|
2000
|
|
|
Lehengo ikastetxeetatik ez genekien, noski, baina gaurko haur eta gazteen artean ere, zenbatek ikasten du Nafarroari Gaztelako armadak kendu ziola bere burujabetza? (...) Zenbatek daki
|
euskara
nafar gehienena izatetik gutienena izatera agintari espainiar eta espainiarzaleen bortxatze eta zanpatzetik etorri dela? (...) Lotsatu egin luke zenbait gaurko jauntxo agintedunak, gaur euskaldunak lau garela eta euskaragatik lan egitea eta sosa gastatzea baliogabekoa dela erraten duenean.
|
|
|
Bere iritziz, euskalkien etorkizunaz jarduteko, euskalkien iragana ezagutu behar da, bata bestearengandik gertuago zeudelako XVII. mendean gaur egun baino. Eta kasu gehienetan, dugun buruhausterik handiena ez delako
|
euskara
nafarra, giputza edo bizkaitarraren arteko zera hori, euskararen eta gaztelaniaren (edo frantsesaren) arteko gatazka baino. Koldo Zuazok gogorarazten digu euskara batua ez zela asmatu euskalkiak ezgauza zirelako, zazpi herrialdeetako euskaldunek batak besteari eroso ulertzeko baizik.
|
|
2001
|
|
|
|
EUSKARA
NAFARREN HIZKUNTZA DA
|
|
|
|
Euskara
nafarren hizkuntza dela dioen lehenengo dokumentua plazaratu du Mintzoa argitaletxeak. Ale originala 1167 urtekoa da eta Iruñeko katedralean dago gordeta.
|
|
|
Mutatis mutandi (mutandibeharrekoa askotxo dela irudi dezakeen arren) antzak eta berdintasunak topatzen ditugu
|
euskararen
nafar letretan dabilzkigun Jon Alonso eta Mikel Tabernarengan. Biok elkarrekiko dute zientziaren arloko ikasketak eginak izana, lanbidez testu administratiboen euskaratze lanetan aritzea, eta kreaziozko letrenxa rmaren gatibu bizitzea.
|
|
2005
|
|
|
Txostenak ez dio soilik euskararen eskubide unibertsalak ez direla errespetatzen. Inportantea da baita ere kontuan hartzea txostenaren abiapuntua
|
euskararen
nafar legea dela, eta honek inposatzen duen diskriminazioa. Beraz, askoz larriagoa da.
|
|
2006
|
|
|
Teoria horri segituz Pidalen ikasle batek, Sanchez Albornozek, urrats berri bat egin zuen:
|
euskara
nafarrek eraman zuten hiru probintzietara, Antzinate Berantiarrean edo Erdi Aroaren hasieran gauzatutako hedapen fase batean; beraz, erromatarren garaian Araba, adibidez, ez zen euskalduna, Errioxa bezala. Teoria horrek izan zezakeen oinarri zientifikoa alde batera utzita (eta ez da txantxetakoa, nahiz eta gaur egun ia inork ez duen defenditzen) nabarmena da Menendez Pidalek eta Sanchez Albornozen teoria zientifikoek helburu politiko ideologiko garbi bat zeukatela:
|
|
2007
|
|
|
Iruñerria gaur euskalduna izanen balitz duela berrehun urte bezala, alegia,
|
euskara
nafar gehienen hizkuntza izanen balitz, hizkuntza liskarra areagotuko zatekeen eta erdaldunek beren tolerantzia frogatu zuketen, euskaldunek" masa kritikoa" gainditurik. Ez naiz ahoberokeriaz ari:
|
|
2008
|
|
|
Hainbat eskualdetako
|
euskara
nafarra ez da ezagutzen. Baina, oro har, dialekto logia lan sakon eta zehatzak egin dira (Leitza Areso, Arano Goizueta, Baztan, Ultzama, Sakana, Aezkoa...) eta beste batzuk ere bidean daude.
|
|
|
2007ko iraila: Euskarabidea sortu zen, hasiera batean,
|
Euskararen
Nafar Institutua (Enai) deitzen zena. Erakundea Carlos Perez Nievas (CDN) buru duen Hezkuntza departamentuaren menpe dago.
|
|
|
Ikasturte berrira begira lan talde berria nahi dutela dirudi, eta egoki ikusten ez dituzten izenak baztertzen ari direla. Kalitate eta Berdintasun zerbitzuko Rafael Rodriguez Natera ere berriki bota du kargutik Perez Nievasek, eta Xabier Azanza Euskarabidea
|
Euskararen
Nafar Institutuko zuzendariak kargutik kendu zuen lehengo astean Mikel Aranburu Zudaire, erakundeko Aholkularitza eta Ikerketa Zerbitzuko zuzendaria. «Pertsona ona, oso langilea eta euskaltzalea da, baina ez dugu bat egin», azaldu zuen Azanzak.
|
|
|
Presidentzia, Justizia eta Barne departamentuak egin du foru dekretuaren zirriborroa, eta Euskarabideak dagoeneko egin du horri buruzko txostena. Txosten hori, hain zuzen ere,
|
Euskararen
Nafar Kotseilura pasatuko da, hark irizpena egin dezan. Zehazki, irailaren 23an aztertuko du Euskararen Nafar Kontseiluak testua, eta kideek urriaren 15a arteko epea izanen dute zuzenketak aurkezteko.
|
|
|
Txosten hori, hain zuzen ere, Euskararen Nafar Kotseilura pasatuko da, hark irizpena egin dezan. Zehazki, irailaren 23an aztertuko du
|
Euskararen
Nafar Kontseiluak testua, eta kideek urriaren 15a arteko epea izanen dute zuzenketak aurkezteko. Nafarroako Gobernuak dekretua behin betiko onartu baino lehen, halaber, Nafarroako Kontseiluak beste txosten bat egin du.
|
|
|
|
Euskararen
Nafar Kontseiluak euskara eremu guztietako lanpostu publikoetan balioesteko eskatu du
|
|
|
|
Euskararen
Nafar Kontseiluak atzo egindako bileran erabakitakoaren arabera, euskara gehiago balioetsi behar da administrazioan; Nafarroako Gobernuak alor hori arautzeko berriki egin duen dekretuaren zirriborroan azaltzen dena baino gehiago balioetsi behar da, hain justu.
|
|
|
Hala ere, ehun kidetik gora dituen
|
Euskararen
Nafar Kontseiluaren esana ez da loteslea; horrenbestez, Nafarroako Gobernuak izanen du dekretua egiteko azken hitza. Foru Gobernuko Hezkuntza departamentuaren barruan dagoen Euskarabideak, bere partez, dagoeneko eman dio oniritzia Gobernuak egindako dekretuaren zirriborroari.
|
|
|
|
Euskararen
Nafar Kontseilua atzo bildu zen Foru Gobernuak egindako dekretuaren zirriborroa eztabaidatzeko, eta guztira zazpi zuzenketa aurkeztu zituzten. Hala, besteak beste, Nafarroako Ikastolen Elkarteko, AEK ko, Euskaltzaindiko, Eusko Ikaskuntzako eta NUPeko ordezkariek aurkeztutako zuzenketak onartu zituzten, hain zuen ere, euskara administrazioko lanpostuetan gehiago balioesteko eskatzen zuten zuzenketak.
|
|
|
Patxi Salaberri euskaltzain, katedradun eta
|
Euskararen
Nafar Kontseiluko kideak balorazio baikorra egin zuen atzo erakundearen bileraren emaitzaren aurrean. «Hala ere, berri pozgarriagoa litzateke Nafarroako Gobernuak gure zuzenketak onartzea», onartu zuen.
|
|
2009
|
|
|
Pedro Pegenautek bultzatutako legezko kontrarreformak zutik dirau, aldaketa positiborako inolako zantzurik gabe. Euskarabideak aldaketarako egindako iragartze hantuste haiek,
|
Euskararen
Nafar Kontseiluak bere garaian zuzendutakoak, lotan daude, auskalo zein tiraderatan ahazturik. Areago, Nafarroako Gobernuak onetsi duen azken enpleguko eskaintza publikoa (OPE) kontraesanean dago Euskarabideak iragarri zuenarekin:
|
|
2010
|
|
|
Hasteko, 20 urteotan nafarrak 527.318 izatetik 636.038 izatera pasatu dira(% 21eko hazkundea). ...batetik, etorkinen etorrerak populazioa handitu du eta, euskaldunek ere kopuruan gora egin badute ere, nafarroako populazio osoarekiko duten pisu erlatiboa ez da horren neurrian hazi. gainera, immigrazioaren aitzineko hizkuntza politikari dagokionez, nafarroako gobernuak ezein neurri ez du hartu etorkinen etorrera handiak bertako mintzaira demolinguistikoki eta soziofuntzionalki ahul ez dezala eta
|
euskara
nafar berriei integraziobide gerta dakiela. bertze alde batetik, ikusiko dugun bezala, azken hamarkadetan hizkuntzaren berreskurapen demografikoa belaunaldi gazteetan gertatu da nabarmenen baina jaiotza tasa apalagatik euskaldunen hazkunde demografikoa ez da espero zitekeen bezain handia izan. euskaldunen banaketa geografikoak ere ez du alde jokatu Mendialdeak, bertako euskarari eutsi dion eta eu...
|
|
|
Maiorga Ramirez Nafarroa Bairen parlamentariak proposamenaren aldeko tartean azaldu duenez,
|
euskara
nafar ororen hizkuntza da. Hala ere, Euskararen Legeak hizkuntza babestu, zaindu eta zabaldu beharrean, murriztu, mugatu eta hizkuntzaren eskubideak murrizten ditu, eta horren ondorioz, lehen, bigarren eta hirugarren mailako nafarrak sortzen dira hizkuntza eskubideen arabera, Ramirezek azaldu duenez.
|
|
2012
|
|
|
2008tik aurrera Nafarroako hizkuntza politikaren ardura Euskarabidea Instituto Navarro del Vascuence izeneko erakundearen gain dago, izen horrekinbirbatailatzen baita ordura arte
|
Euskararen
Nafar Institutua izandakoa. Lau diraharen lan ildo nagusiak:
|
|
2013
|
|
|
Nafarroako ipar mendebaleko ibar horiek Iruñea eta Tolosa lotzen zituen bide zaharrean daude, eta kokagune horrek zeharo baldintzatu du herri horietako bizimodua eta, jakina, baita hizkuntza ere. Horregatik,
|
euskara
nafarraren zein Euskal Herriko erdialdeko euskararen ezaugarriek Nafarroako ipar mendebalean bat egiten dute.
|
|
2014
|
|
|
Helmuga hizkuntza bera da: euskararen historia, iraupen eta galerarekin zerikusia duten testuak dira nagusi, baina euskal mintzoen egungo mugek ere badute tartea, hau da,
|
euskara
nafarra paperean nahiz sarean ezagutzeko baliabideek eta beste zenbait alorrek. Ez da sobera blog zaharra, duela urtebete eskas hasi bainintzen honetan.
|
|
|
Halaber, Zuazok (2008) ere bere sailkapenean dialekto bakartzat hartu dueta
|
euskara
nafarra izendapena eman dio, nahiz eta bere baitan nortasun handikohizkerak daudela aitortu. Nolanahi ere, kontuan izan behar dugu Zuazok beresailkapena egin zuenean hegoaldeko hizkera eremu askotan hila eta beste eremubatzuetan erdi hila zela.
|
|
|
Bestalde, hiru azpieuskalki bereizten ditu nafarrerarenbarnean eta, Bonaparteren antzera, dialekto honetatik kanpo utzi ditu erronkarieraeta zaraitzuera; horiek ekialdeko nafarrera izeneko dialekto beregaina osatuko luketeharen ustez. Beraz, Zuazok
|
euskara
nafarra Sakanan, Bortzirietan, Malerrekan, Ultzaman, Atetzen, Esteribarren eta Erroibarren hitz egiten den euskarari esaten dio.Era berean, tarteko hizkeratzat hartzen ditu Baztan, Aezkoa eta Burundako hizkerak.Hortaz, euskara nafarretik kanpo leudeke zaraitzuera eta erronkarierarekin bateraBasaburua Handiko eta Ttikiko (Goizueta eta Beintza salbu), Imozko (Muskitzsalbu), Larraungo, Araitzeko, Ur... Bonapartekez bezala, euskara nafarra dialekto bakarra dela uste izateaz gain, Zuazok (2003: 104) hiru azpieuskalkitan bereizten du:
|
|
|
Bestalde, hiru azpieuskalki bereizten ditu nafarrerarenbarnean eta, Bonaparteren antzera, dialekto honetatik kanpo utzi ditu erronkarieraeta zaraitzuera; horiek ekialdeko nafarrera izeneko dialekto beregaina osatuko luketeharen ustez. Beraz, Zuazok euskara nafarra Sakanan, Bortzirietan, Malerrekan, Ultzaman, Atetzen, Esteribarren eta Erroibarren hitz egiten den euskarari esaten dio.Era berean, tarteko hizkeratzat hartzen ditu Baztan, Aezkoa eta Burundako hizkerak.Hortaz,
|
euskara
nafarretik kanpo leudeke zaraitzuera eta erronkarierarekin bateraBasaburua Handiko eta Ttikiko (Goizueta eta Beintza salbu), Imozko (Muskitzsalbu), Larraungo, Araitzeko, Urdazubiko eta Zugarramurdiko hizkerak. Bonapartekez bezala, euskara nafarra dialekto bakarra dela uste izateaz gain, Zuazok (2003: 104) hiru azpieuskalkitan bereizten du:
|
|
|
Beraz, Zuazok euskara nafarra Sakanan, Bortzirietan, Malerrekan, Ultzaman, Atetzen, Esteribarren eta Erroibarren hitz egiten den euskarari esaten dio.Era berean, tarteko hizkeratzat hartzen ditu Baztan, Aezkoa eta Burundako hizkerak.Hortaz, euskara nafarretik kanpo leudeke zaraitzuera eta erronkarierarekin bateraBasaburua Handiko eta Ttikiko (Goizueta eta Beintza salbu), Imozko (Muskitzsalbu), Larraungo, Araitzeko, Urdazubiko eta Zugarramurdiko hizkerak. Bonapartekez bezala,
|
euskara
nafarra dialekto bakarra dela uste izateaz gain, Zuazok (2003: 104) hiru azpieuskalkitan bereizten du: sartaldekoa, erdigunekoa eta sortaldekoa; era berean, sartaldekoaren barruan ipar sartaldea eta hego sartaldea bereizten ditu.
|
|
2015
|
|
|
Alderdi euskaldunekin hartu emana duten eskualde erdaldunetan, berriz, hauek haiengana hurbiltzen ahalegindu behar genuke: Sartagudan, esate baterako,
|
euskara
nafarra da iparra, euskara bizkaitarra Santurtzin eta euskara nafar lapurtarra Baionan.
|
|
|
Alderdi euskaldunekin hartu emana duten eskualde erdaldunetan, berriz, hauek haiengana hurbiltzen ahalegindu behar genuke: Sartagudan, esate baterako, euskara nafarra da iparra, euskara bizkaitarra Santurtzin eta
|
euskara
nafar lapurtarra Baionan.
|
|
|
Erronkarin hasi, eta Luzaidera, Zugarramurdira, Berara, Aranora, Aresora, Atallura edo Urdiaina bada aldea. Ez da hor erraza
|
euskara
nafar bakarra egituratzea. Mendebaleko euskara da, berriz, bigarren kasuko adibidea:
|
|
|
Iparraldekoak dira alta hitza eta bildu sosa egitura, Hegoaldean, gehienbat, aldiz edo ordea, eta bildutako sosa edo bildu zen sosa esan ohi direnak. Ipar Euskal Herrian eta
|
euskara
nafarrean erabiltzen da, berriz, eraikitzen ahal da egitura, eraiki daiteke edo eraiki ahal da esamoldeen baliokidea. Horretan guztian bada, beraz, batasuna.
|
|
|
Mendebala eta erdialdea/ Iparraldea eta
|
euskara
nafarra
|
|
|
Gipuzkoari dagokionez, Urolaldea eta Goierri daude sartaldean; Beterri eta Tolosaldea sortaldean. Nafarroari begiratzen badiogu, Iruñe inguruan ezar dezakegu bien arteko muga; haren mendebalera eta ekialdera zabaltzen dira
|
euskara
nafarraren azpieuskalki biak.
|
|
|
Ezkaroztarra tratua egina baitzegoen Jesus Aizpunekin: emisora ez zen inondik inora legeztatuko; aria horretaz Jose Maria Satrustegik eman zuen dimisioa
|
Euskararen
Nafar Kontseiluan, Kultura kontseilari Roman Felonesi jakinaraziz: Hortzetan harrapaturik, badakigu otsoaren berri.
|
|
2016
|
|
|
Nafarroako Gobernua (Euskarabidea
|
Euskararen
Nafar Institutua) (2017). Nafarroako Gobernua (Euskarabidea Euskararen Nafar Institutua), Eusko Jaurlaritza (Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza), Euskararen Erakunde Publikoa Office Public de la Langue Basque, Iruña, 2017ko urtarrilaren 19a.
|
|
|
Nafarroako Gobernua (Euskarabidea Euskararen Nafar Institutua) (2017). Nafarroako Gobernua (Euskarabidea
|
Euskararen
Nafar Institutua), Eusko Jaurlaritza (Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza), Euskararen Erakunde Publikoa Office Public de la Langue Basque, Iruña, 2017ko urtarrilaren 19a. VI. Inkesta Soziolinguistikoa Nafarroako Foru Komunitateahttp://www.euskarabidea.es/fitxategiak/ irudiak/ fckeditor/ NAF Inkesta%202016%20euskaraz.pdf
|
|
|
|
Euskararen
nafar unibertso murriztuan berebiziko nortasunez gailendu zitzaigun Damaso Legaz, nahiz egia esan, arras lan gutxi argitaratu zuen. Nafarroako Aldundiak deitu euskara katedraduna aukeratzeko epai mahaikidea izan zen, baita orduko hainbat sariketa literariotan ere; Euskara Elkartekidea sorreratik beretik izan genuen, Campionendako kolaboratzaile aparta izan zela.
|
|
2017
|
|
|
Santazilia, E,, 2015,. Garai arkaikoko
|
euskara
nafarraren lekukotasun berriak: gehiketak eta zuzenketak F. Maioraren liburuari?, FLV 119.
|
|
|
Guztira 131.867 euro banatzeko laguntzen deialdia argitaratu du gaur Nafarroako Aldizkari Ofizialak. Hala, Euskarabidea
|
Euskararen
Nafar Institutuak lurraldean kokaturiko entitate juridikoek helduei euskaraz irakasteko 2015eko urritik abendura bitarteko laguntzen deialdia onetsi du.
|
|
|
Zalantzarik gabe,
|
Euskararen
Nafar Kontseiluak aho batez eta, ondotik, Nafarroako Gobernuak onartutako plana urrats garrantzitsua da Nafarroarako eta, bereziki, Nafarroan euskara ikasi eta erabili nahi duten guztiendako. Urrats kualitatiboa, errealista eta egingarria den aldetik.
|
|
|
Kalean gero eta gehiago entzuten da euskara, euskararen presentzia, nolabait esateko, zabaldu egin da kalean, eta jendearen jarrera euskararekiko ere aldatuz doa, biztanleriaren %37, 6k du euskararen erabilera sustatzearen aldeko jarrera. Zer nolako harremanak ditu Udalak
|
Euskararen
Nafar Kontseiluarekin? (asmo edo proiektu komunik bai?) Harremana badago, baina harreman hori ez da ofizialki hitzarmen batean gauzatu.
|
|
|
Mikel Arregi (Euskarabidea
|
Euskararen
Nafar Institutuaren zuzendaria): –Egitasmo garrantzitsua da, baita Nafarroan ere, non euskaldunen kopuruak gora egin duen azken urteotan.
|
|
|
Bertan zehaztutako egin beharren artean jasotzen dira “hizkuntza dinamizazioko prestakuntza ekintzak egitea monitore, hezitzaile, entrenatzaile eta antzekoekin, egiten dituzten ekintzetan euskararen erabilera susta dezaten” eta “monitore, hezitzaile eta entrenatzaileei hizkuntza prestakuntza teknikoa eta baliabideak ematea (bereiazko hiztegiak, ikastaroak, materialak eta abar). Horrela, Euskarabidea
|
Euskararen
Nafar Institutuak begiratzaileendako 9 ikastaro antolatzea erabaki du, Dindaia fundazioaren bidez, eta horietako bat Altsasun eginen da, Sakanako Mankomunitatearen eta Altsasuko Udalaren laguntzarekin. Begiraleak eragile:
|
|
2018
|
|
|
Euskararen Aholku Batzordean Iruñeko gobernuko eta EEPko ordezkariak sartu ditu Jaurlaritzak. Bidenabar, Euskarabideak
|
Euskararen
Nafar Kontseiluan ere euskalgintzako kide gehiago sartu ditu.
|
|
|
— ‘Zertan den euskararen sustapena Euskal Herriko hiru eremu administratiboetan Miren Dobaran Urrutia (Hizkuntza Politikarako sailburuordea. Eusko Jaurlaritza), Mikel Arregi Perez (Euskarabidea
|
Euskararen
Nafar Institutuko zuzendari kudeatzaileaNafarroako Gobernua) eta Mathieu Bergé (Euskararen Erakunde Publikoko (EEP) ordezkaria).
|
|
|
Mahai inguruan Ipar Euskal Herria ordezkatu Mathieu Bergéki esan zuen nerabezaro betean daudela berean hizkuntza politika eta, horrenbestez, euskararen erabileraren sustapen publikoa, nerabezaroak berezkoak dituen gorabehera guztiekin. Aurreneko urratsetan da Nafarroan hizkuntza politika, oinez ikasten, Nafarroako Gobernuko Euskarabidea
|
Euskararen
Nafar Institutuko zuzendari kudeatzaile Mikel Arregiren hitzetan. Euskal
|
|
|
Orain arte saiatu gara gehienbat gizarte eragileentzako laguntzak berreskuratzen eta, alde horretatik, gizarte eragileei begira modu nahiko pasiboan egin dugu lan. Aurrera begira, erakunde oso formala izan den
|
Euskararen
Nafar Kontseiluaren egitura aldatu nahi duguii. Orain arte 22 kide ditu, aurrerantzean 35 izango ditu, eta euskararen aldeko politikak garatzen dituzten elkarteak bi kide izan beharrean zazpi izango dituzte. Horrez gain, erakundearen funtzionamendua aldatuko dugu, gizarte eragile gehiagok izan dezaten parte hartzeko aukera.
|
|
|
2 Nafarroako Gobernuak 2017ko irailaren 6an onartu zuen
|
Euskararen
Nafar Kontseiluaren araudi berria.
|
|
|
Euskara Nafarroa osoaren eta nafar guztien eta bakoitzaren hizkuntza denez gero,
|
euskararekiko
nafar guztiek duten eskubidea, berdintasuna eta askatasuna bermatzea eskatzen dio lege berriari Euskaltzaindiak.
|
|
|
...zaldu dituzte, besteak beste, Euskaltzaindiaren izaera eta zeregina, Nafarroako Foru Komunitatean urteetan zehar izan duen parte hartzea eta, beti Akademiaren ikuspuntutik, egin nahi den lege berri horrek bete lituzkeen printzipio edota oinarri nagusiak.Hona hemen Euskaltzaindiak lege berriari egiten dizkion eskariak: Euskara Nafarroa osoaren eta nafar guztien eta bakoitzaren hizkuntza denez gero,
|
euskararekiko
nafar guztiek duten eskubidea, berdintasuna eta askatasuna bermatzea. Euskara Nafarroa osoaren eta nafar guztien eta bakoitzaren hizkuntza denez gero, euskararekiko nafar guztiek duten eskubidea, berdintasuna eta askatasuna bermatzea. Euskara berreskuratzeko eta garatzeko babesa Nafarroa osoan. Horretarako, argi eta garbi ezarri lirateke euskara sustatu eta erabiltzeko baliabideak, euskara jakin eta erabiltzeko neurriak eta, aldi berean, erabat saihestu, hizkuntza dela-eta izan daitezkeen bazterketak. Euskararen ikaskuntza eta erabilera bermatu behar dira, herritar bakoitzak hautatzeko duen eskubidea errespetatuz.
|
|
|
...ntutik, egin nahi den lege berri horrek bete lituzkeen printzipio edota oinarri nagusiak.Hona hemen Euskaltzaindiak lege berriari egiten dizkion eskariak: Euskara Nafarroa osoaren eta nafar guztien eta bakoitzaren hizkuntza denez gero, euskararekiko nafar guztiek duten eskubidea, berdintasuna eta askatasuna bermatzea. Euskara Nafarroa osoaren eta nafar guztien eta bakoitzaren hizkuntza denez gero,
|
euskararekiko
nafar guztiek duten eskubidea, berdintasuna eta askatasuna bermatzea. Euskara berreskuratzeko eta garatzeko babesa Nafarroa osoan. Horretarako, argi eta garbi ezarri lirateke euskara sustatu eta erabiltzeko baliabideak, euskara jakin eta erabiltzeko neurriak eta, aldi berean, erabat saihestu, hizkuntza dela-eta izan daitezkeen bazterketak. Euskararen ikaskuntza eta erabilera bermatu behar dira, herritar bakoitzak hautatzeko duen eskubidea errespetatuz.
|
|
|
Atzoko aurkezpen ekitaldian, hamaika lagun horiekin batera, honakoak ere izan ziren: Arrate Illaro, Euskatzaleen Topaguneko kidea eta Euskaraldiaren koordinatzailea, Miren Dobaran, Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako sailburuordea, Mikel Arregi, Euskarabidea/
|
Euskararen
Nafar Institutuko zuzendaria eta Iker Martinez de Lagos Euskaltzaleen Topaguneko zuzendaritzako kidea.
|
|
|
Santazilia, E. (2006) Irunberriko toponimiaz. Ekialde, 5, 19 (2015) Garai arkaikoko
|
euskara
nafarraren lekukotasun berriak: gehiketak eta zuzenketak F. Maioraren liburuari.
|
|
|
, 2015," Garai arkaikoko
|
euskara
nafarraren lekukotasun berriak: gehiketak eta zuzenketak F. Maioraren liburuari", FLV, 119 (2015) 109
|
|
|
, 2017," Orye, lagunac.
|
Euskara
nafarraren aztarnak XVI. mendeko hiru sorginkeria auzibidetan", RIEV, 62 (2017).
|
|
|
Frankotan aipatu dugunez, ene espero dugu garai horretan euskararen eremu osoan Mounole & Lakarra, 2018, 424) eta, gainera, hemen bezala, Linschmann Aresti legea betez (Reguero, 2017, § 3.3.2) 7 Orobat,
|
euskara
nafar arkaikoan [e> i/_ a] tankerako disimilazioak (jendia) ez ditugu kausitzen ahal, egungo Urdiaingo euskaran ohikoak badira ere, are XIX. mende erdialdean Bonapartek tokiko euskara jaso zuenean ere (Zuazo, 2010, 40).
|
|
2019
|
|
|
Estitxu Alkorta Eusko Jaurlaritzako Euskara Sustatzeko zuzendariak aurkeztu du Udaltop, Mikel Arregi Euskarabidea
|
Euskararen
Nafar Institutuko zuzendariarekin eta Beñat Arratibe Euskal Elkargoko Hizkuntza Politikarako arduradunarekin batera. Elkarlanaren garrantzia nabarmendu du Lasarte Oriakoak:
|
|
|
–
|
Euskara
nafar guztien kultur ondarea.
|
|
|
Ekitaldian Herritarrekiko eta Erakundeekiko Harremanetako kontseilari Ana Ollok eta Euskarabidea
|
Euskararen
Nafar Institutuko zuzendari Mikel Arregik parte hartu dute. Euskaltzaindiaren aldetik, bertan izan da Andres Urrutia euskaltzainburua, Osoko bilkurako kideez lagundurik.
|
|
|
Esperientziak kolpatu ninduen, nolabait: ez zen aitaren familiaren aldetik entzuna nuen
|
euskara
nafarra, ez eta euskara batua ere. Bertako euskara zen, antza.
|
|
2020
|
|
|
Lan jarduna euskararen normalizazio teknikari lanetan hasi zuen 1994an. 2001etik 2003 bitartean Hizkuntz Eskubideen Behatokiko zuzendaria izan zen, eta egun
|
Euskararen
Nafar Institutuko Sustapenaren eta Plangintzaren Zerbitzuko zuzendaria da; eta NUPeko Giza eta Hezkuntza Zientzien Saileko irakasle ere dihardu.
|
|
|
" Horregatik da hain garrantzitsua erakusketa ibiltari hau.
|
Euskara
nafar guztion ondarea da, eta Foru Komunitateko bigarren hizkuntza ofiziala izanik, zentzuzkoa da zaintzea, are gehiago hura gutxitzen saiatzen diren ahots eta ekintzen aurrean”.
|
|
2021
|
|
|
ahaztu (Hondarribiko portuan ahantzi ere bada), belarri (ez beharri, begarri), bildur (ez beldur), bultzatu (ez bulkatu), esan (ez erran), gutxi (ez guti, gutti), hamaika (ez hameka), ikuttu (ez ukittu), itxi (ez hetsi, hertsi), izu (ez izi), jantzi eta erantzi (ez jauntzi/ erauntzi), orain (ez orai, guai)... Laburbilduz, Oiartzun eta, batez ere, Hondarribia eta Irun" tarteko" eremuan sartu ditugu, eta erdialdeko euskalkiaren eta
|
euskara
nafarraren arteko lotura ez ezik, nafar lapurtarrarekin ere egiten dute batasuna. Aldiz, Lezo eta Errenteria ia erabat lerratu dira erdialdeko euskalkira.
|
|
|
Laburbilduz, Oiartzun eta, batez ere, Hondarribia eta Irun" tarteko" eremuan sartu ditugu, eta erdialdeko euskalkiaren eta
|
euskara
nafarraren arteko lotura ez ezik, nafar lapurtarrarekin ere egiten dute batasuna.
|
|
|
Euskarabidea,
|
Euskararen
Nafar Institutuak, euskarari buruzko ikerketa linguistikoen lehiaketa antolatzen du 2018z geroztik. Lehiaketa honen helburua euskararen inguruko lexikografia, dialektologia, toponimia eta soziolinguistikako ikerketak bultzatzea da eta arlo horretan ikertzaileek egiten dituzten azterlanen argitalpena sustatzea.
|
|
2022
|
|
|
" Hizkuntza justizia, hizkuntza kohesioa eta hizkuntza berdintasuna" eztabaidaren erdigunean ezarri nahi ditu Kontseiluak, eta horiek bermatzeko bide bakarra ofizialtasuna dela azpimarratu dute. Ildo horretan,
|
Euskararen
Nafar Kontseiluak irailaren 16ko bilkuran aho batez onartu zuen agiria oinarritzat hartu du euskalgintzak, aliantzak josi eta ofizialtasunaren aldeko" konplizitateak handitzeko".
|
|
|
2021ean ehun eta hogei (120) euskarazko liburu izan dira legezko gordailua Nafarroan egin dutenak. Jakina da idazlan horien artean nafarrak ez diren idazleak badaudela; baina, aldi berean, badira
|
euskarazko
nafar idazle asko beren lanak beste herrialdeetako argitaletxeetan atera dituztenak. 2021ean jada, euskara eta gaztelera dira Nafarroan argitalpenetan lehiatzen direnak, nahiz eta euskararentzat baldintza askoz zailagoetan.
|
|
|
Behin ekarpenak eginda, dekretua
|
Euskararen
Nafar Kontseiluan aztertuko da. Irailean dira biltzekoak eta gai ordenean ez bazegoen ere, Kontseiluak eta Behatokiak proposamenak aurkezteak behartu egiten du legez gaia aztertzea.
|
|
|
Irailean dira biltzekoak eta gai ordenean ez bazegoen ere, Kontseiluak eta Behatokiak proposamenak aurkezteak behartu egiten du legez gaia aztertzea.
|
Euskararen
Nafar Kontseiluak ebazpen ez loteslea aurkeztuko du. Euskarabidearen parte hartze organoa da Kontseilua, eta bertan ordezkaritza dute euskalgintzako eta Nafarroako gizarteko eragileek.
|
|
|
Dekretua
|
Euskararen
Nafar Kontseiluak aztertuko du irailean. Loteslea izango ez den ebazpen bat emango du.
|
|
|
70 gizarte eragilek egin dute bat dagoeneko
|
Euskararen
Nafar Kontseiluak egindako adierazpenarekin.
|
|
|
Izen hori duen kanpaina jarri du martxan gaur Euskalgintzaren Kontseiluak.
|
Euskararen
Nafar Kontseiluak 2022ko irailaren 16an egin zuen bilkuran aurkako botorik gabe onartu zuen euskararen ofizialtasunaren gaineko adierazpenarekiko eragileen atxikipenak bilduko ditu datozen hilabeteotan. Euskararekin zer ikusi duten zein ez duten 70 eragilek egin dute bat dagoeneko. nafarroa@kontseilua.eus helbide elektronikoan egin daiteke bat adierazpenarekin.
|
|
|
Helduen euskalduntzean, berriz, arreta berezia eskaini nahi zaio irakasleen berariazko prestakuntzari eta, horretarako, hiru erakundeetako bakoitzak antolaturiko prestakuntza ekintzetan parte hartzeko aukera eskainiko zaie beste erakundeetako profesionalei. Hala berean, Eusko Jaurlaritzaren HABE Liburutegia Iparraldeko Euskararen Erakunde Publikoan zein
|
Euskararen
Nafar Institutua Euskarabidean diharduten teknikarien eskuragai jarriko da.
|
|
2023
|
|
|
Lehenbiziko aldia da Uemak eta Nafarroako Gobernuak hitzarmena sinatzen dutela. Xehetasunen berri eman zuten atzo, Euskarabidea
|
Euskararen
Nafar Institutuaren egoitzan. Bertan izan ziren Iraitz Lazkano Uemako lehendakaria, Ana Ollo Nafarroako Gobernuko Herritarrekiko Harremanetako kontseilaria, Mikel Arregi Euskarabideko kudeatzailea, eta Aitor Elexpuru Berako alkatea eta Uemaren zuzendaritza batzordekidea.
|
|
|
Gogora ekarri duenez, azkenaldiak
|
Euskararen
Nafar Kontseiluak, gobernuaren erakunde aholkulariak, lehen aldiz euskararen ofizialtasuna aldarrikatu du eta Kontseiluak abiatutako kanpainan, 200 eragilek bat egin dute.
|
|
|
Gogora ekarri zuenez, azkenaldian
|
Euskararen
Nafar Kontseiluak, gobernuaren erakunde aholkulariak, lehen aldiz euskararen ofizialtasuna aldarrikatu du, eta, Kontseiluak abiatutako kanpainan, 200 eragilek bat egin dute. Bengoetxearen arabera, guztiz zentzuzkoa da aldarrikapena, eta, horregatik, hurrengo legealdia euskararen ofizialtasunarena izateko eskatu die alderdiei:
|
|
|
Bestalde, Euskararen II. Plan Estrategikoa ere blokeatu egin zuen Maria Txibiteren alderdiak, tramite guztiak gainditu eta
|
Euskararen
Nafar Kontseiluaren oniritzia jaso ostean ere. Sozialistek marra gorritzat jo zuten, besteak beste, ikastetxe eta eredu guztietan euskarazko ikasgai bat jartzeko proposamena.
|
|
|
Zuazoren (2014: 76) sailkapenaren argitan, Goierriko hizkera edo goierritarra –Urolaldeko eta Tolosako hizkerek ez ezen– sartaldeko euskalkiak, Burundako tarteko hizkerak eta
|
euskara
nafarrak inguratzen dute gaur. Zehazkiro, ondoan ditu mendebaleko euskalkiaren (sortaldeko azpieuskalkiaren) Debagoieneko eta Deba ibarreko erdiguneko hizkerak eta nafarreraren hego sartaldeko azpieuskalkia.
|
|
|
Naf:
|
euskara
nafarra.
|