|
2000
|
|
|
Hasteko, presoen arazoak euskal herritar guztiak hunkitzen dituela eta gehiengoak haien etxeratzea eskatzen duela aldarrikatzen da. Bai, denek dakite presoak badirela, baina ez da segur denek nahi
|
dutela
haien eskubideen errespetua, are gutxiago haien askatasuna. Estatuarentzat, politikari gehienentzat eta opinioaren parte batentzat, presoak ongi dira preso eta kartzela denbora konplitu behar dute.
|
|
|
Jose Donoso Chileko idazleak zioenez berak egin zuen halako tailer bat eta utzi egin behar izan zuten, ikasleek esaten ziotelako euren sormenerako bideak murrizten zituela. Horrek esan nahi
|
du
haiek muntatutakoa izan dela halako potaje bat... haientzat!
|
|
|
Gaur egun ikusten dugunez, armadak gero eta itxura txarragoa dauka, batez ere managaitzok egindakoari esker. Inork ez du Armada Profesional berri horretan sartu nahi, eta ez
|
du
haien giza misioekin zerikusirik ere. Hauexek dira intsumisioaren ondorioak.
|
|
|
Me Ti jakitunakdiosku, bidaiaz lasaitzeko, lekua ezagutzeko, ogiaz, gaztaz eta ardoaz gozatzeko gauzaez zen pertsonaz zalantzak zituela, eta beldur zela gauza izan ote zitekeen klaseartekoborroka ulertzeko. Jakin behar
|
dugu
haiek (nor) direla beren gisakoekin eta besteekin, haiek (nor) direla beren eremuarekin, haiek beren baitako direla. Beren baitatik etaberen baitarako eserita egoten ikasi ere ikasi behar dutela, dituzten mamu eta beldurrekin, nahikari eta bakardadearekin.
|
|
|
" Ez fida sagaratua eta ukiezina dirudien harrizko hitz betikoaz, zeren eta anitzetan zangoak buztinezkoak dituen: izan ere, ez ote ditugu harkaitzen iduriko hitz handiak asmatzen, eta ez ote
|
ditugu
haiek are handiagotzen eta lorifikatzen, haiek gero gu lorifika gaitzaten amoreakatik.... Ordea, ez ote du gure bizitzak kearen eta lurrunaren antz handiagoa, edo bipiak jan zuraren, ezen ez harrien eta harkaitzen, zeren bizitza denboraren gainean eraikia den eta denbora ere halakoa den?" Eta hori irakurri dut, eta aitak guri erranaz oroitu naiz:
|
|
|
" Mila mirakulu egin zenituen bizi izan zinen artean, eta egizu bat gehiago, egizu batto...", alferrik. Eta abuztuaren lehen eguna iritsi zen eta, ikusirik urbiaindarrek ezen herriko saindu patroinak ez
|
zituela
haien eskeak eta galdeak aintzakotzat hartzen, sainduz aldatzerat deliberatu ziren, egunean eguneko sainduari gomendatzen hasten zitzaizkiola, abuztuaren lehen egun hartan san Arkadiori; eta lehen egunari bigarrena jarraitu zitzaion, san Arakadiori san Eufronio, alferrik; eta egun bat bertze egun bati jarraitu zitzaion, eta saindu bat bertze saindu bati, baina alferrik... harik eta abuztuaren 11n... Eta, euria goian behean ari zuela, mendi landetan bazkan ari ziren komarkako behi guztiak hurbildu ziren, halako batez, eliz ingururat.
|
|
|
Batek ez du bizkorra izan behar ohartzeko ezen don Frantzisko ez dela Zizeron eta Kintilianoren eskolakoa, eta haren predikuak ez direla, ondorez, bertze munduko gauza, eta gehiegi korapilatzen dituela batzuetan... Baina ez al da egia, halaber, ezen beti duela hitzen bat korapilo bakoitzeko, eta hala edireiten
|
duela
haien laxatzeko modua eta manera. Eta, ote da bizitza bertzerik, bidean sortzen diren korapiloak laxatzen jakitea baizik?
|
|
|
—Maite ditiat indiarrak, eta indiarrek maite naitek, eta, nola maite baititut eta nola maite bainaute, enea ere
|
baduk
haien paradisua, zeren amorioan bizi dena Paradisuan bizi baita... Eta indiarrek salbatu gintiztean, eta ni, ordainean, zernahi egiteko disposizionean nagok haien salbatzeko...
|
|
|
NEGUKO egunak —eta gauak, bere batez— luze egiten zitzaizkigun, baina
|
badut
haietarik oroitzapen onik.
|
|
|
...ten zen zirkunferentzia soka batekin, baita elipse bat ere soka bat eta bi iltzerekin; hark irakatsi zidan ezen marraskiloek spiral bat zutela armarri —eta nola geratzen nintzen spiral haiei beha, liluraturik bezala! —; hark irakatsi zizkidan hegaztien eta piztien mila istorio jakingarri, baita haien gordelekuen atzemaiten ere, han eta hemen uzten zituzten aztarnei jarraikiz, zeren laket
|
baitzuen
haien ohiturak studiatzea, ehiztari eskasa bazen ere, bertzalde; hark irakatsi zizkidan Grezia eta Erromako historiako hainbat enperadore, filosofo eta bertze hainbat heroiren anekdotak, baliatzen zelarik, hartarakotz, etxeko orkumeei —bai ehizakoei, bai jauregia begiratzen zutenei— jartzen zizkien izenez; hark irakatsi zidan soketan goiti egiten, baita zuhaitzetarat ere, urtxintxa bain...
|
|
|
OSABA Joanikoten pentsua eta haren teoriak: oraino ere
|
badut
haiei buruz zer erran eta zer konta. Eta orain egin nezakeen.
|
|
|
LIBERTATEA: ...tzen bertze lur haren bila, zeina urezkoa baitzen eta itsaso zeritzan; baina bazegoen itsasoaren bertzaldean bertze leku bat, non libertatearen bertze lur bat eskura baitzitekeen, eta lur hura Indietako lurra zen, zeren, baldin egia bazen, Americo Vespuciok erraiten zuen moduan, baita Bartolomé de las Casasek berak ere, ezen hango herriek urrea mesprezatzen eta arbuiatzen zutela, zinez izan behar
|
baitzuten
haiek herri libreak; eta zeren, baldin egia bazen, Vasco de Quirogak erraiten zuen moduan, ezen Mundu Berria berri zela, ez aurkitu berri zutelako, baina guztiz berri zelako bai jendeetan eta bai bertze guztian, halako suertez non beldur handirik gabe segura baitzitekeen ezen jende berri haiek Paradisuan bizi zirela —eta Historiaren urrezko lehen aro hartan, beraz, ez burdinazkoan, nola bizi...
|
|
|
" Eta orain, jaits galtzoinak, mon petit..." Eta goratu zuen hark bere soinekoa... eta ni hari beha geratu nintzen, liluraturik bezala, zangoak dar dar... galtzoinetako zinta laxatu, atorra goratu, eta galtzoinak jaisten hasten nintzen bitartean... Baina, zangoak dar dar nituelako edo atorrak galtzoinen goi partea estaltzen zidalako, ez
|
nuen
haiek jaisten lehenengoan asmatu... eta ene fortuna gaixtoa ez zen, bertzalde, hartan akabatu, zeren eta, neure bigarren entseiuan, urduritasunaren gaineko urduritasunak harturik, sartu ez zitzaidan, bada, neure haragizko lantza —edo, zinez ote zen burdinazkoa istant hartan, jaun André? — galtzoinetako zulotxo hartarik, zeinaz arestian mintzatu bainatzaizu, hura hantxe trabaturik gerat...
|
|
|
Zortzi urte baino gehiago ziren harekin batean garagardo ttar bat ere edaten ez nuela. Egun arrunt batean, negu partean eta, ez zukeen nire gain aginterik izanen, baina abuztua izan eta zuzendaria eta erredakzioburua oporretan, txorimalo hau
|
genuen
haien ordezko.
|
|
|
Goizean footinga egiten zuen, hamabost bat kilometro; egunean zehar ezer berezirik ez zuen egiten, kalean gora eta behera ibili besterik ez, dotore jantzita, oparo diruz, auzo urrunetan, begiak etengabe mugituz, errezelotsu, ikaraz bezala; lasterka ibiltzen zen kalean, sosegurik gabe, erakusleihoetan inori sorbalda eskaini gabe, metro geltokietan aldaketa ugari zentzugabeak eginez, eta bideo pornoak alokatzen zituen (jakina da zertarako); gauean night club ospetxarrekoak bisitatzen zituen, eta han eskaintzen zitzaionari ez zion muzinik egingo. Bi egun besterik ez zituen behar izan, gainera, konturatzeko hantxe sentitzen zela Brown jauna erosoen ez ezik seguruen ere, bezperan zulo higuingarritzat
|
zituen
haietan, eta hantxe etortzen zitzaizkiola bere onera bihotzaren taupadak eta hizketarako gogo zurrunak.
|
|
|
Aurrera bakarrik. Ez nuen nolanahi hautsiko ongi portatzeko aitak eman zidan agindua, eta gainera, zer demontre!, nire lagunek ere ikusi ninduten, eta oso aukera gutxi
|
nuen
haien aurrean norbait nintzela agertzeko. Astiro edan behar nituen egun hark ekarri zizkidan aurrerapenak.
|
|
|
Beharbada, Zapelek Migeli belarrietatik heldu zion egun hartan, ama haurdun genuen. " Zuk hilko didazu barrengo hau" entzun niola uste
|
dut
haietako egunen batean.
|
|
|
Izan ere, egia deritzoguna ondoen funtzionatzen duen hipotesia besterik ez da. Horregatik, garai eta arraza gordinagoetako iritziak eta jarduerak berrikustean, hobe
|
genuke
haien hutsegiteak errukiz juzgatzea; nahitaezko estropezuak dira egiaren bilaketan, eta haiei ere eman behar diegu agian guk geuk egunen batean behar izango dugun barkamena: cum excusatione itaque veteres audiendi sunt" (Urrezko abarra, I bol., 356 orr.).
|
|
|
" Autobide ondotik, une batez neuregandik oso gertu igarotzen ikusten ditiat autoen txoferrak eta gainerako bidaiariak", esan nuen neure artean," baina oso urrun ditiat, erabatekoa
|
duk
haien eta nire arteko inkomunikazioa, haiek beste dimentsio batean daudelako, autobidearen dimentsioan. Egungo hedabideak ‘informazioaren autobideak’ direla esaten ditek.
|
|
|
Ordurako bazekien dirua erabiltzen eta neurtzen, eta baita jendearen tratabidea bizi zen garaira egokitzen ere, gehiegizko kunplimenduak baztertuta. Bazekien nor ziren Salbatore Mitxelena, Iratzeder, Jon Mirande, Koldo Mitxelena, Piarres Larzabal, Yon Etxaide, Gabriel Aresti, Manex Erdozainzi Etxart, Txillardegi, Bitoriano Gandiaga, Xabier Lete, Bernardo Atxaga, Anjel Lertxundi, Ramon Saizarbitoria, Joseba Sarrionandia, Koldo Izagirre eta beste asko, eta irakurriak
|
zituen
haietako batzuen hainbat idazlan. Arte plastikoen arloan ere asko ikasi zuen, katalogoak begiratuz batez ere:
|
|
2001
|
|
|
Paziente horien% 50 baino gehiago kexu zen sorbaldan, ukondoan eta eskuan arazoak zituelako, eta% 40 gorputzeko beste atal batzuetan arazoak zituelako. Erdiek adierazten zuten, halaber, arazo horien sintomak 6 hilabete baino gehiagokoak zirela, eta lanean eragiten zutela;% 15ek, berriz, uste
|
zuen
haien sintomek aisialdiko jardueretan eragiten zutela. “Etxekoandreek zama fisiko eta mental handia dute lanean.
|
|
|
Frutarismoa elikadura natural bakarrera itzuli nahi duen teoria da, historiaurreko gizakiaren elikadurara. Haren jarraitzaileen arabera, begetarianoa zen, eta ez zituen kontuan hartzen lekadunak eta barazkiak.Fruitu lehorrek eta fruta freskoak garrantzi handia
|
dute
haientzat: frutarianoek 300 g fruitu lehor eta kilo bat fruta fresko kontsumitzen dituzte egunero.
|
|
|
Beraz, hobekiago edo gaizkiago, diru gehiago edo guttiago izateak, mundu hau erosoago edo neketsuago iragaiteak ez
|
du
haientzat guretzako bezainbat pisurik.
|
|
|
Berehala gogoratu da. Txomin etxeratu denean, hain zuzen, ari zen letaginak zain harian barrena pasarazten; izan ere, zulotxo bana
|
zuten
haiek, euren jabe ikaragarriak sustraietan txantxarra edo zuelako, nonbait. Erraz pasarazi du, beraz, zaina letagin baten zulotxotik barrena, alderik alde.
|
|
|
Hizkuntzaren legeak eta ereduak, bide zuzenetik ibiliko bagara, ez du egon gure baitan, nahierara alda dezagun, gugandik kanpo eta gure gainetik baizik. Izkribu euskararen, euskara idatziaren ohiturak eta usadioak ongi finkatuak eta mugatuak zeuden punturik gehienetan, euskalki bakoitzaren barrenean behintzat, eta aski jokabide argia
|
dugu
haiei amore ematea, haiei lotzea eta obeditzea. Aho hizkuntzan ez dugu batasunerako biderik idoroko, bereizkuntzarako baino, bestearen aldean askozaz ere aldakorragoa eta desberdinagoa dugunez gero.
|
|
|
saiatu ziren gureganatzen, nahiz haien ahaleginak behar bezain ekarkor ez izan beti. Txikiagoren premiarik ez
|
zuten
haiek, baina eskura zitzaizkidan, halaz guztiz, lehenago eskoletarako prestatu ziren liburuak, Gipuzkoaz eta Gipuzkoaren kondairaz.
|
|
|
Baina baita Iliada ko pasarte askotan ere, esate baterako harresi azpiko borrokaldian, han ere zera dio: " Zeren igaro nahi
|
zuten
haiei hegazti bat etorri baitzitzaien gainetik, arranoak altu egiten zuen hegan eta jendearen gainera ezkerretik zihoan bere hatzaparretan gorri koloreko suge odoldu bat eramanez. Miraria zen artean arnas hartzen zuen sugea bizirik egotea, eta artean ez zuen borrokarako gogoa galdu, atxikitzen zuenari bularrean sakonki kosk egin baitzion, lepotik hurbil.
|
|
|
Ireki eta margotu ez
|
zituen
haiekin osatu zen
|
|
|
Naufrago itxura penagarria zeukan agurea ikusirik, hala oihaneko zuhaixken eta sasien artean saltaka nola zuhaitzondo marduletako adarrik adar jauzika zebilena, burura etorri zitzaizkidan Berlusgoñik, preso eduki nuenean eman hitza errespetatuz, oihan hartan utzi ninduenean, egin zizkidan azkeneko ohar jakingarriak: kontuz, erabat txotxinduta dago; txotxinduta, suabe esateagatik; ganbara hartuta dauka, burmuinek beste harako hark San Cristobal urtuta egin zituen joareek baino kulunka gehiago egiten diote; Iratiko oihanean dagoela uste du eta zubereraz baizik ez da mintzo; zaintzen zuten andereñoak uxatu zituen zantarkeriak esanez, lotsariak erakutsiz, buztana tente
|
zuela
haien atzetik lasterka abiatuz; liburutzar bat eskegi du bere parteetatik; liburutzarrak traba handia egiten dio, eta jauzika eta saltaka dabilenez, izter guztiak zauriz beteta dauzka. Andereñoak uxatu zituenetik, halako sukar mistikoak hartu dio kaskoa, eta malama praktikatzen duela esaten du; izena ere aldatu du; jada ez du inork Kolko deitzea nahi, Jondoni Pettiri Abdul deitzen dela dio; hotz ala bero, heze edo lehor, lastozko kamaina batean etzaten da, zerua aterpe; kamaina inguruko zuhaitzen erdietan hitz bakarreko inskripzio hau idatzi du:
|
|
2002
|
|
|
Euskararen geroak arduraturik zituen euskaltzale guztiak. Baina bakoitzak bere erara ikusten zituen arazo hark izan zitzakeen irtenbideak, eta horrek hika mika eta liskar franko sortuak
|
zituen
haien artean, egoera nahiko nahaspilatsu eta kezkagarria eraginez euskal munduan. Hala ere, euskaltzaleen arteko borroka kupidagabe horren erdian, bazen baikor agertzen zenik ere:
|
|
|
Esaterako, liburutegiak gero eta garrantzi gehiago hartuko du. Tailer tradizionalak kanpo aldera atera dituzte, multimedia lantegiek bete
|
dutelarik
haien lekua. Eta obrak eraikinaren atzealdean jarri dituzte.
|
|
|
Iban Zaldua idazleak gaztetxoentzat espreski burututako lehen argitalpen honetan, Deep Purple, AC/ DC, Scorpions, Motorhead, Su ta Gar eta enparauekin primeran pasatzen duen neska kementsu bat aurkituko dugu. Hainbeste gustatzen zaizkio, bizitza pasako
|
lukeela
haiek entzuten, bere gurasoengatik ez balitz. Izan ere, haiek gorroto dute musika «zaratatsu» hori, edo horrela ematen du behintzat, Iron Maiden en azken diskoa oparitu beharrean, Alaitz eta Maiderrena ekartzen baitiote, eta neskatoak bere dirutik Blind Guardian en alkandora eder bat erosten duenean, alkandora hori janzten ez baitiote uzten.
|
|
|
Honelako argazki kamerek analogikoen kalitatea (formatu txikiko argazkietan, behinik behin) lortu dutelarik,
|
badute
haien gainetiko abantaila pare bat: ez darabilte bobinarik eta, gainera, ez dira errebelatu behar:
|
|
|
Argi dago XVII. eta XVIII. mendeetako merkatari handiek logika horrekin funtzionatzen zutela; baina portaera horiekgutxi batzuenak ziren. Horrez gain, Antzinako Erregimenean Koroaren erakundeekez
|
zituzten
haiek errazten, gehiago babestu nahi baitzituzten juridikoki pribilegiatuta zeudenen soberakin ekonomikoa eta ohore eta duintasun pertsonalaren balioak; alegia, lanean saiatzea eta etekinak lortzea baino gehiago. Egia da ezen, Euskal Herriko eremu zabaletan bost mende lehenago kaparetasun kolektiboa orokortu izanak eta auzo egiturak indartu izanak balio horiek lausoago egin zituztela, Gaztelan edo Frantzian gertatzen zenarekin alderatuz; egia da, bestalde, indartxikiagoarekin bada ere, XIX. mendera arte haiek izan zirela balio nagusiak.
|
|
|
Horrez gain, beste zerbait ere aipatu behardugu: Euskal Herriko hiribilduetan, aurreko aztarnak aprobetxatzea bainogustukoagoa
|
zuten
haien ordez egitura berriak egitea (A. Azkarate eta I. GarciaCamino, 1996).
|
|
|
Jose Antonio Mann-ek Loyola leinuaren kasuan aztertzen du zer esan nahi
|
duen
haien etxeanoble bihurtzea, aldaketa hori XVI. mendean gertatu zelarik. Nahiz eta guk aztertutako leinuakahaide nagusienak ez diren, eredua aplikagarria iruditzen zaigu.
|
|
|
–Izenak? atal orokorra dagokie, aurrizkiek horixe
|
baitute
haien jarraitze klasean. Baina bakoitzak du bere informazioa eta dagokion jarraitze klasea.
|
|
|
Concordia Unibertsitateko Jokabide Neurofisiologia Konduktiboko Ikasketa Zentroko Stephanie Fultonek zuzendutako proiektu honen arabera, hormona horrek, zenbait ekintza egin ondoren, saritzeko sentsazioa gutxituz edo areagotuz jokatzen du portaeran. Zientzialariek arratoien bidez lan egin zuten hipotalamoaren hainbat eskualde elektrikoki estimulatzeko sistema bat konektatuta
|
zuten
haiei. Helburua sari sentsazio hori sortzea edo kentzea zen.
|
|
|
Aurrezkia geldiarazi nahi zen, diruaren zirkulazioak gerraosteko gizarteetako industriari eta merkataritza sareari injekzio gisa balio zezan. Kontsumitzaileek berehala ohitu ziren modalitate horretara, eta horrek abantaila ukaezinak
|
zituen
haientzat. Funtsean, prezio handiagatik beren erosketatik ihes egiten zuten ondasunak eros zitzaketen.
|
|
|
Hala ere, adituek berriki metodo hau aplikatu dute: “ezin
|
baduzu
haien aurka egin, har ezazu”. Gaitasun horiek orri meheko grama espezieak garatzeko erabili zituzten, itxura atsegina izan zezaten, eta neguan askoz ere lokartuago egon ziren (hazkuntza, garapena eta jarduera fisikoa aldi baterako eteten direnean).
|
|
|
Mutilen kasuan, parte hartzaileen %29k bakarrik adierazi zuen gustura zegoela bere gorputz pisuarekin; %64k, berriz, kiloak galtzeko nahia adierazi zuen. Pisu txikia duten nerabeei dagokienez, nesken %25ek eta mutilen erdiek bakarrik uste
|
dute
haien pisua ohi baino txikiagoa dela eta handitu egin nahi dutela. Talde hori elikadura nahasteak izateko arriskuan dago, hala nola anorexia edo bulimia, txostena behar du.
|
|
|
" Amodioaren zauriak", erantzun zidan. Zauri sakon hondorik gabeak behar
|
zuten
haiek, txostenak zekartzan ondorioen arabera: drogak, ospitale psikiatrikoa, errehabilitazio programa...
|
|
|
Abertzalearen ikuspuntutik diot hau, nahiz abertzale anitz, batez ere abertzale ofizial anitz, ez datozen bat honekin, praktikan ikusten da hori, ez baitute inoiz ere ahalegin txikienik egin ez haiek ez haien seme alabek hizkuntza hau ikasteko. Nekez esan dezakete, hortaz, euskara
|
dutela
haiek ere beren ideologiaren euskarri. Nekez mintza daitezke haiek" gure" hizkuntzaz, hizkuntza hori besterena baita, ez haiena.
|
|
2003
|
|
|
Baina Ameriketako iraultza hura asmatu eta bideratu zuten gizonak ez ziren, ez Hobbesen, ez Spinozaren, are gutiago Bossueten katiximari jarraikitzen, XVII. gizaldian Ingalaterrako John Locke pentsalari liberalak ireki bidea
|
zuten
haiek hartzen.
|
|
|
eta beste izen guztiek adierazpen berezia daramate: ezen, Menditarrak deitu iraultzaileak ohartu zirelarik ez
|
zituztela
haien ideiak onartzen ez herritarrek, ez auzo herriek, ideien bataila gal beldurrez, izitu ziren eta etsaiak bilatzen eta ehizatzen hasi, bazter guztietan. Bai eta aurkitu ere.
|
|
|
Eta beraz, gaur egun, ikus balitza gure adiskide zenak, guk bezala, belaunaldi berriko euskaldun gazteak bortizkeria bideei uko eginik, bortizkeriarik ezaren bide berriak bilatzen ari, ziur gaude atsegin
|
lukeela
haiekin solas egitea eta zenbait lerro elkar trukatzea.
|
|
|
Euskal Herriaren gaineko agiriok, dudarik gabe, balio historikoa daukate, eta historia ikertzeko iturri dira. Baina gure gaia ez da edonolako idazkien azterketa, baizik nolabaiteko izaera historiografikoa duten testuena (iragana oroitzekoa eta bereziki idatziz jasotzeko bokazioa
|
duten
haiena).
|
|
|
Alkaideak antzera, alhondiga horretako partikular eta dendei ematen zizkien urtero beren zedulak, prezioen kobrantzarako. Ordenantza hauetan ere agintzen da, enpleguen aukeraketaz arduratu behar zirela udaletxeko kideek; udaletxeko kide hauek edonor har zezaketen ofiziorako, eta egin behar zutena bete zezatenaz arduratu ebhar ziren; bestetik, aukeratu dietenei agintzen zaie, lan egin behar zuten okupazioan fideltasun osoz lan egin zezatela, eta kexaren bat baldin
|
bazuten
haietaz zigortuak izango zirela, egindako gehiegikeriaren arabera. Gainera, fideltasun juramentuaren baldintzarekin batera, hiriari finantza abonatuak eman behar zizkioten.
|
|
|
Ekologisten arabera, zetazeo horien elikadura patroiak aztoratzen ditu, eta horrek eragina
|
du
haien ugalketan.
|
|
|
Akats genetiko horiek ez dituzte gurasoengandik jasotzen. Zientzialariek uste
|
dute
haien aurkikuntzak lagundu diezaiekeela medikuei anoftalmia lehenago diagnostikatzen eta beste begietako endekapen batzuek (hala nola kataratak edo glaukoma) eragindako gaixoei laguntzen. “Ikerketak erakusten du sox2ak zeregin kritikoa duela begiaren garapenean.
|
|
|
Emaitzak Hegoaldeko Pneumologoen Elkarteak (Neumosur) sinatu ditu. Loaren Apnea Buxatzailearen Sindromeak (SAOS) Espainian gizonen% 4ri eta emakumeen% 2ri eragiten die, eta eragin kaltegarria
|
du
haien bizi kalitatean. Ikerketaren ondorioen arabera, SAOS duten pertsonek zirkulazio istripu bat izateko %13 aukera gehiago zituzten.
|
|
|
Hala, porrotaren likidazioko funtsen banaketan parte hartu ahal izango du, hala badagokio. Kontuan izan behar
|
dugu
haien kalifikazioa hartzekodun arruntarena dela, eta aldez aurretik pribilegiatuak kobratuko dituztela: hipoteka maileguak dituzten langileak eta kreditu erakundeak.
|
|
|
Pasatu dut Azpil, Bellavista, Antxoa, Errentegi eta Elizalde, egun on esan didate ikastolako neska mutikoek, berdin, beldurra ematen dit hitz honek, berdin, berdin eta beti berdin, zatiketak esplikatu (oso inportantea baita jakitea munduko ondasun guztietatik zer zati egokituko zaien, biharko egunean), ume bedeinkatuak, maite
|
dut
haien inozentzia eta maite ditut haien so garbiak... eta ez dakite, ez dakite haziz eta haziz joanen direla, erremediorik gabe, eta hil eginen direla egun batean, hau pentsatzen dudanean mila zatitan apurtzen zait bihotza, nola elkartu umeak eta heriotza, baina hobe da ezer ez pentsatzea, ez dut pentsatuko, ez dut ezertan pentsatzen, y más pisos en Alza (hauek ere zatarrak, noski)....
|
|
|
Pasatu dut Azpil, Bellavista, Antxoa, Errentegi eta Elizalde, egun on esan didate ikastolako neska mutikoek, berdin, beldurra ematen dit hitz honek, berdin, berdin eta beti berdin, zatiketak esplikatu (oso inportantea baita jakitea munduko ondasun guztietatik zer zati egokituko zaien, biharko egunean), ume bedeinkatuak, maite dut haien inozentzia eta maite
|
ditut
haien so garbiak... eta ez dakite, ez dakite haziz eta haziz joanen direla, erremediorik gabe, eta hil eginen direla egun batean, hau pentsatzen dudanean mila zatitan apurtzen zait bihotza, nola elkartu umeak eta heriotza, baina hobe da ezer ez pentsatzea, ez dut pentsatuko, ez dut ezertan pentsatzen, y más pisos en Alza (hauek ere zatarrak, noski).
|
|
|
Hedabideetako elebitasunaren zirkuarekin kritikoenak euskaldunak eurak agertu ziren, baten batzuk batez ere. Euskarazko prentsan lana eta bihotza inbertituak
|
zituzten
haiek izan ziren dudarik handienak plazaratu zituztenak: elebitasunak euskara jango du, argi eta garbi esan zuten.
|
|
|
1 Ikusi ohi da, lege naturalak egiak direla, izadiak eta arrazoiak gizakiei erakusten dietenak. Eurek eurenez
|
badute
haiek betetzera behartzen duen justizia eta aginpidea, eta inork ezin du horien betetzea baztertu, euren ezagupide eza dela eta. Nahierarakoak, aitzitik, ez dira besterik gizakientzat ezagungabe diren egitateak baino.
|
|
|
Izan ere, maiz sarri ikus daiteke, ideia hori aintzakotzat ez hartzeagatik, epaile askok ez dituztela erregela horiek aplikatzen, baizik eta lege politikoak. Epaileok ez
|
dute
haien espiritua atzematen, eta espiritu horrek justiziaren funtsezko printzipioa barneratzen du. Epaileek, orobat, ez diete erregela horiei ematen haiei dagokien zabalkundea, eta jasan egiten dituzte hainbat desleialtasun eta bidegabekeria; ez lituzkete, ordea, desleialtasun eta bidegabekeria horiek zigorrik gabe utziko, bigarren legearen espiritua, alegia, gainerako lege guztien oinarria, arau moduan izango balute.
|
|
|
Horregatik, Jainkoa da beti gizakiok euren postuetan jartzen dituena; gizakiok Jainkoarengandik jasotzen dute euren botere eta aginte osoa; eta Jainkoaren izenean administratzen dute justizia. Eta haiek gainerakoen gain duten maila Jainkoaren ordezkari gisa bereganatu dutenez gero, Jainkoak nahi
|
du
haiek agintari zintzo izatea, eurek betetzen dituzten eginkizunetan. Hori dela eta, Jainkoak gobernatzeko eta gainerako gizakiak epaitzeko eskubidea komunikatzen dienean gizaki jakin batzuei, jainko deitzen die, bera baita eskubide hori berez duen bakarra.
|
|
|
Hori Kuhnen oinarrizko puntu baten antzekoa da: zientziagintza ‘normalduak’, berak esaten dion bezala, edo zientzialariaren lan ‘normalduak’, onarpenen egitura antolatu bat, edo teoria, edo ikerkuntza programa, aurresuposatzen duela, zientzialari komunitateak behar
|
duena
haien lanari buruz razionalki eztabaidatu ahal dezaten.
|
|
|
Fisika, astronomia eta historia irakatsi egin behar dira. Magiak, astrologiak edo legenden azterketa batek ezin
|
dituzte
haiek ordeztu.
|
|
|
Zein lagun mota
|
hituen
haiek.
|
|
|
Ez zeukala ezeren premiarik. Berak menpekoaren itxurak egiten zituen arren, ahurrean
|
zituela
haiek denak.
|
|
2004
|
|
|
zer gehiago eska diezaiokegu Palominos uharte apainari? Uharte txiki honek lirutatuta uzten ditu erlaxatzeko eta egun batzuetan laneko estresa ahazteko aukera
|
duten
haiek.
|
|
|
animaliagorenak, haur oso txikiak, etab.?. Onar dezakegu zakurrek usteak eta dcsioak dituzteia.bcste gogo egoerekin batera, belduma, asaldura?. Halere, ba al
|
dute
haien usteen justifikaziorik. Ezagutzarik ba al dute?
|
|
|
Horrek guztiak hauxe adierazten digu: sindikatuen egitekoa jada ez da soiliksoldatapeko langileen eskubideak bermatzera mugatu behar (hauxe da enpresakapitalistetan egiten duen lana), aitzitik, langileentzat jabetza integrala lortzeakizan behar
|
du
haien xede berria.
|
|
|
Motoreek, behin martxan eta bidean jarriz gero, bere potentzia eta abiadurarenaraberako frenoak behar izaten dituzte. Eta modu bertsuan, agintearen gauzatzeak erehalako zentzabide erregulatzaile batzuk behar izaten ditu; eta zenbat eta autoritarioagoa izan erregimen bat, hainbat eta gogorragoak izan behar
|
dute
haiek, erregimenhori eraginkorra eta gizatiarra izan dadin.
|
|
|
Hainbat markako entsalada poltsekin egin zen azterketa, 175 eta 250 g artean bi edo hiru pertsonarentzako errazio bat, eta kontuan hartu ziren osagaien zerrenda eta zein herrialdetatik zetozen, enpresaren identifikazioa, pisu garbia, iraungitze data, gomendatutako kontserbazio tenperatura eta atmosfera babesle baten iragarpena. Osagai nagusia iceberg letxuga zuten entsaladek —beste mota batzuetakoek baino finagoa— “oro har, kalitate organoleptiko okerragoa izan zuten iraungitze egunaren amaieran osagai nagusia eskarola leuna edo kizkurra
|
zuten
haiek baino”. Kalitate “zuzena” Hala ere, OCUren arabera, osagaien kalitatea “zuzena” zen, bai eta “manipulatzean higienea” eta poltsak behar bezala zigilatuta zeuden ere; beraz, narriaduraren sintomak manipulazio baldintza txarrek edo kontserbazio tenperatura desegokiak eragin ditzakete soilik.
|
|
|
Auziak, batzuetan, zuzenean eragiten die herrien sinesteei. Adibide gisa aipatu behar da maiek eta inguruko beste herri batzuek —elikaduraren oinarria nagusia zen— uste
|
zutela
haien ondorengoak arto gizonak eta emakumeak zirela, ideia batetik abiatzen baitziren: lehenengo giza bikotea zereal horrekin moldatu zela, eta ez lokatzarekin, mendebaldeko kristau tradizioak iradokitzen duenez.
|
|
|
Berantago, Kittokjakin zuen beldur zirela Elenaz. Frogak
|
bazituen
haien kontra. Eskapatu eta gero Zortatxar jaunaren etxera joan zen.
|
|
|
Izan ere, Del Vallek ez zuen adiskiderik: ez
|
zuen
haien beharrik, bera baitzen bere buruaren adiskiderik hoberena. Bestalde, Parsifal berak bakarrik harrapatzearen meritua eta loria ere ez zitzaion axola handirik.
|
|
|
Denek zekitek horren berri –bizkaitarraren ahotsak haserre kutsu arin bat hartu zuen, gehiegi hitz egin zuela ohartu izan balitz bezala– Nolanahi ere, ez zidatean deus ere esan. Zer nahi
|
duk
haiek niri esatea. Ni ez nauk inor.
|
|
|
Ekonomia eta estrategia interesen arabera. Eta, ikusten duzunez, alde horretatik asko
|
dugu
haiei eskaintzeko. Gainera, gure lagunek ez lukete zertan kezkatu Euzkadiko gobernuarekin:
|
|
|
Partida hartatik amona nola itzuli zen da nire bizitzako lehen oroitzapenetako bat. Garbi oroitzen dut haren zirrara, baita nire gurasoena ere, amonak gertatuaren berri eman zienean, baina ez
|
dut
haien hitzik gogoratzen, nahiz eta amonak, geroztik, askotan kontatu izan didan balentriatxo hura, gehienetan hitz bertsuak erabiltzen dituela:
|
|
|
Garrantzitsuena, zalantzarik gabe, komertziala da, ez bakarrik telebista gehienek diru iturri hori dutelako finantzabide nagusi modura, 4 grafikoan erakusten den bezala, baizik eta horiek direlako, hain zuzen ere, aurrekontu handienak maneiatzen dituztenak. Berriro ere Nafarroako kable bidezko telebistek errealitatearen irudi okerra ematera eraman gaitzakete, aintzat hartzen ez
|
badugu
haiek aurrekontu oso txikiak dituztela. Alde honetatik, okertzeko beldur handirik gabe esan daiteke finantzaketa publikoa ez dela telebista lokalen diru iturrien %15era ere heltzen.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, azpimarratzekoa da atal honetan, kanal handi bezala izendatu ditugun telebista gehienak, komunikazio talde handiei lotutakoak, behinik behin, urrun direla oraindik errentagarri izatetik. Alderantziz, galera handiak
|
dituzte
haietako askok, telebista batzuen kasuan urteko aurrekontua ren erdira eta baita bi hereneraere heltzen direnak (eta horrek urteko 300.000 eurotik gorako galerak esan nahi du gehienetan, baina baita batzuetan 800.000 eurokoak ere, etengabeko kapital ekarpen berrien edo taldeen maileguen bitartez estali eta finantzatzen direnak). Arrazoi ezberdinak daude hori horrela izateko:
|
|
|
Haiek aipatzean nola lasaitu ziren ohartu zen Marck. Jada ez
|
zuen
haiekin jolas egiteko gogorik, etsipen eta tristura bilakatu zitzaion. " Barkatu, ni...", eta altxatu egin zen komunerantz.
|
|
|
Espaloian bilduta, jertse koloretakoekin, larru txamarra xinpleekin jantzitako emakume aurpegi luzeek etsi keinuak egiten zituzten. Gona luze pintarratuak
|
zituen
haietako batek hanken artean laranjez beteriko poltsa bat zeukan.
|
|
2005
|
|
|
Euskara eta haren kultur ondarea bereizi ditugun hamarkada hauetan, gure hizkuntzaren eta kulturaren arteko etena nola berreskuratu dezakegu? Gazte belaunaldiek ez
|
dute
haien gurasoen edo irakasleen antzera hitz egin nahi, eta hizkuntzaren zuzentasunaren zuzentasunaz, nazkatu ditugu, euskararekiko grina are gehiago apalduz, hizkuntza baliatzeko behar duten askatasuna murriztuz. Zein erregistro eta zertarako?
|
|
|
Pertsona, berak ikusten duena da, dituen lagunak, harreman naturalak beste jende horrekin egiten dira. Orain beste batzuk ikusten ditut, baina ez
|
ditut
haiek ahaztuan, eta gustura besarkatuko nituzke orduko lagunak.
|
|
|
Hemengo hautetsiek jendearen lana eta nahia berretsi dute, beheko jendea mobilizatzen bada, goiko agintariek amore eman dute. Mugimendua azkar dago eta Paueko Kontseilu Nagusian ezin
|
dutela
haiek nahi duten politika inposatu pentsatu behar dute. PCD delakoetan jendeak parte hartzen du, ekonomiaren garapenaz interesa daukalako.
|
|
|
Horrela ipuin horren bidez bilduma osoaren aurkezpena egiten digu, bildumarekiko arreta lortu nahi du. Pertsonaiak ugariak dira, euren ezaugarriak gutxi garatuta dauden arren, informazio gutxi
|
dugu
haietaz, ezinbestekoa bakarrik ideia iradokorra izan dezagun, eta aipatu dugun lez, pertsonaiok, batzuetan film eta liburuen benetako pertsonaiak, karikatura eta antiheroi gisa agertzen dira gizarte modernoaren aurrean. Denboraren tratamendua ere askotarikoa da, oro har zehaztugabe agertzen da eta narrazioaren denborari dagokionez flash back egiten du askotan ipuin batzuetan, ez guztietan baina.
|
|
|
Interneten hastapenetan, beste genesi ugaritan bezala, gerora beteko ez ziren iragarpenak egin ziren, ulertzeko eta, batez ere, sinesteko lilura askoren premia
|
zuten
haiek, bereziki.
|
|
|
ikurra gora-behera azken
|
hau
haienetan, leiho 1 bentana, zaldi 1 kaballoa eta bestelako bikoteak ezezagunak izan ez arren hainbat euskal hizkeretan; ame nazo/ u, amenazatu ageri dira, aldiz, B aldeko lurretan: OEH ak, esaterako, no hemos encontrado más ejs. que los citados batekin DFrec delakoan lau adibide direla (sei amenazo renak eta hiru amenaza renak) gaztigatu ondoren bada ere, Otxoa Arin, Beobide eta Txirritaren adibide batzuekin hatera Astarloaren bi hauek dakartza s.u. amenazatu:
|
|
|
“Medikua presioarekin, tenperaturarekin eta hezetasunarekin lan egitera ohituta dago, baina ez du kontuan hartzen ingurumenaren zati hori, jasaten ari garen zati elektromagnetikoa”, esan zuten. Ikertzaileek uste
|
zuten
haien azterketa infartuaren prebentziorako ekarpena izan daitekeela etorkizunean, eguzki jardueraren pronostikoak kontuan hartuz gero. Gainera, uste dute puntu epidemiologikotik garrantzia izan dezakeela baliabideen planifikazioari dagokionez, bihotzekoak jotzeko joera duen populazio jakin bat dagoelako, eta, orduan, posible izango litzateke haren arretarako baliabideak nola erabili planifikatzea.
|
|
|
Amnistia Internazionalak salgai jarri du Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsaleko 30 artikuluak biltzen dituen liburua, Espainiako diseinu grafikoko lehen irudiek egindako kartelen bidez irudikatuta, literatura testuekin lagunduta. “Giza eskubideen letra eta irudia” izenburupean, liburuak giza eskubideak zabaldu nahi ditu irudiaren eta hitzaren bidez. Horrez gain, gizartea sentsibilizatu nahi
|
du
haien garrantziaz, eta Nazio Batuen Erakundeak 1948an onartutako Adierazpen Unibertsaleko artikulu guztiak banan banan ezagutarazi nahi ditu. Javier Mariscal, Alberto Corazón, Enric Satué, Iván Zulueta, Daniel Gil, Pepe Barro, Pepe Gimeno, Javier Felipe, Daniel Nebot, Peret, Pepe Cruz Novillo, Oscar Rolando, Joaquín Gallego, Adierazpen Unibertsaleko artikuluen aurkezpena osatzeko, Franz Kafka, Miguel Delibes, Émile Zola, Mario Vargas Llosa, Miguel de Cervantes, Antonio Muñoz Molina eta beste idazle batzuen 30 literatura pasarte hautatu dira.
|
|
|
GKEak dioenez, “orain arte hartutako neurriak ez dira nahikoak kutsadura hori murrizteko, eta ezinbestekoa da haratago joatea”. Europako Batasunaren (EB) Inpaktuen Balorazioak erakusten du, erakunde horren arabera, 3 milioi europarrek gomendatutako mugak gainditzen dituzten merkurio mailak dituztela, eta batzuek hamar aldiz gainditzen dituztela muga horiek, eta horrek eragina
|
duela
haien garapen neurologikoan. GKEak uste du beharrezkoa dela Europako Parlamentuak Europar Batasuneko Estrategian proposatutako neurri globalak babesteko ebazpena hartzea, eta nazioarteko komunitateari “mezu argi eta garbi” bat bidaltzea, merkurioaren emisioak, eskaintza eta eskaria ahalik eta azkarren murriztu behar direla dioena.
|
|
|
Amaren kusiak? Ez, milesker, beti dena kritikatzen, iduri
|
zuen
haien mundua jeloskorkeriaren eta kutzukeriaren inguruan itzultzen zela... Amatxi, amaren aldetik, hor zuen, baina ikusiz nola pasa zen joan zen Eguberritan... eta bere aitaren aldeko arbasoak akituegiak eta zaharregiak ziren beraiekin hartzeko.
|
|
|
Darizkion malkoak ez dira bat edo bi, eta errekasto gaziak egin dituzte haren aurpegian behera. Nanobotak, mangaren batean
|
zuen
haiei buruz irakurrita. Gorputz barruan gauzak konpontzen lan egiten duten robot mikroskopikoak.
|
|
|
Behin egiten hasi eta, badakizu, handia egin nahi zuten, Julianek eta besteak ere bai. Eta txikerra zen Julianen tailerra eta, badakizu, behin egiten hasita, konpetiziorako gainera, handia egin nahi
|
zuten
haiek. Logikoa ere bada hori.
|
|
|
Haren aurpegia masailetik gertu sumatzen nuen, haren ezpainen berotasuna belarrian, haren ile kizkur solte bat nire kopetan kilima eginez, eta eztarrian gora igotzen zitzaidan zoriontasunaren dasta eztia, eta zeruan banengo bezala sentitzen nintzen, eta hantxe geratu nahi nuen betiko, Tabor mendian Jesusen dizipuluak bezala. Ebanjelioaren pasarte hura igandeko mezatan entzuten nuelarik, ederki asko nekien zertaz ari zen, ederki asko nekien zer sentitu zuten Maisuak aukeratutako hiru apostoluek, ederki asko ezagutzen nuen estasiak ahosabaian eragindako dasta eztikara, ederki asko jakin ere zergatik geratu nahi
|
zuten
haiek Taborren betiko, nik ere halaxe nahi izaten nuen-eta poz bete hura sentitzen nuenean: betiko irautea.
|
|
|
52 Eskolastikoak izan dira haien oinordeko. Eskolastikoek maiz sarri erakusten dute zenbat balio
|
duen
haien buru-argitasunak, baina zorigaiztoko urteetan bizi izan ziren eta, sasoi hartan, ez zegoen arte eta letra giro egokirik. Ez da harritzekoa haiek goraipatzeko arrazoiak asko izatea.
|
|
|
Zentzu honetan hitz egiten du berak" hizkuntzaren izaera formatiboaz", ze, egiaz, honi esker bakarrik eduki ahal dezake gizakiak bere garapen pertsonalerako behar dituen situazioen eta esperientzien aniztasuna. Horrela, bada, gizabanakoak hizkuntza ezberdin gehiago ezagutzen dituen heinean, zabaldu eta aberastu egiten du bere mundu ikuskera propioa, eta, honengatik, hezkuntz proiektu orok ezinbestean kontsideratu behar
|
du
haien ikas irakaskuntza. Erreflexio hauek, beti ere, pedagogia linguistikoaren eta hizkuntzen ikas irakaskuntzaren oinarrizko esanahia eta azken zentzua argitzen digute.
|
|
|
Aste bat zuela mendi lehorren erdian kokatu herri batera iritsi ziren. Herriaren atarian geratu zen troparen gehiengoa, hizkuntza ezagutzen
|
zuten
haietariko bi, lekuko arduradunekin solastatzera igorri ondoan. Karriken artetik haur irriak eta ama aspertuen deiak biderkatzen ziren, oilo koloka karakaka zenbait eta txakur txanpak ere bai.
|
|
|
Ez. Ezin
|
dute
haiek izan. Nola izango ziren ba?
|
|
|
" Gorria gose, posizioa utzi", eta guk" Gorria gose, posizioa utzi ez". Hondarraren gainean ohitutakoak ziren, belar ziztrinez lurrindutako ur beroa besterik ez zuten hartzen egun osoan, eta ilunabarrean aski
|
zuten
haiek ardi zahar pusketa urri batzuekin, oso gerlari onak ziren, loa ere labur egiten zuten.
|
|
|
Norbaitek galdu nau, oraindik ez dakit nork, bakarra atxilotu zuten eta hura neu. Aurreneko aldia nuen, ez ninduten gogorregi zanpatu, kuartelilloan berriro entzun nuen" influentziak" neuzkala, Lizarriturrik dei eginen zion gobernadoreari, langile ona nintzela, sekula oporra jotzen ez
|
zuten
haiek adinakoa bai noski. Astindu batzuk emanda Ondarretara ekarri ninduten, epaiketaren zain nago.
|
|
2006
|
|
|
Gehiengorik ez denean negoziatu egin behar izaten da, noski. Ez dakit beste arloetan prezio politikorik dagoenik, baina aurrekontuetan bai, aurrekontuek
|
badute
haien prezioa, negoziatzeko garaian eta gehiengo osorik ez dagoenean.
|
|
|
dagoenez, eta hainbeste zaildu denez, ez
|
du
haien
|
|
|
Gaur, beste modu batez bada ere, emakumeek landa inguruetako enpresa eta ustiategi askoren kargu jarraitzen dute. Mendikoin emakumeen protagonismoa bultzatu nahi dute; landa inguruetako emakumeek gutxitan jaso izan duten aitzatespena bilatu nahi
|
dute
haientzat.
|
|
|
Adibidez, ikusi izan da neskatoen amek harremanaren banaketa izatekoprobabilitatea handiagoa zutela, mutikoen amekin alderatuta (Cox, Paley, Burchinal eta Payne, 1999); bestetik, ikerketa berean bikotearen harremana gehiagokaltetzen zen emakumearentzat zein gizonarentzat neskatoa zutenean. Horrez gain, amek irudi positiboagoa
|
zuten
haien haurraz mutikoa zutenean neskatoa zuteneanbaino, eta aitak ere sentikorragoak agertzen ziren haurrarekiko interakzioanmutikoa zutenean neskatoa zutenean baino. Autore horien ustez, honen azalpenakulturalki mutikoak izateko preferentzian bilatu behar da.
|