|
2000
|
|
|
Ikusi bertzerik ez agintarien adierazpenak, euskararen erabilpena murrizteko proiektuak, euskaldunoi euskaraz bizitzeko eskubideak ukatzea, euskarazko lanentzako laguntza ttikitzea. (...)
|
Euskararen
izena zikindu ere bai, ez dakitenendako bereiztale gertatzen dela erranez. Kanpoko hizkuntz eta jendeekin parekatu nahi gaituzte, euskara jakiteari frantsesa edo ingelesa jakiteari hainbertzeko meritua ezagutu.
|
|
2001
|
|
|
Alderantziz, iruditzen zait euskara arrotz begiz  ikusi izan dutenek badutela garaia beren okerraz hausnar egin eta hizkuntz  bizikidetza beren arazoa ere badela onartzeko. "
|
Euskararen
izenean egiten diren etengabeko diskriminazioak" salatzeko mozorroan ezkutaturik erraz eta eroso senti daitezke, ikusi nahi izan gabe hemen bere hizkuntzan bizi izateko arazoak dituen bakarra euskalduna dela.
|
|
|
Orain dela hogei bat urte Zuberoako abertzale zenbaitek gogoan hartu zuten Paristik edo Pauetik gure hizkuntza ren alde zerbait igurikatzea alferrikakoa zela eta euskararen alderat tokiko hautetsien herabea astindu beharra zela. Baikorki jokatu zuten, nahikoa lan eskatu zieten zurezko pankarta politak ezarrita Atharratzeko kantonamenduko herrien
|
euskarazko
izenekin. Ez zen ekintza gaiztoa, zikina, bortitza, bortxatzailea izan, beraz.
|
|
|
Ez zen ekintza gaiztoa, zikina, bortitza, bortxatzailea izan, beraz. Haatik, lehen gauean bertan, Basaburuko herrien
|
euskarazko
izenak zeramatzaten seinale xume haiek suntsituak izan ziren. Balentria txar honen egileak gutxi izango ziren, euren euskal izaerari, batere jakin gabe zergatik, arbuio zioten haietatik taldetxo bat.
|
|
|
Hargatik, herriko hautetsien ahotik ez zen salaketa bakar bat ere aditu eta ia ia errango nuke pozik egon zirela, beraiek egiterat ausartuko ez zirena —euskarazko herri izenak kentzea— pustruska batzuek egin izanaz. Atsekabea pairatu arren, abertzale euskaltzaleek ez zuten amore eman eta frantsesera hutsez zeuden seinaleak
|
euskarazko
izenekin tapatzen hasi ziren, paperak gainetik erantsita. Ekimen hau ere ez zen kaltegarria, papera kentzea besterik ez baitzen pankarta ohiko plantan berrezartzeko.
|
|
|
Gaur egun, berriz, zuberoako udalak biltzen dituen Xibe roaHerri Elkarteak eskaturik,
|
euskarazko
izenen esaera eta idazkera egokientzako laguntza eskatu didate eta pozik eman diet baietza. Hogei urtez egin du bide urak, baina konbentzituta nago gogor egileak, sasi tindatzaileak ez balira izan, oraindik ere, Zuberoako eta oro har Ipar Euskal Herriko bide, karrika eta plazak erdara hutsez izango liratekeela.
|
|
2002
|
|
|
Edo alderantziz:
|
euskararen
izenean, eta batez ere erakunde publikoetatik dirua eskuratuz, negozio pribatu ederrak egin dira. Hori da euskalgintzaren beste aurpegi bat.
|
|
|
Azkenean, Euskal Herriko banku batek ere, eta ez naiz ari ipurdia jartzeko erabiltzen ditugun bankuez, dirua bankuan sartze alde ematen zieten bezeroei delako entziklopedia hori. Ez dut dudarik
|
euskararen
izen onean ongi eratutako eragiketa ekonomiko baten aurrean gaudela. Hizkuntza industriaren garaian sartuak ginen, adiskide!, eta hau zen froga.
|
|
|
Nola izango da orduan haiena, hizkuntza bat, azken batean, hizkuntza horretan mintzo diren hiztunena bakarrik baldin bada? Sinbolo kontuetan gabiltza, halaber, erdaraz baizik ez dakienari, edo euskaraz erdipurdika, txalo eta xalo egiten bazaio, eta bizkarra likurtatu,
|
euskararen
izen onean gainera, eta aldez aurretik euskaldun garbia denari ziztu atsitua jo, hor inolako kontraesanik ikusi gabe. Edo Euskaltzaindiari ongi etorri beroa egiten bazaio oihuka euskararen ofizialtasuna aldarrikatuz.
|
|
2003
|
|
|
|
Euskarazko
izena jartzen diezu lanei. Zergatik?
|
|
|
|
Euskarazko
izena nazioarte mailan jende gutik konprenitzen badu ere, hain justu horregatik da interesantea. Azkenean euskarazko izen hori beste zernahi baino irekiagoa delako, ez baitu erranahi hain definitua gehienentzat, guretzat hala bada ere.
|
|
|
Euskarazko izena nazioarte mailan jende gutik konprenitzen badu ere, hain justu horregatik da interesantea. Azkenean
|
euskarazko
izen hori beste zernahi baino irekiagoa delako, ez baitu erranahi hain definitua gehienentzat, guretzat hala bada ere. Fonetikak ere badu berez balore bat.
|
|
|
Mihinaren punta puntan daukat baina, ez jatort orain gogora.
|
Euskerazko
izena da, bai. Izen polita, oso polita, baina oraingo izen barri horreetarikoa.
|
|
|
horixe da hitz itsusia! Ez du hitz horrek
|
euskarazko
izen baten itxurarik ere. Eta itsusirik ez balu, bere izena baizik!
|
|
|
Mugimendu berriak
|
euskarazko
izena hartu zuen, Hemen eta Munduan, biosagai nabarmentzeko: batetik, euskararen hautaketa, hasieratik ekimenarenjatorria eta nongotasuna adierazteko; eta, bigarrenik, bere jarduera eremua tokizehatz batean izanik, munduaren globalitatean ere jardun nahi duela adierazteko.
|
|
|
Lo egin dabee iratzarririk egon biar ebeenak erein etzedin azi txaarrik. Orain garbituko bada solo au ta artu garau garbija, nekatu biar da ateraten bedar dongaak,
|
euskera
izen baztertu ta zokonduta dagozanak, ta imini biar da garbituta zan legez antxina erdaldunakaz artu emonik etzan denporetan (Peru, 1881: 174).
|
|
|
Aurelio Arteta EHUko Etika katedradunak, Javier Tajadura EHUko Zuzenbide katedradunak eta Javier Aranaz NUPeko Ekintza Kulturaletarako teknikariak helegitea aurkeztu zuten Erronkari, Zaraitzu eta Longidako hainbat herritako izendapen ofiziala arautzen duen foru dekretuaren aurka. Helegitean argudiatu zuten Burgi, Ezkaroze, Galoze, Garde, Gorza, Itzaltzu, Jaurrieta, Longida, Erronkari, Sartze eta Bidankozeko herrien
|
euskarazko
izen ofizialak ez zirela" ez jatorrizkoak ez tradizionalak", eta ez zituztela Nafarroako euskalkiak errespetatzen. Helegitean aipatzen zen" bortxazko elebitasuna" izeneko kontzeptua.
|
|
2004
|
|
|
Izan ere, Erregistro Zibilaren legeriak begi bistan jartzen du, euskararen alorrean, euskaldunek aspalditik izan duten kezka nabaria, hots,
|
euskarazko
izenak eta abizenak Erregistro Zibilean inskribatzekoa. Ezaguna denez, izen abizenak dira osagairik esanguratsuenak, gizabanakoaren izate eta nortasuna moldatzeko tenorean.
|
|
|
Kalean zegoen kezka hori bere eginda, euskalaritzan itzal handikoa zen Sebero Altubek, gai ho rren inguruan hitzaldi sonatu bat eman zuen 1933an, Eusko Ikaskuntzak an tolatutako Udako Ikastaroetan. Hurrengo urtean liburu gisa argitaratu zen La vida del
|
euskera
izenarekin, eta oihartzun zabala izan baitzuen euskaltzale en artean, hainbatek agertu zituzten beren iritziak gai minbera horren gaine an, horien artean Orixek ere bai (222). Altubek, Aitzolen antzeko bidetik jo anez, garbizalekerian ezartzen zuen euskarak azken 40 urte haietan atzera egitearen arrazoietako bat, zioenez herriak ez baitu irakurtzen euskara mota hori.
|
|
|
Euskal: (
|
Euskara
izenak hitz elkarteetan hartzen duen forma) Hitz elkarte baten lehen osagarri gisa, euskarari, euskaldunei edo Euskal Herriari dagokionaren adierazlea. [...]
|
|
2005
|
|
|
Hortaz, euskara gaurkotzearen lehendabiziko ondorioetako bat izan da euskara' izena+ erref. adjektiboa' moduko segidez betetzea. Euskaltzaindiak (1992) euskal hitz elkartuen osaera eta idazkeraz aritu denean azpimarratu du erreferentziazko adjektiboak daramatzaten erdal segi da gehienen ordain egokiak
|
euskaraz
izen elkartuak direla eta gehienetan ez dela beharrezkoa adjektibo horiek mailegatzea: «... aukera paregabea eskaintzen du, orobat, erdal izen+ adjektibo erreferentzial egiturak ordezkatzeko:
|
|
|
Landak adierazi duenez," inolako arautegi normatibo legalik ez da ezistitzen non udal mailako entitate administratibo baten izendapena halabeharrez euskaraz eta erderaz izan behar dela aipatzen denik". Presidentzia zinegotziaren hitzetan," ongi baino hobeto" aukeratu daiteke
|
euskarazko
izena edota erderazkoa. " Beraz, inolako xedapen legalik (generikoa, sektoriala, partikularra...) urratzen ari ez garela argi eta garbi geratu dadila", nabarmendu du.
|
|
2006
|
|
|
Bigarren esangura horretan, gaztelaniak cuestión de competencia izen sintagma erabili luke; baina, zati bat isildu eta competencia besterik ez du esaten. Halakoetan,
|
euskaraz
izen sintagma osoa ematen da.
|
|
|
Hiribilduen izenak kurtsibaz idatzi ditugu, berez, populazio unitate bat hiribildu bilakatzean erregeak izena aldatzen ziolako. Horrela, gaur egungo hirien
|
euskarazko
izenak, populazio gune horiek hiribildu bilakatu aurretik zituzten izenak dira, eta, gaur egun erdaraz erabiltzen ditugun toponimoak, ordea, gune horiek hiribildu bilakatu ostekoak.
|
|
|
Argantzun (1191):
|
Euskarazko
izena. Argantzon, da benetan.
|
|
2007
|
|
|
Barrabas belar goxoaren senide dira Rumex generokoak. Landare jende hau dena bilduko duen
|
euskarazko
izen bakar bat aukeratu ezinik jarri dut izen zientifikoa, xurgatu edo murtxatu adierazten duen latineko rumo hitzetik datorrena. Erromatarrek, inondik ere, egarria asetzeko mineta, mingotsa, goxoa, belar gazia edo gazigarratza (Rumex acetosa) murtxakatzen zuten, oxalato garratzak freskagarri egiten baitu.Geure iparrenetik iparraldera jan ere egiten dutela adituagatik geurean ez da ez genero ederra, alapinkua!
|
|
|
Rumex angiocarpus, R. acetosella, R. friesi, R. hydrolapathum, R. patientia, R. tingitanus, R. scutatus, R. amplexicaulis, R. acetosa, R. intermedius, R. crispus, R. conglomeratus, R. sanguineus, R. pulcher, R. obtusifolius, R. bucephalophorus eta Rumex x pratensis behintzat inoiz geure florakotzat jaso izan dira. Dagozkien
|
euskarazko
izenak jasotzerakoan dator zurrunbiloa: aipatutako mineta, mingotsa, goxoa, belar gazia, eta gazigarratzaz gain andere belarra, ahagoa, ahagorria, zioblatxa, ziolatxa, ziorlatz eta ziorlatxa, atxitabla, andragarratza, lapaza eta lapaitza, lapazuala, gazi gaxa, uztaoa, uztao handia, uztao txikia, gazigoxia, laxebelarra, mingarratz txiki eta handi, martxinbedarra, martxingarratza, martxingarra, martxinladarra, pintxagar, ozpin belarra, ozpiñontzi, plantana, txarragitxarra, txingarres, txintxagar, atxitabla, barrengorri, espimendarri, tximingorri, txirritabla, armixola, garramixola...
|
|
|
Agintarien zenbat oihu entzun da salatzeko Bilbo
|
euskarazko
izenarekin duela gutxi eta arau izaeraz Euskaltzaindiak berretsia egiten ari den sarraskia. Bat ere ez.
|
|
|
Zergatik jasan behar ditugu" Bilbao gaua"," Bilbao kultura"," Bilbao dendak"," Bilbao garbi"," Bilbao euskara" izugarri, mingarri, nahasgarri eta ezinezko horiek? Hizkuntza politikan agintea dutenen artean zein alderdikidek esaten dio Bilboko alkateari ez dela zuzena bide seinale guztietatik
|
euskarazko
izena ezabatzeko agindua ematea eta" Bilbao izena ere ondo dago euskaraz" dioen zurrumurru hori gezur borobila dela?
|
|
|
Zeinek egin dio errieta bere herriaren
|
euskarazko
izena" galiziar soinua" hartzen zuelako hedabideen aurrean gaitzetsi eta uko egin zuen zinegotzi, ustez, abertzaleari?
|
|
|
Nafarroako Erdi Aroko dokumentazio aberatsean ageri diren pertsona izen eta euren goitizenak dira maiz aldi hartako hizkuntzaren irudi txiki bat eskaintzen dutenak:
|
euskarazko
izen eta adjektiboak dira funtsean, norbaiten deitura gisa erabiliak. Goitizen modura erabilitako adjektiboen artean aipa daitezke:
|
|
|
Jainko edo jainkosa izenak dira hilarriotan ageri direnak; harrigarriro,
|
euskara
izen ezagunen antz osoa dutenak. Saint Girons eta Bagnères de Bigorre bitarteko eremuan aurkitu ziren, eta Auskien lurraldean ere bai.
|
|
|
Ez dut inon topatu iturri horren
|
euskarazko
izenik.
|
|
|
Ustea da, baina ustela, de bidezko osagarriak erdaraz, eman behar direla
|
euskaraz
izen aurrean, eta ekandu oker hori zabal zabal dabil euskaraz. Adibide horiek bezalakoak ehundaka daude euskaraz.
|
|
2008
|
|
|
Izenak ere badu bere mamia. Amonak lehen alabari Ane Miren jarri zion,
|
euskarazko
izena, Errepublika garaian. Bigarrenaren izena, baina, amaginarrebaren esku utzi zuen.
|
|
|
Abere ala jende, oro kotsa ditzazken gaitz galgarriari
|
euskarazko
izen baten emaitea nahi lukete zonbaitek. Hortarako, hitz berri baten moldatzera lagozke gogotik.
|
|
|
balioaz erabi liko balitz47 Eta Ibon Sarasola lagunari, ingelesezko shrimp> hitzaren balio anitza aipatuz, euskal izkira, > oro har, erdarazko quisquilla, > camarón, > quisqui > llón, > gamba> eta> langostino ren balioaz erabiltzea proposatu digunari, adiskidetsuki esango nioke joan dadila edozein arrandegitara horrelako euskara, jatorra? erabiliz, ea zer ulertuko lioketen, ez baitut uste,
|
euskaraz
izen berbera dutelako aitzakiaz, zigalak ganben prezioan salduko dizkiotenik48 Edonola, beharrak> zaharra> merkatura> delakoagatik, zuhurrago dabiltza, oro har, gure gainerako hiztegigileak.
|
|
|
– [...] Errialde onetako Ekauta edo Diputazinoiak aintzat eta ontzat artu dau, Donostiako euskalzale batzuk eginiko eskaria; eta da, Gipuzkoako kale erdalizendunai
|
euskerazko
izena ondoan ezartea. Ezin esan leike zeinbateraino poztuko gintzatekezan, asmo eder errikoi pozgarri au egingo balitz.
|
|
|
113 1920an Bizkaiko Diputazioak probintziako herrien
|
euskarazko
izenak jakin nahi izan zituen seinale elebidunetan jartzeko asmoz (cf. Bizkaiko Diputazioaren 1920.04.13ko gutuna Azkueri, in ABA EUS 1920).
|
|
|
r,??,, s,, x,, t,??,, ts,, tx,, tz,, y?, zeta. Akademiaren
|
euskarazko
izena eta bertako kideena batzar haietan ebatzi ziren halaber: Euskaltzaindia eta euskaltzain308.
|
|
|
346 1920an Bizkaiko herrien
|
euskarazko
izenak jakin nahi izan zituen Diputazioak seinale elebidunak jartzeko asmoz (cf. Bizkaiko Diputazioaren 1920.04.13ko gutuna Azkueri, in ABAEUS 1920) eta 1921ean Diputazioko bulegoetan leihatila berriak egiten ari zirela baliatuz, «Cobros», «Pagos», «Caja», «Contaduria» eta gisako seinaleak ere jarri nahi izan zituen, euskarazko ordainak Akademiari galdetuz (cf.
|
|
|
Euskara, ezagun denez, herri hizkuntza izan da; botere zirkulu eta erakundeetatik kanpo bizi izan da gehienbat, behinik behin Modernitatean.
|
Euskarazko
izenen historia, hortaz, botere eskaseko hizkuntza baten historiaren zati da. Hainbat unetan laburtu ahal da historia hori (Gorrotxategi, 2000):
|
|
|
Dituzten izenak euskarazkoak dira. Euskal Herrian berrikuntza edo ordezkapen onomastikoa
|
euskarazko
izenak baliatuz egin da gehienbat. Talde arteko bereizketaren logikak eta talde barneko identifikazioaren edo homogenizatzearen logikak, biek ala biek, bultzatu dute, euskalduntze onomastiko hori?.
|
|
|
Euskararen kontrako erasoak anitzak izaten jarraitzen dute gaur bertan ere.
|
Euskararen
izenean garatzen ari diren iruzurrak birkokapen prozesu berri batean topatzen dira egun, aurretik datozen iruzurrak birmoldatuz. Iruzur horiek, bi helburu nagusi bilatzen dituzte funtsean.
|
|
2009
|
|
|
Amatxik eta euskara bazekiten, eta nire aitak nahi zuen euskaraz ikas nezan, horregatik, eskola egin eta Kanboko kolegioan, astean oren bat ematen genuen euskaraz. Bertan, hilabeteen
|
euskarazko
izenak, urtaroak, eta antzeko gauzak ikusten genituen, baina ez genuen komunikatzen ikasten. Hala ere, talde on bat egin genuen hor, eta horrela, euskal mundua ezagutu genuen.
|
|
|
Izenari dagokionez, cuentos de hadas gaztelaniaz, contes de feés, contes merveilleux frantsesez, fairy tales ingelesez, Märchen alemanez esaten zaie.
|
Euskaraz
izen bat baino gehiago eman izan
|
|
|
Gure lekuko gehienek, inguruko herrietan legez, gazteleraz esaten dituzte hileen izenak. Baina, euretariko askok oraindino ondo gogoan ditu gurasoek hileak izendatzeko erabiltzen zituzten
|
euskarazko
izenak. Batzuek, hala ere, izen bakoitzari zein hile dagokion ez dute garbi jakiten.
|
|
|
2008: 193). Baliteke1894 1897koeskuizkribuhau1894kogutunean Azkueri aipatubertsio beraizatea.. Biurthe huntan lanhandi batean arinaiz.Geografia edoluziazalde batdut hasialehengo denboretakoetaoraiko
|
eskuara
izenak(?)? (R.M.Azkueri, 1896/04/22).
|
|
|
Bizkaiko Aldundiaren eskaera aintzat hartu zuen Euskaltzaindiak eta, gainera, Arabako, Gipuzkoako eta Nafarroako Aldundiei nahiz udalei, uri ta auzo bazterretan edo sar bideetan?
|
euskarazko
izenak jartzeko eskatu zieten,. Euskaltzaindiak bereturiko idazkeraz?.
|
|
|
Geroztik, osoko batzar gehien gehienetan izan zuten euskaltzainek exonomastika proposamenez eztabaidatu eta erabaki beharra: ...munduko estatu eta hiriburuak, hizkuntza ofizialak, Espainia Frantzietako eskualdeak, Euskal Herriaren auzo eskualdeetako herri izenak, Espainiako Erresumako autonomia erkidegoak, probintziak eta probintzia hiriburuak, Europako eskualde historiko politiko nagusiak, Europako hiri nagusiak, mundu zabaleko uharteak, santutegiko izenak, Greziako eta Erromako pertsonaia mitologikoak, antzinateko hirien
|
euskarazko
izenak. Onomastika batzordeak Euskara Batuko batzordearen bidez batzarrari proposatutako izendegi ugariak Euskaltzaindiaren arauen artean daude geroztik.
|
|
|
Aldaketa, ilusio eta nahasmendu handiko garaiak egokitu zitzaizkion euskarazko kulturgintzari eta oro har euskarazko prentsari 1970eko hamarkadan. Ikurriña edukitzea bera delitu zen garaietan, Francoren diktadurak
|
euskarazko
izenak jartzea bera ezinezko egiten zuenean, ez partidu politikorik eta ez sindikaturik ez zenean, legezko hiru hitzengatik gobernuak bat espetxera zezakeenean, edo aldizkari bat itxi edo multa gogorrez zigortu, garai trumoitsu haietan kazetaritza egin zuen gure gizonak.
|
|
|
Haren aburuz, horretan laguntzen zuen Kafe Antzokiak. Guk, euskaldunak garenok, munduari, koloretako mundu horri, gure kolorea ematen diogu; eta kolore horrek
|
euskara
izena du. Antzokiaren eta bihotzarekin arteko lotura egin du Porrotxek.
|
|
|
Urte hartako atxilotuen zerrenda Parisko artxibotik bildu ahal izan du Nicole Lougarotek. Zerrenda horretan ikus daitekeenez, kasik denek
|
euskarazko
izenak zituzten. Atxilotuak Louisianara eramatekoak zituzten.
|
|
|
Bilboko 31 lorategi hauetan badira lorerik ez dutenak ere.
|
Euskarazko
izena loreei lotuta dagoen arren, Balmorik ez du uste derrigorrean hala izan behar duenik. Berak hainbat sortu ditu lorerik gabe.
|
|
|
2005az geroztik desagertu egin dira Iruñeko hainbat auzoren
|
euskarazko
izenak hiriko planoetatik. Udalaren erabakia dago aldaketaren atzean, itxuraz.
|
|
|
Rochapea, San Jorge, San Juan... bakarrik ageri dira egun, lehen lagun zituzten Arrotxapea, Sanduzelai eta Donibane gabe. Auzoen
|
euskarazko
izenik gabe, alegia.
|
|
|
Buztintxuri, Azpilagaña, Mendebaldea, Ermitagaña, Aranzadi, Mugazuri eta Iturriapurria dira mapan aurki daitezkeen beste
|
euskarazko
izenak. Euskara hutsean, lekuaren izena hala mantendu delako, eta, beraz, gaztelerazko izenik ez dutenak.
|
|
|
|
Euskarazko
izena galdu dute era berean 1go eta 2 Zabalguneak, Arrotxapeak, Donibanek, Txantreak, Etxabakoitzek eta Andra Maria Erreginak. Letra nabarmenez ageri diren izenak baino ez dira horiek, ordea.
|
|
|
Letra nabarmenez ageri diren izenak baino ez dira horiek, ordea. Gehiago dira
|
euskarazko
izena galdu duten gune, mendi eta muinoak, hain nabarmenak ez diren arren. Santa Luzia (Santa Lucia), San Makai (San Macario), Biritxitu (Berichitos), Ipar eta Hego Etxabakoitz (Echavacoiz norte eta sur), Azella (Acella), Gurutzetxikia (La Cruz Blanca), Ezkaba (Ezcaba)...
|
|
|
Auzoen
|
euskarazko
izenik ez agertzea ez da akats puntual bat, errore bat. Erabaki baten ondorio baizik.
|
|
|
Salaketa horri erantzunez, aste honetan bertan kendu du berriz ere Udalak Kale Nagusiko gaztelera hutseko txartela, haren ordez, berriz
|
euskarazko
izena ere ageri duen bat jartzeko. Hutsunea dago, oraingoz, ordea.
|
|
|
–Aldaketa, ilusio eta nahasmendu handiko garaiak egokitu zitzaizkion euskarazko kulturgintzari eta, oro har, euskarazko prentsari 1970eko hamarkadan?, argudiatu zuen Argia astekariak, Atxagari saria eman zionean. . Ikurrina edukitzea bera delitu zen garaietan, Francoren diktadurak
|
euskarazko
izenak jartzea bera ezinezko egiten zuenean, ez alderdi politikorik eta ez sindikaturik ez zenean, legezko hiru hitzengatik gobernuak bat espetxera zezakeenean, edo aldizkari bat itxi edo multa gogorrez zigortu, garai trumoitsu haietan, kazetaritza egin zuen gure gizonak?.
|
|
|
Norberaren esku dagoena ikaragarria da hizkuntza kontuetan, ikaragarria euskararen eta euskal gizartearen kasuan: ez bitza, arren, inork, ez behintzat
|
euskararen
izenean, erruak eta gabeziak hirugarren batzuen bizkar bota, norberaren erantzukizunak indargabetu eta hiztunen erosokeriarako bide emanez.
|
|
|
Ez dezagun uste izan atzera bueltarik gabeko puntuan gaudela. Arduraz jokatuko badugu, ez ditzagun hizkuntzen bilakaeran eragiten duten faktoreak ezkutatu, ez behintzat
|
euskararen
izenean.
|
|
|
euskal herritarrek bere egin dezaten hizkuntza bizikidetzaren auzia. Garaia da"
|
euskararen
izenean egiten diren diskriminazioak" behin eta berriz salatu eta errepikatzea euren euskararekiko atxikimendu apala, edo epela, ezkutatzeko mozorrotzat erabiltzeari utz diezaioten.
|
|
|
Euskaltzaindiak orain arte erabaki dituen arauak kontsulta daitezke, besteak beste: " Munduko estatu izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak" (38)," Santutegiko izen ohikoenak" (66)," Latin eta greziar pertsona izen klasikoak euskaraz emateko irizpideei buruzko erabakia" (76)," Euskal Herria izena" (139)," Antzinateko hirien
|
euskarazko
izenak" (147)," Espainia Frantzietako eskualdeen izenak" (151)," Europako eskualde historiko politiko nagusiak" (154)," Nafarroako udal izendegia" (155).
|
|
2010
|
|
|
EITBko Euskara Sailak 2010eko Zinemaldiko film eta sarien
|
euskarazko
izen zuzenak batu ditu zerrenda honetan, kazetarien esku jartzeko.
|
|
|
Gaztelaniazko sensitiva eta dormidera, frantsesezko honteuse, alemanezko schamhaft eta beste hitz asko azaltzen dira landarearen izen arruntetan, eta kasu guztietan esan nahi du sentikor edo lotsati.
|
Euskarazko
izena ere adierazgarria da: minbera.
|
|
|
Eskumen horiek berreskuratu artean ez dugu onikizango, bere esanean.
|
Euskararen
izenean edozein atropello egiten da eskoletan.
|
|
|
Ikurrina bera edukitzea delitu zen. Haurrei
|
euskarazko
izenak jartzea ezinezko egiten zuen erregimenak. Alderdi politikoak legez kanpo zeuden oraindik.
|
|
|
Jantzi, opari, jostailu eta kirol dendetan ebakigarriak banatu dituzte, bezeroei oparitzeko. Horiekin, hainbat jantzien
|
euskarazko
izenak zabaldu nahi dituzte. Halaber, udalerriko saltokietan euskaraz eskatzea eta erostea bultzatu nahi dute," gure konpromisoa euskaraz bizi ahal izateko urratsak ematen segitzea baita", Koldo Iturbe zinegotziak adierazi duenez.
|
|
|
Gutuna izan eta aste bat berantago estreinatzen dute egoitza.
|
Euskarazko
izena bakarrik atxikitzen du elkartean: Euskal Herriko Laborantza Ganbera.
|
|
|
Berorrek lortu zuen herriko elizan bere seme alabentzako euskarazko doktrina ematea, Leon XIII Aita Santuaren sasoitik etorri eta Itsasondon" doktriña berrie" izenez ezaguna zen doktrina herriko apaiza karlista erdaltzaleen gogo eta iritziaren aurka. Baserriz baserri ere ibili izan zen baserritarrek euren seme alabei
|
euskarazko
izenak ipin ziezazkieten ahaleginetan. Juan Iñaki, Gurutz, Andoni, Edurne, Terese, Imanol, Kelmen, Arantza eta Jokin, Sarasola Martinez familiaren seme alaben izenak ere badira gogo euskaltzale horren adibide garbia.
|
|
|
Diru faltsu haien
|
euskarazko
izen bila
|
|
|
Joseph Fagoaga oiartzuarra eta eskribauaren seme Juan Fermin Goizueta testigu zituztela aztertu zuten Elamako tresneria eta burdineria guzia, baina hemen ezin hasi ni zerrenda osoa sartzen. Hara
|
euskarazko
izenak ageri direneko pasarte moxtu batzuk:
|
|
|
Erroldan
|
euskarazko
izena onartu zioten azkenetakoa izan zinen, ezta?
|
|
|
Baina gauzak ez dira berehala egun batetik bestera egiten. Ikusten da erregistroa oraindik lehengo irizpide malguekin zegoela, eta niri eta abuztuan bataiatu zuten haur bati
|
euskarazko
izena eman zitzaigun, erdarazkoaren aurretik. Beste hiru lau bazeuden altxamendua baino lehenagotik.
|
|
|
Beste hiru lau bazeuden altxamendua baino lehenagotik. Ni, orduan,
|
euskarazko
izenarekin gelditu nintzen eta, parentesian, erdarazkoa: " Joseba Mirena (Jose Maria)".
|
|
|
" Ainhoako ostatua uste nuen baino hobea zen, oso afari ona eta ohe garbiak aurkitu genituen; arratsaldea eman genuen ostatuko jendeari gauzen
|
Euskarazko
izenak galdeginez, hemen batzuk emango ditut nere kontakizuna irakur lezaketen ikusnahiei erakusteko, edo beharra dutenei.
|
|
|
|
Euskarazko
izen arrunta zenbaitetan erdarazko izen berezi bilakatu da. Ezkarozen (N)" la fuente Iturri" deitzen dute herriko iturri bat.
|
|
2011
|
|
|
«Izen horiek euskaraz ea erabili diren ikertzen dugu. Palestinako eta Israelgo leku askoren izenak, adibidez, eliza testuetan agertzen dira», azaldu du Mujikak.Libanoko eta Siriako hiri, mendi eta aintzira nagusien
|
euskarazko
izenak adostu zituzten atzo. Beste zailtasun bat dute herrialde horiek, arabiera transkribatzeko hizkuntza bihurria suertatzen baita.
|
|
|
Jendeari no le suena(
|
euskarazko
izenak)".
|
|
|
Euskarazko kanta jarri aurretik" euskal kanta" esaten dute. Erdaldunak naturaltasun hutsez jartzen dituzten bitartean
|
euskarazkoari
izen abizenak jartzen dizkiote. Ez dut uste horrek mesede askorik egiten dionik euskal musikari.
|
|
|
" Umetxu bat ixaten dabenian, beriala euzkerazko ixenakaz ugutzau edo batiyauten dabe, ta gero erderea irakasten dautsae, ta euzkera bixi dan ala ez ezta gauza eurentzat. Eta ederra da gero,
|
euzkeraz
ixena eruan eta euzkera ez jakitia. Ori zer dala ta?
|
|
|
Lekukoei entzunda dakigu, inoiz eleizara bidean eztabaidan be joan zirala bat baino gehiago, izen bat ala bestea ipini ebatzi ezinik.
|
Euskerazko
izen barriak agertzen hasi ziranean, abadeak apur bat atzez edo kontra egon ei ziran. Esaterako, gure lekuko baten ilobarentzat pentsauriko izena gaitzetsi ei eban behin abadeak.
|
|
|
Esaterako, gure lekuko baten ilobarentzat pentsauriko izena gaitzetsi ei eban behin abadeak. Umeari ipini gura eutsien
|
euskerazko
izena ez ei zan santutegian agiri, eta abadeak ez ei eban ontzat emon. Gure lekukoak, umie bera ixengo da santue eran tzunda konpondu ei eban auzia.
|
|
|
Euskerazko izenakaz Busturian be aldaketak egin ziran. Errepublika denporan jaio eta
|
euskerazko
izena ipini eutseen umeei, eskolara orduan izenok erderatu edo aldatu egin eutseezan gerraostean. Busturiko kasuak aitatzeko:
|
|
|
Baina, osaba, zer nahi duzu esatea, nik uste Sao Tomen
|
euskarazko
izena erabiltzen hasi zenuketela. Horrek bai duela portugex doinua.
|
|
|
Birjiliok irudikatu zidan tramankulu hura gaztelaniazko, rueca? hitzarekin erlazionatu nuen beti, baina ez nuen inoiz
|
euskarazko
izenik entzun, agian ez nuelako argazkitan baino ikusi. Mojekin hitz egin eta bat lortzen saiatuko nintzela agindu nion, baina zertarako zen jakin beharra nuela, azalpenik eskatzen bazidaten edo.
|
|
|
Erantzuna: Biak
|
euskarazko
izenak dira: Bilbo eta Bilbao.
|
|
|
Oñatin sortu zen, beraz, Comité de estudio de las necesidades universitarias en relación con la cultura vasca. Batzordearen
|
euskarazko
izena gerora jarri zen eta modu desberdinetara idatzita aurkitu dugu: Euskal Kulturarekiko UnibertsitateBeharrizanen Lantaldea edo Euskal Kulturaren Beharrizan Unibertsitarioetarako Lantaldea (aurrerantzean guretzat Beharrizanen Lantaldea).
|
|
|
Baina gaztelaniaz ez bageneki, zer? Irudika genezake erantzuna, beste hizkuntza batean
|
euskarazko
izen bat lagun ulertzen ez dugun azalpen bat ikusiko bagenu. Hor euskarazkoak hartuko luke funtzio denotatiboa, eta bestea, berriz, itsu eta mutu geratuko litzaiguke.
|
|
|
|
Euskarazko
izen hauetan, euskarazko toponimian edo euskal pertsona izenetan gertatzen den bezala, euskarari maiz galarazten zaio esateko gaitasuna, iradokitzera mugatzen da. Esanahiari sor eta lor, hitzen muin esanguratsuari uko eginez, kodea bera sinbolo bihurtzen da.
|
|
|
Hortaz,
|
euskarazko
izenak hautatu edo asmatzerakoan ez dira kontuan hartzen sektore bakoitzeko arauak, modak edo praktikak. Ez dira aintzat hartzen eratze kodeak eta onartu eta ez onartuen izenak bereizten dituztenak.
|
|
|
Dena den, azaldu ditugun iritziak osatu genituzke. Ez da guztiz egia euskaraz sektore araurik ez dagoenik, egia da bai, eskuzabalago jokatzen dela eta horretan diglosia baino ez dela eragile, baina inoiz ere,
|
euskaraz
izenak sortzeko praktiketan nolabaiteko kode eta arau propioak daudela pentsatu nahiko genuke. Eta praktika horiek ez zaizkiola guztiz itsu eta gor euskaraz esaten den horri, ez direla soilik forman geratzen.
|
|
|
Baina gutxienez, arloari edo sektoreari dagokion esanahia dute. Aurrez aurre ditugu, hala ere, erdaraz pentsatu eta entzuten diren
|
euskarazko
izenak, zer esan nahi duten edo esanahi aldetik enpresa jarduerarekin ondo egokitzen diren aztertu barik hautatu eta erabilitako izenak. Bistan da, kasu horietan euskarak ez du barnerik.
|
|
|
Nolabait esatearren, enpresa izenak sortzeko eta erabiltzeko lan banaketa linguistiko bat dugu:
|
euskara
izena sortzeko askotan erabiltzen bada ere, izenarekin batera doan informazio deskriptiboa erdaraz ematen da. Halako kasuetan, beraz, izena euskaraz eta enparau informatiboa, berriz, erdaraz agertzen zaigu.
|
|
|
3 taula.
|
Euskarazko
izenak hainbat sektoretan.
|
|
|
Ikerketa, beraz, zuzen zuzen joan da izenetara eta izendatze praktiketara, honako galdera hauei erantzun guran: enpresa, produktu edo zerbitzu bat merkatura jaulkitzean, zer eginkizun du
|
euskarazko
izen batek, nola sortu izen hura?
|
|
|
nola erabili? zenbat
|
euskarazko
izen dago merkatuan. Eta hori dena xede zabalago batekin:
|