|
2008
|
|
|
Argitalpenetan nahiz hizkuntza gaietan, agerikoak ditu Euskaltzaindiak bere asmoa eta gogoa, egun sareak eskaintzen dituen tresnak gero eta egokiago baliatzeko
|
euskararen
mesederako eta euskararen arlora hurreratzen diren guztien mesederako.
|
|
|
Argitalpenetan nahiz hizkuntza gaietan, agerikoak ditu Euskaltzaindiak bere asmoa eta gogoa, egun sareak eskaintzen dituen tresnak gero eta egokiago baliatzeko euskararen mesederako eta
|
euskararen
arlora hurreratzen diren guztien mesederako.
|
|
|
Ildo berekoa izan da, izan ere, duela hiru urte Plazaberri albiste emaile elektronikoa sortzea eta garatzea. Gerokoak erakutsi duen bezala, horretan izan du
|
Euskararen
Akademiak agerbide berezia, web orriaren pizgarri eta eragile.Aldiek, hala ere, aurrera joatea eskatzen dute etengabe, eta horrek ekarri du, beste behin ere, emanaldi berri hau.
|
|
|
Izatez, hemen izango du aurrerantzean Euskaltzaindiaren web orriaren erabiltzaileak, halako egunerokotasunik behinena, egunean egunean ikusgarri eta irakurgarri izango dituelako
|
Euskararen
Akademiak eta euskaltzainek sorturiko berririk irtenenak, honen bidez ere akademiaren zerbitzuak erdiesteko bide erraza eskaintzen zaiola.
|
|
|
Halaxe egin du azken laurogeita hamar urteetan. Halaxe du egin etorkizunean ere, hortxe baitago bere xede eta helburua,
|
euskararen
aurreramendurako ekin eta jarrai, aldian aldiko eta tokian tokiko tresnak eta lanabesak erabiliz.
|
|
2009
|
|
|
Bere euskaltzaletasuna oso agerian utzi izan du beti, bai eta aitortu ere euskaltzaletasun horrek bulkatu zuela
|
euskaraz
bizitzera eta idaztera. Idatziei dagokienez, bi epe bereizten ahal dira, fraide izan zenekoa eta ondorekoa.
|
|
|
Ia beti Lizarrusti izenpetuak ageri dira eta noizbehinka Santiago Ezkerra. Gai asko ukitzen ditu artikulu horietan, bertzeak bertze, kultura, gizartea, giza balioak, ohiturak, heziketa,
|
euskara
, euskaldunen izaera, Euskal Herria, Nafarroaren euskal izaera, demokrazia, giza eskubideak, elkartasuna, justizia, askatasuna, indarkeria, ustelkeria, natura, osasuna, elikadura, gosea, etorkinak... Horietako gehienen inguruan bere kezka bizia azaltzen du, bai eta pentsaera eta ideologia pertsonala ere.
|
|
|
Bere aita, Tiburtzio Zavala, tolosarra zen; eta ama, Maria Echeverria, donostiarra. Baina amaren
|
euskara
zuen maite, bereziki, hark herri jakinduria eta herri hizkuntza izugarri estimatzen baitzituen. Adunatik ere gauza asko ikasi zuen, beretzat herria zen-eta.
|
|
|
Bego hori dioena. Nago, ostera, ez ote dugun herri literaturaren altxorra ere barneratu behar
|
euskarak
aspalditik premiazko duen corpus esanguratsu horretan. Teknika berriak, bestalde, teknika hitzak egoki adierazten duenez, horixe dira, hain juxtu ere:
|
|
|
Urte luzetan herri literaturaren esparruan ibilia, Zavalak badaki norabide ziurrak ematen. Horiek dira herri literaturaren ale garandu eta garatuak,
|
euskararen
ur garbian edan dituenak hau da, herri literaturaren ur jario agorrezinean. Literatura letra larrietan erreibindikatzen denean, herri literatura ere aldarrikatu behar da, horrek egiten gaituelako, eraberekokeria guztien gainetik, hizkuntza bereizi baten partaide hiztun eta jabekide.
|
|
|
Ukaezina da, bestalde, Zavalaren zereginetan, ikertzaile sena; eta emaitza, berriz, luze, sakon eta zabala,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz, bizitza oso baten erakustaldi eta irakasbide.
|
|
|
Ahoz aho eta bururik buru ibili da mende askotan
|
euskara
; hitz gutxitan esateko, herri hizkera izan dugu luzaroan gure berbeta. Eta herri hizkera horrek sortu du herri literatura, edo, berba zabalagoetan esanda, herri kultura bera.
|
|
|
Zavalaren lana lekuko batena izan dela esan ohi da sarritan, lekukotza hutsak ikerkuntzaren hariak kolokan jarriko balitu bezala. Ukaezina da, bestalde, Zavalaren zereginetan, ikertzaile sena; eta emaitza, berriz, luze, sakon eta zabala,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz, bizitza oso baten erakustaldi eta irakasbide.
|
|
|
erdal herri poesia ala euskal herri poesia biltzen hasi. Eta nola gertaera batek bultzatu zuen
|
euskararen aldera
. Honela gogoratzen zuen Antoniok berak 1999ko azaroaren 18an, Deustuko Unibertsitateak Honoris Causa doktore izendatu zuen biharamunean:
|
|
|
Berrogei urte geroago, badirudi Antonio Zavala oraindik ere entzuten ari dela mutiko haren ahotsa (hitzez kontatzen zuenean, ederki asko imitatzen zuen mutikoaren Azkoitiko
|
euskara
). Eta begien aurrean du lekua.
|
|
|
Agosti Xaho Kultur Elkartearen xedea
|
euskara
eta euskal kultura sustatzea da. Ipar Euskal Herriko errealitateari begirune bereziaz erreparatze aldera, Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako idazleek eta euskaltzaleek egiten duten lana zabaldu nahi du, bai eta mugaz bi aldeen arteko loturak sendotu ere, beti ere kultura eta euskararen bitartez.
|
|
|
Agosti Xaho Kultur Elkartearen xedea euskara eta euskal kultura sustatzea da. Ipar Euskal Herriko errealitateari begirune bereziaz erreparatze aldera, Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako idazleek eta euskaltzaleek egiten duten lana zabaldu nahi du, bai eta mugaz bi aldeen arteko loturak sendotu ere, beti ere kultura eta
|
euskararen bitartez
. Urtero, beste ekitaldi batzuen artean, Agosti Xaho saria banatzen du, Zuberoako Zohardia Kultur elkartearekin batera.
|
|
|
Elkarte berri horren xedea Interneteko. eus domeinua lortzea da,
|
euskararen
eta euskal kulturaren identitate zeinua izan dadin. Dagoeneko lortua dute beren hizkuntza eta kulturarentzat katalanek. cat domeinua eta guk ere antzeko bidea urratu nahi genuke.
|
|
|
Sorreratik bertatik kide egin dira: Euskaltzaindia,
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseilua, Euskal Konfederazioa, Euskal Idazleen Elkartea, Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioa, Ikastolen Elkartea Partaide, Euskal Herriko Unibertsitatea, EITB, Internetika, Euskal HerrikoTelekomunikazio Ingeniarien Elkartea eta Euskadiko Informatikako Ingeniarien Elkargo Ofiziala.
|
|
|
Urte askotan zehar,
|
euskarazko
eskolak eman zituen Gipuzkoako Foru Aldundian. Bestalde, Irun Hiriko literatur sarien epaimahaikide ere izan zen.
|
|
|
Baionako Euskal Museoan
|
euskara
klaseak eman zituen, baita Baionako Lizeoan ere. Etcheverry izan da, Frantziako Administrazioak ordainduta, euskarazko eskolak eman dituen Iparraldeko lehen irakaslea, batxilergoa barne.
|
|
|
Baionako Euskal Museoan euskara klaseak eman zituen, baita Baionako Lizeoan ere. Etcheverry izan da, Frantziako Administrazioak ordainduta,
|
euskarazko
eskolak eman dituen Iparraldeko lehen irakaslea, batxilergoa barne. Lizeoaz gain, Elizaren ardurapeko ikastetxeetan ere irakasle izan zen.
|
|
|
Euskaltzaindiaren barne kargu batzuk bete ditu, hala nola, Euskaltzaindiko buruordea, 1995etik 2004ra bitartean; diruzain, Jagon sailburu eta idazkaria() eta Onomastika batzordeburua(); 2004ko abenduaren 17tik, Iker Sailburua zen; bestalde, Euskaltzaindiaren Arabako ordezkaria zen 2001etik. Artikulu ugari eta liburu batzuen egilea, gogokoen zituen gaien artean leku eta pertsona izenei buruzko ikerketak eta
|
euskararen
historia eta euskal testuak daude. Hainbat egunkaritan eta aldizkaritan argitaratu dira bere artikuluak.
|
|
|
Edozein lekutako euskaldunok konturatu ginateke zer garrantzitsua den Euskal Autonomia Erkidegoko hiriburuaren toponimiaren ikerketaren uzta aberatsaren argitalpena prestatzea, hiritarren gozamenerako eta administrazio desberdinen erabilerako. Gozamenerako, diot, zeren eta ikerketaren emaitzetatik argi eta garbi ikusten baita gure hiriburuaren toponomastikaren gehiengo nabarmena
|
euskarazkoa
edo euskal jatorrizkoa dela, horrek duen balio kulturala eransten duelarik.
|
|
|
Pirinioetako hizkuntza eta hizkera guztiei buruzko materialak biltzen ditu. Guztira 74.000 irudi dira, horietatik heren bat
|
euskarari buruz
.
|
|
|
Hizkuntzalari bilakatu aurretik hizkuntza zale eta hizkuntza irakasle izan zen, lehenengo eta behin gaztelania ikasirik (Argentinan) eta gero ingelesa eta portugesa. Baina bere egiazko maitasuna Pirinioetako hizkuntzak izan ziren, guztiak, baina bereziki
|
euskara
.
|
|
|
Julio Urkixoren arabera(), Hugo Schuchardt() izen zen
|
euskara
ikastera adoretu zuena, Baionako Lizeoan gaztelania irakasle izen zen garaian(). Baina, George Hérelleri() segituz, Pirinioetako hizkuntzekiko zaletasuna lehenagotik zetorkion, hogeita hamar urte egin baitzituen ahal zuen guztietan Pirinioetan zehar txangoak eginez, beti oinez eta esku kaierra gerrian loturik, bidean gurutzatzen zitzaizkion artzain edo baserritar ororekin berriketari ekiteko gertu, ondoren haien berriak amoroski apuntatuz metodo antropologiko klasikoak agintzen duen legez:
|
|
|
Alfred Morel Fatio() hispanista frantses handiaren ikasle, jarraitzaile eta ordezkoa izan zen Collége de France n maisuaren azken urteotan(); kadira horretan eman zituen gaztelaniazko klaseekin batera
|
euskarazkoak
, berau izanik ziur aski unibertsitate batean euskarari buruzko klaseak eman zituen lehena. Halaber, Baionako Societé des Sciences, Lettres et Arts eko kidea, RIEVeko kolaboratzaile arrunta eta Eusko Ikaskuntzaren III. Biltzarrean (Gernika, 1922) partaide izan zen.
|
|
|
Alfred Morel Fatio() hispanista frantses handiaren ikasle, jarraitzaile eta ordezkoa izan zen Collége de France n maisuaren azken urteotan(); kadira horretan eman zituen gaztelaniazko klaseekin batera euskarazkoak, berau izanik ziur aski unibertsitate batean
|
euskarari buruzko
klaseak eman zituen lehena. Halaber, Baionako Societé des Sciences, Lettres et Arts eko kidea, RIEVeko kolaboratzaile arrunta eta Eusko Ikaskuntzaren III. Biltzarrean (Gernika, 1922) partaide izan zen.
|
|
|
Guztira 74.000 irudi dira, horietatik 66.000 fitxak dira eta gainetikoak kaierrak eta dosierrak. Gutxi gora behera heren bat
|
euskarari
dagokio.
|
|
|
Miatu ditugu haren mila orrialdez goiti eta denak berdin onak! Zinez, holako
|
euskarazko
eskuizkriburik ez da maiz aurkitzen: hainbertze orrialde eta denak hain garbiki ezarriak!
|
|
|
Miatu ditugu haren mila orrialdez goiti eta denak berdin onak! Zinez, holako
|
euskarazko
eskuizkriburik ez da maiz aurkitzen: hainbertze orrialde eta denak hain garbiki ezarriak!
|
|
|
hainbertze orrialde eta denak hain garbiki ezarriak!
|
Euskarazko
lan horiei eman artak erakusten digu gure hizkuntzaren alderako estimu eta maitasun bat neurrigabea: deus ez zaio sobera gure hizkuntzari emateko eginahalako distira eta indarra!
|
|
|
Lehen artikulua
|
euskaraz
, 1961eko urtarrilean argitaratu zuen, Gazte kazetan. Beti jarraitu du idazten:
|
|
|
Liburuak: Hasian hasi (I, 1993, sorterriko
|
euskara
); Euskal aditz batua (1996); Aupa batasuna! (2000); Hasian hasi (II, 2002); Hortzak izerdi (artikulu bilduma, 2005); Dufau bi anaiak (2006); Gratien Adema Zaldubi, Saindu batzuen biziaz (2007).
|
|
|
1957az geroztik egunkari eta aldizkari askotan argitaratu ditu bere artikuluak,
|
euskaraz
zein frantsesez. Horietan jorratu dituen gaiak honako hauexek dira:
|
|
|
Ondotik, sinesteen eragina ikusiko dugu. Geroago,
|
euskarazko
literaturan nola ikusi den jendea; geroago nola biziaren hiztegiak geografiari matematikari, psikologiari, zuzenbideari eta beste jakituriei hitz asko eman dizkien. Azkenik, saiatuko naiz biologiaren hiztegitik abiatuz, eta euskalki batzuekin erakusten nola biziaren hiztegia hiztegi orokorraren iturri nagusi bat izan den.
|
|
|
Pariseko Sorbonne Unibertsitatean Biologia ikasketak burutu zituen. Biologia
|
euskara
irakasle izan zen. Letra eta Euskal Ikasketen doktoregoa egin zuen Bordeleko Unibertsitatean.
|
|
|
Gaztetan Jon Mirande ezagutu zuen Parisen eta, horrek lagunduta, bere
|
euskarazko
lehen artikulu eta poesiak argitaratzen hasi zen hainbat aldizkaritan. Miranderekin sortu zuen gero Igela aldizkaria.
|
|
|
Animismoa Zuberoan eta Allande Elixagari Ligiarraren historiak lekuko. Bestalde, anatomiaren gaineko hiztegia kaleratu du, baita Latin
|
euskara
hiztegia ere.
|
|
|
Pirinioetako hizkuntzak,
|
euskara
izan ezik, latinetik datoz, beti ere, tokian tokiko hizkuntzek aldatuta. Mendetako prozesu hori dela eta, lurraldeari begira hurbil dauden baina elkarren artean ondo baino hobeto bereizita dauden hizkuntzak sortu dira.
|
|
|
Erakusketak hizkuntza horien ezaugarrietako batzuk eta beraien historiaren adierazpen garrantzitsuenetako batzuk laburbiltzen ditu. Gainera, Europan dauden hizkuntza erromanikoen mapa erakusten da, eta aragoierari, katalanari, okzitanierari eta
|
euskarari buruzko
informazio anitza ematen da.
|
|
|
Erakusketa hobeto ulertu ahal izateko gida-liburu bat argitaratu du Euskaltzaindiak, lau hizkuntzatan:
|
euskaraz gain
, gaztelaniaz, frantsesez eta ingelesez.
|
|
|
Gaur, Gasteizen izan da Akademia eta datozen hilabeteotan gainontzeko herrialdeetan ere ospatuko du Euskaltzaindiak bere urtemuga.Juan Antonio Zarate Arabako Batzar Nagusietako lehendakaria eta Xabier Agirre ahaldun nagusia ondoan zituela, Andres Urrutia euskaltzainburuak Euskaltzaindiak Araban duen presentzia aldarrikatu du eta honela adierazi du: Erakunde arabarra gara eta Euskal Herri osoa hartzen duen erakundea ere bagara,
|
euskararen inguruan
. Orobat, eskerrak eman ditu Euskaltzainburuak:
|
|
|
Euskaltzaindiaren ibilbidea urtez luzeetan ahalbidetu duten agintari nahiz gizarte arabarrari; eskerrak zuei, egun honetan Euskaltzaindiari laguntzera etorri zareten guztioi, eta gerorako gonbita: lan egin dezagun guztiok elkarrekin,
|
euskararen
eta euskal kulturaren alde, Araban, Euskal Herrian eta mundu osoan.Bai Batzar Nagusietako lehendakariak, bai eta ahaldun nagusiak ere, Akademiaren lana gorpaipatu dute eta euren instituzioak euskararen alde egiten ari diren lana nabarmendu nahi izan dute, baina baita hiritar guztiena ere. Eskerrak esan du Agirrek euskara ikasi eta irakatsi duten guztiei, eta eskerrak euskara eguneroko tresna bihurtzen duten arabar guztiei.Ekitaldi honetan,
|
|
|
Euskaltzaindiaren ibilbidea urtez luzeetan ahalbidetu duten agintari nahiz gizarte arabarrari; eskerrak zuei, egun honetan Euskaltzaindiari laguntzera etorri zareten guztioi, eta gerorako gonbita: lan egin dezagun guztiok elkarrekin, euskararen eta euskal kulturaren alde, Araban, Euskal Herrian eta mundu osoan.Bai Batzar Nagusietako lehendakariak, bai eta ahaldun nagusiak ere, Akademiaren lana gorpaipatu dute eta euren instituzioak
|
euskararen alde
egiten ari diren lana nabarmendu nahi izan dute, baina baita hiritar guztiena ere. Eskerrak esan du Agirrek euskara ikasi eta irakatsi duten guztiei, eta eskerrak euskara eguneroko tresna bihurtzen duten arabar guztiei.Ekitaldi honetan,
|
|
|
lan egin dezagun guztiok elkarrekin, euskararen eta euskal kulturaren alde, Araban, Euskal Herrian eta mundu osoan.Bai Batzar Nagusietako lehendakariak, bai eta ahaldun nagusiak ere, Akademiaren lana gorpaipatu dute eta euren instituzioak euskararen alde egiten ari diren lana nabarmendu nahi izan dute, baina baita hiritar guztiena ere. Eskerrak esan du Agirrek
|
euskara
ikasi eta irakatsi duten guztiei, eta eskerrak euskara eguneroko tresna bihurtzen duten arabar guztiei.Ekitaldi honetan,
|
|
|
lan egin dezagun guztiok elkarrekin, euskararen eta euskal kulturaren alde, Araban, Euskal Herrian eta mundu osoan.Bai Batzar Nagusietako lehendakariak, bai eta ahaldun nagusiak ere, Akademiaren lana gorpaipatu dute eta euren instituzioak euskararen alde egiten ari diren lana nabarmendu nahi izan dute, baina baita hiritar guztiena ere. Eskerrak esan du Agirrek euskara ikasi eta irakatsi duten guztiei, eta eskerrak
|
euskara
eguneroko tresna bihurtzen duten arabar guztiei.Ekitaldi honetan,
|
|
|
Omenaldian, hizlari hauek aritu ziren: Fernando García Murga, EHUko Letren Fakultateko dekanoa; Alvaro Moreno, EHUko irakaslea; Gül Isik, Madrilgo Universidad Complutenseko irakaslea; Gregorio Monreal, EHUko errektore ohia; José Luis Lizundia, euskaltzain osoa; José Antonio Pascual, Espainiako Akademiaren presidenteordea; eta Jon Irazusta, EHUko
|
Euskara
eta Eleaniztasuneko errektoreordea.
|
|
|
Euskal Herritik kanpo gehitu zuen behin baino gehiagotan, Euskaltzaindiaren ordezkaritza eramaten zuenean, harrotasunez adierazten zuen gure Akademiarekiko nortasuna. Gogoan daukat, bat aipatzekotan, duela hiru urte, Lyonen Instituto Cervantesen egoitzan, Gabriel Aresti izena hango Bibliotekari jarri ziotenean, Frantziako hirugarren hiriko alkate, Unibertsitateko errektore, Espainiako kontsul eta gainontzeko ordezkarien aurrean, bere hitzaldiaren ondoren, nola aurkeztu ninduen Akademiaren ordezkari, adieraziz
|
Euskararen
Erret Akademiaren nortasun eta garrantzia.
|
|
|
|
Euskara
|
|
|
Euskaltzaindiak 156 araua. Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak
|
euskarara
aldatzeko transkripzio sistema [errusiera, bielorrusiera, ukrainera eta bulgariera] plazaratu berri du.
|
|
|
Beste hizkuntza guztietan bezala,
|
euskaraz
ere errusierazko edo ukrainerazko hitzak nola idatzi jakin behar da, eta horretarako proposamena aurkeztu dio Akademiaren Exonomastika batzordeak Euskaltzaindiari, eta Akademiak onartu.
|
|
|
Galdera horiei erantzuteko, errusierazko edo ukrainerazko hitzak
|
euskaraz
nola idatzi jakin behar da. Izan ere, ezin dugu pentsatu:
|
|
|
Izan ere, ezin dugu pentsatu: Errusian eta Ukrainan idazten den bezala idatziko ditugu
|
euskaraz
ere. Tira, pentsatu bai, hori pentsa dezakegu.
|
|
|
–. Hala ere, guztiok Hiroshima idazten dugu, berdin
|
euskaraz
, gaztelaniaz, frantsesez, ingelesez... Eta Txinan, terrakotazko armada ospetsua agertu den tokia??
|
|
|
izeneko probintzian. Izen horiek
|
euskaraz
, gaztelaniaz, frantsesez, ingelesez... berdin idazten ditugu gaur egun: Xian (edo Xian, edo, zehatz mehatz idatzi nahi izanez gero, X?, n) hiria eta Shaanxi probintzia.
|
|
|
Gure inguruko erdarek sistema hori erabiltzen ez badute, nazioartekoa eta ofiziala izanik ere,
|
euskaraz
ere ez dugu erabiliko, ez dugu bide zaila hartuko. Beraz, zer egin?
|
|
|
Michail Gorbatschow; ca: Mikhaïl Gorbatxov;... Hizkuntza bakoitzak bere sistema, bere transkripzio praktikoa, erabiltzen du, hizkuntza bakoitzaren grafiara eta ahoskerara moldatua.Nazioarteko sistema onarturik ezean, bide hori hobetsi du Euskaltzaindiak
|
euskararako
, hau da, euskararako transkripzio praktiko bat erabiltzea. Erabaki hori hartzeko orduan, xehe aztertu du azken urteotako erabilera, eta argi ikusten da euskal entziklopedietan, euskarazko komunikabideetan eta euskarazko eskola liburuetan eta literaturan euskararako transkripzio praktikoaren bidea guztiz hedaturik dagoela, transkripzio praktikoa gauzatzeko orduan kasu gutxi batzuetan aldaera bat baino gehiago ikusten bada ere.
|
|
|
Michail Gorbatschow; ca: Mikhaïl Gorbatxov;... Hizkuntza bakoitzak bere sistema, bere transkripzio praktikoa, erabiltzen du, hizkuntza bakoitzaren grafiara eta ahoskerara moldatua.Nazioarteko sistema onarturik ezean, bide hori hobetsi du Euskaltzaindiak euskararako, hau da,
|
euskararako
transkripzio praktiko bat erabiltzea. Erabaki hori hartzeko orduan, xehe aztertu du azken urteotako erabilera, eta argi ikusten da euskal entziklopedietan, euskarazko komunikabideetan eta euskarazko eskola liburuetan eta literaturan euskararako transkripzio praktikoaren bidea guztiz hedaturik dagoela, transkripzio praktikoa gauzatzeko orduan kasu gutxi batzuetan aldaera bat baino gehiago ikusten bada ere.
|
|
|
Mikhaïl Gorbatxov;... Hizkuntza bakoitzak bere sistema, bere transkripzio praktikoa, erabiltzen du, hizkuntza bakoitzaren grafiara eta ahoskerara moldatua.Nazioarteko sistema onarturik ezean, bide hori hobetsi du Euskaltzaindiak euskararako, hau da, euskararako transkripzio praktiko bat erabiltzea. Erabaki hori hartzeko orduan, xehe aztertu du azken urteotako erabilera, eta argi ikusten da euskal entziklopedietan,
|
euskarazko
komunikabideetan eta euskarazko eskola liburuetan eta literaturan euskararako transkripzio praktikoaren bidea guztiz hedaturik dagoela, transkripzio praktikoa gauzatzeko orduan kasu gutxi batzuetan aldaera bat baino gehiago ikusten bada ere. Horregatik, jatorrizko hizkuntza aurrean izanik, gure inguruko hizkuntzen transkripzio praktikoak azterturik, eta nazioarteko sistema ere kontuan izanik, euskararako transkripzio sistema praktiko bat arautu du Euskaltzaindiak, eta 156 araua plazaratu(
|
|
|
Mikhaïl Gorbatxov;... Hizkuntza bakoitzak bere sistema, bere transkripzio praktikoa, erabiltzen du, hizkuntza bakoitzaren grafiara eta ahoskerara moldatua.Nazioarteko sistema onarturik ezean, bide hori hobetsi du Euskaltzaindiak euskararako, hau da, euskararako transkripzio praktiko bat erabiltzea. Erabaki hori hartzeko orduan, xehe aztertu du azken urteotako erabilera, eta argi ikusten da euskal entziklopedietan, euskarazko komunikabideetan eta
|
euskarazko
eskola liburuetan eta literaturan euskararako transkripzio praktikoaren bidea guztiz hedaturik dagoela, transkripzio praktikoa gauzatzeko orduan kasu gutxi batzuetan aldaera bat baino gehiago ikusten bada ere. Horregatik, jatorrizko hizkuntza aurrean izanik, gure inguruko hizkuntzen transkripzio praktikoak azterturik, eta nazioarteko sistema ere kontuan izanik, euskararako transkripzio sistema praktiko bat arautu du Euskaltzaindiak, eta 156 araua plazaratu(
|
|
|
Mikhaïl Gorbatxov;... Hizkuntza bakoitzak bere sistema, bere transkripzio praktikoa, erabiltzen du, hizkuntza bakoitzaren grafiara eta ahoskerara moldatua.Nazioarteko sistema onarturik ezean, bide hori hobetsi du Euskaltzaindiak euskararako, hau da, euskararako transkripzio praktiko bat erabiltzea. Erabaki hori hartzeko orduan, xehe aztertu du azken urteotako erabilera, eta argi ikusten da euskal entziklopedietan, euskarazko komunikabideetan eta euskarazko eskola liburuetan eta literaturan
|
euskararako
transkripzio praktikoaren bidea guztiz hedaturik dagoela, transkripzio praktikoa gauzatzeko orduan kasu gutxi batzuetan aldaera bat baino gehiago ikusten bada ere. Horregatik, jatorrizko hizkuntza aurrean izanik, gure inguruko hizkuntzen transkripzio praktikoak azterturik, eta nazioarteko sistema ere kontuan izanik, euskararako transkripzio sistema praktiko bat arautu du Euskaltzaindiak, eta 156 araua plazaratu(
|
|
|
Erabaki hori hartzeko orduan, xehe aztertu du azken urteotako erabilera, eta argi ikusten da euskal entziklopedietan, euskarazko komunikabideetan eta euskarazko eskola liburuetan eta literaturan euskararako transkripzio praktikoaren bidea guztiz hedaturik dagoela, transkripzio praktikoa gauzatzeko orduan kasu gutxi batzuetan aldaera bat baino gehiago ikusten bada ere. Horregatik, jatorrizko hizkuntza aurrean izanik, gure inguruko hizkuntzen transkripzio praktikoak azterturik, eta nazioarteko sistema ere kontuan izanik,
|
euskararako
transkripzio sistema praktiko bat arautu du Euskaltzaindiak, eta 156 araua plazaratu(
|
|
|
56 araua. Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak
|
euskarara
aldatzeko transkripzio sistema [errusiera, bielorrusiera, ukrainera eta bulgariera
|
|
|
Horiek horrela, erabilera eremuak kontuan harturik, Euskaltzaindiak bide hauek hobesten ditu errusiera, bielorrusiera, ukrainera eta bulgariera
|
euskarara
aldatzeko:
|
|
|
Komunikabideetan, literaturan, irakaskuntza ez espezializatuan eta, oro har, dibulgazioan, hau da, eguneroko erabileran, arau honetan ematen diren
|
euskararako
transkripzio praktikoak.
|
|
|
Arauan, taula baten bidez, alfabeto zirilikoaren letra bakoitzak edo letra multzo bakoitzak
|
euskaraz
zer ordain duen erakusten da, eta, horrekin batera, adibideak ematen dira. Kasu bakoitzean, gaztelaniaren, frantsesaren, ingelesaren, alemanaren eta katalanaren transkripzio praktikoa erakusten da, baita ISO 9 arauaren araberako transliterazioa ere.
|
|
|
Kasu bakoitzean, gaztelaniaren, frantsesaren, ingelesaren, alemanaren eta katalanaren transkripzio praktikoa erakusten da, baita ISO 9 arauaren araberako transliterazioa ere. Hala, gaztelaniazko, frantsesezko edo ingelesezko testu bat aurrean izanik, nahiz eta alfabeto zirilikoan idatzitako jatorrizko hitza eskura ez izan, erraza da
|
euskararako
transkripzio praktikoaren arabera zer grafia dagokion jakitea.
|
|
|
Azkueren Euskal Erriaren Yakintzan eta neronek egin
|
euskaraz
etnografia lanetan aurkitu nituen sinesteak eta tabuak. Sarritan, Euskal Herrian gorde direnak beste herrietan galdu diren antzekoak dira, erromatar kutsukoak edo hilak direla-eta arrima herratuen sinestean, baina ez beti.
|
|
|
Hiztegi guztiek bezala, noski. Baina honek baditu berezitasunak erakutsi nahi izan dudalako biziaren hiztegia bizitzaren hiztegiarekin lotua dela, alegia,
|
euskaraz
, bizidunen hiztegiak, metaforaz edo metonimiaz oinarrizko hiztegi orokorra aberastu zuela.
|
|
|
Horrek esan nahi du
|
euskarak
lotura estua izan duela naturarekin. Uste dut beste hizkuntzetan zertxobait berdin egin zutela dio Peillenek baina mendebaldeko gure auzo mintzairetan etimologia galdu duten hitzak hizkuntza klasiko batetik (grekoa, latina) gehiago hartu dituztela.
|
|
|
Sinesteek eta tabuek ere, hiztegian aztarnak utzi dituztela dio Txomin Peillenek, eta honela azaldu: Azkueren Euskal Erriaren Yakintzan eta neronek egin
|
euskaraz
etnografia lanetan aurkitu nituen sinesteak eta tabuak. Sarritan, Euskal Herrian gorde direnak beste herrietan galdu diren antzekoak dira, erromatar kutsukoak edo hilak direla-eta arrima herratuen sinestean, baina ez beti.
|
|
|
Izen ttipiak
|
euskaraz
|
|
|
Bigarren ikastaro hau, Toponimia gizarteratzea: aukerak eta egindako lana izenekoa, askoz ere praktikoagoa izatea nahi du batzordeak, eta horretarako gonbidatu dira
|
euskara
teknikari batzuk beraien udaletan egindako lana ezagutarazteko. Guztiek daukate abiapuntu berbera, lehenago egindako ikerketa, baina geroagoko erabilerak bereizten ditu, gizartean jartzeko momentuan dauden aukera desberdinez baliatu baitira.
|
|
|
Izen ttipiak
|
euskaraz
|
|
|
Orotara, 43 pertsonen idazleak, gehienak zertzelada biografikoak sartu ditu liburuan. Denek esan du lan egin zuten
|
euskararen alde
.
|
|
|
Jurgi Kintana egilearekin batera, honako hauek izan dira mahaian: Andres Urrutia euskaltzainburua, Jon Irazusta Euskal Herriko Unibertsitateko
|
Euskara
errektoreordea eta Joseba Agirreazkuenaga euskaltzain urgazle eta EHUko katedraduna.
|
|
|
Pentsaerari dagokionez, Azkueren abertzaletasuna aldarrikatu du egileak, eta honela azaldu: Bere helburua
|
euskara
bultzatuko zuen nazio kultural bat eraikitzea zen. Euskara presente ez zegoen tokietara eraman nahi zuen, berak oso esaldi esanguratsua erabiltzen zuen hori adierazteko:
|
|
|
Bere helburua euskara bultzatuko zuen nazio kultural bat eraikitzea zen.
|
Euskara
presente ez zegoen tokietara eraman nahi zuen, berak oso esaldi esanguratsua erabiltzen zuen hori adierazteko: piano hotsa eta te usaina dagoen tokietara eraman behar dugu euskara.
|
|
|
Euskara presente ez zegoen tokietara eraman nahi zuen, berak oso esaldi esanguratsua erabiltzen zuen hori adierazteko: piano hotsa eta te usaina dagoen tokietara eraman behar dugu
|
euskara
. Azkue gaineratu du abertzalea eta intelektuala izan zen.
|
|
|
Obrari buruz, genero guztiak jorratu zituela azpimarratu du, eta 60 urtetan zehar, nekerik gabe,
|
euskara
hezkuntzan sartu behar zela aldarrikatu zuen, baita bultzatu ere. Bere obra nagusia, Jurgi Kintanaren aburuz, Euskal Akademia sortzea izan zen, euskara normalizatu eta normatibizatzeko.
|
|
|
Obrari buruz, genero guztiak jorratu zituela azpimarratu du, eta 60 urtetan zehar, nekerik gabe, euskara hezkuntzan sartu behar zela aldarrikatu zuen, baita bultzatu ere. Bere obra nagusia, Jurgi Kintanaren aburuz, Euskal Akademia sortzea izan zen,
|
euskara
normalizatu eta normatibizatzeko. Bat izan zuen ametsa eta helburua:
|
|
|
Bere ondoan, bai Andres Urrutiak, baita Jon Irazustak eta Joseba Agirreazkuenagak ere, Kintanaren lanaren kalitatea goraipatu dute. Gainera, euskaltzainburuak eta EHUko
|
Euskara
errektoreordeak bi erakundeon arteko lankidetzaren garrantzia azpimarratu dute.
|
|
|
aukerak eta egindako lana izeneko ikastaroa egin zen Durangoko Landako Guneko Elkartegian. Ikastaro honen helburua guztiz praktikoa izanik,
|
euskara
teknikari batzuk gonbidatu zituen batzordeak hitz egitera, beraien udaletan egindako lana ezagutarazteko. Ikastaroa EUDELen laguntzaz antolatu zen.
|
|
|
Unesco Etxeak eta Euskaltzaindiak lankidetza hitzarmena sinatu dute gaur, ekainaren 23an, Bilbon. Hitzarmen horrek,
|
euskara
, euskal kultura eta, oro har, munduko hizkuntza ondarearen egoera ikertzeko, irakasteko eta zabaltzeko ekimenak gauzatzea du helburu. Biak elkarlanean arituko dira, bereziki euskararen normalizazioari buruzko proiektuak gauzatzeko eta Euskaltzaindiak euskararen arloan ezarritako arauak zabaltzeko.
|
|
|
Hitzarmen horrek, euskara, euskal kultura eta, oro har, munduko hizkuntza ondarearen egoera ikertzeko, irakasteko eta zabaltzeko ekimenak gauzatzea du helburu. Biak elkarlanean arituko dira, bereziki
|
euskararen
normalizazioari buruzko proiektuak gauzatzeko eta Euskaltzaindiak euskararen arloan ezarritako arauak zabaltzeko.
|
|
|
Hitzarmen horrek, euskara, euskal kultura eta, oro har, munduko hizkuntza ondarearen egoera ikertzeko, irakasteko eta zabaltzeko ekimenak gauzatzea du helburu. Biak elkarlanean arituko dira, bereziki euskararen normalizazioari buruzko proiektuak gauzatzeko eta Euskaltzaindiak
|
euskararen
arloan ezarritako arauak zabaltzeko.
|
|
|
Unesco Etxeak eta Euskaltzaindiak elkarri aitortzen diote
|
euskararen
eta, oro har, munduko hizkuntza ondarearen ikerguneak izatea. Horregatik, bi erakundeok lankidetza proiektu zehatzak bideratu eta garatuko dituzte, euskarari, euskal kulturari eta munduko hizkuntza ondareari buruzko irakaskuntza, ikerketa eta pedagogiaren eremuan.
|
|
|
Unesco Etxeak eta Euskaltzaindiak elkarri aitortzen diote euskararen eta, oro har, munduko hizkuntza ondarearen ikerguneak izatea. Horregatik, bi erakundeok lankidetza proiektu zehatzak bideratu eta garatuko dituzte,
|
euskarari
, euskal kulturari eta munduko hizkuntza ondareari buruzko irakaskuntza, ikerketa eta pedagogiaren eremuan.
|
|
|
Bereziki, Euskaltzaindiak erantzuna emango die Unesco Etxeak egindako kontsultei, kontsultok euskal lexikoari, gramatikari, toponimiari, onomastikari, ortografiari eta, oro har,
|
euskararen
araugintzaren bestelako gaiei buruzkoak direnean.
|
|
|
Argitalpenen arloan, elkarlana bultzatuko da, eta baterako argitalpenak sustatuko dira,
|
euskara
, euskal kultura eta munduko hizkuntza ondarearen egoera ikertu, irakatsi eta zabaltzeko arloan.
|
|
|
Siberiako leinuek erabiltzen zituzten zenbaki sistemak aztertzen aritu zen. Gero
|
euskararen
berri izan zuen, eta ikasteari ekin zion. Hain zuzen ere, euskarari buruz egin zuen tesia 1955ean, Leningradon.
|
|
|
Gero euskararen berri izan zuen, eta ikasteari ekin zion. Hain zuzen ere,
|
euskarari buruz
egin zuen tesia 1955ean, Leningradon.
|
|
|
|
Euskararekiko
bere interesa ikusita, Tbilisira bidali zuten, euskararen ikasketak sendotzeko eta berpizteko. Garai hartan Georgiako Errepublika Sobietarreko Hizkuntza Akademiak bazeukan euskarari emandako atala.
|
|
|
Euskararekiko bere interesa ikusita, Tbilisira bidali zuten,
|
euskararen
ikasketak sendotzeko eta berpizteko. Garai hartan Georgiako Errepublika Sobietarreko Hizkuntza Akademiak bazeukan euskarari emandako atala.
|
|
|
Euskararekiko bere interesa ikusita, Tbilisira bidali zuten, euskararen ikasketak sendotzeko eta berpizteko. Garai hartan Georgiako Errepublika Sobietarreko Hizkuntza Akademiak bazeukan
|
euskarari
emandako atala. Gabriel Arestiren Nire aitaren etxea garai hartan itzuli zuen errusierara eta bere ikasleek Kaukasoko hainbat hizkuntzatan itzuli zuten poema bera.
|
|
|
Tbilisi-n Xabier Kintana euskaltzain osoa ezagutu zuen eta ordu askotako saioak egin zituzten elkarrizketetan, hizkuntzalaritzaz eta euskarologiaz, bertako Unibertsitatean
|
euskarari buruzko
eskolak ere emanez.
|
|
|
1990ean, Georgian gerra zela eta, alde egin zuen eta San Petersburgora aldatu zen. Bertako Tekhnichiski Universitet en irakasle izan zen; besteak beste,
|
euskara
irakatsi eta ikasleak euskararen harira bideratzen zituen, doktorego tesia alor honetan egin zezaten. Jubilatu arte (1995ean) jarraitu zuen lanpostu honetan.
|
|
|
1990ean, Georgian gerra zela eta, alde egin zuen eta San Petersburgora aldatu zen. Bertako Tekhnichiski Universitet en irakasle izan zen; besteak beste, euskara irakatsi eta ikasleak
|
euskararen
harira bideratzen zituen, doktorego tesia alor honetan egin zezaten. Jubilatu arte (1995ean) jarraitu zuen lanpostu honetan.
|