|
2017
|
|
|
Baina Herwarth purrusta egin zion, ez diozu bisitariari galdetu astirik ote
|
duen
bilduma ikusteko, dagoeneko eguerdia da. Bazkalostean ordubeteko atsedena hartzea agindu zizun sendagileak.
|
|
|
Eta orduantxe ulertu nuen guztia: berak nahi
|
zuen
nik ez nezala berehala bilduma ikusi, horrexegatik asmatu nuen hitzordu bat bazkaltzeko. Esan nuen plazer handia izango zela niretzat bere bilduma ikustea, baina ezinezkoa zitzaidala hirurak baino lehen egitea, eta hiruretan pozaren pozez agertuko nintzela.
|
|
|
Ulertzen dut esan zuen marmarka, Berlingo handi mandiek sekula ez
|
dute
astirik ezertarako. Baina oraingoan denbora duzu, ez baitira hiruzpalau pieza, hogeita zazpi karpeta baino, bakoitza artista diferente batena eta bat ere ez erdi beteta.
|
|
|
Berarengana hurbildu, nire burua aurkeztu eta prest nintzela berarekin batera bilduma ikusteko esan nion. Berak, ordea, erabat ahalke eta bere ama bezain aztoratuta, esan zidan nahiago
|
zuela
lehenago pare bat hitz egin nirekin. Berehala jabetu nintzen kosta egiten zitzaiola hitz egitea.
|
|
|
Garbi hitz egin behar dizut... Jakitun zara garai gogorrak bizi
|
ditugula
, horrexegatik ulertuko duzu esango dizudana... Aitak ikusmena galdu zuen gerra hasi zenean.
|
|
|
Aurretik ere arazoak
|
zituen
, askotan kale egiten baitzion, baina gerra pizteaz batera itsu geratu zen. Bere asmoa zen, nahiz eta hirurogeita hamasei urte izan, Frantziako frontera joatea, baina armadaren jazarraldiak 1870ekoak baino motelagoak izanik, aitak disgustu handia hartu zuen, eta hortxe hasi zen ikusmena galtzen.
|
|
|
Bere asmoa zen, nahiz eta hirurogeita hamasei urte izan, Frantziako frontera joatea, baina armadaren jazarraldiak 1870ekoak baino motelagoak izanik, aitak disgustu handia hartu zuen, eta hortxe hasi zen ikusmena galtzen. Nolanahi ere, gaitz horretaz aparte, aita osasuntsu dago;
|
duela
gutxi arte orduak eta orduak ibiltzen zen paseoan, eta bere ehiza kuttunari ere ez zion muzin egiten. Gaur egun, ordea, ezin du ibilaldirik egin, eta bere bildumak baino ez du asebetetzen.
|
|
|
Nolanahi ere, gaitz horretaz aparte, aita osasuntsu dago; duela gutxi arte orduak eta orduak ibiltzen zen paseoan, eta bere ehiza kuttunari ere ez zion muzin egiten. Gaur egun, ordea, ezin
|
du
ibilaldirik egin, eta bere bildumak baino ez du asebetetzen. Egunero ikuskatzen du... hobeto esanda, ez du ikusten, dagoeneko ez baitu ezer ikusten, baina arratsero ateratzen ditu karpeta guztiak eta laminak ukitzen ditu, bata bestearen atzean eta beti ordena berean, buruz baitaki aspalditik zelan sailkatuta dauden...
|
|
|
Gaur egun, ordea, ezin du ibilaldirik egin, eta bere bildumak baino ez du asebetetzen. Egunero ikuskatzen du... hobeto esanda, ez du ikusten, dagoeneko ez
|
baitu
ezer ikusten, baina arratsero ateratzen ditu karpeta guztiak eta laminak ukitzen ditu, bata bestearen atzean eta beti ordena berean, buruz baitaki aspalditik zelan sailkatuta dauden... Hori besterik ez zaio axola gaur egun, eta nik egunkariek enkanteei buruz esaten dutena irakurri behar izaten diot, eta prezioek zenbat eta gorago egin, bera zoriontsuago da... zeren... hauxe da larriena, aitak ez daki ezer gure garaiko prezioez... ez daki dena galdu dugula eta bere pentsioaz hilean bi egun baino ezin gaitezkeela bizi...
|
|
|
Hori besterik ez zaio axola gaur egun, eta nik egunkariek enkanteei buruz esaten dutena irakurri behar izaten diot, eta prezioek zenbat eta gorago egin, bera zoriontsuago da... zeren... hauxe da larriena, aitak ez daki ezer gure garaiko prezioez... ez daki dena galdu dugula eta bere pentsioaz hilean bi egun baino ezin gaitezkeela bizi... Gainera, nire ahizparen senarra frontean hil zuten, eta ahizpak lau ume hazi behar
|
ditu
... Baina gure aitak ezer ez daki gure arazo materialez.
|
|
|
Geneuzkan bitxi apurrak saldu genituen, baina, Alajainkoa!, txakur handirik ere ez zitzaigun geratzen, aitak guztiak enplegatu baitzituen arte laminak erosten. Eta orduan, zer saldu ez
|
genuela
... eta zer egin ez genekiela... orduan... amak eta biok pieza bat saldu genuen. Aitak ez zigun egundo baimenik emango, baina berak ez daki gauzak zein gaizki dauden, ez daki zein zaila den merkatu beltzean jatekorik aurkitzea, eta gerra galdu dugula ere ez daki, Alsazia eta Lorena entregatu behar izan dugula ere ez...
|
|
|
Sobratu zitzaiguna bankuan sartu genuen, baina handik bi hilabetera guztia xahutu genuen. Beste pieza bat saldu behar izan genuen, eta gero beste bat, baina antikuarioa atzeratu egiten zen dirua bidaltzen, eta heltzen zenerako galdua
|
zuen
bere balioa. Saiatu ginen enkanteetara joaten, baina han ere iruzur egin ziguten, nahiz eta prezioak ikaragarriak izan...
|
|
|
Ukitzen eta zenbatzen dituenean (buruz daki zein ordenetan dauden) pozarren jartzen da, begiak zabalik ikusten zituenean bezainbeste. Hiri txiki honetako inori ez lioke gure aitak bere altxorrak erakutsiko, ez baiteritze aski duin ikusten horretarako... eta horren sutsuki maite
|
ditu
bere laminak ezen bihotza hautsiko litzaioke jakingo balu dagoeneko desagertuak direla bere eskuetatik. Dresdeneko grabatuen bildumako zuzendari zaharra hil zenetik, eta igaro dira urte batzuk ordudanik, zu zara bere bilduma ikusteko ohorea duen lehena...
|
|
|
Hiri txiki honetako inori ez lioke gure aitak bere altxorrak erakutsiko, ez baiteritze aski duin ikusten horretarako... eta horren sutsuki maite ditu bere laminak ezen bihotza hautsiko litzaioke jakingo balu dagoeneko desagertuak direla bere eskuetatik. Dresdeneko grabatuen bildumako zuzendari zaharra hil zenetik, eta igaro dira urte batzuk ordudanik, zu zara bere bilduma ikusteko ohorea
|
duen
lehena... Horrexegatik, zinez eskatzen dizut...
|
|
|
Zerbait sumatuko balu hondoratu egingo litzateke. Agian ez
|
dugu
ondo jokatu berarekin, baina ez genuen beste aukerarik: bizi beharra zegoen...
|
|
|
Zerbait sumatuko balu hondoratu egingo litzateke. Agian ez dugu ondo jokatu berarekin, baina ez
|
genuen
beste aukerarik: bizi beharra zegoen...
|
|
|
Hain modu hunkigarrian egin zituen hitzok ezen ezin
|
baitut
hitzez adierazi. Ene Jauna!
|
|
|
Aurrera! itsuek oi
|
duten
belarri finaz baliatuko zen eskaileran gorako gure pasuak entzuteko.
|
|
|
Ondo da, hasi egingo gara; asko dago ikusteko, eta Berlingo jaunek inoiz ez
|
dute
denbora nahikorik. Lehenengo karpeta hau Durero maisuarena da eta, ikus dezakezunez, nahiko osotua dago... pieza bat ederra bada hurrengoa are ederragoa.
|
|
|
Eta halaxe atera zuen karpetatik, zerbait hauskorra manipulatzen den arreta berberaz. Hatz puntez ukitu zuen kontu handiz, passe partout bat zen, barruan lamina huts bat
|
zuen
, hori kolorekoa, eta eskuetan eusten zion baliorik gabeko paperari bozkario handiz. Zenbait minutuz egon zitzaion begira, ikusten ez bazuen ere; lamina hutsa begi parean jarri eta adi adi begiratzen zion, eta bere aurpegiak ikusteko gauza den pertsonaren keinua adierazten zuen magikoki.
|
|
|
Hatz puntez ukitu zuen kontu handiz, passe partout bat zen, barruan lamina huts bat zuen, hori kolorekoa, eta eskuetan eusten zion baliorik gabeko paperari bozkario handiz. Zenbait minutuz egon zitzaion begira, ikusten ez
|
bazuen
ere; lamina hutsa begi parean jarri eta adi adi begiratzen zion, eta bere aurpegiak ikusteko gauza den pertsonaren keinua adierazten zuen magikoki. Eta bere begietan, bere begi nini hiletan, bat batean, argi distira islatu zen, argi orojakilea paperaren erreflexua zen edo barrutik zetorkion sua?
|
|
|
Dresdeneko piezarekin alderatu dut lamina hau, baina Dresdenekoa askozaz difusoagoa da, pobreagoa. Eta ez
|
du
ez askazi makala! Begira.
|
|
|
lamina jiratu zuen eta atzazalarekin atzealdeko posizioak markatu zituen, eta bertan agertzen ziren zeinuak ikusi nituen. Hemen da Nagler bildumaren zigilua, hemen Remy eta Esdaile rena; inoiz ez
|
zuten
pentsatuko lamina honen behinolako jabeek hona helduko zela, gela txiki honetara.
|
|
|
Ikaragarria zen ikustea azazkalarekin nola markatzen zituen, zehaztasun milimetrikoarekin, bere fantasian baino existitzen ez ziren bildumagileen zigilu ikusezinak. Eztarria ikaraz lotua
|
nuen
, ez nekien zer esan; baina nahasmen honetan murgildua nintzela, begirada jaso nuen emakumeengana eta, berriro ere, emazte zaharra ikusi nuen eskuak goian eta keinu ikarati eta aztoratua egiten zidala. Indarrak berreskuratu eta hitz egiten hasi nintzen.
|
|
|
Jaiki egin zen, laguntzari muzin eginez, eta beste lamina bat erakutsi zidan, eta gero beste bat: animatuta eta hordituta zegoen, ardoa edan
|
balu bezala
. Azkenean, alde egin behar nuela esan nuenean, ikaratu egin zen, mainak egin zituen ume baten moduan eta, haserre bizi, kolpe bat eman zuen hankarekin zoruan, bildumaren erdia ere ez nuela ikusi esanez.
|
|
|
Onartu zuenean alde egin beharra nuela, gogor erresistitu ostean, eta agur egiteko ordua heldu zenean, ahotsa leundu egin zitzaion. Eskuak hartu zizkidan eta bere atzamarrek adierazkortasun handienaz laztandu zituzten nireak eskumuturreraino, nigandik gehiago ezagutu nahiko balute bezala eta hitzekin esan ezin daitekeena maitasunez adierazi nahiko
|
balu bezala
.
|
|
|
Eta berriro ere argia piztu zen bere begi nini hiletan. Bere amultsutasunak fisikoki atrapatu nahi
|
ninduela
sentitu nuen: samurtasunez mintzo zitzaidan, bere atzamarrek maitasunez ukitzen ninduten, eta nire atzamarrekin gurutzatzen ziren keinuan.
|
|
|
garai latz eta triste hauetan bizipoza sentitu nuen berriro ere, izpirituak transferitu eta gure garaiko gizon emakumeek aspaldi ahaztu bide duten artelanetan ardaztutako estasi moduko bat. Eta debozioa sentitu nuen (ezin
|
dut
beste era batean adierazi), nahiz eta aldi berean lotsatu egiten nintzen, zergatik ez banekien ere.
|
|
|
Ile urdindun zaharraren aurpegi zoriontsua han goian, leihoan, kaleko gizaki haserretu, grinatu eta lanpetuen gainetik hegaldatzen; delirio onbera baten laino zuriak gure mundu erreal eta nardagarritik gozo gozo aldentzen zuela. Eta aspaldiko esaldi zaharra eta zehatza etorri zitzaidan burura (uste
|
dut
Goetherena dela): " Bildumagileak jende zoriontsua dira".
|
|
|
Mutikoak gogo handirik erakutsi ez
|
bazuen
ere, lehiatilarantz abiatu zen. " Zergatik eramaten dituzte ardiak beste zelai horretara?" galdetu zuen.
|
|
|
" Etorri nire ondora, ipuin bat kontatuko dizuet" esan zuen izebak mutilzaharrak zenbait begitu jaurti zituenean, bi izebari eta beste bat berriz, zerbitzua deitzeko sokari. Umeak izebaren aginduari jarraituz, izeba jarrita zegoen bagoiaren tokirantz abiatu ziren, ideia oso gogoko ez
|
bazuten
ere. Ez zuten asko preziatzen ipuin kontalari gisa.
|
|
|
Hain zen ona gure neskatoa, ezen mundu guztia
|
zuen
lagun, eta honela, azkenean, bere izaeraren goresle ziren hainbat zerbitzarik zezen basati baten atzaparretatik askatzea erdietsi zuten.
|
|
|
Neskato gazteenak ez
|
zuen
komentariorik egin, izan ere aspaldi ekin baitzion bere lelorik maiteena errepikatzeari.
|
|
|
" Ez
|
duzu
arrakasta handirik kontalari gisa" esan zion bat batean mutilzaharrak bere zokotik.
|
|
|
Umeen hasierako arreta, apurka apurka desagertzen hasi zen, kontalaria kontalari, ipuin guztiek hasiera berdin berdintsua
|
baitzuten
.
|
|
|
" Agintzen zioten guztia egiten zuen, inoiz ez
|
zuen
gezurrik esaten, ezta jantzirik zikindu ere, pudinak mermeladazko pastelak legez jaten zituen, ikasgaiak bikain barneratzen zituen eta ondo hezita zegoen."
|
|
|
" Hain zen ona" jarraitu zuen mutilzaharrak," ezen medaila ugari irabazi baitzituen eta, kateorratzaz josita, paparretik eskegita eramaten zituen. Bata, agindutako guztia betetzen zuelako; bestea, beti garaiz heltzen zelako eta hirugarrena, portaera ona
|
zuelako
. Metalezko medaila handiak ziren eta oinez zihoala, batak bestea jotzean, dilin hotsa egiten zuten.
|
|
|
Metalezko medaila handiak ziren eta oinez zihoala, batak bestea jotzean, dilin hotsa egiten zuten. Herrian ez zegoen hainbeste medaila
|
zituen
umerik, beraz, guztiek zekiten ikaragarri ona zela."
|
|
|
" Jende guztiak hitz egiten zuen bere ontasunari buruz eta lurralde hartako Printzeak haren berri izan
|
zuenean
, astean behin, herriaren kanpoaldean zuen jardinean ibiltzeko baimena eman zion. Jardina ederra zen eta umeak ezin ziren bertan sartu, beraz, ohore handia zen Bertharentzat."
|
|
|
" Jende guztiak hitz egiten zuen bere ontasunari buruz eta lurralde hartako Printzeak haren berri izan zuenean, astean behin, herriaren kanpoaldean
|
zuen
jardinean ibiltzeko baimena eman zion. Jardina ederra zen eta umeak ezin ziren bertan sartu, beraz, ohore handia zen Bertharentzat."
|
|
|
" Ez zegoen ardirik" hasi zen mutilzaharra," zeren Printzearen amak amestu zuen bezala, bere semea ardi batek erasota edo hormako erloju bat gainera jausita hilko baitzen. Ondorioz, etxean ez
|
zuen
ez ardirik ezta erlojurik ere."
|
|
|
" Bertha oso goibel sentitzen zen jardinean lorerik ez zegoelako. Hara joan aurretik, begiak malkoz beteta
|
zituela
, izebei zin egin zien, ez zuela Printze onberaren lorerik hartuko, eta halaxe, hitza gordetzeko asmoa zuen. Baina lorerik ez zegoenez, gure neskatoa barregarri gelditu zen."
|
|
|
" Bertha oso goibel sentitzen zen jardinean lorerik ez zegoelako. Hara joan aurretik, begiak malkoz beteta zituela, izebei zin egin zien, ez
|
zuela
Printze onberaren lorerik hartuko, eta halaxe, hitza gordetzeko asmoa zuen. Baina lorerik ez zegoenez, gure neskatoa barregarri gelditu zen."
|
|
|
" Bertha oso goibel sentitzen zen jardinean lorerik ez zegoelako. Hara joan aurretik, begiak malkoz beteta zituela, izebei zin egin zien, ez zuela Printze onberaren lorerik hartuko, eta halaxe, hitza gordetzeko asmoa
|
zuen
. Baina lorerik ez zegoenez, gure neskatoa barregarri gelditu zen."
|
|
|
urdin, berde eta urre koloreko arrainez beteriko umaelak, bat batean esaldi zorrotzak botatzen zituzten papagaiak eta egun osoan kantu kantari aritzen ziren kolibriak. Bertha hara eta hona zebilen atsegin handiz eta zera pentsatu zuen;" Hain ona ez banintz, ez
|
nuke
aukerarik izango jardin honetara sartzeko eta hemen dagoen guztiaz gozatzeko", eta aurrera jarraitzean, medailen dilin hotsak zenbateraino ona zen gogorarazten zion.
|
|
|
" Lokatz kolorekoa goitik behera, mihi beltz eta begi grisekin, ankerkeria azaltezinaren ispilu. Lehenik eta behin, otsoak, Bertha ikusi zuen, amantala hain zuri eta garbia
|
zuenez
, urrunetik ikus baitzezakeen. Bertha otsoa beragana zuzen zuzenean zetorrela konturatu zen eta orain, aldiz, jardinera sartzeko baimena lortu izanak nahigabetu egiten zuen.
|
|
|
Otsoa sasitzaren inguruan usaintzen hasi zen, mihi beltz handi hura ahotik eskegita eta begi gris zurbilek amorru bizia erakusten zutelarik. Berthak beldur ikaragarria
|
zuen
eta bere buruari esan zion: " Hain ona izango ez banintz, orain herrian egongo nintzateke arriskutik kanpo".
|
|
|
Nolanahi ere, mirtoaren usain gogorrak ez zion aukerarik ematen otsoari Bertharen gordelekua deskubritzeko, eta gainera, sasitza hain zen zarratua, ezen denbora luzez inguruan bueltaka ibilita ere, ez bailuke inondik inora neskatoaren arrastorik ikusiko. Hortaz, neskatoa alde batera utzi eta txerritxo bat harrapatzea hobe
|
zuela
pentsatu zuen.
|
|
|
" Zer moduz Printze? Ba al
|
duzu
enkarguren bat Egiptorako?"
|
|
|
" Ez daukat errubi gehiago. Begiko zafiroak baino ez zaizkit geratzen, Indiatik ekarri zituzten
|
duela
mila urte baino gehiago. Kendu egidazu zafiro bat eta emaiozu gazteari."
|
|
|
" Printze maitea" esan zuen enarak" nik ezin
|
dut
holakorik egin", eta negarrez hasi zen.
|
|
|
Han, Zeharkalean, neskato bat ikusten dut pospoloak saltzen. Pospolo guztiak jausi zaizkio, eta etxera dirurik eroaten ez
|
badu
, aitak jo egingo du. Horrexegatik dago neskatoa negarrez.
|
|
|
" Printze maitea" esan zuen enarak" nik ezin
|
dut
holakorik egin", eta negarrez hasi zen.
|
|
|
" Ez enaratxo" esan zuen printze koitaduak," Egiptora joan behar
|
duzu
".
|
|
|
" Enaratxo, maitea" esan zion Printzeak," benetan ederra da kontatzen didazuna, baina nahiago
|
dut
gizon emakumeek sufritzen dutena ezagutzea. Egintzazu hegaz herri gainetik eta kontaidazu ikusten duzuna".
|
|
|
"
|
Badugu
zer jana!" oihukatzen zuten pozarren.
|
|
|
Enaratxoa, ostera, hotz zen, baina ez zuen Printzea bakarrik utzi nahi: bihotz bihotzez maite
|
zuen
. Ogi mamiak biltzen zituen okinaren ate aurrean, eta hegoei eragiten zien gorputza berotu nahian.
|
|
|
" Pozten naiz azkenean Egiptora zoazela ikusteaz" esan zuen Printzeak. " Denbora luzez izan zara nirekin, horregatik, eskuan ez, ezpainetan emoidazu musua, nik ere maite
|
zaitut
eta".
|
|
|
Halaxe, behera bota
|
zuten
Printze Zoriontsuaren estatua, eta fundidu egin zuten. Orduan, kontseilu-buruak, Herriko Nagusien Kontseilua deitu zuen hurrengo egunerako, estatua zaharretik lortutako metalarekin zer egin zezaketen erabakitzeko.
|
|
|
Eta zabortegira bota
|
zuten
, enara hila zetzan zabortegira hain zuzen ere.
|
|
|
Ez
|
dut
batere gogoko emakume horren hitz egiteko modua esan zion Clodoveok kazetari lagunari. Beti dabil esaka koadro batzuk" azaleraino sartzen direla", legena balira bezala.
|
|
|
Hilobia bi kerubin hegaldunez apaindua zegoen, lekurik apenas uzten ziotenak horrenbeste maite
|
zuen
artea praktikatzeko. Baina Piniciniren alarguna geratzen zen, eta seiehun libera zor zizkioten.
|
|
|
alargunak artelana saltzea eskaini omen zion Bergamoko Udalari, eta Udalak onartu egin zuen. Deplis jaunak ahalik eta isilen alde egin zuen eskualde hartatik, eta atseden ederra hartu zuen beren egitekoek Erromara eraman zutenean, espero
|
baitzuen
inor ez zela ez beraz ez marrazki opetsuaz oroituko.
|
|
|
Bere ustez, Ikaroren erorialdia Pincini faltsu bat zen, ziurrenik maisuarekin ibilitako ikasleren batek egina. Esan beharrik ez dago Deplisen lekukotzak ez
|
zuela
ezertarako balio, marrazkia ziztatu zioten tarte luzean narkotikoen efektupean egon baitzen.
|
|
|
Itzelezko liskarrak bizi izan ziren Espainiako parlamentuan eta Kopenhage Unibertsitateak urrezko domina oparitu zion aditu alemaniarri, nahiz eta, gerora, batzorde bat eratu zuen frogak tokian bertan aztertzeko. Parisen, bestalde, bi ikasle poloniarrek beren buruaz beste egin zuten gertakariaz
|
zuten
iritzia plazaratzeko.
|
|
|
Pariseko kale atseginetan bazabiltzate, batez ere, Arte Ederren Ministerioaren inguruan, itxura kuzkur eta etsituko gizon batekin egin dezakezue estropezu. Lehenengo berban erreparatuko diozue Luxenburgoko doinua
|
duela
. Uste du, edo horixe da bere ilusioa behintzat, Miloko Venusek galdutako besoetako bat dela, eta Frantziako gobernuak galdutako pieza erosiko duelakoaren esperantzaz bizi da.
|
|
|
Lehenengo berban erreparatuko diozue Luxenburgoko doinua duela. Uste
|
du
, edo horixe da bere ilusioa behintzat, Miloko Venusek galdutako besoetako bat dela, eta Frantziako gobernuak galdutako pieza erosiko duelakoaren esperantzaz bizi da. Gainerako guztian, erabat zentzuduna dela esango nuke.
|
|
|
Entzun izango zenuten, ikusi ez
|
baduzue
ere, micer Conrado Florentziarra, betidanik izan zela gizon xahutzaile, liberal, eskuzabal, txakurzale, txorizale eta beste zaletasun askoren jabe.
|
|
|
Veneziarra, gezurtia jaiotzez, atrebentzia osoz erantzun zion kurriloek hanka bakarra
|
zutela
.
|
|
|
Zer uste
|
duzu
zuk, kurrilo asko ikusitakoa naiz! nagusiak.
|
|
|
Esan dizudana, nagusi jauna, egia berdaderoa da eta, nahi
|
baduzu
, bizirik dauden kurriloak ikusita erakutsiko dizut halaxe dela.
|
|
|
Ikusiko dugu bietako zeinek
|
duen
arrazoia ziotson nagusiak.
|
|
|
Veneziarrak ikusik nagusiak baretu gabe jarraitzen zuela, barkamena eskatzeko moduren bat pentsatzen aritu zen, baina alperrik. Alde egiteko gogoa piztu zitzaion, baina ez
|
zuen
horretarako adorerik, beldurra sorrarazten baitzioten nagusiaren mehatxuek. Gainera, zelan egin ihes nagusiak berak baino zaldi hobeagoa izanik?
|
|
|
Han! Bart esandakoa egia berdaderoa zen, ikusi kurrilo haiek, hanka bakarra
|
dute
den denek.
|
|
|
Atoan frogatuko dizut bi
|
dituztela
esan zion Conradok; itxaron apur bat.
|
|
|
Beraz, tunante hori, esan zuen nagusiak zenbat hanka
|
dituzte
kurriloek, bat edo bi. Zer diozu orain?
|
|
|
Baina jauna erantzun zion Chichibiok ataka honetatik zelan irten ez zekiela, bart ez
|
zenuen
" Hu, hu, hu" egin; egin izan bazenu kurriloak bigarren hanka luzatuko zukeen, hemengo hauek egin duten bezalaxe.
|
|
|
Arrazoi
|
duzu
, Chichibio, zuk esan bezala egin behar nuen bart. Tira, barkatzen dizut, baino ez berriro holakorik egin.
|
|
|
Agian jakingo duzu zer gertatzen ari den gaur egun artelanen salerosketetan diruaren balioa gasa airean bezala desagertzen ari denetik: zorri aberatsek birjina gotikoak, inkunableak, grabatu zaharrak eta koadroak
|
dituzte
gogoko; aseezinak dira, deskuidatzen bazara etxea bera ere hustuko dizute. Eurengatik balitz, alkandoraren bikiak eta idazmahaiko kriseilua ere erosiko lizkidakete.
|
|
|
Aitak aitonarengandik oinordetzan hartutako denda miresgarria itzaliz zihoala ikustean lotsa sentitzen nuen: purtzilkeriak baino ez zitzaizkidan geratzen, behinolako traperoek ere nahiko ez
|
luketena
euren gurdietarako.
|
|
|
Baina, halako baten, gure bezero zaharrenaren eskutitz mordoa aurkitu nuen. Ahaztua
|
nuen
bezero hau, izan ere, gerra hasi zenetik hona, 1914an, ez zigun inongo mandaturik edota galderarik egin.
|
|
|
Eskutitzok harrigarria bada ere
|
duela
hirurogei urte bidaliak ziren. Bezero honek jeneroa erosi zien nire aitari eta baita aitonari ere, baina bildumagile lanetan neramatzan hogeita hamazazpi urteetan, oroimenak huts egiten ez badit behintzat, ez zuen sekula gure denda zapaldu.
|
|
|
Baso eta ekonomia kontseilari erretiratua, teniente erretiratua, lehen mailako burdinazko gurutzearekin kondekoratua. Hirurogeita hamarrean erretiratuta bazegoen, bizirik bazen, ezinbestean, laurogei urte izan behar
|
zituen
. Baina pertsona aurreztaile orijinal eta absurdo hau jakinduria handikoa zen lamina zaharren bildumagile bezala:
|
|
|
irizpide onekoa zen eta gustu finekoa.
|
Duela
hirurogei urte egin zituen enkarguei begira nengoela, hauetako batzuk zilarrezko diruarekin kontabilizatuak, jabetu nintzen probintziano txiki honek, xilografia aleman ederrenenak merke asko eta zarata handirik egin gabe eskuratu zitezkeen sasoian, kobrezko grabatuen bilduma eder bat zuela, zorri aberatsen bilduma arranditsuen inbidiarik ez zuena. Guri bakarrik mende erdian zehar erosi zigunak balio ikaragarria zuen, eta pentsatzekoa da eskuraketa gehiago egingo zituela beste zenbait enkante eta antikuarioetan.
|
|
|
irizpide onekoa zen eta gustu finekoa. Duela hirurogei urte egin zituen enkarguei begira nengoela, hauetako batzuk zilarrezko diruarekin kontabilizatuak, jabetu nintzen probintziano txiki honek, xilografia aleman ederrenenak merke asko eta zarata handirik egin gabe eskuratu zitezkeen sasoian, kobrezko grabatuen bilduma eder bat
|
zuela
, zorri aberatsen bilduma arranditsuen inbidiarik ez zuena. Guri bakarrik mende erdian zehar erosi zigunak balio ikaragarria zuen, eta pentsatzekoa da eskuraketa gehiago egingo zituela beste zenbait enkante eta antikuarioetan.
|
|
|
irizpide onekoa zen eta gustu finekoa. Duela hirurogei urte egin zituen enkarguei begira nengoela, hauetako batzuk zilarrezko diruarekin kontabilizatuak, jabetu nintzen probintziano txiki honek, xilografia aleman ederrenenak merke asko eta zarata handirik egin gabe eskuratu zitezkeen sasoian, kobrezko grabatuen bilduma eder bat zuela, zorri aberatsen bilduma arranditsuen inbidiarik ez
|
zuena
. Guri bakarrik mende erdian zehar erosi zigunak balio ikaragarria zuen, eta pentsatzekoa da eskuraketa gehiago egingo zituela beste zenbait enkante eta antikuarioetan.
|
|
|
Duela hirurogei urte egin zituen enkarguei begira nengoela, hauetako batzuk zilarrezko diruarekin kontabilizatuak, jabetu nintzen probintziano txiki honek, xilografia aleman ederrenenak merke asko eta zarata handirik egin gabe eskuratu zitezkeen sasoian, kobrezko grabatuen bilduma eder bat zuela, zorri aberatsen bilduma arranditsuen inbidiarik ez zuena. Guri bakarrik mende erdian zehar erosi zigunak balio ikaragarria
|
zuen
, eta pentsatzekoa da eskuraketa gehiago egingo zituela beste zenbait enkante eta antikuarioetan. 1914az geroztik ez genuen bere enkargurik jaso, baina jakin banekien tamaina horretako bilduma bat nekez saldu zitekeela hautsak harrotu barik; hortaz, pertsonai kurioso horrek bizirik behar du egon edo bilduma bere oinordekoen esku dago.
|
|
|
Guri bakarrik mende erdian zehar erosi zigunak balio ikaragarria zuen, eta pentsatzekoa da eskuraketa gehiago egingo zituela beste zenbait enkante eta antikuarioetan. 1914az geroztik ez genuen bere enkargurik jaso, baina jakin banekien tamaina horretako bilduma bat nekez saldu zitekeela hautsak harrotu barik; hortaz, pertsonai kurioso horrek bizirik behar
|
du
egon edo bilduma bere oinordekoen esku dago.
|
|
|
Postetxean galdetu nuen baso eta ekonomia kontseilaria bizirik ote zen, eta, harrigarria iruditu bazitzaidan ere, halaxe zela erantzun zidaten, bizirik zela gizon zaharra, eta, beldur apur batez, aitortu beharra
|
dut
, eguerdia baino lehen abian jarri nintzen gizona bisitatzeko.
|
|
|
Lehenengo solairuan sastre ondratu bat bizi zen; ezkerraldean poste etxeko funtzionario baten plaka ikus zitekeen; eskuman, azkenik, portzelanazko errotulu bat agertzen zen, baso eta ekonomia kontseilariaren izenarekin. Atea suabe jo ostean, ile urdindun emakume zahar bat agertu zen buruan kofia dotorea
|
zuela
. Nire txartela eman eta galdetu nion baso kontseilaria ikus nezakeen.
|
|
|
Berokia kendu eta barrura egin nuen. Gela xume baten erdian bibote handidun gizon zahar bat zegoen, tente asko, etxe barruan eraman ohi diren jaka soinean eta militar tankera
|
zuena
. Bi eskuak luzatu zizkidan.
|
|
|
Baina ongietorri keinu adeitsu eta espontaneo honi zurruntasun arraroa kontrajartzen zitzaion. Ez
|
zuen
urrats bat ere eman nigana gerturatzeko, eta ni zertxobait harrituta hurbildu egin behar izan nintzaion eskua emateko. Bere eskua estutzera nindoala konturatu nintzen bere eskuek ez zituztela nireak bilatzen:
|
|
|
Umetatik izan ditut arazoak itsuekin tratatzeko orduan. Aztoratuta eta lotsakor agertzen nintzen pertsona bat erabat bizirik zela sentitzean eta, aldi berean, nireak ez bezalako sentipenak
|
zituela
jakitean. Eta oraingo honetan ere hotzikara sentitu nuen begi hil horiek ikusi nituenean, hutsalari irmo zuzenduak, bekain sendo eta zurien azpian.
|
|
|
" Hasiera kaskarra
|
du
" esan zuen neskato gazteenak," baina bukaera benetan bikaina da."
|
|
|
" Nolanahi ere" esan zuen mutilzaharrak gauza guztiak hartuta eta joateko prest," umeak hamar minutuz isilik egotea lortu dut, zuk lortu ez
|
duzuna
alegia"
|
|
|
Gau batez, enara txiki bat hegaldatu zen hiri gainetik. Bere ahizpak Egiptora joanak ziren
|
duela
sei aste, baina bera geratu egin zen inguruko palmondo batez maitemindu zelako. Udaberri hasieran aurkitu zuen erreka ertzean.
|
|
|
" Maite
|
zaitut
". Esan zion enarak.
|
|
|
Azkenean, ezinbesteko galdera egin zion enarak: " etorri nahi
|
duzu
nirekin?". Baina palmondoak ezetz esan zion adarrei eraginez.
|
|
|
Orduan beste tanta bat erori zen. " Hau gehiegi da, zertarako behar
|
dut
estatua bat euritik babesteko ez bada?" esan zuen. " Alde egin dut hemendik".
|
|
|
Eta orain, hemendik goitik, herriaren miseria guztiak ikusten ditut. Bihotza berunezkoa
|
badut
ere, negar egiten dut".
|