|
2004
|
|
|
Handik aurrera, afari osoan ez
|
genuen
hitz erdirik esan, guztiok altxatu ginen arte:
|
|
2006
|
|
|
Une hark izan zezakeen tentsio apurra kentzearren berriketan hasten nintzen ni, erizainok gaixoekin egiten dugun moduan, praktiketan ikasita nekien hori. Julianek, aldiz, ez
|
zuen
hitz erdirik esaten, ezta nire galderei erantzuten ere, eta neuk ere isiltzea erabaki nuen. Harrezkero, isiltasun osoz egindako operazioa bihurtzen zen oherako prestatze hura, eta isilik jardute horrek halako zeremonia kutsua ematen ziola esango nuke, egunero errepikatzen ziren keinu eta mugimenduekin, ballet baten koreografia edo erritu jakin baten pausoak balira bezala.
|
|
|
Negar egin berri zuenaren itxurakoak. Ez
|
genuen
hitz erdirik esan Kali eta Leon aurkitu genituen arte.
|
|
|
Billar aretoan sartu ginen. Ez
|
genuen
hitz erdirik esan Marcki eman zion jipoiaz. Ez orduan eta ez inoiz.
|
|
2008
|
|
|
Zosimo Sukunzak osaba Bixenteren jarduna moztu zuen: Zosimok hitz egiten zuèn neurrian, baina, are moztuago gelditu zen, osaba Bixentek ez
|
zuen
hitz erdirik ere egin behintzat; eta orduan, lauzpababost segundoko isilunea gauzatu zen; atzera aurrera gabeko egoera hartan, gehienak osaba Bixenteri begira zeuden, baina Ismaelek. Nazariorekin gero eta konfiantza handiago zuelako, beharbada, are handiagoa honek Dobainen eskopeta bat erosi eta oparitu zionetik, Ismaelek hamabost urte bete zituenean: –Askotan esan izan duk, Ismael, ez haizela basurde bat akabatu arte gizon sentituko, eta hemen daukak eskopeta??
|
|
|
Zosimo Sukunzak osaba Bixenteren jarduna moztu zuen: Zosimok hitz egiten zuèn neurrian, baina, are moztuago gelditu zen, osaba Bixentek ez
|
zuen
hitz erdirik ere egin behintzat; eta orduan, lauzpababost segundoko isilunea gauzatu zen; atzera aurrera gabeko egoera hartan, gehienak osaba Bixenteri begira zeuden, baina Ismaelek –Nazariorekin gero eta konfiantza handiago zuelako, beharbada, are handiagoa honek Dobainen eskopeta bat erosi eta oparitu zionetik, Ismaelek hamabost urte bete zituenean: " Askotan esan izan duk, Ismael, ez haizela basurde bat akabatu arte gizon sentituko, eta hemen daukak eskopeta" – egin zuen aurrera, ezustean:
|
|
2009
|
|
|
–Euskara ere galdu nian, eta galdua berreskuratu behar diat. Amona Ursulak beti hitz egiten ziguan euskaraz, baina, hura hil zenetik, etxean ez
|
duk
hitz erdirik ere egiten, eta, gehiena ulertzen dudan arren, hitz egiten ahaztu zaidak.
|
|
|
Regina Aldasorok ez
|
zuen
hitz erdirik esan ordura arte; Teofilo Mariarekin begirunezko harremanak zituen, sendoa baitzen mutila, zintzoa, esanekoa, nahiz eta zurrunegia ere bazen batzuetan: aitaren antzekoa zen, hitz batean, baina antzekotasun hark Reginari ez zion enbarazurik egiten, ezta Nazariorekiko harremanak gaiztotu zitzaizkionean ere, senar emazteen eta ama semeen arteko harremanak oso bestelakoak ohi dira eta; noizean behin, baina, gizontto bat bezala ikusten zuen Teofilo Maria, eta, orduan, Reginari bururatzen zitzaion bere neba ere izan zitekeela:
|
|
|
Damasok ez
|
zuen
hitz erdirik ere esan, zeresanik bazuen arren; honako hau esan zezakeen, adibidez, Domingoren laguntzan: –Barka, Teofilo Maria, baina Don Zoiloren agindua ez zen agindua izan, aholkua baizik??; Damaso, baina, isil isilik geratu zen, zirt edo zart egitea eskatzen zutèn egoera gatazkatsuetan, inork betaurrekoak kenduz gero, mutil galdua zen?
|
|
|
...a Adari, Maria Bibianari eta izeba Ernestinari irri urduri bat zuzendu ere, autodefentsa hutsa ere bazena, itxuraz, zeinari Adak begien zuria erakutsiz erantzun baitzion, arnasestuka, bere baitatik kanpo balego bezala; Maria Bibianak beste irri urduri batekin erantzun zion, eta izeba Ernestinak begirada etsi bezain ezti batekin; Domingok, gero, Damasori egin zion irri, baina honek, bilera osoan ez
|
zuen
hitz erdirik esan?, anaiaren begiradari ezin eutsiz edo, begiak jaitsi zituen; azkenik, aterantz abiaturik, urrats bat egin zuen Domingok, bi urrats, hiru urrats, bost, sei, zazpi?; zazpigarrenean, baina, ezustekoa, Ada zutitu egin baitzen, baita oihu egin ere, oihuarekin batera korrika irteten zela:
|
|
|
Gainera, sinetsarazi nahi izan digute nafar kateen etsaia dela ikurrina, elkartu ezinak direla; batak bestea jango duela. Inork ez
|
du
hitz erdirik esan, ikurrina agertzeagatik kolpe artean Iruñeko udaletxetik zinegotziak kanporatu izan dituztenean. Euskal Herriaren historia ukatua ere, erabili nahi dute ikurrinaren aurka.
|
|
|
...ri, Maria Bibianari eta izeba Ernestinari irri urduri bat zuzendu ere, autodefentsa hutsa ere bazena, itxuraz, zeinari Adak begien zuria erakutsiz erantzun baitzion, arnasestuka, bere baitatik kanpo balego bezala; Maria Bibianak beste irri urduri batekin erantzun zion, eta izeba Ernestinak begirada etsi bezain ezti batekin; Domingok, gero, Damasori egin zion irri, baina honek –bilera osoan ez
|
zuen
hitz erdirik esan–, anaiaren begiradari ezin eutsiz edo, begiak jaitsi zituen; azkenik, aterantz abiaturik, urrats bat egin zuen Domingok, bi urrats, hiru urrats... bost, sei, zazpi...; zazpigarrenean, baina, ezustekoa, Ada zutitu egin baitzen, baita oihu egin ere, oihuarekin batera korrika irteten zela:
|
|
|
Damasok ez
|
zuen
hitz erdirik ere esan, zeresanik bazuen arren; honako hau esan zezakeen, adibidez, Domingoren laguntzan: " Barka, Teofilo Maria, baina Don Zoiloren agindua ez zen agindua izan, aholkua baizik..."; Damaso, baina, isil isilik geratu zen, zirt edo zart egitea eskatzen zutèn egoera gatazkatsuetan –inork betaurrekoak kenduz gero, mutil galdua zen– isilik egoten zen bezala; ohituraren inertziaren mende zegoen, beraz, Damaso, halabeharraren halabeharrez, buru argia zen arren, argiegia ere bai, beharbada; argitasun gehiegizko hura, baina, berebiziko dohaina izateaz gain, oztopo bat ere izan zitekeen besteekin zituèn eztabaidetan edo bat batean hartu beharreko erabakietan, sarritan aldeko eta aurkako argudioen ugaritasunean galtzen baitzen, eta basoan galtzen denak ez baitaki basoaren berri:
|
|
|
Regina Aldasorok ez
|
zuen
hitz erdirik esan ordura arte; Teofilo Mariarekin begirunezko harremanak zituen, sendoa baitzen mutila, zintzoa, esanekoa, nahiz eta zurrunegia ere bazen batzuetan: aitaren antzekoa zen, hitz batean, baina antzekotasun hark Reginari ez zion enbarazurik egiten, ezta Nazariorekiko harremanak gaiztotu zitzaizkionean ere, senar emazteen eta ama semeen arteko harremanak oso bestelakoak ohi dira eta; noizean behin, baina, gizontto bat bezala ikusten zuen Teofilo Maria, eta, orduan, Reginari bururatzen zitzaion bere neba ere izan zitekeela:
|
|
|
–Euskara ere galdu nian, eta galdua berreskuratu behar diat. Amona Ursulak beti hitz egiten ziguan euskaraz, baina, hura hil zenetik, etxean ez
|
duk
hitz erdirik ere egiten, eta, gehiena ulertzen dudan arren, hitz egiten ahaztu zaidak.
|
|
2010
|
|
|
Oi, Madrilgo eguzki zeru urdinak, askatasunaren ikurtzat nituenak! Hain malenkoniatsu nengoen, bai, non sentipen harekin afaldu —afari guztian ez
|
nuen
hitz erdirik ere egin— eta halatsu joan bainintzen ohera... baita biharamun goizean berdintsu jaiki ere. Eta orduan, berriro mintzatu zitzaizkidan Madrilgo eguzkia eta zeru urdina, kontzientziaren ahotsa bitartekotzat hartuta:
|
|
2013
|
|
|
aski
|
dut
hitz erdiz
|
|
2015
|
|
|
Harakoan, ordea, oker zegoela onartu behar izan zuen Estebanek, gogotsu onartu ere. Burukide baten alaba ote zen edo ez ote zen ez zeukan ziurtatzerik, jardun profesionaletik kanpoko solasgaia izan zuten apurretan ere inoiz ez
|
baitzuten
hitz erdirik egin politikaz. Baina aurki ikusi zuen Estebanek neska hura ez zela inondik ere txatxua, ezta telebistan jolas moduan sartutakoa ere.
|
|
2016
|
|
|
Inspektore-ordeak ez zekien hitzez haratago ikusten. Ez zien antzematen gezurrak salatzen zituzten keinuei, gehiago erran nahi
|
zutenen
hitz erdiei. Informazio garrantzitsua zen hura, eta Txuekak ez zuen aintzakotzat hartzen.
|
|
2018
|
|
|
Baina ez da hala, nahiko garbi du hori honezkero. Eta, horregatik, agian, inork galdetuta ere ez
|
duela
hitz erdirik esango agindu dio bere buruari etxetik atera aurretik. Emanaldi hartan, bere ikasleen musika zuzentzeaz baino ez dela arduratuko.
|
|
|
Gero autoan sartu ziren, R grisean. Etxerako bidean ez
|
zuten
hitz erdi bat ere egin, eta ondorenean ere ez zuten adorerik izan gaiaren inguruan jarduteko. Sara ahazten saiatu zen amaren gaia.
|
|
2019
|
|
|
Ustelkeriaren eguneroko kapituluak ere ikusi zituen, baita eguraldiari buruzko berriak ere. Neguan hotza albiste, eta benetan interesa
|
duenaz
hitz erdirik ez!, gargardoa zurrutada laburretan husten zuen bitartean.
|
|
2020
|
|
|
Zeremoniari amaiera emateko, omenaldia egin zitzaien uhartearen subiranotasuna partekatzen duten bi herrialdeen alde hildako abertzaleei, bi estatuetako ereserki nazionalen hotsean". Diplomatikoen uharteko ekitaldian ez
|
zuten
hitz erdirik esan Bidasoa ibaian itota hil diren migratzaile aberrigabe eta papergabeei buruz.
|
|
2021
|
|
|
Ez
|
genuen
hitz erdirik ere egiten (etxeko garbiketari edo ordainketari zegozkion ezinbestekoak salbu), bakoitzak bere janaria prestatzen zuen, ez genuen mahaia konpartitzen, zer esanik ez sofa; are, saihestu egiten genituen enkontruak etxe barruan.
|
|
2022
|
|
|
Mademoiselle Augustine mordoilatzeko asmoz, jarlekuak trukatzen zituzten, baina alferrik, itsua berehala ohartzen baitzen aldaketaz, eta hori haurrak kantatzen hasi aitzin! Aski
|
zuen
hitz erdia aditzea, edota haurren arteko xuxurlarik apalena sumatzea, txantxa bertan indargabetzeko.
|
|
|
Manex berriro ere jaio izan balitz bezala sentitu zen. Dena dela, etxera afaltzera joan zenean, ez
|
zuen
hitz erdirik ere esan, isil isilik gelditu zen, mutuen antzean. Isilpeko hura bere buruarentzat gorde zuen.
|
|
2023
|
|
|
Aspaldiko Kepa, txikitako Kepa, gure Kepa. Badira urteak elkar ikusten ez genuela, azkenengoz orain dela zazpi urte inguru, Cristinaren amaren hiletan, ezin
|
genuen
hitz erdirik ere egin, lagun pila zegoen elkar agurtzeko, lagun pila, ia denak txiki eta gazte garaietakoak, berak ere aspaldiko partez ikusi gabe izango zituenak eta bostekoa eman zien banan banan. Izan ere, bere lehenengo koadrilakoak laster baztertu gintuen, enegarrenez bada ere.
|
|
|
–Ez, ez
|
dut
hitz erdirik ulertu –esan zien algaraka–, egon zaitezte lasai. Baina aspaldi ikasi nuen gizakien bihotz muinak irakurtzen, eta gure urrutiko lagunak gutxi dauka ezkutatzeko.
|