|
2001
|
|
|
Ondoren, aurrerapausoak eman dira, eta, adibidez, joan zen abuztuaren 1ean Herrialdeetako eta gutxiengoen
|
hizkuntzen
Europako gutuna (www. euskadi. net/ euskara araubidea/ Legedia/ texjueus.pdf) indarrean jarri da Espainian; baina, halakoak gehiengo sozialarentzat txikikeria eta ezerezkeria izanik, gertakizun horrek ez du gizarteaninolako oihartzunik izan. Aipagarriak dira gutun horrenbigarren partean aintzakotzat hartzen diren hainbat funts; besteak beste, herrialdeetako eta gutxiengoen hizkuntzen onarpen eta errespetua; halako hizkuntzak bultzatzeko eginkizunen premia; berauek ikasteko eta irakasteko erraztasunak; bazterketa errotik kendu...
|
|
2003
|
|
|
...Bat» deritzan soziolinguistika aldizkariaren 45 zenbakian Europako Batasunaren geroa dute beren gogoeten iturri, baina hori aztertzerakoan, hizkuntza gutxituen egoeraren inguruan dihardute, Europako hizkuntzak zenbakitan, haiei buruzko hizkuntza politikaren oinarri orokorrak, hizkuntz aniztasunerako neurriak, hizkuntz alorreko proposamenak Europaren etorkizunarentzat, Eskualdetako edo Gutxitutako
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren garrantzi politikoa, eta Europako eremu urriko hizkuntzak eta bere partaidetza Europako Batasuneko egitasmoetan bezalako gaiak hizpide izanik. Bestalde, Euskal Herrian ematen diren hizkuntza politika eta plangintzak ere aztertzen dituzte, horretarako beti ere iturri ezberdinetara joz.
|
|
2008
|
|
|
Pizkundearen estrategia nagusi bat zen eskaera guztiak Europako zuzenbidean oinarritzea. Halaber Europako Kontseiluak 1992an erabaki zuelarik Eskualdeetako edo eremu urriko
|
hizkuntzen
Europako gutuna (Ikus ibidem, 91 orrialdeetan) Estatu frantsesak ez zuen berehala sinatu. Bainan Iparraldeko elkarteek" Euskararen agiria" definitu zuten, eurogutuna oinarritzat hartuz eta aginte gune orotara igorri.
|
|
|
Iparraldeko elkartePizkundearen estrategia nagusi bat zen eskaera guztiak Europako zuzenbidean oinarritzea. Halaber Europako Kontseiluak 1992an erabaki zuelarik Eskualdeetako edo eremu urriko
|
hizkuntzen
Europako gutuna Estatu frantsesak ez zuen berehala sinatu.
|
|
|
2006ko" Eremu urriko hizkuntzak Europa Batuan" artikuluan Erramun Baxokek erakusten du, testu europarrak zerrendatuz, Europako erakundeen hizkuntzei buruzko ideologiak zer eragin ukan zuen Frantzian eta nola, 1999an, Frantziak, izenpetua izanik ere, Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna berretsi ez zuen Konstituzio Kontseiluaren hizkuntza legeriaren irakurketa hertsiarengatik.
|
|
|
1951ez geroz, Frantziako lurraldeetako hizkuntzei aldeko berrogeita hamar bat baino gehiago lege proposamen aurkeztu izan dira Assemblée Nationale delakoan, hizkuntza horiek lege onarpena izan dezen, edo konstituzioaren 2 artikulu hori emendatzeko edo aldatzeko, edo Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna berrestarazteko. Gehienak ez dira eztabaidatuak izan ere; izan zirenak denak baztertuak izan dira.
|
|
|
Hizkuntza horien aldeko lege bat hitzeman du, 2009ko berantenaz. Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna berresten saiatuko ez dutela esan du ere, Frantzia Gutunaren helburuetatik urrunago joaten dela baieztatuz! Azkenik, eta hori da berri harrigarria, maiatzaren 22an deputatuek, Legeen Batzordearen proposamenaren ondotik eta Gobernuaren aldeko irizpinarekin, Konstituzioaren 1 artikuluari emendakin hau bozkatu dute ustekabean:
|
|
|
Euskadin, 1993ko Euskal Eskola Publikoaren Legeak bere 18 atalean dio: " Euskara eta gaztelania nahitaez sartuko dira euskal eskola publiko1951ez geroz, Frantziako lurraldeetako hizkuntzei aldeko berrogeita hamar bat baino gehiago lege proposamen aurkeztu izan dira Assemblée Nationale delakoan, hizkuntza horiek legeonarpena izan dezen, edo konstituzioaren 2 artikulu hori emendatzeko edo aldatzeko, edo Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna berrestarazteko.
|
|
|
Nahiz eta eskualdetako hizkuntzak hitz egiten zituzten gutxiengoek lortu zuten, mobilizazio jarraituen bidez, beren hizkuntzak irakastea neurri batean, gobernu frantsesak egun daraman politikak, pixkanaka pixkanaka hizkuntza gutxiengo horien bizindarra ahultzearen politikak, komunitate horiek" gaixotasun larri" egoeran egotea ekarri du. Gaur egun arte, Frantzia izan da" Eskualdetako edo Gutxitutako
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna" sinatu nahi izan ez duen herrialde bakarra Europan, eta horrek ez die batere mesederik egiten Frantzian eskualdetako hizkuntzak suspertzeko ahaleginetan ari direnei (Plasseraud, 2005).
|
|
|
63). 1998 urteaz geroztik Europako Kontseiluaren Eskualdeetako eta Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren egiten ari den aplikazioa dela-eta, iritzi horrek hemendik aurrera garrantzia izango duen errealitate bat plazaratzen du. Gaur egun, nazioarteko hitzarmen hori erakunde horretako 47 herrialde kideetako 23tan3 aplikatzen ari dira.
|
|
|
Hori jada adierazi da, bai hizkuntza" handien" kasuan —frantsesa, ondare nazional gisa—, bai hizkuntza" txikien" kasuan ere —horiei buruzkoa da Eskualdeetako eta Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutuna7— Ahalmen hori ez litzateke murriztu behar, analogia murriztaile baten bitartez, hizkuntzak arriskuan dauden monumentuekin parekatuko lituzkeen ondare kontzeptuaren adiera batera. Bi kasuetan, hizkuntza biziak eta dinamikoak dira, edo ahalmen hori egozten zaie —ahalmen irudikatua—, bidez edo bidegabe," babesteko eta sustatzeko" neurrien bitartez(
|
Hizkuntzen
Europako gutuna, 5 kontuan hartuzkoa). Babes hori bermatu behar al da?
|
|
2009
|
|
|
Apirilaren 22tik 24ra bitartean, Euskaltzaindiak ostatu eman dio, Bilbon duen egoitzan, Europako Kontseiluan Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren Adituen Komiteari, udaberrian egiten duen Bilkura han egiteko.
|
|
|
Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna Europako Kontseiluak bultzatu zuen. 1992an onetsi zen baina, estatu gehienak mesfidati agertu ziren haren aurrean eta 1998ra arte ez zen indarrean sartu, lehendabiziko bost estatuek berretsi zutenean.
|
|
|
Zazpi hizkuntza hitz egiten dira Sigve Gramstanden herrialdean, Norvegian, eta horietako sei gutxituak dira. Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren aplikazioa aztertzen duen Adituen Batzordeko presidenteordea da Gramstand, eta, haren ustez, hezkuntzak ezinbesteko funtzioa du hizkuntza gutxituak indartzeko lanean. Norvegian, arazoak dituzte hizkuntza batzuetako irakasleak eta ikasmateriala topatzeko, baina, hala ere, hango hiru hizkuntza eta ingelesa ikasten dituzte.
|
|
|
Administrazioan Euskaraz Taldeak Nafarroako Gobernuaren jokaera salatu nahi du, Gutxiengoen
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna urratzeko borondate garbia duelako, Espainiako Estatuak berretsi zuen arren.
|
|
|
Europako Kontseilua (1992): Eskualdeetako edo Eremu urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna.
|
|
|
Hizkuntza eskubideen izaera eta edukia behin betiko finkatzeke dago oraindik nazioartean, eta litekeena da hutsune horrek ere era horretako diskurtso suntsitzaileei bidea erraztea. Esate baterako, Nazio Batuen Eskubide Zibil eta Politikoen Hitzarmen Internazionalaren printzipioetan oinarrituz aitortzen du Eskualdeko edo Eremu urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunak eremu urriko hizkuntza bat arlo pribatuan bezala publikoan erabiltzeko eskubidea, baina ez dago aipatutako hitzarmen internazionalaren mailakorik berariaz hizkuntza eskubideen arlora mugatzen denik. Bide horretan aurrerapausoak eman dira, aipaturiko Europako Hizkuntzen Gutuna bera da adibide bat, eta beste bat da Estatu ugaritako legerietan, erkidego autonomoetako legeriak barne?
|
|
|
1 Hizkuntza kudeaketa Europako erakunde politikoetan: Europako Kontseiluaren" Eskualdeetako edo Eremu urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna", eta Europar Batasuna
|
|
|
Bi dira Europa mailako gaur egungo hizkuntza politikari begirada bat ematerakoan arretaz behatu beharreko arloak, Europa osatzen duten herrialde bakoitzeko hizkuntza politikak aztertzearen kalterik gabe: Eskualdeetako edo Eremu urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna (aurrerantzean Hizkuntzen Euroituna deituko duguna) eta Europar Batasunaren hizkuntza kudeaketa.
|
|
|
2 Europako Kontseilua: " Eskualdeetako edo Eremu urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna"
|
|
2010
|
|
|
Eskualdetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunak (1992) eskualdetako edo eremu urriko hizkuntzak hola definitzen zituen: " Estatu bateko lurraldean bertako biztanleek, Estatuko biztanleriaren barruan gutxiengoa izanik, tradizioz hitz egiten dituztenak;[...] eskualdetako edo eremu urriko hizkuntzen barruan ez dira sartuko estatuko hizkuntza ofizialaren dialektoak, ez etorkinen hizkuntzak" (euskaltzaindia, Hizkuntza zuzenbidea:
|
|
2011
|
|
|
Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikako sailburuordeak adierazi duenez, Europako Kontseiluak
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna onetsi egin zuen; baita Frantziako Gobernuak ere, baina ez zion babesik eman.
|
|
|
Lourdes Auzmendi Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikako sailburuordeak azaldu duenez, Frantziako Gobernuak ez du bere herrialdean eremu urriko hizkuntzak babesteko politikarik egiten, Eskualdeetako
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna ontzat eman arren, berretsi ez duelako.
|
|
|
Lourdes Auzmendik adierazi duenez,
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna ontzat eman zuen Europako kontseiluak bere garaian, eta Espainiako Gobernuak berretsi egin zuen; Frantziako presidentetzak, aldiz, onartu bai, baina ez zuen babestu.
|
|
|
Eta kasurik onenetan, hau da, hezkuntzari buruzko artikuluetan hizkuntza ere aipatzen denean, formulazioak lauso xamarrak dira edota ez behintzat beste artikuluetan bezain zehatzak. Adibidez, hurrengo atalean aipatuko dugun Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunean hainbat eta hainbat baldintza aipatzen dira, hizkuntza gutxituaren aldeko neurriak hartzea zaildu edo agian oztopa dezaketenak (letra etzanez jarri ditugu baldintza horiek):
|
|
|
Beste ekarpen oso garrantzitsu bat (aurreko atalean egindako kritika ahaztu gabe) Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna da, 1992an abian jarritakoa. Gutunaren helburua Europar Batasuneko estatuetako tokian tokiko hizkuntzak eta hizkuntza gutxituak babestea eta sustatzea da, Europaren kultur aberastasuna iraunarazteko asmoz.
|
|
|
– Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako gutunean hainbat baldintza aipatzen dira hizkuntza gutxituaren aldeko neurriak hartzea zaildu edo oztopa ditzaketenak:
|
|
|
– Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunak Europar Batasuneko estatuetako hizkuntza nagusiak bultzatzea du helburu, elebakartasuna iraunarazteko asmoz.
|
|
2012
|
|
|
frantsesa, frankoproventzera edo arpitaniera, okzitaniera, katalana, italiera (korsikera nagusiki, baina liguriera era bai), alemana, nederlandera (flandriera), bretoia eta euskara. Azken zortziak eta lurralderik gabeko mintzaira bakan batzuk (judu eta ijitoenak, adibidez), Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren babesean egonen lirateke Frantziako Errepublikak berretsiko balu (dokumentu horretan gorren zeinu hizkuntzak ez dira jasotzen eta). Hala ere, kontua ez da hain sinplea.
|
|
|
Aurtengo Frantziako Errepublikako Lehendakaritzarako hauteskundeetan Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna, 1992koa, mintzagai izan da. Frantziak 1999an izenpetu zuen Gutuna, baina ez du inoiz berretsi.
|
|
|
Hortik abiatuta, EAE osoan eta Nafarroako zati bateanbigarren mailako ofizialtasuna lortu du. Nafarroako gainerako eremuetan euskarakez du halako onarpen juridikorik eta, ondorioz, ez da aplikatu behar Eskualdeetakoedo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunak ezartzen duen hainbat eginkizun.Beste horrenbeste gertatzen da Iparraldean eta Gaztela eta Leongo eta Kantabriakoadministrazioen pean dauden, hurrenez hurren, Trebiñu Konderrian eta Valle deVillaverde udalerrian; lurralde horietan euskarak ez du inolako estatus ofizialik etahiztunei ez zaie inolako eskubiderik aitortzen.
|
|
2016
|
|
|
ETBren emisioak geldituz, telebista euskaraz hartu nahi duten" herritarren hizkuntza eskubideak urratzen" ari dela dio Euskaltzaindiak, Espainiar Industria Ministerioaren aginduaren aplikazioak" euskarari ondorio txarrak" ekarriko dizkiola gehituz. Euskaltzaindiak euskara komunikabideetan egoitea ezinbestekoa dela dio eta gogorarazi dio Rajoyri, Madrilgo industria ministerioak eman aginduaz ez dela ados, Espainiako Konstituzioak berak eta Eskualdeetako eta
|
Hizkuntzen
Europako Gutunak onartu" aniztasun linguistikoa" bermatzeko xedearekin.
|
|
2017
|
|
|
Ondorengo artikuluan Fernando Ramallok" Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren 25 urteurrena" artikuluan, Europako eremu urriko hainbat hizkuntza babesteko eta sustatzeko" Gutunak" izan duen garrantzia azpimarratu nahi izan du, baina azpimarratuz, oraindik ere, lan handia egin behar dela hizkuntza horien sustapenerako, baita ituna onartu den estatuetan ere.
|
|
|
Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren 25 urteurrena – Fernando Ramallo
|
|
|
Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren 25 urteurrena – Fernando Ramallo
|
|
|
Orain arte, Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna tresna eraginkorra izan da Europako hizkuntza ahulenak babestu eta sustatzeko. Indarrean sartu zenetik gaur egun arte, berretsi duten herrialdeek nabarmenki egin dute aurrera.
|
|
|
Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren 25 urteurrena
|
|
|
Laburpena. Europako Kontseiluaren Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna 1992an onartu zen, eta, beraz, 25 urte bete ditu aurten. Nazioarteko itun hori 1998an jarri zen indarrean, eta Europako eremu urriko hainbat hizkuntza babestu eta sustatzeko aurrerapauso handia izan zen.
|
|
|
• Hitz gakoak: Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna, neoliberalismoa, hizkuntza politika, eremu urriko hizkuntzak.
|
|
|
Fernando Ramallo – Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren 25 urteurrena
|
|
|
1992ko azaroan Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna onartu zen, Europako eremu urriko hizkuntzak babestu eta sustatzeko legezko tresnarik garrantzitsuena. Izan ere, akordio hori gutxiengoaren hizkuntzen babesaren alde egiten duen nazioarteko hitzarmen lotesle bakarra da, eta, ondorioz, hizkuntza politika arloko munduko tresnarik garrantzitsuena da.
|
|
|
1992ko azaroan Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna onartu zen, Europako eremu urriko hizkuntzak babestu eta sustatzeko legezko tresnarik garrantzitsuena. Akordio hori gutxiengoaren hizkuntzen babesaren alde egiten duen nazioarteko hitzarmen lotesle bakarra da.
|
|
|
Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren 25 urteurrena – Fernando Ramallo
|
|
|
Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren 25 urteurrena – Fernando Ramallo motatako neurria" ez da hizkuntza zabalduagoen hiztunen aurka eginiko diskriminaziotzat joko".
|
|
|
Fernando Ramallo – Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren 25 urteurrena hartzeko, eta Europako demokrazia formal ahula kaltetzeko. Hala ere, niretzat azpimarratzekoa da hizkuntza aniztasunaren kontzepzio (neo) liberala estatuaren egitura politikoaren baitan eraiki zela, estatu nazioen idealizazio zaharkitutik abiatuz sortu zela, eta ez nazio edo komunitate historikoetatik abiatuz.
|
|
|
Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren 25 urteurrena – Fernando Ramallo
|
|
|
Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren 25 urteurrena – Fernando Ramallo
|
|
|
Aurreko indizeetan hizkuntza gutxitu baten indarra neurtzeko hedabideek paper garrantzitsua jokatzen dutela azpimarratzen da. Europako Kontseiluak bi araudi onartu ditu hizkuntza gutxituak babesteko eta sustatzeko, 1992 urtean onartutako Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna, 2017an 25 estatuk berretsi dutena, eta Gutxiengo Nazionalak Babesteko Hitzarmen Markoa (1994).
|
|
2018
|
|
|
Planaren helburu nagusia da zerbitzu hizkuntza gisa euskararen ahozko eta idatzizko presentzia eta erabilera bermatzea kanpoeta barne harremanetan, bi funtsetan oinarrituta. Batetik, Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunak (1992) hizkuntza gutxituetako hiztunei aitortzen dien beren hizkuntzan artatuak izateko eskubidea dago eta, bestetik, zerbitzuen kalitatea, pazientean oinarritutako osasun arretarako ereduan nahitaez komunikazioaren eraginkortasunaren garrantzia aintzat hartzera garamatzana.
|
|
|
PPren Gobernuak (hain zuzen ere,
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna sinatu zuena Espainiaren izenean) ahal zuen guztia egin zuen euskarazko telebista eta irratien emisioa galarazteko Nafarroan. Orain, Pedro Sánchezek bide beretik joko du?
|
|
|
Espainiako Gobernuak, ETB3 ikusi ahal izateko lizentziak eman ordez, isunak jarri eta mehatxuak egin dizkie telebista kate hori Nafarroan hedatzen saiatu diren erakunde eta elkarteei. Eta Espainiak sinatutako Eskualdeetako eta Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunak ezin du argiago esan: Espainiak bermatuko du hizkuntza horietako" irrati eta telebista emisioak modu zuzenean jasotzeko askatasuna", eta hitzematen du" EZ duela irrati eta telebista emisioen aurka eginen" (11.2 artikulua).
|
|
|
Espainiako Gobernuak uko egiten dio Nafarroarako lizentzia emateari. PPren Gobernuak (hain zuzen ere,
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna sinatu zuena Espainiaren izenean) ahal zuen guztia egin zuen euskarazko telebista eta irratien emisioa galarazteko Nafarroan. Orain, Pedro Sánchezek bide beretik joko du? 2018 01.ETB3 REN ALDEKO PLATAFORMA.
|
|
2019
|
|
|
egiten gaituela. Gero Unai Hualdek gogora ekarri du nola duela ez hainbeste urte euskarak larrialdia bizi izan zuen, eta Eskualdeetako eta Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren gomendioak gogorarazi ditu. Errekonozimendua agertu die baita, euskara sustatzeko konpromisoa duten gizarte eragile guztiei?
|
|
2020
|
|
|
Baina bada esperantza. Portugalgo Errepublikak Eskualdeetako edo Gutxitutako
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna sinatu eta berretsiko balu, hizkuntzak bultzada berria jasoko luke eta" proua" (harrotasuna) indartu ahal izango genuke. Sinatuko ez balute, ondare hau gugana belaunaldiz belaunaldi ekarri dutenen begietara traizioa egingo lukete oraingo gobernuak eta etorriko diren gobernuek.
|
|
|
Urraketa egin duenari helarazten dizkiogu, eta bilatzen dugu urraketa horien gaineko neurriak hartzea, Europako Kontseiluaren Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunean oinarrituta.
|
|
|
Gaur, irizpen txostena irakurrita, eskaera hori berretsi nahi dugu", adierazi du Kontseiluko idazkari nagusi Paul Bilbaok. Izan ere, urriaren 19an, Kontseiluak, gehiengo sindikalarekin eta ehunka herritarrekin batera, Nafarroako Gobernuko jauregiaren aurrean egindako elkarretaratzean gogora ekarri nahi izan zuen lege murritzetik eratorritako dekretu murritzari epaiak elementuak moztu arren, debekurik ez zuela ezartzen. ...alde positiboa ulertu behar zutela instituzioek; hortaz; legeak ezarritako eremu mistoan eta ez euskaldunean neurriak hartzen jarraitzen ahal zutela, langileen euskara gaitasunak baloratzen zein euskararen erabilera orokortuan, eta Nafarroako Kontseiluaren irizpenak hori berretsi besterik ez du egiten” azaldu du Bilbaok. Horretaz gain, abenduan Europako Kontseiluak Eskualdeko edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren betetze mailaren gomendioetan ere bide hori irekitzen zitzaion Gobernuari. “Ez dugu ulertzen zergatik den beharrezkoa horrenbeste denbora Gobernuak hizkuntza irizpideak zehaztu ditzan” esan du Kontseiluko ordezkariak. Gauzak horrela, Kontseiluko eledunak urratsak behingoz egiteko eskatu dio Gobernuari.
|
|
2021
|
|
|
Horretarako, Euskal Herriari zuzenean eragiten dioten bi estatu jorratu dira artikulu banatan. Alde batetik, Fernando Ramallok" Espainiako Estatuak berehalako ekintzarako gomendioak ezartzeari buruz Eskualdeetako eta Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren Adituen Batzordeak egindako txostenaren balantzea" aurkezten digu. Eurogutunak estatu sinatzaileei lurralde barneko hizkuntza gutxituak identifikatu eta babesteko bide orri bat proposatzen du eta ekinbide ezberdinen jarraipena monitorizatzen du.
|
|
|
CoE erakundeko Ministroen Batzordeak Eskualdeetako eta Eremu Urriko
|
hizkuntzen
Europako Gutuna (ECRML) onartu zuen 1992an. Gutunak Europako hizkuntz aberastasuna eta eskualdeetako eta eremu urriko hizkuntzak babestu beharra du ardatz, jakinda horietako asko
|
|
|
Artikulu honetan Frantzian orain bizi diren hizkuntzak aipatuko ditugu, baina ez denak, bakarrik Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunak holaxe definitzen dituenak:
|
|
|
2016an NPLDk bi bilera garrantzitsu izan zituen Europako ordezkari batzuekin: uztailaren 14an, Bruselan, Navracsics komisarioarekin eta, maiatzaren 4an, Estrasburgon, Europako Kontseiluko Eskualdeko edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren idazkaritzaren zuzendari Sixto Molinarekin. Bi bileren helburua, NPLD sarea ezagutarazteaz gain, lankidetzarako bideak jorratzea izan zen.
|
|
|
Euskarara eta NPLDko gainerako hizkuntzetara itzuli zen: " ESKUALDEETAKO EDO GUTXITUTAKO
|
HIZKUNTZEN
EUROPAKO GUTUNA – Ikasgelako jarduerak".
|
|
|
3 Irudia: " Eskualdeetako edo Gutxitutako
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna" argitalpenaren irudia, ele bietan
|
|
|
" Eskualdeetako edo gutxitutako
|
hizkuntzen
Europako Gutuna – Ikasgelako jarduerak" lanaren helburua Europako ikastetxeetan hizkuntzaaniztasunaren garrantziaz ohartaraztea zen. Horretarako, ikasleekin hizkuntzaaniztasuna lantzeko jarduerak eskaini ziren.
|
|
|
European Charter for Regional or Minority Languages (Eskualdeko edo eremu urriko
|
hizkuntzen
Europako Gutuna): Europako Kontseiluak kudeatzen duen Gutuna tresnarik garrantzitsuena da Europako eskualdeko edo eremu urriko hizkuntzak babesteko eta sustatzeko, eta hiztunek bizitza pribatuan nahiz publikoan erabil ditzaten ahalbidetzeko.
|
|
|
Harreman zuzena eta iraunkorra du, bereziki, Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuneko (Eurogutuna) 6 idazkaritzarekin. Harreman iraunkor horren ondorioz, ELENek hainbat ekarpen egiteko gonbita jaso izan du azken urteotan Gutunaren inguruan, besteak beste, hogeigarren urteurrenaren karira.
|
|
|
Azkenik, ELENek Europako Kontseiluan duen erreferentzialtasunaren isla da Europan pandemiak eragindako itxialdia hasi bezain pronto, Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuneko adituen batzordeko lehendakariak ELENeko erakundeetara jo izana hizkuntzen egoerari buruzko informazio zehatza eskatzeko.
|
|
|
Frantziako Gobernuari buruzkoak, aldiz, Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna berresteko edota murgiltze bidezko irakaskuntzari oztoporik ez jartzeko. Nafarroako Gobernuaren inguruan onartutako ebazpenean, eskaera egiten zitzaion Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiak administrazioan euskara arautzen duen 103/ 2017 foru dekretuaren hainbat artikulu baliogabetzen dituen epaiari helegitea jartzeko, bai eta euskara gaitasun egokia duten beharrezko langileak kontrata zitzala ere, herritarren eskubideak bermatze aldera.
|
|
|
CELROM Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunak, Europako Kontseiluak 1998an onartu eta ordudanik indarrean dagoenak, estatu sinatzaileei konpromisoa harrarazten die herri administrazioan, justizian eta komunikabideetan hizkuntza horiek erabiltzeko eskubidea bermatzeko, bai eta haien irakaskuntza bultzatzeko ere. Hogei urte geroago, laguntza eman behar zaie ikerketari eta esku hartze estrategikoari, bai hiztun dentsitate handiko eremuak babesteko, bai, beste muturrean, arrisku sozialari aurre egiteko, hau da, higaduratik babesteko, baita hizkuntzen desagerpenetik babesteko ere, kasu batzuetan oso aurreratuta baitago prozesu hori.
|
|
|
Ebazpen hori (2020/ 2846) Europako Parlamentuko gehiengo zabal batek, talde desberdinetako 540 eurodiputatuk onartu dute, eta bertan berriro egiten zaio dei Batzordeari, subsidiariotasun printzipioarekin bat etorriz, gutxiengoetako pertsonen eskubideak babesteko esparru komun bat osatu dezan, Batasunean oinarrizko eskubideak bermatzeko. Era berean, estatu kideei eskatzen die beharrezko neurri guztiak har ditzatela eskubide horiek erabat errespetatuko direla bermatzeko; eta Europar Batasunaren eta Europako Kontseiluaren artean elkar indartzeko lankidetza eskatzen du; horrek eraginkortasuna areagotuko luke Eskualdeetako
|
Hizkuntzen
Europako Gutunean jasotako gomendioak aplikatzean.
|
|
|
Horrela, Euskaltzaindiak Frantziako agintariei dei egiten die “hizkuntza gutxiagotuak babesteko eta biziberritzeko asmoz, nazioartean indarrean dauden arauak eta emaniko gomendioak bete edota berrets ditzaten, tartean, 1992ko Eskualdeetako eta Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna eta, 2013ko irailaren 11n, Europako Parlamentuak onetsitako Desagertzeko arriskuan dauden Europako hizkuntzei eta Europar Batasuneko hizkuntza aniztasunari buruzko txostena”.
|
|
2023
|
|
|
Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna (1992)
|
|
|
Iturria: Nazio Batuen Gutuna, Eskubide Zibil eta Politikoen Nazioarteko Ituna, Gutxiengo nazional edo etniko, erlijioso eta linguistikoetako pertsonen eskubideei buruzko adierazpena, Hizkuntza Eskubideen Deklarazio Unibertsala, Europar Batasunaren Tratatua, Lisboako Tratatua eta Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutuna. Norberak egina.
|
|
|
4.2.2 Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren berrespena (2000)
|
|
|
Iturria: Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunaren berrespena. Norberak egina.
|
|
|
Aztergai izan ditugun lurralde gehienetan Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunak diseinatutakoari jarraiki badago zer hobetua: Espainiak ez zituen onartu Gutuneko puntu guztiak, onartu diren hainbat puntu ez dira garatu garatu autonomia erkidegoetan, eta aztertutako doktrinan oinarrituta, araudiak hainbat neurri aurreikusi baditu ere praktikan urrun daude.
|
|
|
Aztergai izan ditugun lurralde gehienetan Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
Hizkuntzen
Europako Gutunak diseinatutakoari jarraiki badago zer hobetua:
|
|
|
Hala ere, Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
hizkuntzen
Europako Gutuna eguneratzeko beharra ere ezinbesteko litzake, kontuan hartuta ikus entzunezko sektoreak izan duen garapena hori onartu zenetik. Gainera, Espainian pil pilean dagoen lege berri bezalako gehiago etor daitezke hainbat estatuetan (teknologia berrien garapena medio) eta Europak horietarako proposamen bat izan luke hizkuntzen garapena ziurtatuta egon dadin.
|
|
|
Espainiako Estatuak gaur gaurkoz ez ditu betetzen berrespenean egitea hitzartu zituenak. Horien artean nabarmena da Eskualdeetako edo Eremu Urriko
|
hizkuntzen
Europako Gutunak zehazten duela tokiko hizkuntzak gutxienez egunkari, irrati eta telebista bat izan dutela eta estatuak horiek sortzeko bitartekoak jarri dituztela, baita bitarteko ekonomikoak ere. Ondoren garatutako araudian ikusi da tokiko hizkuntzan bakarrik funtzionatzen duten 3 motako hedabideak (telebista, prentsa eta irratia) EAEn eta Katalunian daudela.
|