|
2000
|
|
|
Valdez ek eta Cordova k bezala, izen espainola du irlatxoak.
|
Duela
bi mende, hegoaldekook gaupasarik gabeko inperioa genuenean, Arteaga, Fidalgo, Martinez, Lopez de Haro, Bodega y Quadra eta Malaspina nabigatzaileak hemen pasatu ziren, baina finkatzeke, gaztelerazko leku izen batzuk utzirik soilik. Joan den gizaldiaren hasieran ere bisitari izan ziren:
|
|
2001
|
|
|
Istorio hau, modu egokiagoan, errimaturik eta gaztelera aberatsean Felix Maria Samaniego() biasteriarrak idatzi zuen
|
duela
bi mende pasatxo. Bereak dira, halaber, beste hainbat fabula ezagun:
|
|
2002
|
|
|
Hurbileko begirada» idazlan argiaren bidez azaltzen du Ongarri argitaletxeak plazaratutako «Canopus» liburu ederrak, argentinarren gehiengo bati iraganean eta gaur egunean jasatea egokitu zaien egoera tamalgarria.
|
Duela
bi mende inguru, batik bat Europa aldetik, itsasoa zeharkatu eta Argentinako lurraldeetan finkatu ziren haien ondorengoak, aireportuetako leihatiletan pilatzen dira egun, arbasoen lurraldeetara itzuli ahal izateko baimena emango dien txartelen zain. Aurretik, jeneral kolpisten garai zitala, Peronen ondorengo diktadura militarra, haien jarraian bizi izandako itxaropenen porrota, goikoen ustelkeria...
|
|
2003
|
|
|
Zentralizazioa, funtsean, ez da instituzioen politika soilik, kultura politiko baten ondorioa baizik, jendeak kultura hori bi mendez bere baitan barneratu du. Ez dut deus aldatu ez denik erran nahi, baina, funtsean, espiritua
|
duela
bi mendekoa bera da. Irakasleak dira etsenplu agerikoena.
|
|
|
Iparraldeko hiru euskal lurralde historikoak egitura batean sar zitezen eskatu zuen Lapurdiko Biltzarrak.
|
Duela
bi mende luze eskaera horiek aldarrikatu ziren eta gaur egun ere horiek dira eskaerak. Beraz, deskontzentzazioa edo deszentralizazioa, nahi den bezala, problematika beti bera da.
|
|
|
P. BIDART.
|
Duela
bi mende jende gehiena analfabetoa zela erran dugu. Egun alderantziz da, edo jende gehienak badu kultura oinarri bat behintzat.
|
|
|
konfederazio modukoa da Sabinorena, federalistak dira beste xede guziak. Zer pentsa ematen digu
|
duela
bi mende Garatek idatzi zuen horrek. Gainera lau lurralde aipatzen dizkigu hegoaldean, eta hiru iparraldean:
|
|
|
Berriz ere gogoratuko dugun bezala, Humboldt prusiarra ohartua baitzen,
|
duela
bi mende, Hegoaldeko euskaldunek bazekitela ordukotzat beren euskal naziotasuna mendekatzen, ez gara harrituko gaur egun oraino, Pariseko kazetariak mintzo baldin bazaizkigu Hegoaldeko euskaldunen nazio kontzientziaz.
|
|
|
Borroka armatuan edo karrika erasoetan harrapatzen den gaztea, ez da bere ekintzaren gaitzaz errudun sentitzen eta hori gizartean hedatua den biktima ikuspegiari esker. Atentatu egileek erran dezakete, ukabila altxa eta hori diote goraki auzitegien aitzinean, ez direla etsaiaren hiltzeaz hobendun, berak bakezale direla, baina bake justua nahi dutela eta etsaiak
|
duela
bi mendeotan Euskal Herriaren kontrako gerla eramaten. Hobengabeak dira edozein egoeratan.
|
|
2005
|
|
|
|
Duela
bi mende eta erdi, Bernard Larreguy Aiherrako erretorak euskaraz itzuli zuelarik Royaumonten Testament Zaharreko eta Berriko historioa50, azken hogeita bost orrialdeak bazterrera utzi zituen: Bibliako gertakari guzientzat urtea ematen du Royaumontek, munduaren hastapenetik, Uholde handiaren ondotik, Abraham eta Jalgitzaren ondotik edo Jesu Kristo baino lehen.
|
|
|
Oiharte zaharberrituta dago eta etxetzar ikusgarria da.
|
Duela
bi mende eta erdi eraikia, harrera beroa egiten dio bisitariari. Ua mendiko harrobitik ekarritako harriak eta inguruko basoetako egurra erabili zuten hura eraikitzeko.
|
|
2006
|
|
|
Otso iberikoa da Iberiar Penintsulan dagoen otso subespezie bakarra, eta, atzeraka ez badabil ere, azken mendeetan nabarmen gutxitu dira otso horien kopurua eta banaketa eremua, batez ere gizakiaren jazarpenaren, habitataren aldaketaren eta harrapakinak murriztearen ondorioz.
|
Duela
bi mende, otsoa Europako herrialde guztietan zegoen, Erresuma Batuan izan ezik. Hala ere, XIX. mendean, eta bereziki XX. mendearen bigarren erdian, espeziea Europako erdialdeko eta iparraldeko herrialde gehienetan suntsitu zen, nahiz eta azken hogei urteetan hobekuntza nabarmena izan duen.
|
|
2008
|
|
|
bata Atlantikoko Euskal Herria, populazio sakabanatutakoa baserri etxeetan eta, bestea, Ebroaldeko Euskal Herria populazio bildutakoa, Araba eta Nafarroa gehienak, izan Lautada edo Errioxa, Sakana edota Erribera baina, baita ere, Bizkaiko herri bi, hain zuzen Otxandio eta Ubide, biok Ebroko isurira dauden bakarrak. Ubiden
|
duela
bi mende, hain herri txikia izanda Lopena, Anbena eta antzerakoak agertzen baziren Otxandio hiribildu han diagoa eta industrialagoa izanda nahi haina aurkituko genituzke. Mitxelenak behin baino gehiagotan agertu zuen/ zidan bere harridura Vicinay/ Bizinai deitura, izengoiti batetik sortutako bitxitzat jotzen baitzuen.
|
|
2009
|
|
|
Keinu eta keinu artean, azken imintzio bat izan zitekeen Euskal Herri horretatik, irakurlearen Euskal Herrira. " Pentsatu duzu inoiz zer ginatekeen... zer litzatekeen hau guztia...
|
duela
bi mende, Argien Gerra galdu, eta Espainiako erreinuak Euskal Lurraldea garaitu izan balu. Espainia bagina?".
|
|
|
Sucre hiriak
|
duela
bi mende zuen antzeko itxura gordetzen du; orduan Chuquisaca izena zuen hiria garaiko estilo kolonialeko eraikinez josirik baitago. San Francisco de Xavier de Chuquisaca unibertsitatea ere ordukoa da, eta espainiarren aginduetara Altzatako hormen atzean konspiratu zuten intelektual eta burgesek kolonizatzaileen kontra, historiagileek esaten dutenez.
|
|
2010
|
|
|
Hainbat bisitari hurbildu zen, eguraldi ederra aprobetxatuzUrdazubiko Burdinaren Eguna ospatu zen abuztuaren 7an hirugarren urtez. Historiak dioenez,
|
duela
bi mende arte, Bizkaiatik zetorren minerala portuz portu Zibururaino, eta handik, Urdazuri errekan goiti eramaten zuten Azkaineraino eta, azkenik, gurdietan Urdazubiko San Esteban baseliza ingururaino. Handik, Salbatore monastegiak zituen oletan banatzen zen, burdina lantzeko.
|
|
|
Urdazubiko Burdinaren Eguna ospatu zen abuztuaren 7an hirugarren urtez. Historiak dioenez,
|
duela
bi mende arte, Bizkaiatik zetorren minerala portuz portu Zibururaino, eta handik, Urdazuri errekan goiti eramaten zuten Azkaineraino eta, azkenik, gurdietan Urdazubiko San Esteban baseliza ingururaino. Handik, Salbatore monastegiak zituen oletan banatzen zen, burdina lantzeko.
|
|
|
Polonian jaio zen
|
duela
bi mende, baina Parisen ehortzi zuten(), han igaro baitzuen bizitzaren erdia. Musikari gisa gazte gaztetatik nabarmendu bazen ere, Parisen konposatu zituen lanik ezagunenak.
|
|
|
Gure zibilizazioan oinarrizkotzat jotzen dugunak luze iraungo duen baieztatzeko ziurtasun erabatekorik ez dugu.
|
Duela
bi mende inguru gizakia nora ezean zegoela gogoratu zuen: Helmugak ezartzeko, ideiak izateko eta baliabideak sortzeko gizarte batean bizi ginen.
|
|
|
Frederic Chopin eta Robert Schumann
|
duela
bi mende jaio zirela eta, Hamabostaldiak omendu egingo ditu. Formatu txikiko kontzertu batean, Elisabeth Leonskaia piano jotzaile georgiarrak bi musikarien piezak joko ditu Viktoria Eugenia antzokian.
|
|
2011
|
|
|
–Goi mailako hizkuntzak eta behe mailakoak? Aurreiritzien historia
|
duela
bi mende erdi errotu zen modu sendoan, Ilustrazioaren aldian. Zientziaren argiak eta egiak irudikatzeko gai ziren hizkuntzak zeudela iradoki zuten Diderot eta Beauzée bezalako intelektualek(, jakintsua, frantsesez mintzo zena?, zioen lehenengoak).
|
|
2013
|
|
|
Zenbaterainoko balioa zuen euskarak udaletan duela ehun urte? Eta
|
duela
bi mende?
|
|
|
Aldaketa prozesu hori argi erakusten du lan jantziaren eboluzioak. Izan ere,
|
duela
bi mende, nekazari eremuetatik alde egindako arbasoek lihozko tunika nabarra ordezkatu zuten lantegietako mahoizko lan jantziarekink; egun, ostera, langile trebatuek alkandora lepo zuriak eta praka ilunak jantzi dituzte, hiriak hustu eta paradisu izaera duten landa eremu etxekotuetara alde egiteko (Sobrino, 2004: 86).
|
|
2014
|
|
|
Gerrakoan alemanak gupidagabeak badira, Fustel de Coulangesek aitortzen du frantsesak ere beti ez direla gozo gozoak izan, eta beharbada eurek irakatsi dietela jarraibidea alemanei, behiala beraiek hain zuzen lurralde aleman inbadituetan erabilitako gogorkeriarekin1197 Baina, jarraitzen du? frantsesek hori
|
duela
bi mende egiten zuten, prusiarrek gaur. Gaurko frantsesak gerran ere zibilizatuak dira, gaurko alemanek, ils ne savent pas que la morale a fait des progrès depuis ce temps là? 1198.
|
|
|
Tena, Ordesa eta Benasque haranen goiburuan biltzen dira, 2.700 metroko altitudetik hasita.
|
Duela
bi mende hasi ziren guztiak atzeraldian. Azken hamarkadetan, galera hori gero eta handiagoa da.
|
|
|
Gainerat Jesusen konpainia kanporatua izan zen Europatik eta Errusiako Katarina enperatrizak, ortodoxa, eta Prusiako Frederik erregeak, protestanta, zituzten Jesuitak onartu beren erresumetan orduko Aita Sainduaren kontra. Gero, Pio 7garrenak,
|
duela
bi mende, berriz onartu zituen. Bada beraz bitxikeria bat gertakari huntan, nola Frantses Aita Saindu hautatua eta hautetsia izan den.
|
|
2015
|
|
|
Lehoia erraz aurki zitekeen Afrikan eta Asian erraz aurki zitekeen animalia izatetik, baita Europan ere, non Antzinako Erroman eta Grezian harrapatu baitzituzten, azken hamarkadetan oso azkar desagertu baitzen.
|
Duela
bi mende, milioi bat ale baino gehiago zeudela kalkulatzen da mundu osoan. Gaur egun, 20.000 inguru egongo lirateke Afrikako herrialde gutxi batzuetan, eta ehunka ale inguru Indian.
|
|
|
Kantonamenduak azkarki arramoldatuak izanik eta bozka legea bera ere arrunt kanbiatua daukutelakotz. Hautagaiak artzen ahal dira kukuruku eta kukuruku beren kantonamenduaren alde, sobera ahantzi gabe haatik, gauzak argi izan diten, kantonamendu berriek ez dutela kasik deus ikustekorik haste hartan,
|
duela
bi mende pasa, moldatu ziren heiekin. Eta ez bakarrik mugak aldatu direlakotz.
|
|
|
Patrick Lemaître injineruak erran dauku gisa hortako eraikin batean 150 urte guziz behar laitezkeela zaharberritze obrak egin. Azken funtsezko obrak
|
duela
bi mendekoak dira. Estaduak 1980ko urtetan hasi ditu lehen berritze obrak, Estadua baita katedralaren jabe 1907az geroztik.
|
|
2016
|
|
|
Bestalde, sistema kapitalista inperialak funtzionatzeko neurri eta erakunde berriak behar ditu.
|
Duela
bi mende, estatuak oso gutxi esku hartzen zuen jarduera ekonomikoan, estatua oso meharra baitzen. Denborarekin, derrigorrez, estatua konplexuago bilakatu da eta erabakiguneak urrunduz joan dira.
|
|
|
Azpeitiko bederatzi tartean, noski, Enparandarrak, Narrosko markesa, Basazabal alkatearen familia... herriko errentaren ia erdia pilatzen zuten. Ez da harritzekoa Occupy antzeko mugimendu bat sortzea
|
duela
bi mende eta erdiko Izarraizpe hartan," %99 gara!" oihuaren oihartzuna ere entzun liteke hemendik, imajinatzen hasita.
|
|
|
" Ni aldatzeko prozesuan nago. Eredua eta pentsaera
|
duela
bi mendeetako ekoizpen moduen garaietara itzultzea da". Hau da, biharko antolaketa XVIII. mendeko bizimodura eta hainbat lan moldetara itzultzea izango da, bestela ez dago eredu jasangarririk.
|
|
|
|
Duela
bi mende, Manuel Jose
|
|
2017
|
|
|
Txakoli zuria da hedatuena, baina gorria ere badago.
|
Duela
bi mende, kantauriar isurialdean edonon aurkitzen ziren mahastiak, ondarribizuri mahats motakoak, eta, haiek erabiliz, etxerako egiten zen txakolina, beste barik. Gaur egun, ordea, txakolinaren mahastizaintzak sekulako dimentsioa hartu du.
|
|
|
|
Duela
bi mende, Manuel Jose Zabala Acedo, Villafuertesko kondea, Tolosako Aranburu jauregian bizi zen. Kargu politiko garrantzitsuak izan zituen eta hainbat gertaera historikotan parte hartu zuen.
|
|
|
Aipatu dugu solasketak baitira preseski hautsi mautsi zerbaiti buruz, Frantzia eta Maurice eskuz esku jarriz nolazpait. Aipatu ere keinka huntan baita Bordelen erakusketa handi bat
|
duela
bi mende eta erdi han nunbait gertatu zen izigarrikeria baten oroitzapenetan. Nola guti aski mintzatu giren beraz Maurice ugarteaz goazen bada behako bat eman euskal hiztegi zonbaitetan Maurizio deitzen duten herrialde koxkor horri...
|
|
2018
|
|
|
Ikuskizunaren mamiari dagokionez, maitemindutako bikote gazte baten istorioa kontatzen du Agorrilak. "
|
Duela
bi mende pasa, soldadu frantsesek hartuta zuten hiri hartan, goizero pozarren joaten zen neska gazte bat Trinitate kalean zen iturrira, gustuko zuen mutilarekin elkartzeko. Iturri haren ur tantek busti zituzten bikote gaztearen lehen musuak, eta, ondoren, Santa Teresa komentuko parrokoak ezkondu zituen.
|
|
|
Begira frantses kazetariek nola tratatu duten Kataluniakoa. Ezin dute ulertu beste eredu bat, ez bada
|
duela
bi mende Frantzian dagoena, onena dela kontsideratzen baitute. Zinezko arazoa da.
|
|
2019
|
|
|
Napoleoni harrera beroa egin omen zioten gure arbasoek
|
duela
bi mende pasa. Kandinsky, gauez eta oharkabean igaro zen ziur asko.
|
|
|
Aitzitik, marxismoa ez dugu, inondik inora, bere sortzaileetako batera mugatuko. Marxismoa espazio teoriko, politiko, etiko nahiz sinboliko bizi eta gatazkatsua litzateke, bere mugak gainditzeko eta etengabe aberasteko gaitasuna duena, eta, aldi berean, Marxek eta Engelsek
|
duela
bi mende plazaratutako hausturekin (ekonomia politikoaren kritikarekin kasu) jarraikortasun bat mantentzen duena.
|
|
2020
|
|
|
Hogeiko talde bilakatu da hasierako hirukoa, pixkanaka etorri diren ezagunen ezagun edota lagunak gehitu baitzaizkie. Hogeiak daude indiano batek
|
duela
bi mende eraikitako bizilekuan, adreilu gorriko hiru solairutako jauregi etxe noizbait ikusgarria izandakoan, gerora, xx. mende erdialdean, sendagile psikiatra entzutetsu batzuk San Damian Klinika Sendategia inauguratu zuten horretan. Duela bi urte, Mundo Mental enpresak, azken hogei urteetako jabe eta kudeatzaileak, sendategia hiriko beste auzo batera lekualdatu eta hutsik utzi zuen eraikina; hala iraun zuen hogeita lau hilabeteetan okupatzeko saiakerak ugaldu zirenez, lehen eta bigarren solairuko leihoak adreiluz tapatu zituzten kanpotik.
|
|
|
...kadatik aitzina diktadura eta kolonietako etekin iturria azken hatsetan da, etxe txiro frango, lan guti eta jende sobera, langileen beharra non, portugaldar frango hara erbesteratzearen jarioa aldatu da norabidez Afrikatik Europara, lehorretako Magalhaes txiroa nerabe zenez geroztik lan bila sortherritik aldendua urtegiak eraikitzen, meatzetan, zernahi eginez hondarrean iritsi da, adurrak gidatuta
|
duela
bi mende espainiar ingelesek kixkali zuten hirira urrun haiekin batera etorritako portugaldarren zioetatik, hurbil, ez hain aspaldi Bidasoa zeharkatu beharrez ‘gaueko lan’ lotsagarrian hildako herrikideen asturugaitzatik, orain sortherritik jalgi zenean baino txiroago delarik ardoak antzaldatuta dabil eromenaren atalasean, mendia du egoitza, deus gabe, lander, aske, beti ere waiting, ig...
|
|
|
|
Duela
bi mende atera zen lurrazalera.
|
|
2021
|
|
|
Gaixotasun neurodegeneratibo hori biztanleriarengana hurbiltzea da Parkkinsonaren Nazioarteko Egunaren helburua. Apirilaren 11n ospatzen da, James Parkinson
|
duela
bi mende gaixotasuna deskribatu zuen mediku britainiarraren jaioteguna ospatzeko. Diego Santosek, Coruñako Ospitale Unibertsitarioko (Chuac) neurologoak eta patologia horretako Espainiako espezialista handienetako batek, elkarrizketa honetan azaldu du, besteak beste, zer aurrerapen espero daitezkeen etorkizun hurbilean.
|
|
|
«Bizi dugun pandemiak eragin duen katarsiak zalantzan jartzen ditu gizateriaren ekintzak», Opus Lirica konpainiaren ustez, «eta gizakia eta bere ekintzak aurrez aurre jartzearen beharrari erantzuten dio Requiem ak». Diotenez, «Mozartek
|
duela
bi mende baino gehiago konposatutako jatorrizko mezak bezala, bakea eta barkamena aurkitzeko balio behar luke, balio etiko eta moralen aldaketa eta berrikuspena egiteko».
|
|
|
' Ez dakigu ezer gure XVI. mendeaz, kulturaren aldetik'. Orain daukagun euskararen pertzepzio dramatikoa egiazkoa da, izan ere, eta
|
duela
bi mende ere egiazkoa zen, baina XVI. mendean beste mundu batean geunden».
|
|
|
Euskal Herriko historian inoiz izan den altxorrik handiena esku batetik bestera ibili zen
|
duela
bi mende inguru, Arabako lautadan. 1813an izandako Gasteizko Batailan, ihesean zirela, frantsesek beraiekin zeramatzaten dirutza, artelanak eta bestelako altxorrak atzean utzi behar izan zituzten.
|
|
2022
|
|
|
Denzelek dio haitiarrek sortu zutela
|
duela
bi mende baino gehiagoko BlackLivesMatter mugimendua. Sortu, gidatu eta garaipenera eraman zuela, frantsesen aurrean, Napoleonen armaden aurka, esklabotza berriro instalatzen behin eta berriro saiatu ziren frantses ilustratuen kontra.
|
|
|
—Eta ironia tristea da,
|
duela
bi mende baino gehiago BlackLivesMatterra frantsesen kontra asmatu eta arrakastaz nagusiarazi zuen herrialdean, berrehun urteko burujabetzaren ondoren, frantsesa nagusi izatea funtzio jaso guztietan.
|
|
|
Horien gerlek mugaren bi aldeetarik egin dituzten kalteak, ezin erranak dira.
|
Duela
bi mendekoek, 1813koek, samina berpiztu digute 2013 urte honetan. Napoleonek ez badu gureganik esker onik merezi, Wellingtonek berdin guti.
|
|
|
XX. mendean sartu ginen
|
duela
bi mende sorturiko erakundeekin:
|
|
|
XX.mendean
|
duela
bi mende sorturiko erakundeekin 284
|
|
2023
|
|
|
Batzuk beti hemengoak izanagatik ere euskarak herritar egin gaitu. Beste batzuk
|
duela
bi mende sartu ginen euskararen etxean. Beste asko, berriz, bidean datoz.
|
|
|
Bere mendi eta larreak gatazka ugariren jokaleku ere izan dira: ...etorrela, hots, lekurik altuena), nafarrek Noaingo bataila galdu ondoren bertatik erretiratu ziren (ez gipuzkoarrek kanoi batzuk lapurtu baino lehen, jakina denez, Gipuzkoako armarrian presente egon baitziren kanoi horiek lau mende luzez, 1979an Batzar Nagusiek ezabatzea erabaki arte), Frantziako Iraultzaren ondoren errepublika berriaren eta Espainiako Erresumaren arteko kalapiten testigu izan zen
|
duela
bi mende pasa, 1876an Karlos VII.a erregegai karlista bertatik igaro zen erbestera zihoala (bide beretik joan ziren foruak) …
|
|
|
Ekonomia oso baten ardatza zen. Pikutara joan zenean,
|
duela
bi mende edo, horko harri pikatzaile zohituek sortzen ari ziren fabriken bidea hartu zuten.
|
|
|
Euskararen hizkuntza eskakizuna,
|
duela
bi mende
|
|
|
Zenbaitek uste dutenaren aurka, ordea, euskararen hizkuntza eskakizuna ez da gaurko kontua.
|
Duela
bi mende ere herritarrek eskubide horren alde egiten zuten.
|