea lan kontratuaren etendurak lan kontratuareniraupenaren gainean ondoriorik duenetz. Lan arauak, zehazki 2720/ 1998, abenduaren 18koak, 7 artikuluan dio iraupen mugatuko lan kontratuaren etendurak ez duela lan kontratuaren iraupena luzatzen, aurkakoa itundu ezik.Beraz hobeto esanda,
|
lan
kontratua eteteak ez du lan kontratuaren iraupe narenzenbaketa gelditzen, aurkakoa adosten ez den bitartean.
|
|
|
aldi baterako lan kontratuak ere eten daitezke.Hemen sortzen den galdera da ea lan kontratuaren etendurak lan kontratuareniraupenaren gainean ondoriorik duenetz. Lan arauak, zehazki 2720/ 1998, abenduaren 18koak, 7 artikuluan dio iraupen mugatuko lan kontratuaren etendurak ez duela lan kontratuaren iraupena luzatzen, aurkakoa itundu ezik.Beraz hobeto esanda, lan kontratua eteteak ez du
|
lan
kontratuaren iraupe narenzenbaketa gelditzen, aurkakoa adosten ez den bitartean.
|
|
|
Enpresariaren eskugeratzen da langileak iragankorki libre uzten duen lanpostua kontratazio berriekinbetetzea edo ez.
|
Lan
kontratua etenda daukaten langileak ordezteko langabetuekinbitarteko kontratua egitea erabakitzen badu, honako laguntzak jaso ahal izangoditu: bitarteko langilearengatik ordaindu beharreko Gizarte Segurantzako kuotetaneta batera bildu beharreko ekarpenetan% 100eko hobaria; ordeztutako langilearengatik ordaindu beharreko Gizarte Segurantzako kuotetan% 100eko hobaria.
|
|
|
Haurdunaldian arriskuagatik
|
lan
kontratuaren etendura bukatuko da amatasunbiologikoarengatik lan kontratuaren etendura hasten den egunean edo bere lanposturaedo bere egoerarekin bat datorren beste lanpostura itzultzeko ezintasuna desagertzendenean.
|
|
|
Haurdunaldian arriskuagatik lan kontratuaren etendura bukatuko da amatasunbiologikoarengatik
|
lan
kontratuaren etendura hasten den egunean edo bere lanposturaedo bere egoerarekin bat datorren beste lanpostura itzultzeko ezintasuna desagertzendenean.
|
|
|
Babestutako egoera prestazioari bide ematen dion egoeraren deskripzioa da.GSLOren 134 artikuluaren arabera, babestutako egoera sortuko da haurdunaldibitarteko arriskuaren ondorioz, eta goian aipatutako baldintzetan, haurdun dagoenlangileari
|
lan
kontratua eten zaionean. Babestutako egoera definitzeko GSLOkLAPLren 26 artikulua aipatzen du.
|
|
|
Onuradunei dagokienez, kontuan izan behar da aipatutako egoeran dagoenlangile orok ez daukala prestazioa jasotzeko eskubiderik, prestazioaren onuradunaizateko legeak zenbait baldintza eskatzen dituelako. Sorospenaren onuradunakizango dira inorentzat lan egin eta haurdunaldi bitarteko arriskuaren ondorioz lankontratua etenda duten emakumeak, baldin eta Gizarte Segurantzan afiliatuta etaaltan badaude, eta
|
lan
kontratua eten baino bost urte lehenagoko epean, gutxienez, 180 egun kotizatu badituzte. [Ikusi GSLO 135.1 art., GSLO 130, a) artikuluarekinharremanetan jarrita eta AHPE 16 art.]
|
|
|
Prestazioaren edukiari dagokionez, GSLOren 135.3 artikuluak langile haurdunak
|
lan
kontratua etetearen ondorioz kobratzen ez duen soldata ordeztekoprestazio ekonomikoa aurreikusten du; beraz, prestazioa sorospena da. Sorospenakalkulatzen da oinarri arautzaileari ehunekoa aplikatuz.
|
|
|
Zehazki, sorospenarenzenbatekoa zehazteko aplikatu beharreko ehunekoa oinarri arautzailearen% 75ekoada. Sorospenaren oinarri arautzailea
|
lan
kontratuaren etendura hasi aurrekohilabeteari dagokion kotizazio oinarria da eta kotizazio oinarria langilearen soldatakontuan hartuta kalkulatzen da. AHPEren 17 artikuluak kotizazio oinarriari buruzko berezitasun batzuk arautzen ditu enplegu aniztasunari eta lanaldi partzialekolangileei dagokienez.
|
|
|
Prestazioaren dinamikari buruz, sorospena jasotzeko eskubidea sortuko dahaurdunaldi bitarteko arriskuaren ondorioz
|
lan
kontratua eten den egunean (GSLO135.2 art. eta AHPE 18.1 art.). Sorospen hori jasoko da langilearen edo umekiarensegurtasuna eta osasuna babesteko behar den beste denboran, eta sorospenajasotzeari utziko zaio amatasunaren ondoriozko lan kontratua eten baino egun batlehenago edo langilea bere lanpostuan edo bere egoerarekin bat datorren beste lanpostu batean lanean hasi baino egun bat lehenago (AH... amatasunaren ondoriozlan kontratua eteteagatik, langilea bere lanpostuan edo bere egoerarekin batdatorren beste lanpostu batean lanean hasteagatik, lan kontratua iraungitzeagatikedo onuradunaren heriotzagatik (AHPE 18.4 art.). Amatasunaren ondoriozjasotzen den prestazioa, berriz, ez da iraungitzen lan kontratua iraungitzeagatik.
|
|
|
Prestazioaren dinamikari buruz, sorospena jasotzeko eskubidea sortuko dahaurdunaldi bitarteko arriskuaren ondorioz lan kontratua eten den egunean (GSLO135.2 art. eta AHPE 18.1 art.). Sorospen hori jasoko da langilearen edo umekiarensegurtasuna eta osasuna babesteko behar den beste denboran, eta sorospenajasotzeari utziko zaio amatasunaren ondoriozko
|
lan
kontratua eten baino egun batlehenago edo langilea bere lanpostuan edo bere egoerarekin bat datorren beste lanpostu batean lanean hasi baino egun bat lehenago (AHPE 18.2 art.). Haurdunaldibitarteko arriskuaren ondoriozko sorospena iraungiko da: amatasunaren ondoriozlan kontratua eteteagatik, langilea bere lanpostuan edo bere egoerarekin batdatorren beste lanpostu batean lanean hasteagatik, lan kontratua iraungitzeagatikedo onuradunaren heriotzagatik (AHPE 18.4 art.). Amatasunaren ondoriozjasotzen den prestazioa, berriz, ez da iraungitzen lan kontratua iraungitzeagatik.
|
|
|
Prestazioaren dinamikari buruz, sorospena jasotzeko eskubidea sortuko dahaurdunaldi bitarteko arriskuaren ondorioz lan kontratua eten den egunean (GSLO135.2 art. eta AHPE 18.1 art.). Sorospen hori jasoko da langilearen edo umekiarensegurtasuna eta osasuna babesteko behar den beste denboran, eta sorospenajasotzeari utziko zaio amatasunaren ondoriozko lan kontratua eten baino egun batlehenago edo langilea bere lanpostuan edo bere egoerarekin bat datorren beste lanpostu batean lanean hasi baino egun bat lehenago (AHPE 18.2 art.). Haurdunaldibitarteko arriskuaren ondoriozko sorospena iraungiko da: amatasunaren ondoriozlan kontratua eteteagatik, langilea bere lanpostuan edo bere egoerarekin batdatorren beste lanpostu batean lanean hasteagatik,
|
lan
kontratua iraungitzeagatikedo onuradunaren heriotzagatik (AHPE 18.4 art.). Amatasunaren ondoriozjasotzen den prestazioa, berriz, ez da iraungitzen lan kontratua iraungitzeagatik.
|
|
|
Prestazioaren dinamikari buruz, sorospena jasotzeko eskubidea sortuko dahaurdunaldi bitarteko arriskuaren ondorioz lan kontratua eten den egunean (GSLO135.2 art. eta AHPE 18.1 art.). Sorospen hori jasoko da langilearen edo umekiarensegurtasuna eta osasuna babesteko behar den beste denboran, eta sorospenajasotzeari utziko zaio amatasunaren ondoriozko lan kontratua eten baino egun batlehenago edo langilea bere lanpostuan edo bere egoerarekin bat datorren beste lanpostu batean lanean hasi baino egun bat lehenago (AHPE 18.2 art.). Haurdunaldibitarteko arriskuaren ondoriozko sorospena iraungiko da: amatasunaren ondoriozlan kontratua eteteagatik, langilea bere lanpostuan edo bere egoerarekin batdatorren beste lanpostu batean lanean hasteagatik, lan kontratua iraungitzeagatikedo onuradunaren heriotzagatik (AHPE 18.4 art.). Amatasunaren ondoriozjasotzen den prestazioa, berriz, ez da iraungitzen
|
lan
kontratua iraungitzeagatik.
|
|
|
Eskabideanhonako datu hauek azaldu behar dira:
|
lan
kontratuaren etete data, gauzatutakolanaren eta lan horrek haurdunaldiarentzat dakarren arrisku zehatzaren ingurukodatuak (AHPE 21.1 art.)
|
|
|
1.2.3
|
Lan
kontratuaren etendura amatasunaren ondorioz
|
|
|
Erditzeak amarengan atseden hartzeko behar biologikoa sortzen du eta lankontratua eteteko bidezko kausa dela ulertzen da [LE 45.1, d) eta 48.4 art.]. Kontuan izan behar da,
|
lan
kontratua etetearen ondorioz langileak ez duela soldatajasotzen eta horrek behar egoera sortzen duela langilearengan. Horri aurre egitekoGizarte Segurantzak soldata ordezteko prestazio ekonomikoak aurreikusten ditu.
|
|
|
Amatasun biologikoak egoeradesberdina sortzen du. LErentzat atsedenerako eskubidearen tituluduna amalangilea da, eta horrek baldintzak jartzen ditu aitak
|
lan
kontratuaren etendura gozadezan.
|
|
|
LEren 48.4 artikuluaren arabera, erditzearen kasuan
|
lan
kontratua eteteanahitaezkoa da amarentzat erditu eta hurrengo sei asteetan. Berez, LEren 48.4artikuluak lan kontratua gehienez hamasei astez eteteko posibilitatea ematen du; lan kontratuaren etendura erabakitzea langilearen esku geratzen da, erditu ondorengo sei aste horiek salbu.
|
|
|
LEren 48.4 artikuluaren arabera, erditzearen kasuan lan kontratua eteteanahitaezkoa da amarentzat erditu eta hurrengo sei asteetan. Berez, LEren 48.4artikuluak
|
lan
kontratua gehienez hamasei astez eteteko posibilitatea ematen du; lan kontratuaren etendura erabakitzea langilearen esku geratzen da, erditu ondorengo sei aste horiek salbu. Etenduraren gainerako ezaugarriak gero aztertukoditugu.
|
|
|
LEren 48.4 artikuluaren arabera, erditzearen kasuan lan kontratua eteteanahitaezkoa da amarentzat erditu eta hurrengo sei asteetan. Berez, LEren 48.4artikuluak lan kontratua gehienez hamasei astez eteteko posibilitatea ematen du;
|
lan
kontratuaren etendura erabakitzea langilearen esku geratzen da, erditu ondorengo sei aste horiek salbu. Etenduraren gainerako ezaugarriak gero aztertukoditugu.
|
|
|
Beste aukera bat
|
lan
kontratua etetea da. Kasu honetan langileak ez dulanik egiten eta ez du soldata kobratzen, baina Gizarte Segurantzakosistemak soldata ordezteko prestazio ekonomikoak aurreikusi ditu; gaineraaldi batez lanarekiko harremana galtzen bada ere, etendurak lanpostuarenerreserbarako eskubidea ematen dio langileari eta, beraz, etendura justifikatzen duen egoera bukatzean lanera itzultzeko aukera bermatzen dio lanarauak.
|
|
|
1.3.1
|
Lan
kontratuaren etendura amatasunagatik
|
|
|
1.3.1.1
|
Lan
kontratuaren etendura erditzearen ondorioz
|
|
|
LEren 48.4 artikuluaren arabera, «erditzearen kasuan
|
lan
kontratuaren etendurak hamasei aste iraungo du». Legeak erditze multiplea kontuan hartzen duetenduraren gehienezko iraupena luzatzeko aukera emanez.
|
|
|
LEk ez du esaten zer gertatzen den semea edo alaba hiltzen bada, jaiotakoanedo jaio aurretik. Gizarte Segurantzako arauak ikusirik, badirudi egoera horiekama langileari
|
lan
kontratua eteteko eskubidea ematen diotela, baina iraupenaerditu osteko nahitaezko sei asteetara mugatzen da. Umea galtzeak lan kontratuaeteteko eskubidea sor dezan beharrezkoa da umekia amaren sabelean gutxienez180 egunez egon izana (AHPE 7.2 artikuluko bigarren eta hirugarren pasarteak). Lan kontratuaren etenaldi honek ere, babestutako egoera den neurrian, amatasunaren ondoriozko sorospena jasotzeari bide ematen dio, langileak onuradun izatekogainerako betekizunak betetzen baldin baditu.
|
|
|
Gizarte Segurantzako arauak ikusirik, badirudi egoera horiekama langileari lan kontratua eteteko eskubidea ematen diotela, baina iraupenaerditu osteko nahitaezko sei asteetara mugatzen da. Umea galtzeak lan kontratuaeteteko eskubidea sor dezan beharrezkoa da umekia amaren sabelean gutxienez180 egunez egon izana (AHPE 7.2 artikuluko bigarren eta hirugarren pasarteak).
|
Lan
kontratuaren etenaldi honek ere, babestutako egoera den neurrian, amatasunaren ondoriozko sorospena jasotzeari bide ematen dio, langileak onuradun izatekogainerako betekizunak betetzen baldin baditu.
|
|
|
Horrek ez du esan nahi aitak ezinduenik atsedenaldirik hartu baina amaren egoerak aitaren eskubideak baldintzatzenditu.
|
Lan
kontratuaren etendura aitatasun biologikoaren ondorioz bi kasutan gertadaiteke: amaren heriotzaren kasuan edo ama langileak horrela erabakitzen badu.
|
|
|
LEren 48.4 artikuluaren arabera, «ama hiltzen bada, aitak etenaldi osoa edogeratzen dena erabil dezake». Kasu horretan, ama langilea ez izan arren eta, beraz,
|
lan
kontratua eteteko eskubiderik ez izan arren, aitari etenduraz gozatzeko eskubidea aitortzen zaio.
|