|
2000
|
|
|
Hitz batez, idazle orok behar duen komunikazio tresna ez zen oraindik sortua. Alde horretatik, bidezkoa da, agian, Unamuno —eta Baroja ere bai— kritikatzea literatur
|
euskara
batu horren proiektuaren alde saiatu ere egin ez zirelako. Eta beharbada arrazoirik ez dugu faltako.
|
|
2001
|
|
|
Ez da gezurra, ordea, jardunean dabilen euskara batuho rrek badituela zenbait hutsune, eta erregist ro batzuetako hizketa berezia ez dela behar bezala landu (afektibitatea, lagunartea, jolasa, kirola, haurrekiko harremanak...). Bestalde, erdialdeko euskaldunek, gipuzkoarrek batez ere, hedabide idatzi eta ahozko gehienak berenganatu dituztenez, egiaere bada bazter euskalkietako lexiko eta esaldi aberastasunak ez dituztela beti behar bezala ezagutzen, zaintzen eta erabiltzen, eta askoren begi belarrietarako
|
euskara
batu horrek ohiko gipuzkeraren antz nabariegia duela. Konpondubeha rreko akatsak, zalantzarik ez, eta zinez esan behar da hor beste eskualdeetako herriko hizketek, berba bereziek, sinonimoek eta esamolde jatorrek bizitasun berria eskain diezaioketela literatur eredu batuari, bera osatzeko.
|
|
|
Horretarako, tokian tokiko eta lekuan lekuko hartu behar, eta horri lehentasuna eman, horrek euskararen etorkizuna ekarriko digulakoan. Ezin, beraz, bitartekorik gauzatu, euskalki osoarena soberan bailegoke,
|
euskara
batu horren bidegintzan. Planetak ere (bat behinik behin bai, gerra etagatazkarekin zuzeneko lotura duena) aipatu behar, besteak beste, pentsamolde horretako kide ez direnak lur honetakoak izango ez balira legez.
|
|
|
Are gehiago: berenezko hizkuntzaz, ama hizkuntzaz ari garenean, J.M. Osesek dio ezin dela
|
euskara
batua hori izan, euskalkiak baizik.
|
|
2002
|
|
|
Hirugarrenik," hizkuntzarekin jostatu eta gozatzeko" erran digute. Ezin erran hemen euskara batua berez dela gozakaitz eta zakar, euskaraz mintzo garenon ardura baita
|
euskara
batu hori (eta euskararen gainerako hizkerak) gozo eta atsegin iturri egitea. Hala eginez gero," hizkuntza sortzeko ahalmena" ere berreskuratuko genuke.
|
|
|
" Hamar urte ziren euskera batua sortuta zegoela. Eta nik beti
|
euskera
batu hori alboratu egiten nuen, ez ikasi eta ez ikusi, ez nuelako ontzat hartzen, arrazoi batzuengatik, euskera batu bat egitea bera ere", adierazten zigun Euskerazaintzako buru den Olazar' tar Martinek.
|
|
|
Horietako batzuk dira hemen salatzen direnak. Nik uste dut ezinbestekoa dela,
|
euskara
batu horren ereduaren barnean, euskalki guztietako ñabardurak erabiltzea eta, ahal dela, ñabardura horiek dagokion tokian erabiltzea. Bizkaieraz egiten den tokian joera genuke, Zuazok aipatzen dituen eremu horietan, bizkaierazko ñabardurak sartzeko, batuaren eredua, nire ustez, batere desegin gabe.
|
|
2003
|
|
|
Martin bere eretxien" martiri" dala esango neuke nik. " Euskara batua" nagusitzen hasi zanetik hona, Martinek behin eta barriro azaldu izan ditu bere pentsakerea ta jokabidea, eta dalako
|
euskera
batu hori hainbat puntutan ez dau ontzat emoten. " Erri euskera" dau maite, eta, bizkaitarrontzat, bizkaierea.
|
|
2008
|
|
|
Beste hitzez esanik, euskalkiak baino lehen, eta horien azpitik edo gainetik nahi den bezala, hor da
|
euskara
batu hori. Beraz, euskara batua erabat hizkera artifiziala eta asmatua delako uste hori, ez da uste zuzena.
|
|
|
Alegia, euskara bera hiltzorian zegoen, eta indar handia egin zen euskara batuaren alde, euskara bera bizi zedin. Baina, gero, denbora pasatuta, ondorioak ikusten dituzunean, konturatzen zara
|
euskara
batu hori ez zela ondo gizarteratu, ez zirela kontuan hartu eremu euskaldunak eta erdaldunak. Horrek, denborarekin, ondorio txarrak utzi ditu.
|
|
2010
|
|
|
Gu, artikulu honetan, bateratze bertikalaz jardungo gara gehienbat (Mattheierek (apud Auer 1998: ...ktoek beren ezaugarriak galtzen dituzten eta aldaera estandarrekoak hartzen) eta prozesu hori izenburuko bi herrietan nolakoa den azalduko dugu, emaitzak alderatuz, baina, azaletik bada ere, konbergentzia horizontala ere aztertuko dugu (egitasmo honen barnean lehenengoz, cf. Aurrekoetxea, 2003, 2004, 2006, 2008, eta Ormaetxea, 2008, 2009), hizkera horiek batzen ala urruntzen ari diren ikusteko eta
|
euskara
batuak horretan zenbaterainoko zerikusia izan dezakeen jakiteko asmoz.
|
|
2011
|
|
|
Hizkuntza bat da. Egun batez Europa batu batean sortzen baldin bada Euskal Herri osoa, hizkuntza bat ukanen dugu eta
|
euskara
batu horrek egingo du lur eta euskaldun guztien batasuna, politikan ere denen biltzaile baita. Nik pentsatzen dut zernahi gisaz zuberotarrek segituko dutela beren maskaradak edo pastoralak zubereraz idatziz, eta ez dut nahi hori izan dadin egun batez euskara batuan.
|
|
2015
|
|
|
Bertara iristeko ibili den bide luze eta neketsua, eta behin iritsi ondoren ekarri dituen onurak erakutsi dira.
|
Euskara
batu hori gertatu da alderdi erdaldunetarako oinarri eta euskarri nagusi eta ia bakarra, baina alderdi euskaldunetan bertako aspaldiko hizkerak ere badira, eta zoroa eta zentzugabea da bertako berezko hori kontuan ez hartzea. Ezinbestekoa da herri euskaldunetako hizkerak babestea eta indartzea, baina, gainera, herri hizkera horietan oinarritu eta elikatu behar da idazle, kazetari, irakasle eta hizkuntza lan tresna duen jendea.
|
|
|
Literatura euskalkiak ere aipatu dira, baina horiek iraganeko tresnatzat jo dira, euskara eta Euskal Herria bere osotasunean ikusi gabe, norbere euskalkiari eta norbere herrialdeari begiratzen zitzaizkion garaikotzat. Dena dela, euskara batua errotu bitartean badute balioa,
|
euskara
batu horretatik urrun gelditzen diren alderdietan gehienbat: Ipar Euskal Herrian. Zuberoan, batik bat?
|
|
2016
|
|
|
Gaztelaniaren adibidea hartzen badugu, Espainian egiten dena, Mexikon egiten dena eta Txilen egiten dena, ez dira berdinak. Euskal Herrian ezberdintasun nabarmena daukagu Bizkaitik Zuberoara, eta ez gara arduratzen
|
euskara
batu hori leku bakoitzera egokitzen.
|
|
2017
|
|
|
Hasieratik batuak bazituen bere mugak, idatzirako zen eta euskaldunen arteko komunikagarritasuna errazteko bidea. Berrogeita hamar urte geroago,
|
euskara
batu hori nonahi ageri da eta euskalkien hiztunok ere, gehiago zein gutxiago, ezagutzen dugu edo ikusten duguBistan da berriz asmatu behar dena ez dela euskara batu hori, ezpada euskalkietatik batu horretara doan etengabeko biziberritzea. Aski da Euskaltzaindiaren Hiztegia, oraintsu argitaratu dena, eskuan hartzea, horren egiaztapena izateko.
|
|
|
Hasieratik batuak bazituen bere mugak, idatzirako zen eta euskaldunen arteko komunikagarritasuna errazteko bidea. Berrogeita hamar urte geroago, euskara batu hori nonahi ageri da eta euskalkien hiztunok ere, gehiago zein gutxiago, ezagutzen dugu edo ikusten duguBistan da berriz asmatu behar dena ez dela
|
euskara
batu hori, ezpada euskalkietatik batu horretara doan etengabeko biziberritzea. Aski da Euskaltzaindiaren Hiztegia, oraintsu argitaratu dena, eskuan hartzea, horren egiaztapena izateko.
|
|
2018
|
|
|
Dirudienez, Buenos Aireseko euskaldunek euskara hibrido bat garatu zuten, euskara batu bat," elcualcorfundiay entremezclaba[...] terminos del vascuence alaves, guipuzcoano, navarro de ambas vertientes pirenaicas, suletino, vizcaino y labortano". Luis Jaizquibel delako horren arabera, printzeak Argentinatik bueltaturiko indiano aldudar baten ahoan entzun zuen
|
euskara
batu hori, eta, egileak azaltzen digunez, berak umetan zuen irakurri Baionako aldizkari elebidun batean printzearen artikulu bat euskara supradialektal horretaz, gerora berriro eskuratzea ezinezko suertatu zitzaiona. Nire kalkuluen arabera, gutxi gorabehera 1876 urtekoa izango zen artikulu hori, baina ezin izan dut aurkitu.
|
|
2019
|
|
|
Eta euskera dan ezkero, euskera batua ere bada, euskeraren sustraian, oiñarrian (edozein euskalkitako euskeraren sustraian, oinarrian) dagoan euskera batua, betitik batua dagoan euskera. Eta euskeraren oinarrian dagoan
|
euskera
batu ori ezagutu bear dogu, leenengo ta bein, batutik batuago baterantz joateko, erdi baturik dagoana ere batzeko, batu barik dagoana ere, azkenez, batzeko.
|
|
2021
|
|
|
LI7: Azkenean, nik uste dut
|
euskara
batu hori, guk gure euskalkia erabiltzen dugunez egunerokotasunean, arrotz bezala egiten zaigula. Segun ze hitz... Orduan ez dugu horrenbeste konektatzen, ze guk egunero erabiltzen duguna ez da euskara batua.
|
|
2022
|
|
|
Euskara batuan biak daude onarturik, baina Gipuzkoan (e) tatik erabiltzen denez, eta probintzia hau denez Euskal Herriko populatuenetako eta euskaldunenetako bat, (e) tatik da gaur egun euskara batuan ia erabat nagusitu dena. Hain zuzen ere, erdialdeko euskalkiari (Gipuzkoa eta ingurukoari) so dagoen
|
euskara
batu hori izendatu dugu Hegoaldeko batua. Auer eta Hinskensek (1996) deskribaturiko regional standard mailakoa litzateke.
|
|
|
Luzaiden, euskara batuak badu eraginik aditz laguntzaile ditrantsitiboetako* i erroak salatzen duenez.
|
Euskara
batu hori erdialdeko hizkeran oinarriturik dago; hots, Hegoaldeko batua da. Hori frogatu digu (e) tatik ablatibo mugagabe eta pluralak.
|
|
|
Eta Hegoaldean erabiltzen den
|
euskara
batu horrek ba ote du eraginik mugatik iparraldera. Eragina ez da hutsa, gehienbat Luzaiden erabiltzen dira* i eta (e) tatik aldaerak, baina beste eremuetako gazteen artean ere ageri dira; dena den, kopuru apala dute, oro har.
|