|
2000
|
|
|
Egoera horretan, nork garatu behar
|
ditu
orain gehiago landu behar omen dituzten giza baloreak. Orain ohartu al dira Frantzian gabezia horretaz?
|
|
|
Bi maila desberdinetan oinarritutako egitura enpresariala erdiestea
|
du
orain helburu erakundeak. Lehen mailako kooperatiba bat sortuko da Hegoaldeko herrialde bakoitzeko, urte osoan jarduten duten ikasle oro bazkide izango delarik.
|
|
|
International Data Corporation enpresa amerikarrak emaniko datuen arabera, 2000 amaierarako 160 inguru bilioi pezeta mugituko ditu Internetek sortutako ekonomia berriak. Horrek esan nahi
|
du
orain artean negozio bakar batek ez duela gisa honetako hazkunde erraldoirik bizi izan.
|
|
|
Finalera iritsi da AITED 2000 lehiaketa ospetsuan" Erick eta erresuma magikoa" marrazki telesaila 3Dn, Pausoka ekoiztetxeak eta Dibulitoons animazio etxeak elkarlanean egina. Erick en abenturak kontagai dituen proiektuak finantziazio bidea atzematea
|
du
orain helburu.
|
|
|
Arrasatek erosi du Lezetxiki eta Zestoak erosi nahi
|
du
orain Ekaingo tontorra. Terreno horiek guztiak publiko egiten badira beti hobea da partikularrak baldin badira baino.
|
|
|
Batasun hori, euskara idatziaren batasunaz mintzatu geranez gero, euskal idazle eta irakasleen eskuetan dago, Euskaltzaindia gidari eta laguntzaile dutelarik. Arantzazun izan diren eta ez diren euskaltzaleak argibide bat izan dezaten, Euskaltzaindiak geroago eta astiroago argitaratuko dituen erabaki eta lanen aurrerapena agertu nahi
|
du
orain. 1) Ortografiaz hortarako hautatu zen batzordeak adierazi dituen pundu gehienak onhartuak izan dira, ikusi dugunez.
|
|
|
Sozialistok gobernu honen gidaritza kolokan dagoela eta legeak egiteko gaitasunik ez duela ikusirik bere etapa amaitutzat jo dugu; gobernu honek ez baitu gobernatzen, administratu besterik ez du egiten. Ibarretxe lehendakariak hauteskundeetako eguna ezagutarazi dezala espero
|
dugu
orain.
|
|
|
Bakoitzak bere lehentasunak ditu. Nahiz eta izaera ezberdinekoak izan, funtsezko elementuetan elkarlanean aritzeko aukera
|
dugu
orain. Gainera, bi aldundietako gobernuetan EAJ egoteak ekintzak bateratzea erraztuko du, koordinaketa hobetzea.
|
|
|
Poetaren bilakabidean garai hartako gustuak hor irauten dute, gustuko zituen idazleak
|
ditu
orain ere alboan, Pessoa, Kafka, Borges, metafisiko inglesak... Halere," sentsibilitate berri bat erne zaio hauen ondoan, militantziaren eta literaturaren bideak elkarganatu egin zaizkio.
|
|
|
Jakina, dibertsitate politikoak badu bere isla hedabide desberdinek euskalerrealitate nazionalari eman dioten lurralde trataeran. Horixe
|
dugu
orain erronka, alegia, lurralde marka bakoitzaren atzetik, irakurketa mapalizatu bakoitzaren atzetikzer eta nor dagoen jakitea.
|
|
|
Hori da historia honetako lehen erakunde protagonistaren (Gobernuaren) ingurumena, eta bigarrenaren aurkezpena egin behar
|
dugu
orain.
|
|
|
Hobe dut, hortaz, esaten ari zaidanari kasu pittin bat egitea. Gainera, ez zait txarto etorriko deskantsu hori," tell me" horren ostean aitortu dizkiodan guztiei buruz ez
|
baitut
orain idazteko gogorik.
|
|
|
—Lehen erran dizut ezen zerbait utzi dugula bertze egun baterako... Zeren zinez ikusi nahi baitzintuzket bertze egunen batean, horrela, buruz buru, lasai, edo gehiagotan ere bai, zergatik ez... eta zeren neure egitekoak
|
baititut
orain, biharko eta aste osoko eskolak prestatu behar ditudanez gero —eta, aulkitik altxatzen zinela, kontsolamenduzko bertze hitz haiek xuxendu zenizkidan, erraiten zenidala—: Ez nigar egin mudantza honetan gal dezakezunagatik, Joanes, eta arrai zaitez irabaz dezakezunagatik...
|
|
|
—Aita hil zaigu, Mattin hil zaigu, eta zu
|
zaitugu
orain herederoa eta etxeko gizon bakarra —erran zidan— Baina Jainkoaren deia ere tartean dago, eta jakin nahi nuke ea oraino apez izan nahi duzunetz...
|
|
|
—Zuen mutila apala ez balitz, Urbiaingo andere beneragarri hori, ez
|
nituzke
orain erranen ditudanak haren aitzinean erranen, baina mutila duzuen bezalakoa duzue, etxegoiendar guztiak bezala ezpal onekoa, eta ez dugu horretaz zertan kezkatu ez arduratu.
|
|
|
—eta, isilune baten ondoren, segitu zuen—: Izan ere, iaz ama eritu eta gaizkitu zitzaigun, eta, nola medikuek ez baitzuten sendatzen, hala, promes egin nion san Jenarori ezen, ama sendatzen bazuen, munduaren azkeneraino joanen nintzela, erromes, etxetik sosik hartu gabe; eta sendatu zen ama, eta halaxe
|
nauzue
orain, Donejakuerako bidean, neure oinak eta gitarra lagun bakar ditudala.
|
|
|
—Zer asmo
|
dituzu
orain?
|
|
|
—Ene sekeretua hire sekeretua
|
duk
orain, Joanes, eta sekeretu hori untzi tipi bat izanen duk, biok elkarrekin eramanen gaituena.
|
|
|
—Ezagutzen nauzue eta badakizue ene senarrarena naizela eta, ohorezko emazteki bati dagokion bezala, haren aldeko
|
nauzuela
orain ere... baina jaun Joanesi ere —halaxe deitzen zion amak osaba Joanikoti, izen tipigarri hura laket ez zuelako, zeren eta uste baitzuen ezen begirunearen etsaia zela gehiegizko konfiantza— zerbait erran nahi nioke. Egiak ez gaitu beti zoriontsu egiten, zeren, batzuetan, beldurra baino are beldurgarriagoa den...
|
|
|
—Zer
|
dugu
orain, Joanes...?
|
|
|
—Bai, fidatzekoak
|
dituk
orain ere sainduen erlikiak...! Lehengo batean ere, konparazione, hor ikusi nian Florentziako karriketan ijito iduriko gizon bat, Avilako santaren ile baten erlikia zuena, ez dakit zenbat mirakulu eragin zituena... haietarik bat karsoil bati, zeinak gauetik egunera ilez eta biloz beterik ikusi ahal izan baitzuen bere burua, halako moldez non baitzirudien ezen mendi gorri bat zegoèn lekuan baso ezin abartsuago bat sortu zela...
|
|
|
—Eduardo, zer
|
duzu
orain bisaian?
|
|
|
Larruzko estalkidun petaka bat
|
zuen
orain eskuetan, ez ohartu ni nondik jalgia. Berak edan zuen lehenik, bi hurrupada luze, nire eskuetan utzi baino lehen.
|
|
|
Charlyk arma odoleztatua nireganat noratua
|
zuen
orain.
|
|
|
—Egunkarian hagitz kontent zaudek nirekin. Kontratu finkoa segurua omen
|
duk
orain.
|
|
|
—Zer iduritu zaio? —Munduan diren whisky botila oro bere super aitak doilor eta gaizkile guztien buruan lehertzeko direla uste
|
du
orain.
|
|
|
Xehetasun horien berri banuen, gutienez ere bi aste lehenagotik, neskak berak bidenabar batean erranik. Hain juxtu ere —ez
|
dut
orain zertan ukatu— gogoan nituelako gidatu nuen autoa auzo horrexetaraino, abuztuko ortzegun horretan. Azalpena, hortaz, soberan zegoen, baina marka onekotzat jo nuen berak oroitaraztea.
|
|
|
Lau ordu abantzu, hortaz, deiak egiteko izan ezik, istant bat ere pausatu gabe. Tartean hamabi zigarro pipatuak nituen —zenbaketa egin berria nuen hautsontzi beteko aleak banan banan bereiziz— eta, egun osoan abandonatu ez ninduen buruko mina biziagoturik, garunak urratu beharrean
|
nituen
orain. Bederen, lanaren emaitzak tailerreko bidea hartua zuen, zirkuituz zirkuitu, egunkariko barne sarean barna:
|
|
|
—Beharbada Ximurrarenera aldatuko naiz. Etxe handia du eta leku gehiago izanen
|
du
orain, izeba hil zaienetik. Badakizu zer eskuzabala den.
|
|
|
Alegia, esan nahian bezala asko duela liburuak jolasetik, jolasa delako askatasun osoa lortzeko era bakarra, eta jolasa delako, azken finean, paradisuaren ispilu. Eta bere teoria egiaztatze aldera, Nietzsche
|
du
orain: " Ez dut egitasmo jasoei aurre egiteko beste erarik ezagutzen jolasa baizik".
|
|
|
Erabateko itxuraldaketa esan dugu, oker ez bagaude, baina ez
|
dugu
orain kolpetik adieraziko zertan zetzan aldaketa bitxia; epeka emango dugu horren berri, apurka apurka, hitz lasterraren harmoniara egokiturik, ez horrenbeste intrigari eustearren izan ere, kontakizun honetan, intriga ez baitago itxu  raldaketaren zernolakotasunean, beste zerbaitetan baizik, ezpada kontaeraren arnasa bere gradazio egokian ematearren. Beraz, eta on  tzat jo dugun apiril euritsuaren buruan, lehen aldaketa hatz txikietako azazkalena izan zen.
|
|
|
Noragaldua sentitu zen une batez, hala ere, Brown jauna, zein arrastori jarraitu ongi ikusten ez zuela. Zer egin behar
|
zuen
orain. Zer egin behar zuen has zedin arte?
|
|
|
Baina orduantxe, ehiztariak horrenbeste ordu untxiaren zain egin ondoren, eskopeta prestatzen duen irrika amorruzkoarekin bezalaxe, piztu egin ziren argi guztiak sekulako zalapartaz, eta ni ahoa bete hortz gelditu nintzen (zentzu figuratuan har bedi, mesedez, adierazpidea), esaldi hasi berri bat alboan neukan gizasemeari ulertezin egin zitzaiona, dudarik gabe, zeren, oker ez banago, medikuak erretzea debekatua ziola erantzun baitzidan xalo xalo, sekula ikusi dudan esku keinurik tristeena eginez, bai, orduantxe esaldi hasi berri bat airean gelditu zelarik, edo, hobe esan, aireak eraman zuelarik. Gertakari txiki ezusteko hark nire baitan sortu zuen ondoeza ez
|
dut
orain aditzera emango; soil soilik esan behar dut, betidanik gogaitu izan nauen komunikazio inkomunikazio dikotomiak sortzen dituen arazo nire ustez konponezinekin akordatu nintzela orduan ere ezinbestean, eta, atzera, nire teoria ezkorra, nahi bada, eta agian atzerakoi samarra ere bai, baina ez horregatik okerra edota enpirismorik gabea sendotu egin zen, kasik errefutaezin bihurtzeraino.... Mila froga eman nitzakeen gizakion arteko komunikazio ezintasunari buruz; horietatik bat aukeratzekotan, nire izate guztia aspaldidanik zauritzen duen adibidea aukeratuko nuke zalantzarik gabe, ezinago argi adierazten zuelako nire teoriaren funtsa batetik, eta, bestetik, ni neurrigabeki eta desesperatuki mintzen ninduelako.
|
|
|
Estiloari dagokionez, estimutan
|
ditut
orain  dik ere narrazioan zehar ageri diren elipsirako, iradokizunerako eta,, estilizaziorako joerak. Estimutan dut, baita ere, noizbehinka ageri den ironia:
|
|
|
Beste gisa batez ere esan daiteke: une jakin bateko distira iragankorra baino nahiago
|
dute
orain denboran iraunaraziko dituen egitura. Halakok agintzen zuen urtean musturik, irakurri ahal izanen da gero eraikin horietako bakoitzean, mandatari eragileen oroitzapena betikotuz.
|
|
|
Bizkaia
|
dugu
orain bidegintza horretarako tresna, asteartetik igandera esku eskura, zortzi orrialdetan eguneroko albisteak eta bertako ingurumariak erakusten dituena. Hori ondo!, esango du norbaitek.
|
|
|
Baina balio positibo horrekin batera, kezkatu egin nau Chillidaren museoa zabaltzeak sortu duen oihartzun mediatiko ikaragarrian, bere obraren inguruko debate handirik ikusi ez izanak. Niri ere gustatzen zait Chillidaren lana, beste askori bezala, baina aho bakar batek hitz egin du Chillidaren lanaren inguruan aste guztiotan, eta faltan bota
|
dut
orain hamarkada batzuk Jorge Oteizarekin sortutako tirabira, haserre eta eztabaidak gaur egun berpiztu ez izana, ez Oteizarekin —ez zuten eta alferrik elkar besarkatu bi artistek, lehenagoko gorabeherak atzean utzi izanaren sinbolo gisa— baina bai Chillidaren obrak dituen kritiko gogorrekin, baditu eta.
|
|
|
Okupez ari garen honetan, bere aurreko eleberrian giro hori ezin hobeto jasotzen zuen idazle bat aipatu behar
|
dugu
orain. Kronika hau idazten ari naizelarik ez dut oraindik Juan Luis Zabalaren eleberri berria mesanotxeratu, baina Agur, Euzkadi izenekoaren gaia edo hipotesia benetan zait erakargarri:
|
|
|
18 urte iraun zituen hiru koloreko txoritxo ezagunak agur esan dio pantailari eta EITBren irudi korporatiboari. Txoritxoa bizirik dago, baina estilizatuago orain, hegazti oso bat izan barik, gora begira dagoen txori soslai bat
|
dugu
orain.
|
|
|
Jakina, deskribapen honen irakurketak guregan mina edo gorrotoa edo edozein emozio sortuko luke, edo hori ezagutzean, beste batzuetan halako hilketek sortu duten minaz edota gorrotoaz irakurri genuke, baina gertakariak, gertakariak eta gertakariak besterik ez dira, eta ez etika. Esan behar
|
dut
orain, halako zientzia bat balego, etikak benetan zer izan lukeen bururatzean, emaitza nahiko argia iruditzen zaidala. Argia iruditzen zait pentsatu edo esan dezakegun ezer ez litzatekeela izango gauza hori.
|
|
|
Izoztearekin ere hantxe aritzen ziren nekazariak erremolatxa biltzen, eskuak zartatuta zituztela. Nork esan behar zidan niri orduko herrixka hartan erremolatxa faktoria bat ipiniko zutenik!... eta hango erremolatxatik jan behar
|
nuela
orain eta hemen, herrixka hura ezagutu eta berrogeita bat urtera!
|
|
|
" Bien", esan zuen Xanek," ailegatu egin naiz". Euria bestalde, gutxixeago ari
|
zuen
orain. Gizonak konprenitu zuen.
|
|
|
Pinudi handi bat igaro eta gero errepide batera iritsi zen, handik eta beheraxeago trenbidera, haren ondoan bazegoen kobertizo bat, zeinaren tximiniatxoari ke pixka bat zerion. Elur izpika ari
|
zuen
orain, errepidea kapa lodi batez estalita zegoen. Xanek, kobertizora inguratuz, haren leihatila ertirekitik, barruan, estufa baten ondoan, mono horidun enplegatu bat potajea jaten ari zela ikusi zuen.
|
|
2001
|
|
|
Esaiguzu, zertan
|
duzu
orain literatur gogoa?
|
|
|
Gure Zita izeneko itsasontzia atun ontzia izatetik belaontzia bihurtzeko metamorfosia ari da jasaten Bermeoko portuko uretan. Gure Zitak izaera industriala baldin
|
bazuen
orain dela gutxira arte, urte bukaeran egokitze lan guztiak amaituta direnean eskola ontzia izatera pasatuko da, itsasoaren inguruko berri gizarteratzeko helburuarekin.
|
|
|
Badu halako eraginik bai. Argi
|
dut
orain egiten ari garena dela onena Nafarroarentzat, beti ere kontuan hartuta alderdi guztiek eskuak zabalik dituztela Gobernuarekin akordioetara heltzeko. Dena den, jadanik ordua da UPNren alternatiba egituratzen hasteko, alternatiba aurrerakoiagoa eta ezkertiarragoa.
|
|
|
Estatu Batuetako telesailak
|
genituen
orain lauzpabost urte audientzietako errege, berton ekoiztutako lanak jendearen onespena lortzen hasi diren arte. Azken aldian emititu telesail kopurua nabarmen handitu da, Euskal Herrian" Gure familia eta beste piztia batzuk" telesailak ireki zuen bidea.
|
|
|
Aitzitik, 46 delako ildoa azken biltzar nagusian erabaki hori bertan behera uztearen alde agertu da. ABren araua eta izaera aldatu nahi
|
dituzte
orain, haiek ez daude kidetza bikoitzaren alde; Jakes Abeberri tarteko. Aitzitik, 1997an bozkatu zen mozio hura, iazko irailean burutu zen bortizkeriari buruzko eztabaidarako baliatu zuten 46 delakoek.
|
|
|
Baliza batetik bestera 50 metro daude orain, eta neurriz aldatuz gero 60 metro lirateke. Toki askotan arrauna egiteko eremuarekin arazoak
|
dituzte
orain, beraz, ezinezkoa litzateke».
|
|
|
Nafarroa Behereko hizkuntza jator eta jantzian, haur zenean eskolara egindako joan etorriak, orduko jolasak, etxean egin beharreko lanak eta abar azaltzen ditu. Halere, apaiza ere
|
badugu
orain" Herria" aldizkariko zuzendaria dena, eta seminarioko ikasketa eta ondorengo apez lanen berri ere ematen du Emile Larrek. Baita bizitzea egokitu zitzaion Amerikarena ere:
|
|
|
Hasi egin izan dira euskal animatzaileak ordea, eta egin egin dituzte eta burutu.
|
Badute
orain azokan zer erakutsia. Badute badirelako froga.
|
|
|
1989an, Eusko Jaurlaritzak eta EIZIEk sinatutako hitzarmen batetik sortu zen bilduma hau, eta hamaika urtean literaturaren historian hain garrantzitsu izan diren lanak euskaratu ditu hainbat itzultzailek. Bi erakunde hauek eta Ibaizabal argitaletxeari esker, James Joyce, Charles Dickens eta Jose Saramago bezalako egileen lanak euskaraz irakurtzeko aukera
|
dugu
orain.
|
|
|
Aldaketa bakarra Pakistan da, hau EEBBen etsai izan beharrean lagun izango delako. Horrez gain, Errusia eta Iranek ere azken
|
hau
orain onen aldean dago pastelaren banaketan parte hartuko dute. Adierazgarria da, Espainiako defentsa ministro Trillok bidaliko dituen hegazkinak Iraneko base batean izango dira.
|
|
|
1976an argitara eman zuen 100 metro k aurreko nobelak sortu zituen igurikimenak bete zituen. Bigarren nobela honek aurrekoaren arrakasta gainditu egin zuen eta honen frogagarri
|
ditugu
orain artean izan dituen lau itzulpenak (gaztelania, frantsesa, ingelera eta italierara itzuli dute) eta kaleratu diren hamar argitalpenak.
|
|
|
Ekintzaren eta literaturaren artean
|
du
orain bihotza erdibitua Sarrionandiak. Baina ez hori bakarrik, orain ere zalantza iraultzaren funtziora luzatzen da, Marginalian argitaratu testu honen arabera, nahiz eta Sarrionandiak utopian sinestu:
|
|
|
Pillay epaileak orain 59 urte ditu, eta buru belarri ari da lanean justiziaren alde beti. Emakume horren ustez, hau
|
du
orain arteko lorpenik nabarmenena: gerrako bortxaketak genozidioaren eta gizadiaren aurkako krimenen artean sarraraztea.
|
|
|
Emakume indiar honek 43 urte
|
ditu
orain. 1995ean alderdi politiko bat sortu zuen, kasta marjinatuen alde lan egiteko eta, geroztik, diputatu da.
|
|
|
Beraz, aurretiaz esan behar dizuet, ez duzuela aurkituko praktikatiksortutako esperientzia ederren kontakizunik. Esperientziaren beraren urritasunakanimatu
|
nau
orain kontatuko dizkizuedan gogoeta hauek egitera. Esan genezake, beraz, gai honetan aditua baino gehiago, gai honek kezkatua naizela.
|
|
|
Larrun aldizkariak HEAren inguruan antolatutako mahai inguru bateanErramun Osa-k esandakoa ekarri nahi
|
dut
orain gogora: «Ezin dugu ahaztuhaurrentzat helduak direla erreferentzia eta helduek finkatzen dituztenhizkuntza erreferentziak txertatzen direla haurrengan.
|
|
|
Zehaztuta
|
dugu
orain arteko estrategia, baina, hona hemen arazoa, ohiko testu mota guztiak jaso eta produzitzeko gauza bagara, zer egingo dugu. Testuen aukeraketa berria, testu espezializatuetara jo?...
|
|
|
Hau erranda, iduri
|
luke
orain arte irakurri dizkizuedan orri hauek erre ondotik, Sanferminetako painolu gorria kopetan korapilatuta, harakiria egin beharkonukeela, ezpataren ordez, ordenagailuaren xaguaz baliatuz.
|
|
|
1976an argitara eman zuen 100 metro eleberriak aurreko nobelak sortu zituenigurikimenak bete zituen. Bigarren nobela honek gainditu egin zuen aurrekoarenarrakasta eta honen frogagarri
|
ditugu
orain artean izan dituen lau itzulpenak (gaztelania, frantses, ingeles eta italierara itzuli dute) eta kaleratu diren hamar argitalpenak.
|
|
|
Azkenik, azpimarratu behar da gerta daitekeela ECVTk eragindako kolitis hemorragikoaren maiztasuna gutxietsita egotea, bai muga teknikoengatik, bai beherako odoltsua eragiten duten serotipoek ez dutelako zerikusirik koadro kliniko honekin (O157: H7) maizenik lotzen denarekin. Azken hori, gainerako serotipoek ez bezala, erraza da lagin klinikoan antzematea; hala ere, egileek uste
|
dute
orain arte argitaratutako gorabeherak errealitate epidemiologikoaren isla fidela direla, eta, behar handirik ez duten arrazoiengatik —horien artean, ez da azpimarratzekoa haien bilaketa zehatzagoa—, benetako hazkunde txiki bat gertatzen ari dela. Denbora gehiago behar da mikroorganismo enteropatogeno arriskutsu horren prebalentziaren joera ebaluatzeko.
|
|
|
Zure zakil tentearen usaina iristen zait. Nire barruan nahi
|
zaitut
orain, orain, orain... Eman, eman, eman..."
|
|
|
Oharrak errepasatzen aritu da. Zer egin behar
|
dut
orain. Armendarizen ama ingresatu egin dute eroetxean.
|
|
|
Goiok lotsa apur batekin begiratzen zituen markak, berea bere lehengusu guztien gainetik, berea bere lehenagoko marken gainetik. Bere lehendabiziko marka iztergainean
|
zuen
orain.
|
|
|
Axelek esanen du, nostromoa gauza dela boligrafo urdinez bazter guztiei izenak jartzen hasteko, lautada zuri zabala
|
duenez gero
orain izkiriatzeko.
|
|
|
Lehenago ere aritua naiz lan horretan, hala beharrik, eta ez neure burua besterik baino neurtzaile hobetzat neukalako. Aski
|
dugu
orain hor ere zenbait lore eder aurki daitezkeela jakitearekin. Baita ere, gainera, besterentzat ximel xamar agertu arren guretzat atsegin, begiko eta kuttun direnak ugari. Â
|
|
|
Badirudi, belaunaldiak direla eta ez direla, X ek nonbait (ez
|
dut
orain pasartea aurkitzen) Ortegaren segiziokotzat hartu nauela, eta ez naiz larriki poztu, horren kulturalismoa gogaikarri (ez dut gogorragorik esan nahi) izan baitzait beti. Besterik da hor eta bestetan esan dudana edo esan nahi nuena:
|
|
|
Euskara, hain eskuko duen euskara? alde batera utzirik, nobela aldera zorroztu behar
|
luke
orain arreta Etxaidek. Nobela da, beste edozein irakurgai baino gehiago, oraingo irakurle arruntaren janaria.
|
|
|
Bestela badirudi ere, inoiz baino begirago egon behar
|
genuke
orain aldi igaroari, etorkizunaz atzendu gabe noski eta etorkizunaren zain gaudelako, hain justu. Besteak beste, lehen egin izan dena egina dago, nahiz gaizki egina iruditu guri; lehen esana esana dago, oker esana dagoela baderitzagu ere.
|
|
|
Erregelen arabera eginak ez daudelako lehenbizi, frantsesez berak dioenez: " Euskaldunek, poesiara aski emanak izanagatik, ez
|
dituzte
orain arte honen legeak bete; bete ez ezik, bai baitirudi haien berririk ere ez dutela izan". Bi huts aurki  tzen ditu ikusi dituen kobletan:
|
|
|
Arlo honetan saiatu ziren Axularrez kanpora beste asko, artean Oihenart zutela. Esan dezagun, hitzak hizpidea ekarrita, Axular luzaro baztertua behar ez bezala goratu nahi
|
duela
orain zenbaitek, beste guztiak azpiratuz. Gorostiaga euskaltzain jaunak, adibidez, honako hitz harrigarri hauek ezarri ditu bere azken liburuan:
|
|
|
Argitara dituen liburuak izendatu behar
|
ditut
orain, baina horretan hasi baino lehenago, aitortu beharrean naiz ezin bestean baztertuz egin ditudala, zenbait aldizkaritan agertu dituen lanak. Halaz guztiz, eta nahiz artikuluak isilpean utzi, bada, haatik, beste zerbait aldez aurretik, eta besterik baino lehenago, oihukatu nahi nukeena, ea han edo hemen oihartzunik sortzen ote duen.
|
|
|
Hura da harrigarri, ez hau. Hor aipatzen nuen lurrikara etxean
|
dugu
orain eta nola ez genuke izango horrelakorik. Ez gaitezen gehiago mundu honetako, garai honetako munduko, ez diren Paradisu galduen bila ibil.
|
|
|
Zenbait herritarren kezkak eta goganbeharrak arindu nahi
|
nituzke
orain, arin ahal banitza. Badakit badela gure artean buru langile eta Unibertsitateetan barrena ibiliei zeharka begiratzen dienik:
|
|
|
1934an" ondu" nuen Memorias de un jelkide zeritzana. Nahiz ez zen idazlan bikaina,
|
baluke
orain baliorik, oker ez banago, urte haietako kondaira, jende xumearen aldetik, egin nahi lukeenarentzat.
|
|
|
Gogora datozkit Humboldt (ez
|
lituzke
orain gutaz, ez hurrik eman ere, orduan esan zituenak esango), Tallien gerran etsaia eta, lehentxeago, Agirre, Manuel, 1748an jaioa omen. Bere Cartas y discursos del militar ingenuo deritzan idazki bilduma A. Elorzari eskerrak eta A. Elorzaren sarrerarekin azaldua izan da Donostian, 1974an.
|
|
|
Direlako bertsook, dioena ongi hartu badut, Berlinen 1857an agertu bezala argitara omen ditu Irigoyenek (396 or.). Mähn en Denkmäler der baskischen Sprache ezagunetan irten omen ziren: liburuxka ez
|
dut
orain helmenean15 Nolanahi ere, ikus daiteke, geroxeago, Xabier Altzibar," Bizenta Antonia Mogelen biziaz eta lanaz zenbait argibide", Euskera 27 (1982), 457
|
|
|
Larresororekin edo ari banintz, bestelako arrazoibideak atera nituzke, baina bat gatozela uste
|
dut
orain dihardugunok zenbait oinarriri buruz. Hizkuntzak, hizkuntza bakoitzak, alegia, ez gizontzen gaituen mintzatzeko gaitasunak?
|
|
|
Irakaskintzan Aita Mokoroak euskarari ipintzen dizkion zedarriak, ordea (ik. 57 or. eta hurrengoak), murritzegiak iruditzen zaizkit28 Bestela esan, Aita Mokoroak uste
|
du
orain ere (eta ez 1936an) muga horietarik irten gabe bizirik iraungo duela. Nik, ez.
|
|
|
Oker nengoen, oker baino okerrago, eta biziro poztu naiz:
|
badut
orain, etxeratzen naizenetan, nora jo neure egarria berdintzeko. Hemen bainabil, linguistikan agertzen diren bide berriez, urrutitik eta berandu bederen, jabetu nahian eta ez dut sekula horrelako argirik ikusi.
|
|
|
Hango eta orduko hizkuntza ere ezagutu behar, bai alajaina, eta ez ezagutzetik etorri dira gure artean  lehen eta are orain bertan ere irakur daitezkeen hainbat bitxikeria. Eta hizkuntza hori per definitionem hizkuntza idatzia
|
dugunez gero
orain, ezagutu behar dira, eta errotik bururaino ezagutu, orduko, lehenago eta geroagoko idazlegeak; grafia moldeak, letra bakunak edo letra multzo bakoi  tzak zer adieraz zezakeen igartzen ez badiogu, ez baitugu gauza zuzenik aterako gure edizioetan. Badute bekatu bat baino gehiago gure orain  tsuko argitaratzaileek ere.
|
|
|
Bistan daukagu euskarak erro sendoak zituela gure herrian landatuak, eta komeni
|
genuke
orain artekoak baino ikerlan sakonagoei ekingo bagenie zer nolakoak ziren jakiteko. Fergusonek ez zekien ongi zer gerta zitekeen hedatu zuen" diglosia" hitzarekin eta hitzak azaltzen edo estal  tzen duen gogoetarekin:
|
|
|
ETAren jarduera militarra geldian, itun politikoen moldeak errotik aldatuak eta ezker abertzalea itun horien barruan dauzkan eszenatoki batek aldaketa kopernikar baten aurrean jartzen gaitu inolaz ere. Eszenatoki berri horretan, aurrekoetan bezala, hedabideak dira betiere kontestaezinezko autoreetako batzuk eta haien inguruan bultzatzen diren prozesuek garrantzi handia
|
dute
oraina ulertu eta etorkizunari begiratzerakoan.
|
|
|
Den dena debaldean. Eta garrantzitsuago oraindik, nork esan
|
zukeen
orain dela 10 urte Eusko Alderdi Jeltzaleak egin dituenak egitera helduko zela. Noiz konturatuko gara inongo eraginik eduki gura bada demokrazia beharrezkoa dela?
|
|
|
Frankismopetik Parisera joan nintzelarik, duela urteasko, ez dakit zeini irakurri nion (agian Duverger i) demokrazian ez dagoela etsairik, aurkariak baizik. Beti gogoan
|
dut
orain ia 30 urte irakurria.
|
|
|
irakasle dira Aurelio Arteta, Mikel Azurmendi, Carlos Martmez Gorriaran, Javier Tajadura, Jose Mana Oses, Javier Horno, Jose Ramon Zabala Urra, Gustavo Bueno. Arbeloak ez dakit zein ofizio
|
duen
orain bertan. Matfas Mugica itzultzailea da. Kazetaritzarekin nola edo hala lotuta daude beste asko:
|
|
|
Kontzientziaren batasun objektiboa da, aniztasuna ezagutza batean sintetikoki lotzeko funtzioaren identitatea. Ideia hau zehaztu behar
|
dugu
orain.
|
|
|
–Pierre Curieko zikindegian, ingelesaren irakasteko aldizkaria atzeman dut. Gogoa
|
dut
orain mintzaira baten ikasteko. Zer diozu?
|
|
|
–Zer baimentzen dit –zerraion–, Jainkoa bailitzan adoratzen duzun gasna hori, Euskal Herriko egiazko azienden joriz bildua dela? Hobe
|
genuke
orain berean amodioa egitea, ez?
|
|
|
epaileak garbitzen jo eta ke dabilen hiltzaileak beste bat akabatu du, adibidez. Baina ez
|
dugu
orain hilketa zerrenda osoa hona aldatuko; azken finean, Agentziako nagusiari, Jules Tribunori, ez zaio horietako bakar bat ere interesatzen, beste bat, oso berezia, baizik: Mendizalearen kasua.
|
|
|
Zuhurtzia behar zuen gure lagunak dena kontrolpean edukitzeko. Ez
|
zuen
orain, azken unean, arriskurik hartuko. Jende gutxi zebilen lekua behar zuen, mendi aldean akaso.
|
|
2002
|
|
|
Zaldia minberatuta atera da eszenatik, pausorik ezin eman. Hanka arteko hutsunea gutxi ez bazen, Marexalak perrak jarri dizkio, eta hankak minbera
|
ditu
orain. Baina denbora gutxirako.
|
|
|
Henrike Eguzkitzak ederki daki hori, Ume Alaiako kide guztiak bezalaxe, bera ere haur adoptatuen guraso baita. Haizea eta Itxasok 7 eta 5 urte
|
dituzte
orain. Eguzkitzak eta bere emazteak Nikaraguatik ekarri zituztenean, 3 urte eta 9 hilabete besterik ez.
|
|
|
Ejertzitoek hor segitzen dute, ordea. Intsumisioak berriz, keinu eta jokamolde eskas
|
ditu
orain.
|
|
|
Nafarzaletasuna baldin bada jelkideen bizkaitarrismoari kontra egitea, nik ez daukat EAJ eta Sabino Arana urkatu beharrik. Badirudi azken ehun urteotako historiaren gainetik pasa behar
|
dugula
orain. Ez nago ados, bada.
|
|
|
Gaur egungo ikusleak duen ikus entzunezko lengoaiaren ezagupena kontuan hartzekoa da. Hau da, egungo publikoak ez
|
dituela
orain dela urte batzuetako publikoak beharrezkoak zituen azalpenen beharrik. Publizitateak irakatsitako lezioa da hau zinema nahiz telebistari:
|
|
|
Eta gazteek denetarik egiten dugu». Garai bateko inprimategia geldirik
|
dute
orain. Sukaldean, sukaldaria dute.
|
|
|
Zer egin behar
|
du
orain Batasunarengan bere konfiantza jarri duen gizarte esparru zabal horrek?
|