|
2008
|
|
|
Argitalpenetan nahiz
|
hizkuntza
gaietan, agerikoak ditu Euskaltzaindiak bere asmoa eta gogoa, egun sareak eskaintzen dituen tresnak gero eta egokiago baliatzeko euskararen mesederako eta euskararen arlora hurreratzen diren guztien mesederako.
|
|
2009
|
|
|
Azkenik, kontuan izatekoa da 1957an euskaltzain urgazle izendatu eta 1961az geroztik Madrilen bizi izan zenetik ez zuela Euskaltzaindiarekin harreman nabaririk izan. Gainera, Euskaltzaindiari dagokion
|
hizkuntza
gidaritza aitortzen bazion ere, ez zuen bat egin Akademiak 60ko hamarkadaz geroztik hartutako erabaki garrantzitsuenekin, grafia kontuetan batik bat. Hori dela eta, liburu honetan transkribatu ditugun testuetan egilearen grafia errespetatu dugu.
|
|
|
Bere aita, Tiburtzio Zavala, tolosarra zen; eta ama, Maria Echeverria, donostiarra. Baina amaren euskara zuen maite, bereziki, hark herri jakinduria eta herri
|
hizkuntza
izugarri estimatzen baitzituen. Adunatik ere gauza asko ikasi zuen, beretzat herria zen-eta.
|
|
|
Azalean dabilenak, ordea, uko egingo dio horri maila jasoaren sor marka. Jokabide okerra, dena den, halakoa, herriaren ahotsa, esanak eta
|
hizkuntzaren
sena hortxe daudelako, herriak gozagarri izan dezan beragandik sorturikoa. Hala baieztatu du Zavalak behin eta berriro.
|
|
|
Horiek dira herri literaturaren ale garandu eta garatuak, euskararen ur garbian edan dituenak hau da, herri literaturaren ur jario agorrezinean. Literatura letra larrietan erreibindikatzen denean, herri literatura ere aldarrikatu behar da, horrek egiten gaituelako, eraberekokeria guztien gainetik,
|
hizkuntza
bereizi baten partaide hiztun eta jabekide.
|
|
|
Hitz soilak, alabaina, deusezak dira, hizkeraren katean josten eta ehotzen ez badira. Bilbadura sendoa da, hortaz,
|
hizkuntzarena
, ahozkoa zein idatzizkoa, adierazpide egokia lortzeko asmotan.
|
|
|
Elkarte berri horren xedea Interneteko. eus domeinua lortzea da, euskararen eta euskal kulturaren identitate zeinua izan dadin. Dagoeneko lortua dute beren
|
hizkuntza
eta kulturarentzat katalanek. cat domeinua eta guk ere antzeko bidea urratu nahi genuke.
|
|
|
Jose Angel Cuerda orduko alkateak, Gasteizko Udalaren izenean, eta Jean Haritschelhar euskaltzainburuak, Euskaltzaindiarenean, lankidetzarako hitzarmena sinatu zuten. Hitzarmen horren arabera, Akademiak
|
hizkuntzari buruzko
ikerketak egin eta argitalpenak prestatuko zituen, Udalaren dirulaguntzarekin. Orduan sinatu zen dokumentuan, Gasteizko toponimia ikertzeko egitasmoa beren beregi aipatu zen.
|
|
|
Euskaltzaindiaren eta Bordeleko Michel de Montaigne III Unibertsitatearen artean sinatutako hitzarmen bati esker, Jean Saroihandiren artxiboa digitalizatu da osorik eta ikerleen esku dago Euskaltzaindiaren Azkue Bibliotekan. Pirinioetako
|
hizkuntza
eta hizkera guztiei buruzko materialak biltzen ditu. Guztira 74.000 irudi dira, horietatik heren bat euskarari buruz.
|
|
|
aita gazterik hil zitzaiolarik, lanari ekin behar izan zion beti ikasketak ordaindu ahal izateko; hortaz, neurri handi batean autodidakta xamarra izan zen eta inoiz ez zuen lortu postu finko bat unibertsitatean. Hizkuntzalari bilakatu aurretik
|
hizkuntza
zale eta hizkuntza irakasle izan zen, lehenengo eta behin gaztelania ikasirik (Argentinan) eta gero ingelesa eta portugesa. Baina bere egiazko maitasuna Pirinioetako hizkuntzak izan ziren, guztiak, baina bereziki euskara.
|
|
|
aita gazterik hil zitzaiolarik, lanari ekin behar izan zion beti ikasketak ordaindu ahal izateko; hortaz, neurri handi batean autodidakta xamarra izan zen eta inoiz ez zuen lortu postu finko bat unibertsitatean. Hizkuntzalari bilakatu aurretik hizkuntza zale eta
|
hizkuntza
irakasle izan zen, lehenengo eta behin gaztelania ikasirik (Argentinan) eta gero ingelesa eta portugesa. Baina bere egiazko maitasuna Pirinioetako hizkuntzak izan ziren, guztiak, baina bereziki euskara.
|
|
|
Hizkuntzalari bilakatu aurretik hizkuntza zale eta hizkuntza irakasle izan zen, lehenengo eta behin gaztelania ikasirik (Argentinan) eta gero ingelesa eta portugesa. Baina bere egiazko maitasuna Pirinioetako
|
hizkuntzak
izan ziren, guztiak, baina bereziki euskara.
|
|
|
Julio Urkixoren arabera(), Hugo Schuchardt() izen zen euskara ikastera adoretu zuena, Baionako Lizeoan gaztelania irakasle izen zen garaian(). Baina, George Hérelleri() segituz, Pirinioetako
|
hizkuntzekiko
zaletasuna lehenagotik zetorkion, hogeita hamar urte egin baitzituen ahal zuen guztietan Pirinioetan zehar txangoak eginez, beti oinez eta esku kaierra gerrian loturik, bidean gurutzatzen zitzaizkion artzain edo baserritar ororekin berriketari ekiteko gertu, ondoren haien berriak amoroski apuntatuz metodo antropologiko klasikoak agintzen duen legez: ahoskerak, hitz bereziak, ohiturak, toki izenak...
|
|
|
hainbertze orrialde eta denak hain garbiki ezarriak! Euskarazko lan horiei eman artak erakusten digu gure
|
hizkuntzaren alderako
estimu eta maitasun bat neurrigabea: deus ez zaio sobera gure hizkuntzari emateko eginahalako distira eta indarra!
|
|
|
Euskarazko lan horiei eman artak erakusten digu gure hizkuntzaren alderako estimu eta maitasun bat neurrigabea: deus ez zaio sobera gure
|
hizkuntzari
emateko eginahalako distira eta indarra! Bai zinez holako dokumentuen eskuratzea eta haietaz goza gozatzea, bizian behin bakarrik gertatzen dena dateke.
|
|
|
Hiztegi hau Bordelen, 1981ean, Txomin Peillenek irakurri zuen semantika tesiaren ondokoa da. Egilearen esanetan, lan hau
|
hizkuntza
ezagutzeko eta aberasteko bide bat da.
|
|
|
Pirinioetako
|
hizkuntzak
: lehena eta oraina
|
|
|
Pirinioetako
|
hizkuntzak
, euskara izan ezik, latinetik datoz, beti ere, tokian tokiko hizkuntzek aldatuta. Mendetako prozesu hori dela eta, lurraldeari begira hurbil dauden baina elkarren artean ondo baino hobeto bereizita dauden hizkuntzak sortu dira.
|
|
|
Pirinioetako hizkuntzak, euskara izan ezik, latinetik datoz, beti ere, tokian tokiko
|
hizkuntzek
aldatuta. Mendetako prozesu hori dela eta, lurraldeari begira hurbil dauden baina elkarren artean ondo baino hobeto bereizita dauden hizkuntzak sortu dira.
|
|
|
Pirinioetako hizkuntzak, euskara izan ezik, latinetik datoz, beti ere, tokian tokiko hizkuntzek aldatuta. Mendetako prozesu hori dela eta, lurraldeari begira hurbil dauden baina elkarren artean ondo baino hobeto bereizita dauden
|
hizkuntzak
sortu dira. Literaturaren bidez, hizkuntza horiek aurrera egin dute, eta, aldi berean, aberastu eta beraien muga linguistikoetatik kanpora zabaldu dira, kalitate artistikoa ere irabazi dutelarik.
|
|
|
Mendetako prozesu hori dela eta, lurraldeari begira hurbil dauden baina elkarren artean ondo baino hobeto bereizita dauden hizkuntzak sortu dira. Literaturaren bidez,
|
hizkuntza
horiek aurrera egin dute, eta, aldi berean, aberastu eta beraien muga linguistikoetatik kanpora zabaldu dira, kalitate artistikoa ere irabazi dutelarik.
|
|
|
Erakusketak
|
hizkuntza
horien ezaugarrietako batzuk eta beraien historiaren adierazpen garrantzitsuenetako batzuk laburbiltzen ditu. Gainera, Europan dauden hizkuntza erromanikoen mapa erakusten da, eta aragoierari, katalanari, okzitanierari eta euskarari buruzko informazio anitza ematen da.
|
|
|
Erakusketak hizkuntza horien ezaugarrietako batzuk eta beraien historiaren adierazpen garrantzitsuenetako batzuk laburbiltzen ditu. Gainera, Europan dauden
|
hizkuntza
erromanikoen mapa erakusten da, eta aragoierari, katalanari, okzitanierari eta euskarari buruzko informazio anitza ematen da.
|
|
|
Erakusketa hobeto ulertu ahal izateko gida-liburu bat argitaratu du Euskaltzaindiak, lau
|
hizkuntzatan
: euskaraz gain, gaztelaniaz, frantsesez eta ingelesez.
|
|
|
Pirinioetako
|
hizkuntzak
: lehena eta oraina erakusketa Iruñeko Baluarten jarri zen ikusgai lehenbiziko aldiz, Euskaltzaindiaren XVI. Biltzarrarekin batera.
|
|
|
Apirilaren 22tik 24ra bitartean, Euskaltzaindiak ostatu eman dio, Bilbon duen egoitzan, Europako Kontseiluan Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren Adituen Komiteari, udaberrian egiten duen Bilkura han egiteko.
|
|
|
Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna Europako Kontseiluak bultzatu zuen. 1992an onetsi zen baina, estatu gehienak mesfidati agertu ziren haren aurrean eta 1998ra arte ez zen indarrean sartu, lehendabiziko bost estatuek berretsi zutenean.
|
|
|
Bestalde, Gülcan Altan, Nahit Serves eta Ender Serbes ikertzaile eta artista zirkasiarrek euren
|
hizkuntzan
elegia bat abestu zuten. Ariadna korda laukotearen emanaldiarekin amaitu zen omenaldia.
|
|
|
Beste
|
hizkuntza
guztietan bezala, euskaraz ere errusierazko edo ukrainerazko hitzak nola idatzi jakin behar da, eta horretarako proposamena aurkeztu dio Akademiaren Exonomastika batzordeak Euskaltzaindiari, eta Akademiak onartu.
|
|
|
Zergatik? Badagoelako nazioartean onartutako transkripzio sistema estandar bat; horregatik, latindar alfabetoa erabiltzen duten
|
hizkuntzetan
sistema horixe baliatzen da.Har dezagun, beraz, lehengo galdera: ez ote dute errusiarrek berek, edo nazioarteko erakundeek bestela, moduren bat alfabeto zirilikoan idatzitako hitzak gure alfabetora aldatzeko. Bai.
|
|
|
Eta, gainera, nola irakurri behar da hori? Hori ez da gure inguruko
|
hizkuntzetan
ikusten den idazkera. Konplexua da, eta zeinu batzuk ezin dira gure ohiko hitzak bezala idatzi ordenagailuan.
|
|
|
Michail Gorbatschow; ca: Mikhaïl Gorbatxov;...
|
Hizkuntza
bakoitzak bere sistema, bere transkripzio praktikoa, erabiltzen du, hizkuntza bakoitzaren grafiara eta ahoskerara moldatua.Nazioarteko sistema onarturik ezean, bide hori hobetsi du Euskaltzaindiak euskararako, hau da, euskararako transkripzio praktiko bat erabiltzea. Erabaki hori hartzeko orduan, xehe aztertu du azken urteotako erabilera, eta argi ikusten da euskal entziklopedietan, euskarazko komunikabideetan eta euskarazko eskola liburuetan eta literaturan euskararako transkripzio praktikoaren bidea guztiz hedaturik dagoela, transkripzio praktikoa gauzatzeko orduan kasu gutxi batzuetan aldaera bat baino gehiago ikusten bada ere.
|
|
|
Michail Gorbatschow; ca: Mikhaïl Gorbatxov;... Hizkuntza bakoitzak bere sistema, bere transkripzio praktikoa, erabiltzen du,
|
hizkuntza
bakoitzaren grafiara eta ahoskerara moldatua.Nazioarteko sistema onarturik ezean, bide hori hobetsi du Euskaltzaindiak euskararako, hau da, euskararako transkripzio praktiko bat erabiltzea. Erabaki hori hartzeko orduan, xehe aztertu du azken urteotako erabilera, eta argi ikusten da euskal entziklopedietan, euskarazko komunikabideetan eta euskarazko eskola liburuetan eta literaturan euskararako transkripzio praktikoaren bidea guztiz hedaturik dagoela, transkripzio praktikoa gauzatzeko orduan kasu gutxi batzuetan aldaera bat baino gehiago ikusten bada ere.
|
|
|
Erabaki hori hartzeko orduan, xehe aztertu du azken urteotako erabilera, eta argi ikusten da euskal entziklopedietan, euskarazko komunikabideetan eta euskarazko eskola liburuetan eta literaturan euskararako transkripzio praktikoaren bidea guztiz hedaturik dagoela, transkripzio praktikoa gauzatzeko orduan kasu gutxi batzuetan aldaera bat baino gehiago ikusten bada ere. Horregatik, jatorrizko
|
hizkuntza
aurrean izanik, gure inguruko hizkuntzen transkripzio praktikoak azterturik, eta nazioarteko sistema ere kontuan izanik, euskararako transkripzio sistema praktiko bat arautu du Euskaltzaindiak, eta 156 araua plazaratu(
|
|
|
Erabaki hori hartzeko orduan, xehe aztertu du azken urteotako erabilera, eta argi ikusten da euskal entziklopedietan, euskarazko komunikabideetan eta euskarazko eskola liburuetan eta literaturan euskararako transkripzio praktikoaren bidea guztiz hedaturik dagoela, transkripzio praktikoa gauzatzeko orduan kasu gutxi batzuetan aldaera bat baino gehiago ikusten bada ere. Horregatik, jatorrizko hizkuntza aurrean izanik, gure inguruko
|
hizkuntzen
transkripzio praktikoak azterturik, eta nazioarteko sistema ere kontuan izanik, euskararako transkripzio sistema praktiko bat arautu du Euskaltzaindiak, eta 156 araua plazaratu(
|
|
|
Zenbait girotan erran komuna da
|
hizkuntza
komunikazio tresna hutsa dela eta, beraz, politikaren esparrutik erabat kanpo egon lukeela. Baieztapen bera modu gordinagoan agertzen da batzuetan, alegia, hizkuntza berez
|
|
|
Zenbait girotan erran komuna da hizkuntza komunikazio tresna hutsa dela eta, beraz, politikaren esparrutik erabat kanpo egon lukeela. Baieztapen bera modu gordinagoan agertzen da batzuetan, alegia,
|
hizkuntza
berez
|
|
|
eremuan kokatuz. Baina planteamendu horren aingerukeria inon baino nabarmenagoa da aldian aldian
|
hizkuntza
guztietan pizten diren ortografia gerretan. Adibidez, Txekian.
|
|
|
Aipagai dugun liburua Txekian berriki gertatuko gerra horietako baten kronika eta analisi zehatza da. Aski da aurkibideari begiratu azkar bat ematea
|
hizkuntzaren gaineko
kontuak oso kontu konplexuak direla konturatzeko, eragile asko inplikatzen dutenak: batetik filologo eta hizkuntzalariak, baina bestetik herri aginteak eta, jakina, bien artean gure gizartean hain garrantzitsuak diren masa hedabideak; beste eragile esanguratsu batzuk ere ezin ahaztu:
|
|
|
Eta abar. Bestalde, multzo horietako bakoitza hainbat azpimultzo eta taldetan banatua egon ohi da, bakoitza bere programa propioaz armatua eta, sarri, elkarren arteko gerra gupidagabean sartuta, sarri baino sarriagotan
|
hizkuntzaz kanpoko
interesek piztu eta esplikatzen dituzten gerretan. Baina gertakari oro bizirik den gizarte batean gertatzen da, kasu honetan komunismoaren erorialdiaren ondorengo Txekian, eta hizkuntzak gizarte osoa zeharkatzen du, gertakari guztiak.
|
|
|
Bestalde, multzo horietako bakoitza hainbat azpimultzo eta taldetan banatua egon ohi da, bakoitza bere programa propioaz armatua eta, sarri, elkarren arteko gerra gupidagabean sartuta, sarri baino sarriagotan hizkuntzaz kanpoko interesek piztu eta esplikatzen dituzten gerretan. Baina gertakari oro bizirik den gizarte batean gertatzen da, kasu honetan komunismoaren erorialdiaren ondorengo Txekian, eta
|
hizkuntzak
gizarte osoa zeharkatzen du, gertakari guztiak. Zinez gauza konplexua da hizkuntza.
|
|
|
Baina gertakari oro bizirik den gizarte batean gertatzen da, kasu honetan komunismoaren erorialdiaren ondorengo Txekian, eta hizkuntzak gizarte osoa zeharkatzen du, gertakari guztiak. Zinez gauza konplexua da
|
hizkuntza
.
|
|
|
Gainera, oso alor desberdinak jorratzen ditu. Adibidez, lehen kapitulua kontzeptuak eta terminologoa argitzeko ahalegin eskerga bat da, egindako aukerak azalduz eta
|
hizkuntza
ugari aipatzen den testuinguru batean kokatuz; berak bakarrik liburuaren irakurketa justifikatuko luke.
|
|
|
Hurrengo hiru kapituluetan txekieraren historia sozial bat marrazten digu, biziki interesgarria euskaldunontzat; ez dezagun ahantz nazionalismo kulturala, Euskal Herrian edo Katalunia bezalako lekuetan gaur egun praktikatzen den gisan, funtsean txekiarren asmakizun bat izan zela (eta ez alemanena, normalki esaten den bezala) eta nazionalismo mota horretan
|
hizkuntza
elementu nagusia izateaz gain, politika asmo horiek, gainera, eragin erabakigarria izan dutela eta dutela hizkuntzaren historian, besteak beste batasunaren eta honek dakarren kodifikazioaren (normatibizazioaren) afera gatazkatsuan. Ondoren, bosgarren kapituluan krisia bera aztertzen du, gertakarien segimendu zehatza eginez.
|
|
|
..., biziki interesgarria euskaldunontzat; ez dezagun ahantz nazionalismo kulturala, Euskal Herrian edo Katalunia bezalako lekuetan gaur egun praktikatzen den gisan, funtsean txekiarren asmakizun bat izan zela (eta ez alemanena, normalki esaten den bezala) eta nazionalismo mota horretan hizkuntza elementu nagusia izateaz gain, politika asmo horiek, gainera, eragin erabakigarria izan dutela eta dutela
|
hizkuntzaren
historian, besteak beste batasunaren eta honek dakarren kodifikazioaren (normatibizazioaren) afera gatazkatsuan. Ondoren, bosgarren kapituluan krisia bera aztertzen du, gertakarien segimendu zehatza eginez.
|
|
|
Bada gai biziki zirraragarririk, adibidez, erregimen komunistarekin eta haren erorketaren izandako harreman bihurria; halaber, bitxia eta jakingarria da ikustea erregimenaren ideologia ofizialak izan zuen eragina unibertsitarien artean, bereziki hizkuntzalaritzaren esparruko zenbait teoria (Pragako Eskolako Funtzionalismoa) sustatzeko orduan, eta horien gainbehera komunismoa erori zenean; edo
|
hizkuntza
purismoak txekiar gizartean lortu duen arrakasta izugarria, non eta esan daitekeen ia ia bi estandar desberdin direla gizartean naturaltasun osoz erabiltzen direnak: bata informala, ahozkoa, aski zabarra; baina bestea, idaztekoa eta testuinguru formaletan erabiltzekoa, izugarri garbizalea; bien arteko aldea hain da handia ezen txekiar umeek ordu asko ematen omen duten eskolan ikasten eguneroko bizitzan esaten dituzten hainbat hitz gero ez direla idazten, haien kideko garbiak baizik (horretara goaz geu ere?).
|
|
|
Ematen duen informazioa eta ikuspuntuak ugariak eta desberdinak izan arren, bada sakoneko gai bat etengabe azaleratzen dena; izenburuan bertan ageri zaigu: nork du
|
hizkuntza
bat arautzeko autoritatea. Ez da erraz konpontzeko moduko kontua:
|
|
|
Txomin Peillenen ustez, bere liburua
|
hizkuntza
ezagutzeko eta aberasteko bide bat da. Hiztegi guztiek bezala, noski.
|
|
|
Horrek esan nahi du euskarak lotura estua izan duela naturarekin? Uste dut beste
|
hizkuntzetan
zertxobait berdin egin zutela dio Peillenek baina mendebaldeko gure auzo mintzairetan etimologia galdu duten hitzak hizkuntza klasiko batetik (grekoa, latina) gehiago hartu dituztela. Adibidez, euskaldun zaharrek ez zuten gogo hitza arnas hitzarekin lotu; hizkuntza erromanikoetan spiritus eta anima arnas hartzearekin lotuak dira eta Elizako latinak gure hizkuntzan sartu ditu.
|
|
|
Horrek esan nahi du euskarak lotura estua izan duela naturarekin? Uste dut beste hizkuntzetan zertxobait berdin egin zutela dio Peillenek baina mendebaldeko gure auzo mintzairetan etimologia galdu duten hitzak
|
hizkuntza
klasiko batetik (grekoa, latina) gehiago hartu dituztela. Adibidez, euskaldun zaharrek ez zuten gogo hitza arnas hitzarekin lotu; hizkuntza erromanikoetan spiritus eta anima arnas hartzearekin lotuak dira eta Elizako latinak gure hizkuntzan sartu ditu.
|
|
|
Uste dut beste hizkuntzetan zertxobait berdin egin zutela dio Peillenek baina mendebaldeko gure auzo mintzairetan etimologia galdu duten hitzak hizkuntza klasiko batetik (grekoa, latina) gehiago hartu dituztela. Adibidez, euskaldun zaharrek ez zuten gogo hitza arnas hitzarekin lotu;
|
hizkuntza
erromanikoetan spiritus eta anima arnas hartzearekin lotuak dira eta Elizako latinak gure hizkuntzan sartu ditu.
|
|
|
Uste dut beste hizkuntzetan zertxobait berdin egin zutela dio Peillenek baina mendebaldeko gure auzo mintzairetan etimologia galdu duten hitzak hizkuntza klasiko batetik (grekoa, latina) gehiago hartu dituztela. Adibidez, euskaldun zaharrek ez zuten gogo hitza arnas hitzarekin lotu; hizkuntza erromanikoetan spiritus eta anima arnas hartzearekin lotuak dira eta Elizako latinak gure
|
hizkuntzan
sartu ditu.
|
|
|
Oro har, biologo izateak lagundu du Biologiaren hiztegia aztertzeko unean, baina ez naiz itsutu, baitakit gure
|
hizkuntzak
ere latinari, gaskoiari eta gaztelaniari hiztegi orokorrerako hitz franko mailegatu dizkiela. Halere, biologia hiztegian bertan, tabuek ekarri hitzez kanpo, eman dezagun gorputzaren hiztegian, ez da mailegu larregi, elizako latinak denborarekin sartu bat edo beste.
|
|
|
Unesco Etxeak eta Euskaltzaindiak lankidetza hitzarmena sinatu dute gaur, ekainaren 23an, Bilbon. Hitzarmen horrek, euskara, euskal kultura eta, oro har, munduko
|
hizkuntza
ondarearen egoera ikertzeko, irakasteko eta zabaltzeko ekimenak gauzatzea du helburu. Biak elkarlanean arituko dira, bereziki euskararen normalizazioari buruzko proiektuak gauzatzeko eta Euskaltzaindiak euskararen arloan ezarritako arauak zabaltzeko.
|
|
|
Unesco Etxeak aitortzen du,
|
hizkuntza
gaietan, Euskaltzaindia dela erakunde aholku emaile ofiziala.
|
|
|
Unesco Etxeak eta Euskaltzaindiak elkarri aitortzen diote euskararen eta, oro har, munduko
|
hizkuntza
ondarearen ikerguneak izatea. Horregatik, bi erakundeok lankidetza proiektu zehatzak bideratu eta garatuko dituzte, euskarari, euskal kulturari eta munduko hizkuntza ondareari buruzko irakaskuntza, ikerketa eta pedagogiaren eremuan.
|
|
|
Unesco Etxeak eta Euskaltzaindiak elkarri aitortzen diote euskararen eta, oro har, munduko hizkuntza ondarearen ikerguneak izatea. Horregatik, bi erakundeok lankidetza proiektu zehatzak bideratu eta garatuko dituzte, euskarari, euskal kulturari eta munduko
|
hizkuntza
ondareari buruzko irakaskuntza, ikerketa eta pedagogiaren eremuan.
|
|
|
Argitalpenen arloan, elkarlana bultzatuko da, eta baterako argitalpenak sustatuko dira, euskara, euskal kultura eta munduko
|
hizkuntza
ondarearen egoera ikertu, irakatsi eta zabaltzeko arloan.
|
|
|
Unesco Etxeak eta Euskaltzaindiak beren beregi aitortzen dute Unesco Etxearen barruan lanean ari den Munduko
|
Hizkuntza
Ondarearen Unesco Katedra. Hala, katedra hori kontuan hartuta, bi erakundeok hainbat egitasmo burutzeko konpromezua hartzen dute.
|
|
|
Euskararekiko bere interesa ikusita, Tbilisira bidali zuten, euskararen ikasketak sendotzeko eta berpizteko. Garai hartan Georgiako Errepublika Sobietarreko
|
Hizkuntza
Akademiak bazeukan euskarari emandako atala. Gabriel Arestiren Nire aitaren etxea garai hartan itzuli zuen errusierara eta bere ikasleek Kaukasoko hainbat hizkuntzatan itzuli zuten poema bera.
|
|
|
Garai hartan Georgiako Errepublika Sobietarreko Hizkuntza Akademiak bazeukan euskarari emandako atala. Gabriel Arestiren Nire aitaren etxea garai hartan itzuli zuen errusierara eta bere ikasleek Kaukasoko hainbat
|
hizkuntzatan
itzuli zuten poema bera. Tamara Makharoblidzek, adibidez, georgieraz jarri zuen.
|
|
|
Gogoratu behar da otsailaren 26ko 573/ 1976 Erret Dekretuak aitorpen ofiziala egin zion Euskaltzainidiari Euskararen Erret Akademia gisa Araba, Gipuzkoa, Nafarroa eta Bizkaian; harrezkero, Euskaltzaindia da euskararen arloan erakunde eskuduna,
|
hizkuntza
bera ikertu eta babesteko. Geroago, Euskal Autonomia Erkidegoko Autonomia Estatutuak eta Nafarroako Foru Komunitatearen Euskara Legeak beren beregi aitortu dute Euskaltzaindia erakunde aholku emaile ofiziala dela, euskarari dagokionez, bi erkidegoetan.
|
|
|
Argia aldizkariak aitortzen du,
|
hizkuntza
gaietan, Euskaltzaindia dela erakunde aholku emaile ofiziala
|
|
|
|
Hizkuntza
: Euskara.
|
|
|
|
Hizkuntza
: Euskara.
|
|
|
|
Hizkuntza
: Euskara.
|
|
|
|
Hizkuntza
: Euskara.
|
|
|
Hiztegi hau Bordelen, 1981ean, Txomin Peillenek irakurri zuen semantika tesiaren ondokoa da. Egilearen esanetan, lan hau
|
hizkuntza
ezagutzeko eta aberasteko bide bat da.
|
|
|
|
Hizkuntza
: Gaztelania.
|
|
|
|
Hizkuntza
: Euskara.
|
|
|
|
Hizkuntza
: Euskara.
|
|
|
|
Hizkuntza
: Gaztelania.
|
|
|
|
Hizkuntza
: Euskara.
|
|
|
|
Hizkuntza
: Euskara.
|
|
|
|
Hizkuntza
: Gaztelania.
|
|
|
Handik hartuak dira hemengo albisteak eta oharrak. Eta, hortaz gain, Danteren
|
hizkuntzaren
musikaltasun berezi horrekin gozatu nahi duenak, Azkue Bibliotekan du aukera berria, hala nola alitzira zabaldutako pasarte honetan:
|
|
|
Euskalgintzako gizon argi bat iruditu zitzaidan. Urte zailak ziren eremu horretan genbiltzan askorentzat, baina, Mikelek argiro ikusi zuen aldizkariaren norabidea, hots, euskarak gure
|
hizkuntza
nazionala izan behar baldin bazuen, batasuna behar zuela eta ez dialektalismoa. Disgustu bat baino gehiago jasan behar izan zituen hori zela eta, baita adiskide edota lagun batzuen haserrea ere.
|
|
|
Akademia sortzeko ahaleginak XIX. mendean hasi ziren. Orduko hainbat euskaltzalek jada azpimarraturik zuten
|
hizkuntzaren
defentsarako Akademia baten premia (Ulibarri, 1832; Aizkibel, 1856; Artiñano, 1886). Jose Frantzisko Aizkibelek aipamen argia egin zuen idatzi batetan.
|
|
|
Azken kapituluan, eremu urriko beste
|
hizkuntza
akademiei buruzko berriak jaso dira.
|
|
|
Ilustrazioak azaldu dute ez dira apaingarriak, dokumentu guztiak irakurtzeko moduan ageri dira, informatiboak dira beraz, eta horietariko asko argitaragabeak dira.Euskaltzaindiaren iraganaz, orainaz eta etorkizunaz mintzatzen den liburu honetan hainbat atal nagusi daude: Historian; Euskaltzainak; Batzordeak, Egitasmoak eta Lantaldeak; 90 urte ekin jarraituan; eta Eremu urriko
|
hizkuntzen
akademiak. Elkarrizketak ere badaude:
|
|
|
2009ko Nafarroa Oinez festaren harira, Txikiak handi topaketa burutu zen Arbizun, urriaren 16an. Etxarri Aranazko Andra Mari ikastolak, Nafarroako Ikastolen Elkarteak eta Behatokiak antolatutako topaketa honetan, euskara, aragoiera, bretoiera, galesa, katalana eta okzitaniera
|
hizkuntza
gutxituen ordezkariak batu ziren. Euskararen ordezkaritza zabala izan zen, horien artean Euskaltzaindia ere egon zelarik.
|
|
|
Antolatzaileek azaldu zutenez, Txikiak Handi, aurtengo Nafarroa Oinezen leloa gauzatzeko, Europan barrena harreman sare bat eraiki dugu hainbat
|
hizkuntza
txikirekin, leku horietara joan eta elkar ezagutza eta lana bultzatuz. Testuinguru horren barruan egin zen aipatu topaketa.
|
|
|
Sortu zenetik bertatik euskararen corpusaz, euskara erabilera eremu berrietarako eguneratzeaz arduratzeaz gain, euskararen gizarte erabileraz arduratu da Euskaltzaindia. Izan ere, zer da
|
hizkuntza
bat hiztunik eta erabilera eremurik gabe. Nolatan gaurkotu liteke hizkuntza bat nonahi baliatzeko, hiztunen gaurko zein bihar eta etziko hizkuntza beharrak asebetetzeko hizkuntzaren gizarte erabileraz kezka eta ardura erakutsi gabe. Horiek horrela, hizkuntzaren erabileran eragina duten gizartearen alde guztiak, bai eta hiztunek bizi dituzten kultura arauak, itxaropenak eta testuingurua ere biltzeko zein haietan eragiteko eratu zuen Euskaltzaindiak Jagon Saila.
|
|
|
Izan ere, zer da hizkuntza bat hiztunik eta erabilera eremurik gabe? Nolatan gaurkotu liteke
|
hizkuntza
bat nonahi baliatzeko, hiztunen gaurko zein bihar eta etziko hizkuntza beharrak asebetetzeko hizkuntzaren gizarte erabileraz kezka eta ardura erakutsi gabe. Horiek horrela, hizkuntzaren erabileran eragina duten gizartearen alde guztiak, bai eta hiztunek bizi dituzten kultura arauak, itxaropenak eta testuingurua ere biltzeko zein haietan eragiteko eratu zuen Euskaltzaindiak Jagon Saila. Sailaren barruan dagoen Sustapen Batzordeak, azken urteotan, euskal gizartean puri purian dauden gaiak aztertu eta aztergai izan dituen gaiei buruzko iradokizunak egin ohi ditu ia urtero.
|
|
|
Izan ere, zer da hizkuntza bat hiztunik eta erabilera eremurik gabe? Nolatan gaurkotu liteke hizkuntza bat nonahi baliatzeko, hiztunen gaurko zein bihar eta etziko
|
hizkuntza
beharrak asebetetzeko hizkuntzaren gizarte erabileraz kezka eta ardura erakutsi gabe. Horiek horrela, hizkuntzaren erabileran eragina duten gizartearen alde guztiak, bai eta hiztunek bizi dituzten kultura arauak, itxaropenak eta testuingurua ere biltzeko zein haietan eragiteko eratu zuen Euskaltzaindiak Jagon Saila. Sailaren barruan dagoen Sustapen Batzordeak, azken urteotan, euskal gizartean puri purian dauden gaiak aztertu eta aztergai izan dituen gaiei buruzko iradokizunak egin ohi ditu ia urtero.
|
|
|
Izan ere, zer da hizkuntza bat hiztunik eta erabilera eremurik gabe? Nolatan gaurkotu liteke hizkuntza bat nonahi baliatzeko, hiztunen gaurko zein bihar eta etziko hizkuntza beharrak asebetetzeko
|
hizkuntzaren
gizarte erabileraz kezka eta ardura erakutsi gabe. Horiek horrela, hizkuntzaren erabileran eragina duten gizartearen alde guztiak, bai eta hiztunek bizi dituzten kultura arauak, itxaropenak eta testuingurua ere biltzeko zein haietan eragiteko eratu zuen Euskaltzaindiak Jagon Saila. Sailaren barruan dagoen Sustapen Batzordeak, azken urteotan, euskal gizartean puri purian dauden gaiak aztertu eta aztergai izan dituen gaiei buruzko iradokizunak egin ohi ditu ia urtero.
|
|
|
Izan ere, zer da hizkuntza bat hiztunik eta erabilera eremurik gabe? Nolatan gaurkotu liteke hizkuntza bat nonahi baliatzeko, hiztunen gaurko zein bihar eta etziko hizkuntza beharrak asebetetzeko hizkuntzaren gizarte erabileraz kezka eta ardura erakutsi gabe. Horiek horrela,
|
hizkuntzaren
erabileran eragina duten gizartearen alde guztiak, bai eta hiztunek bizi dituzten kultura arauak, itxaropenak eta testuingurua ere biltzeko zein haietan eragiteko eratu zuen Euskaltzaindiak Jagon Saila. Sailaren barruan dagoen Sustapen Batzordeak, azken urteotan, euskal gizartean puri purian dauden gaiak aztertu eta aztergai izan dituen gaiei buruzko iradokizunak egin ohi ditu ia urtero.
|
|
|
XIV. Jagon Jardunaldiak Joaquim Dolz irakaslearen hitzaldi batekin eta ondorioekin amaituko dira. Dolz irakaslea, Katedraduna da
|
Hizkuntzen
Didaktikan, Psikologia eta Hezkuntza Zientzien Fakultatean, Genevako Unibertsitatean. Genevako Unibertsitateko taldea (Bronckart, Schneuwly eta Dolz izanik izenik handienak) sekuentzia didaktikoen asmatzaile hartu behar da.
|
|
|
10:15: 45 Immigrazio berria,
|
hizkuntza
arazo berririk. Moderatzailea: Manu Ruiz UrrestarazuHizlariak:
|
|
|
12:30: 00 Etorkinak, euskara eta
|
hizkuntza
aniztasun berria. Giza eskubideetatik sortutako zenbait hausnarketa.Moderatzailea:
|
|
|
Erosi den alea, gainera, Edward Spencer Dodgson() jaunarena zen eta Charencey beraren txarteltxo bat du itsatsita, Dodgsoni zuzendua. Testua maia
|
hizkuntzatik
latinera itzulia da.
|
|
|
Ekin diot, baina lehen hurbilpen batean ez du eskaintzen Lacombek emandako berrietatik harantzagoko ezer: aristokrata frantses bat
|
hizkuntza
eta ohitura exotikoekin zaletua, huntaz eta hartaz zale mailan lan ugari egin eta argitaratu zituena, elkarte zientifiko askotan parte hartuz. Hots, beste Bonaparte bat, maila txikiagoan, haren antzeko kezkak zituena baina baliabide gutxiago eta, itxura guztien arabera, talentu eta formazio zientifiko kaxkarragoa ere.
|
|
|
Ez dakigu zein den edizio horrek gaur egun izan dezakeen garrantzia edo gaurkotasuna maia
|
hizkuntzen
ikerleen artean, ezta ere euskaldunen artean gaur egun horrek piz dezakeen interesa, baina uste sendoa dugu bitxikeria bibliografiko honek argitasun apur bat eskaintzen digula euskalgintzaren urrezko aroko figura handiek (Azkue, Urkixo, Campion, Bonaparte, Abadia, Vinson, Lacombe...) zeukaten mundu intelektualaz eta kezkez.
|
|
|
Jagon Sailak, euskararen erabilera izanik lan esparru, gai hau jorratu beharra zuen. Handik eta hemendik etorritako jendeak bakoitza bere kultura eta
|
hizkuntzarekin
euskararen normalizazioan eraginik izanen ote du. Eleaniztasuna mesedegarri ote dugu?
|
|
|
Immigrazioaren fenomenoa ezagutzeko, honen inguruan hausnartzeko, gogoeta egiteko, zenbait herritako esperientziak biltzeko eta baloratzeko garaia dugula iritzi diogu Euskaltzaindian. Honek erakutsiko digu zer bide jarraitu genukeen etorkinak ezagutzeko eta hauen integrazioa errazteko, beti ere beraiek dakarten
|
hizkuntzarekiko
begirune osoz.
|
|
|
Xabier Aierdi eta Erramun Osa: Immigrazio berria,
|
hizkuntza
arazo berririk? 36; 96 Kb
|
|
|
Eduardo Ruiz Vieytez: Etorkinak, euskara eta
|
hizkuntza
aniztasun berria. Giza eskubideetatik sortutako zenbait hausnarketa 30,82 Kb
|
|
|
Gasteizen jaioa, 1973an. Euskal Herriko Unibertsitateko Irakasle Eskolako
|
Hizkuntza
eta Literaturaren Didaktika irakaslea da.
|
|
2010
|
|
|
Jakina denez, Olabideren itzulpena izan zen Biblia osoaren bigarren argitaraldia Euskal Herrian, Duvoisinenaren ondotik, baina hori baino bereizgarria garrantzitsuagoak dira beste hauek: lehena jatorrizko
|
hizkuntzetatik
(hebraiera eta grekera) itzulia eta lehena ere nagusiki asmo pastoralez egina, hau da, Euskal Herriko parrokia, ikastetxe eta enparauetan erabiltzeko pentsatua, aurreko bi itzulpen osoak, Duvoisinena eta Uriarterena (1978ra arte argitaratu ez zena) Bonaparte printzearen aginduz eta nagusiki asmo filologikoz egin baitziren. Prefosta, Olabideren itzulpen honek ere ageriko asmo filologikoak zituen, baina esango nuke jatorrizko asmoa erlijiosoa zela, huts hutsean erlijiosoa ez bazen ere.
|
|
|
Noordegraaf ek, bere artikuluan, bitan banatzen du Europako hizkuntzalaritzaren tradizioak XX. mende hasieran, bata, humboldtiarra, energeia hitzaren inguruan antolatzen dena (hots,
|
hizkuntza
energeia gisa) eta bestea, Saussure-ri segituz sistema hitzaren inguruan antolatzen dena; bigarrena argi eta garbi nagusitzeak esplikatzen du, hein baten, hizkuntzalari humboldtiarrek pairatu duten marginazioa eta ahanztura; halaber, Humboldten asmo antropologikoak (jakina denez, harentzat hizkuntzalaritza antropologiaren atal bat zen funtsean) esplikatzen du primeran Uhlenbeck bezalako ikerle ba... oin beltzera, lehenengo eta behin, herri baten hizkuntza da, hots, osotasun baten zati bat.
|