Bilaketa
dist.
non
lema/forma
nola
bilaketa
kategoria
Iragazkiak

Emaitzak: 210

2000
Euskararako Hiztegiak (1986) definizio hau ematen digu ahotsaz: gizakiaren laringean sortuz, ahoko hutsunean moldea hartzen duen boza?.
‎Bi biok erkagarri badira ere, apustua zeren alde egin behar den horretan argi dago, nire ustez, erdietsi beharrekoa: euskararen hiztegi zabala eta eguneratua, egungo premiei ihardesteko gai dena, aspaldiko tradizioan errotua eta zimendatua.
2001
‎Salbuespenen artean dugu Jon D. Patrick psikologo australiarra. Duela zortzi urte hasi zen euskara ikasten eta orain ingelesa euskara hiztegi berezia ari da burutzen.
‎Gaur egun, ongi egiten du euskaraz eta areago, berau aztertzen ari da. Ingelesa euskara hiztegi berezi bat burutzen ere ari da CD ROM formatuan. Hiztegiak gehien erabiltzen diren ahozko esaldiak jasoko ditu.
‎Maiz gazte euskaldunak hartzen ditu etxean eta Azkueren hiztegia identifikatzen eta euskarazko lexikoa aztertzen laguntzen diote. Morris ingelesa euskara hiztegian ere ari da lanean. Hiztegi askorekin egiten du lan oinarrizko hitzak aurkitzeko.
‎Donostiako EHUrekin kolaboratu du datu base hiztegiaren garapenean, hiztegi elektronikoen federazioaren sorreran, eta euskararen ordenagailu bidezko tratamenduaren ikerketan. CD ROM ean atera nahi du euskara inglesa eta ingelesa euskara hiztegia eta baita hiru liburutan ere. Halaber, ahozko euskara jasotzen duen bideo bat plazaratuko du, 4.500 euskal esaldi grabatu ditu eginkizun horretarako.
‎Arraroa zen hitz hura, larrua, larrutaldia, larrua jo, danborrak ahuntz larruz egiten zirela eta makilaz jotzen zirela aintzat hartuz gero. Hiztegien esploradore bihurtu ginen, euskarazko hiztegirik ez zegoen arren eta erdarazkoetan ere berba berdeen azalpenak minimoak ziren arren. Borobilen eta zuloen obsesioak jota bizi ginen ordurako.
2002
‎Horretarako, Irakasle Eskolako ikasle horiekin lanketa berezia egiten da euskarazko klaseetan. Hainzuzen ere, ikastetxeetan haurrek erabiltzen dituzten hainbat euskarazko testuliburueta maisu maistren euskarazko hiztegi pedagogikoa ezagutarazi eta lantzen dute. Hezkuntza, izenburua daraman 2 gaian.
2003
‎– Espezialitate bakoitzeko euskarazko hiztegi teknikoen prestaketa.
2005
‎Bere lanak: Talagog espainol euskara hiztegia, Arte de la lengua japona (es obra importantissima y casi tan rara como el arte de la lengua japona, Humbolten arabera), Tagalismo elucidado y reducida. Misionestetan ainitzek ikasiak zituzten tokiko bi mintzaira eta kasik denek bat bederen.
‎liburu oso zaharrak aipatzen dituzte, gaiarekin zer ikusirik ez duten liburuak ere agertzen dira (adib. bidai liburuak), eta abar. Dena den salbuespen bat badago, euskarazko hiztegiak behintzat ezagutzen dituzte-eta. Baina iberiera eta euskara ahaidetzeko saiakerak euskal hiztegietan bakarrik oinarritzea ez da nahikoa103.
2008
Euskarazko hiztegietara jotzen badugu, ordea, aditz laguntzailearen informa zioa baliatzearen aldeko joera da bakarrik nabarmentzen dena.
‎Hegoaldean ez dira Ekialdean baino aratzago, garbiago: duela hogei bat urte gipuzkoar idazle batek zuen euskarazko hiztegi erotikoa argitaratu, berehala agortu zena. Egilea gurekin zegoen Galizian Galeusca> batean eta behin Lugotik Santiagora, autobusean elkarrekin gindoazela, gizon horrek, isildu gabe, gipuzkoar bertso lizunak kantatu zizkigun eta batzuk oso gogorrak, haien ondoan zuberotarre nek kantikak diruditela.
‎(43) a? Ingelesa/ euskara hiztegia b bodega/ petaka aldaketa
‎Beste batzuk, aldiz, fenomeno meteorologikoen arlo zehatz bat gidari zutela, ahalik eta berba gehien biltzen ahalegindu dira. Beste zenbaitek, berriz, euskara hiztegiak egitean nahitaez sartu dituzte horretariko hitzak. Eta egileren batek, hizkuntzalaria izan ez arren, mitologia gaia jorratzean, halabeharrez etnometeorologiarekin egin du topo.
‎Larramendiren hiztegia agertu (1745) eta berrogei urte geroago, Aizpitarte lexi kografo euskaldunak euskararen hiztegia osatzeko argibideak azaldu zituen Euskal Herriko Adiskideen Elkartearen barruan(). Bazuen hark euskal zuzenbi dea jasotzeko asmoa eta gogoa, hiztegi berrian ez baitzituen zokoratzeko honako hauek:
‎Mikel Zalbidek, 1991an, Hiztegigintzako III. Jardunaldietan irakurri zuen lan mamitsuan Euskaltzaindiak lexiko berrikuntzaren alorrean nolako jardupidea izan duen aipatzean zioena ekarri nahi dut hona. Gaztelania euskara hiztegia egiten urtealdi luzexka emana zuen Euskaltzaindiak, gerra aurrean, Azkueren zuzendaritzapean. Eta berriro lanari heldua zioten, gerra amaitu ondoren.
‎Hala ere, egungo egoera diglosiko negargarriaren isla fidel ere badira. Egungo gaztelania euskara hiztegiei azaletik so eginez gero, ikusten dugu kaleko hizkeraren baliokideak ez direla behar bezala agertzen horietan. Elhuyarren hiztegian, esaterako, gaztelaniazko chaquetero> hitzari" kameleoi" jarri diote ordaintzat.
‎Goiko auziari gagozkiola, auzia are larriagoa gerta daiteke gaztaleniazko edo frantsesezko ez diren euskal hiztegi elebidunetan; adibidez, ingeles euskara hiztegietan, edo alemaniera euskarazkoetan. Demagun, esate baterako, euskaldun batek" vel vet" hitza ikusten duela testu batean.
‎Azkenik, Gaztelania euskarazko hiztegien sarrera antolabidea ez da nazioarteko mailara iristen. Adibidez, Collins> (edo Oxford) Spanish English> hiztegiaren sarrera eta Elhuyarrena edo 3000> egiarena, > berdin da elkarren ondoan jartzen baditugu, haien sarrerak alderatzean, garbi dago Collins en agertzen direnak askoz hobe to daudela antolatuta, eta askoz informazio gehiago dutela, aipatutako bi euskal hiztegietakoek baino.
‎Gaztelania euskarazko edo frantses euskarazko hiztegigintzari dagokionez, bete beharreko hutsunea izugarria da. Jakina, gauza bera esan genezake frantses euskarazko hiztegiei buruz.
‎Zentzu honetan, Morris> Student> Plus> hiztegiak bide berriak ireki ditu euskal hiztegigintza elebidunean. Hala ere, Morris Student Plus, ingeles euskarazko hiztegirik handiena bada ere, euskarak dituen premiei begira, ez da, ez, nahikoa. Horregatik, une honetan, berritzen eta handitzen ari naiz.
‎Orain arte, gaztelania euskarazko, frantses euskarazko edo ingeles euskarazko hiztegi elebidunak erabili ditugu bakarrik ahotan. Agertu dira, bai, beste hiztegi txiki batzuk ere, non beste hizkuntza batzuekin loturik agertzen baita euskara:
‎Eta zergatik gelditu behar dugu hor? On handia egingo lioke euskal kulturari latin euskara edota greko klasiko euskara hiztegiak sor tzeak; bai eta txinera euskara eta arabiera euskara hiztegiak egiteak ere. Komeni da, baita ere, frantses euskara eta errusiera euskara hiztegi handi bana ateratzea.
‎Eta zergatik gelditu behar dugu hor? On handia egingo lioke euskal kulturari latin euskara edota greko klasiko euskara hiztegiak sor tzeak; bai eta txinera euskara eta arabiera euskara hiztegiak egiteak ere. Komeni da, baita ere, frantses euskara eta errusiera euskara hiztegi handi bana ateratzea.
‎On handia egingo lioke euskal kulturari latin euskara edota greko klasiko euskara hiztegiak sor tzeak; bai eta txinera euskara eta arabiera euskara hiztegiak egiteak ere. Komeni da, baita ere, frantses euskara eta errusiera euskara hiztegi handi bana ateratzea. Jakina,
‎Izan ere, euskaldunak ez dira Euskaltzaindiak lexiko batua finkatu zain egon lexiko baturantz abiatzeko ahaleginak egiteko, ezta euskara eremu berrietan erabiltzeko ere. Hiztegiok, lexikografikoek( euskara hiztegiek eta hiztegi elebidunek) zein terminologikoek, asmo nagusi bat izan dute: euskara lexikoaren alorreko tresnez hornitzea (baturanzko grafiak, hitz berriak, adiera berriak, termino berriak, ondare lexikaleko hitz galduxeak berreskuratzea eta abar proposatuz).
‎Hain zuzen ere, euskarazko definizioez osatutako euskara hiztegiak argitaratu izana da euskal lexikografiaren azken urteotako lorpen handienetakoa: hizkuntz hiztegiak, sinonimo hiztegiak, hiztegi entziklopedikoak, hiztegi teknikoak...
‎Euskarazko unibertsoa euskarazko esanahiez osatzen da lehenik eta, horiekin batera, elkarkide, gainerako hizkuntzetako ordainak egoten dira, kulturaren osagarri eta adierazgarri. Hala ere, euskara hiztegiak elebidunak baino gutxiago era biltzen dira oraindik ere (salmentek hori erakusten dute, behintzat).
‎/ frantsesa euskara hiztegian oker ulergarri berbera ageri da: cigale: > ttirritta, kilker, txitxar.
‎Bereziki sabindarrek ez onartzeko kezka susma daiteke. Horragatik, Azkuek ez baitzuen hiztegia gauza eruditu eta zientifiko huts gisa planteatzen, baizik proiekzio sozial bokazioduna, korporazio baten babespean egin nahi izan zuen erdara euskara hiztegia, hiztegi nabarmen normatiboa izango zena.
‎Edozein kasutan, badirudi laster iritziz aldatu zela, 1916 urtearen hasieran gaztelania euskara hiztegia atalka hasi baitzen argitaratzen Bilbon, «A Avezar» artekoa plazaratuz62 Ez zion segidarik eman. Arrazoi esplizitua ez dut aurkitu, baina pentsa liteke urte berean atalka barik kolpera argitaratu zen Bera eta Lopez Mendizabalen hiztegiak zapuztu ziola hein handiz proiektua.
‎Izan ere, Tolosan argitaratutako hiztegi horrek gaztelania euskara/ euskara gaztelania sarrera eskaintzen zuen eta osorik eros zitekeen (ez atalka). Hortaz, erdara euskara hiztegi bat nahi zuenarentzat produktu interesgarriagoa zen Bera eta Lopez Mendizabalena. Azkuek bere bizitzako disgustu handienetakoa hartu zuen Tolosako hiztegi horrekin.
‎Izan ere, hura osatzeko, Azkueren Tours-eko hiztegiaz baliatu ziren, neologismoak erantsiz eta guztia tomo sintetiko eta praktikoago batean bilduz. Era horretara Azkuek 1916 urtean hasitako gaztelania euskara hiztegia jokoz kanpo utzi ez ezik Tourseko euskara gaztelania frantses hiztegi berari konkurrentzia egin zioten. Konkurrentzia desleiala Azkueren aburuz, bere hamabost urteko lan neketsuaz profitatu baitziren.
‎Azkenean, 1919an Euskaltzaindia sortu zelarik, haren esku jarri nahi izan zuen Azkuek bere erdara euskara hiztegi eskuizkribua. Izan ere Euskaltzaindiaren sortarauen artean «Diccionario General» bat sortzeko asmoa azaltzen zen64 Izen horrekin baina, bazirudien hiztegi proiektua aldatu egiten zela.
‎Bitartean Akademiako hiztegi batzordean. Orixe?, Azkue eta Olabide edota Eguzkitza elkartzen ziren. 1928 urtean, adibidez, hilabete birik behin biltzen aritu ziren «por espacio de unos diez dias, trabajando ocho horas diarias»76 Hiztegi proiektua lehentasunezkoa zen baina Euskaltzaindiak, diktadura garai hartan, diru sarrera murriztuak zituenez ohiko batzar kopurua gutxitzea erabaki zuen, dietetan aurrezturikoa hiztegi batzordean inbertitu ahal izateko77 Gaztelania euskara hiztegia izan zen, bada, 1926tik 1936 arte
‎Hau da, II. Errepublika garaian, eskoletan euskarari tokia egingo zitzaion itxaropen testuinguruan, hiztegia aukera horri erantzuteko eran osa zedila proposatzen zuen Azkuek. Komentario horretan argi ikusten da gaztelania euskara hiztegia ez zekusala obra eruditu gisa, garaiko errealitatetik deskonektatuta. Aitzitik uneko beharrei eta abaguneei begira osatu gura zuen.
‎Ohargarria da halaber, artikulu berean, hiztegiaren fitxa guztiak euskaltzainek berrikusteko Altuberen eskariari Azkuek ezetz erantzutea, batetik horiek errepasatzeko astia jada egon zelako, baina batez ere hala egitekotan hiztegiaren lanak hamar edo hamabost urtez atzeratuko zirelako80 Hau da, gaztelania euskara hiztegia patxada eta zorroztasun handiagoz egiteko proposamenak zeuden arren, Azkuek, obra honek jada kalitatezko minimoak betetzen zituela uste izanik, gurago zuen xehetasun handiagotan sartu ordez, gizarteari albait lasterren eskaini emaitza. Hiztegiaren helburu soziala erudituaren aurretik jartzen zuen nabarmen.
‎Baina azken finean proiektu honen aldeko babes instituzional, ekonomiko eta sozial nahikorik ezak eragiten zuen lana hainbeste atzeratzea: ofizialtasunik gabe eta eskari administratiborik gabe, euskarazko hiztegia ez zen presazko beharrizan gisa sentitzen, eta Akademiaren borondate soilez eta baliabide mugatuekin egiten zuen aurrera, astiro. Autonomia onartu eta elebitasun ofiziala ezarri izan balitz, seguru asko besterik gertatuko zen.
‎Gerra Zibila hasi aurretxoan Jose Antonio Agirrek adierazi zuenez Estatutuaren ezarpenak Euskaltzandiaren aitortza sendoagoa bultza zezakeen: «quiera Dios que una vez aprobado el texto autonómico podamos elevar al rango merecido a la Academia de la Lengua»85 Izan ere autonomiak euskara erabiliko zuen administrazio eta hezkuntza sistema ekar zezakeen, eta hizkuntzaren erabilera ofizial horrek arauak eta ereduak zituen, gaztelania euskara hiztegi normatibo bat adibidez. Esan beharrik ez dago bide hau Gerra Zibilak eten zuela.
‎Une horretan gaztelaniaeuskara ereduko hiztegi bat, erdarak bizitza modernoko kontzeptuak adierazteko zerabiltzan hitzen euskal ordaina agertuko zuenak zentzu gutxi izan zezakeen. Baina Azkuek, urte latz horietan bertan berrekin zion Euskaltzainditik gaztelania euskara hiztegiari. Hola 1941ean, Euskaltzaindia ireki eta lehen batzarrean bertan aurkitzen da proiektu honen egitasmoa martxan:
‎«Erdera euskera iztegi lanetan ekitea Azkue, Irigoyen ta Oleaga, ren ardurapean jarten da»86 Hurrengo batzar guztietan hiztegia aurrera doala aipatzen da, ataza hau izanik, ostera ere, Akademiaren proiektu nagusia erakunde gisa. 1945ean arazo bat azaldu zen:
‎Ez ziren ados jarri eta «Erabagirik ezta artu». Azkueren iritzia ez zaigu aipatzen, baina pentsa liteke gaztelania euskara hiztegia segitzearen aldekoa zela, horretaz arduratzen zirenen taldean baitzegoen eta gainera de facto hiztegiarekin segitu baitzuten: hurrengo urtarrileko batzarrean B letra amaituta zegoela adierazi zen, 1948rako C letra eta hurrengo urtean F letraraino aurreratu zuten.
‎Tamalez inork ez zuen proiektua segitu, eta hainbeste urte, lan eta baliabide gastatuz sortutako hiztegi fitxek denborazgaurkotasuna galdu dute. Hala ere, gaztelania euskara hiztegi hartan, egunagian interes gutxi izan dezaketen neologismoez gain, milaka euskal hitz herrikoi ere bildu ziren, Tours-eko hiztegian jaso gabekoak, eta segur OrotarikoEuskal Hiztegiak ere bildu gabe dituenak. Akademiako artxiboan gordeta segitzen dute.
‎Urte hauetan martxan jarritako proiektu akademiko nagusia erdara euskara hiztegia izan zen. Funtsean Azkuek Tours-en hasi eta Brusela Kolonietan ezin amaitu izan zuen lanari segida eman nahi zitzaion.
‎Hola bada, euskaltzainburuak, ohi bezala, lanean segitu zuen, testuinguruko baldintza negatiboei ahalik eta kasurik gutxien eginez. Akademia baitan Azkuek indar berezia egiten zuen erdara euskara hiztegiko lanetan. Euskaltzainditik kanpo, Azkue bere laugarren eta azken obra monumentala prestatzen ibili zen garai honetan:
‎Egoera horretan, akademiko berriak hautatu ziren, Nazario Oleaga() euskaltzale karlistaren izendapena nabarmenduz. Oleagak eta Azkuek, ahal bezala, Euskaltzaindia lanean jarri zuten, bereziki erdara euskara hiztegian. Kanpora begira, ordea, Euskaltzaindiaren oihartzun soziala hutsaren hurrengoa zen.
‎Hala ere, Agirresarobek argi utzi du garrantzitsuena parte hartzea dela. Euskararen hiztegiarekin jokatzea baita guztiaren xede. Gainera, denbora pasak egiteko afizioa dutenek gose hori ase ahal izango dute.
2009
‎Bost gai nagusien ardatzean izan ziren azalpenak: I. Euskal ikasketen egungo egoera eta geroa; II. Euskararen fonologia; III. Euskararen hiztegia; IV. Euskararen morfosintaxia; V. Euskal dialektologia.
‎OEH amaitu ondoren, Euskaltzaindiak euskara euskara hiztegia egitea erabaki zuen, Hiztegi Batuko lehen itzulian argitaratutako hitzekin eta formekin, bakoitzaren adieraren azalpenarekin eta adibideekin hornituta. Egitasmoaren izen osoa:
‎Askotxo dira. Bidean dugu jada Akademiaren Euskara euskara hiztegia, eta proiektuan Euskararen Hiztegi etimologiko eta historikoa. Baina ni neu bereziki kezkatzen nautenak hutsune sozial praktikoak dira.
‎Askotxo dira. Bidean dugu jada Akademiaren Euskara euskara hiztegia, eta proiektuan Euskararen Hiztegi etimologiko eta historikoa. Baina ni neu bereziki kezkatzen nautenak hutsune sozial praktikoak dira.
‎Animismoa Zuberoan eta Allande Elixagari Ligiarraren historiak lekuko. Bestalde, anatomiaren gaineko hiztegia kaleratu du, baita Latin euskara hiztegia ere.
‎Funtsezkoa da euskararentzat Hiztegi Batua edota Orotariko Euskal Hiztegia egun dauden moduan sarean eskuragarri egotea; Euskaltzaindiak, horrez gain, gizartetik egin zaizkion eskaerei erantzunez, norabide horretan urrats gehiago egiteko borondatea agertu du.
‎Gure azterketari dagokionez, ezer baino lehen azpimarratu behar dugu autoreek, oro har, ez zutela mailegurik erabili, hau da, termino berriak euskararen hiztegi ondaretik sortu zituzten. Salbuespena Neurri Sistemetan dago, [13 ZYA] eta [33 ZLI] testuetan; horietan nazioarteko hitzak erabili zituzten ([33 ZLI] testuan, dezimetru, metro... eta, [13 ZYA] testuan, dezimetro, ektometro...
‎Ehunekoetan markarik gabeak sartu ditugu; horiek euskararen hiztegitik ateratako hitzak dira eta hemen termino bihurtu dira.
‎EHUko Euskara Institutuak Interneten hainbat lan interesgarri eskura jarri ditu: Lexikoa atzo eta gaur, Egungo euskararen hiztegia, Hiztegi batua euskal prosan, Lexikoaren aplikazioa, Ereduzko prosa gaur, Ikasmaterialen sare argitalpenak...
2010
‎[Eta hori ere erakutsi digu: Latera euskara hiztegia dio orri sortak azalean]. 2.400 ordu ezarri dut horren egiteko, erran nahi baita, Frantzian, erakasle batek 600 oren ezartzen dizu urtean…
‎Euskara Frantsesa eta Frantsesa Euskara hiztegiak.
‎Horrek esan nahi du 2 128 helbide posible daudela, hau da, 3,40 x 10 38, edo 340 sextilioi. Ez saiatu zenbat den imajinatzen ere, sextilioi hitza oraindik euskarazko hiztegietan ere ez dago eta. 340 bilioi koatrilioi da, edo 340 milioi milioi milioi milioi milioi milioi.
‎Horiek hola, ezberdintasun semantikoak badira euskarazko hiztegia eta frantsesezkoaren artean. Euskaraz« etorkin eta immigrazio» hitzek erabilgarriak dira edozein lekutik etorri direnentzat, atzerritik ala hurbilagotik3 Aldiz frantsesez« immigration, immigrants, immigrés» balio dute bakarrik atzerritarrentzat.
‎Urte hartan irakurri nituen gauzen artean garrantzitsuena Juan Martin Elexpuruk Bergarako euskararen hiztegiaz egindako lana izan zen, handitua eta gehiagotua bere doktorego tesia bihurtuko zena. Ez dut uste inon argitaratu zenik, eta pena da, gauza interesgarri asko daudelako bertan (batzuk Ibon Sarasolaren hiztegietan ikusi izan ditut gero).
‎Ihes egin behar izan zuenetariko bat izan zen. Ingalaterran erbesteraturik zegoela, euskal gramatika bat —Grammaire Cantabrique Basque— zuen egin, hala nola Latina Euskara hiztegi bat — Dictionarium Latino Cantabrumeta Testamentu zaharreko Genesis liburua itzulikatu.
2011
‎Jatorrizkoa eta euskarazkoa hitzez hitz erkatu ditu, euskara ere menderatzen baitu. Hungariera euskara hiztegia dauka orain esku artean.
‎Hendaiako Haize Garbia elkartean eskoletako materiala orrazten ari zen, euskara batuaren erronkari erantzunez euskara frantsesa eta frantsesa euskara hiztegia publikatzear zegoelarik. Marijan Minaberriren pazientzia eta eskuzabaltasuna nabarmentzen da hiztegion orrialde horituetan.
‎–Bostak Bat? taldeak hiztegi hori erabili eban hainbeste zabaldu zan Euskararako hiztegia (30.000 ale inguru) eta Europa hiztegia egiterakoan.
‎25 URTEKO LAN OPAROA: EUSKARARAKO HIZTEGIA (1986) EUSKAL HIZTEGIA (2011)
‎Hiru urteko lan luze eta neketsuaren ondoren, pozik eskaini ahal izan genien euskal munduan lanean ari zirenei euskara hutsean definiziozko Euskararako Hiztegia. Jendeak hasieratik agertu zigun begirunea eta babesa hiztegia erosiz; baita hartutako bidetik jarraitzeko laguntza handia eman ere.
Euskararako Hiztegia 1986an argitaratu ondoren, hainbat urtetan jarraitu genuen definiziozko hiztegi hori osotzen eta txukuntzen. Baita ere, sinonimoen hiztegiak aberasten, hurrengo datu hauetan ikusiko duzuenez:
‎II.Definiziozko lehen hiztegia: Euskararako Hiztegia
Euskararako Hiztegia (Adorez 2: 1986):
Euskararako Hiztegia. Oinarrizkoa (Adorez 4:
‎Kaleratu berri dugun Euskal Hiztegia deitu dugun argitalpen honen bidez, bestalde, Euskararako Hiztegia definiziozko lehen euskal hiztegi osoaren 25 urtea gogoratu nahi izan dugu. Hasiera batean, gure asmoa Motxilako Hiztegiak duen tamainako hiztegia egitea zen.
‎Ez genkian noraino eroango ginduzan bide harek, ezta noiz amaituko genduan geure ibilera be. Euskararako Hiztegia argitaratu genduan ezkero, 25 urte igaro dira, eta gu hemen gagoz; bide hau oraindino luzea izan daiteke. Gu, honezkero, ekarpenik onenak eginak garela dirudi, baina arlo honetan oinordekoak izango ditugun esperantza dogu?
‎Ia ia obra bakoitzak bere historia zuen, hau da, pasadizoz, anekdotaz, kasualitatez, eta beste hainbat gertakariz hornituta zegoen495 Esate baterako, 1977ko Udako Ikastaroetako Ekosistemen ekologia ikastarorako Ekologia materiala, ez zen inprentara eramateko garaiz amaitu, hala ere, Udako Ikastaroetarako prest egon zen. Kontuan izan behar da obra horrek 3 tomo zituela, ordura arte euskaraz landu gabeko gai baten gainean zela, euskarazko hiztegirik ez zutela496 eta hainbat egilek parte hartu zutela bertan. Garaiz amaitzea zaila zen.
‎Liburua 1976/ 77 ikasturtean egin zenez, ezin izan zituzten erabili 1977an bertan argitaratutako hiztegiak erabili. Beraz urte honetako materialak euskarazko hiztegi erreferentzialik gabe egin ziren. Hiztegi modernoaDiccionario general y técnico/ Hiztegi orokor teknikoa oso garrantzitsua izan bazen ere, ez zen 1977ra arte kaleratu eta eredu ortografikoa berehala baztertu zuten hiztegiaren egileek beraiek.
‎Liburutegia bi bilduma mota nagusitan banatzen zen: alde batetik, produkzio argitaratua, gehienbat hizkuntzari zegozkion argitalpenak, euskarazko hiztegiak, gramatikak eta abar, baita goi mailako euskarazko zein erdarazko aldizkariak ere282 Eta bestetik, euskaraz aurkeztutako tesinen bilduma283 Lehena Zientzia Fakultatean 1974an Jacinto Iturbek aurkeztu zuen284, eta laster beste batzuk ere horrela aurkeztu ziren.285 Baina orduan bakarrik aipatzen ziren tesinak, oraindik nahiko urrun ikusten zelako doktorego tesiak euskaraz aurkeztu ahal iz... Egia esan, laster etorri zen lehen tesi hori Zientzia Fakultatera Juan Mari Agirregabiriaren eskutik:
‎Hizkuntzaren batasun prozesua bururaino eramateko, Ibon Sarasola euskaltzain gazteak Euskaltzaindian euskal hiztegi arauemailearen proiektua aurkeztu zuen 1976an. Hiztegi horrek euskarazko ondare lexikala, iraganeko zein egungo euskarazko hiztegia eta literatur lanetako lexikoa biltzeko asmoa zuen, xede nagusi batekin «kultur hizkuntza bati dagokion hiztegia prestatzea» (Sarasola, 1977: 125).
‎• Zehazki hiztegia (http://ehu.es/ehg/ zehazki). Ibon Sarasolak zuzendutako gaztelania euskara hiztegia da eta EHUren eskutik sarean dago jadanik kontsultagarri.
‎Kamino, P. & Salaberri, P., 2007, Luzaideko Euskararen Hiztegia, Nafarroako Gobernua & Euskaltzaindia, Mendaur III, Bilbo.
2012
‎Adierak eta adibideak aurkeztu da Bilbon, Euskaltzaindiaren egoitzan. Lan hori euskara euskara hiztegia da eta Euskaltzaindiak, Elkar argitaletxeak eta Elhuyar Fundazioak batera argitaratu dute, elkarlanean. Lanaren oinarria Euskaltzaindiak onartua duen Hiztegi Batua da, lehen itzulian argitaratutako hitzak.
‎Horrela definitu du Andres Urrutia euskaltzainburuak gaur aurkeztu den lana. Izan ere, Akademiak, euskara euskara hiztegia lehenez argitaratu du, beste hizkuntzetan ohikoa dena gurean ere plazaratuz, hots, euskararen hitzek dituzten adierak eta adibideak euskararen bidez emanik?.
‎EUSKARA EUSKARA HIZTEGIA
‎Adierak eta adibideak euskararen normalizazioaren eta normatibizazioaren bidean garrantzi handia izango du. Lana euskara euskara hiztegia da eta Euskaltzaindiak, Elkar argitaletxeak eta Elhuyar Fundazioak batera argitaratu dute, elkarlanean.
‎Meltxor Oiangurenek mende berean Tagalo Latin Euskara hiztegi bat idatzi zuen; zoritxarrezgaldu egin zen eta, beraz, ez dakigu sarreran ere ekarpen apologetikorik izanen zen.
‎Ondorioz, astun gertatzen dira liburuak. Horri gehitu behar zaio beste zailtasun bat, alegia, euskarazko hiztegi teknikoaren eta adierazpide matematikoen ohiturarik eza, gaztelaniaz eta beste hizkuntza hedatuagoetan ez bezala, matematika idazkera etxekotua zutenak. Adibidez, bi polinomioren arteko zatiketa egiteko prozedura honela deskribatzen da:
‎Elhuyar hiztegia irakurri zuen hitz egokienen bila. Berarentzat hiztegi hori zen euskarazko hiztegi onena, osoena. Baina horrek ez zuen esan nahi hutsuneak ez zituenik.
2013
‎galdetzeko, eztabaidatzeko, adosteko, eta abar, bai? Orain gutxi argitaratu diren Euskaltzaindiko Euskararen Hiztegia, eta Eusko Jaurlaritzako Soziolinguistika Hiztegia. Euskal Soziolinguistikaren eremuan erabiltzeko liburuak lagungarri izango zaizkigu ere honetan, pentsatzen dut.
‎Hirugarren lekukotza utzi zigun bidaiaria Nicolao Landuchio izan zen. Hark 6.000 hitzeko euskarazko hiztegia utzi zigun, euskarazko lehen hiztegia. Hiztegia osatzeko 3 arabarren laguntza izan zuen; bik Arabako mendialdeari lotutako euskara darabilte, erromanizatuagoa; hirugarrenak, berriz, Araba ekialdeko hizkera erabiltzen du.
‎Euskara Institutua, Egungo Euskararen Hiztegia. [Sareko argitalpena: http://www.ehu.es/eeh/pdf/EEH-d.pdf].
‎Sarasola, I., 2005, Zehazki: Gaztelania euskara hiztegia. Irun:
‎Ez genkian noraino eroango ginduzan bide harek, ezta noiz amaituko genduen geure ibilera be. ? Euskararen Hiztegia, argitaratu genduan ezkero, 25 urte igaro dira, eta gu hemen gagoz; bide hau oraindino luzea izan daiteke.
‎Asmo guzti horiek eta egindako bidearen zertzeladak argiago aditzera emateko, hurrengo lerroetan 30 urteko ibilbidean zutabe nagusi izan diren hiru hiztegi. Sinonimoen hiztegia, Euskararako Hiztegia eta 3000 hiztegia abiabidetzat hartuta jardungo dut hurrengo lerroetan.
‎2 EUSKARARAKO HIZTEGIA (1986)
‎Hiztegi orotan egin ohi den bezala, lehenago eta orain, ikerketa sakon eta neketsuen bidez lortutakoa bildu, galbae didaktikoan iragazi eta erraz jateko opil bero, bigun gisa eskaintzeari gagozkio, batez ere, lan honetan?. ( Euskararako Hiztegia, 1986 Adorez 2, XIII. or.).
‎Horrela, hiru urteren buruan, lan gogor hori burutzea lortu genuen, EUSKARARAKO HIZTEGIA ospetsua argitaratuz. Eta ospetsua diot, hala izan zelako.
‎Horren emaitza ederrak izan ditugu geroago argitaratutako definiziozko beste zenbait hiztegi: Euskararako Hiztegia. Oinarrizkoa (1990 Adorez 4); Eskola Hiztegia.
‎Hiztegi honek, Euskararako Hiztegiaren antzera, izugarrizko arrakasta izan zuen, eta urte horretatik aurrera burutu genuen lanaren euskarri ekonomiko bihurtu zitzaigun. Hainbatean Europa Hiztegiak sortutako porrotetik aurrera egiteko indar berriak emanez.
Euskararako hiztegia
Euskararako Hiztegia. Oinarrizkoa
Emaitza gehiago eskuratzen...
Loading...
Aldaerak
Lehen forma
euskara 87 (0,57)
Euskararen 33 (0,22)
euskarazko 33 (0,22)
Euskararako 22 (0,14)
euskararen 15 (0,10)
Euskara 5 (0,03)
Euskarazko 4 (0,03)
EUSKARARAKO 3 (0,02)
EUSKARA 2 (0,01)
Euskarak 1 (0,01)
Euskarako 1 (0,01)
euskarako 1 (0,01)
euskararako 1 (0,01)
euskararentzat 1 (0,01)
euskera 1 (0,01)
Argitaratzailea
Konbinazioak (2 lema)
Konbinazioak (3 lema)
euskara hiztegi egin 8 (0,05)
euskara hiztegi ere 6 (0,04)
euskara hiztegi ez 5 (0,03)
euskara hiztegi handi 5 (0,03)
euskara hiztegi bat 4 (0,03)
euskara hiztegi txiki 4 (0,03)
euskara hiztegi etimologiko 3 (0,02)
euskara hiztegi juridiko 3 (0,02)
euskara hiztegi normatibo 3 (0,02)
euskara hiztegi aberats 2 (0,01)
euskara hiztegi argitaratu 2 (0,01)
euskara hiztegi aurkeztu 2 (0,01)
euskara hiztegi berezi 2 (0,01)
euskara hiztegi elebidun 2 (0,01)
euskara hiztegi jarraitu 2 (0,01)
euskara hiztegi lan 2 (0,01)
euskara hiztegi lehen 2 (0,01)
euskara hiztegi ondare 2 (0,01)
euskara hiztegi osatu 2 (0,01)
euskara hiztegi tekniko 2 (0,01)
euskara hiztegi agertu 1 (0,01)
euskara hiztegi antz 1 (0,01)
euskara hiztegi apropos 1 (0,01)
euskara hiztegi arbuiatu 1 (0,01)
euskara hiztegi atalka 1 (0,01)
euskara hiztegi atera 1 (0,01)
euskara hiztegi azal 1 (0,01)
euskara hiztegi b 1 (0,01)
euskara hiztegi baliatu 1 (0,01)
euskara hiztegi batu 1 (0,01)
euskara hiztegi behintzat 1 (0,01)
euskara hiztegi bultzada 1 (0,01)
euskara hiztegi corpus 1 (0,01)
euskara hiztegi datu 1 (0,01)
euskara hiztegi definizio 1 (0,01)
euskara hiztegi dokumentu 1 (0,01)
euskara hiztegi edota 1 (0,01)
euskara hiztegi eduki 1 (0,01)
euskara hiztegi egitasmo 1 (0,01)
euskara hiztegi eleaniztun 1 (0,01)
euskara hiztegi elebakar 1 (0,01)
euskara hiztegi elektroniko 1 (0,01)
euskara hiztegi eman 1 (0,01)
euskara hiztegi erabili 1 (0,01)
euskara hiztegi erauzi 1 (0,01)
euskara hiztegi ero 1 (0,01)
euskara hiztegi erreferentzial 1 (0,01)
euskara hiztegi esan 1 (0,01)
euskara hiztegi eskuizkribu 1 (0,01)
euskara hiztegi gehien 1 (0,01)
euskara hiztegi gehitu 1 (0,01)
euskara hiztegi hartu 1 (0,01)
euskara hiztegi historia 1 (0,01)
euskara hiztegi historiko 1 (0,01)
euskara hiztegi hitz 1 (0,01)
euskara hiztegi hura 1 (0,01)
euskara hiztegi igo 1 (0,01)
euskara hiztegi jakintza 1 (0,01)
euskara hiztegi jator 1 (0,01)
euskara hiztegi jende 1 (0,01)
euskara hiztegi jo 1 (0,01)
euskara hiztegi jokatu 1 (0,01)
euskara hiztegi joko 1 (0,01)
euskara hiztegi k 1 (0,01)
euskara hiztegi labur 1 (0,01)
euskara hiztegi landu 1 (0,01)
euskara hiztegi n 1 (0,01)
euskara hiztegi nagusi 1 (0,01)
euskara hiztegi ohiko 1 (0,01)
euskara hiztegi oker 1 (0,01)
euskara hiztegi on 1 (0,01)
euskara hiztegi orde 1 (0,01)
euskara hiztegi ospetsu 1 (0,01)
euskara hiztegi patxada 1 (0,01)
euskara hiztegi pedagogiko 1 (0,01)
euskara hiztegi publikatu 1 (0,01)
euskara hiztegi sarrera 1 (0,01)
euskara hiztegi segitu 1 (0,01)
euskara hiztegi sor 1 (0,01)
euskara hiztegi terminologiko 1 (0,01)
euskara hiztegi ttipi 1 (0,01)
euskara hiztegi utzi 1 (0,01)
euskara hiztegi zabal 1 (0,01)
euskara hiztegi zabaltasun 1 (0,01)
euskara hiztegi zaharretan 1 (0,01)
Urtea

Bilaketarako laguntza: adibideak

Oinarrizko galderak
katu "katu" lema duten agerpen guztiak bilatu
!katuaren "katuaren" formaren agerpenak bilatu
katu* "katu" hasiera duten lema guztiak bilatzen ditu
!katu* "katu" hasiera duten forma guztiak bilatzen ditu
*ganatu "ganatu" bukaera duten lema guztiak bilatzen ditu
!*ganatu "ganatu" bukaera duten forma guztiak bilatzen ditu
katu + handi "katu" eta "handi" lemak jarraian bilatu
katu + !handia "katu" lema eta "handia" forma jarraian bilatu
Distantziak
katu +3 handi "katu" eta "handi" lemak 3 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handia "katu" lema eta "handia" forma 2 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handi* "katu" lema eta "handi"z hasten diren formak 2 elementuetako distantzian bilatu
Formen konbinazioa desberdinak
bero + handi | asko "bero" lema eta jarraian "handi" edo "asko" lemak bilatu
bero +2 !handi* | !asko* "bero" lema eta jarraian "handi"z edo "asko"z hasten diren formak
!bero + handi|asko|gutxi|txiki "bero" forma eta jarraian "handi", "asko", "gutxi", "txiki" lemak
Ezaugarri morfologikoekin
proba + m:adj "proba" lema eta jarraian adjketibo bat
proba +2 m:adj "proba" lema eta bi hitzetako distantziak adjektibo bat adjketibo bat
bero + handi|asko + m:adi "bero" lema jarraian "handi" edo "asko" eta jarraian aditz bat
proba + m:izearr-erg "proba" lema eta ergatibo kasuan dagoen izen arrunta

Ezaugarri morfologikoak

KATEGORIA
adb adberbioa
adi aditza
adilok aditz-lokuzioa
adj adjektiboa
det determinatzailea
ior izenordaina
izearr izen arrunta
izepib pertsona-izena
izelib leku-izena
izeizb erakunde-izena
lbt laburtzapena
lotjnt juntagailua
lotlok lokailua
esr esaera
esk esklamazioa
prt partikula
ono onomatopeia
tit titulua
KASUA
abs absolutiboa
abl ablatiboa
ala adlatiboa
ban banatzailea
dat datiboa
des destinatiboa
erg ergatiboa
abz hurbiltze-adlatiboa
ine inesiboa
ins instrumentala
gel leku-genitiboa
mot motibatiboa
abu muga-adlatiboa
par partitiboa
psp postposizioa
pro prolatiboa
soz soziatiboa
MUGATASUNA/NUMEROA
mg mugagabea
ms mugatu singularra
mp mugatu plurala
mph mugatu plural hurbila
ADITZ MOTA
da da
du du
dio dio
zaio zaio
da-du da-du
du-zaio du-zaio
dio-zaio dio-zaio
da-zaio da-zaio
du-dio du-dio
da-zaio-du da-zaio-du
da-zaio-du-dio da-zaio-du-dio

Euskararen Erreferentzia Corpusa Euskararen Erreferentzia Corpusa (EEC)
© 2025 Euskaltzaindia