|
2000
|
|
|
Bitartean ibillico dira becatutic becatura amilduaz; oraiñ pensamentu
|
batean
, gueroseago itz loyak gozotoro adi  tzean: oraiñ escuca, edo queñada batean, guero musu edo laztanetan:
|
|
|
Bitartean ibillico dira becatutic becatura amilduaz; oraiñ pensamentu batean, gueroseago itz loyak gozotoro adi  tzean: oraiñ escuca, edo queñada
|
batean
, guero musu edo laztanetan: oraiñ ipui ciquiñac contatzen, guero dantzan, edo dantza ondoan alberdanian.
|
|
|
Demagun kripta
|
bat
|
|
|
Demagun kripta
|
bat
. Demagun kripta horretan bi liburu aurkezten direla, bi idazle sonaturen liburu bana:
|
|
|
Demagun kripta horretan bi liburu aurkezten direla, bi idazle sonaturen liburu bana:
|
bata
J. K. Molineroren poema liburua, eta bestea K. L. idazle gaztearen ipuin bilduma. Halakoetan ohi bezala, aretoa bete bete dago; ez, gainera, entzule arrunt edo xumeez, oso jende ilustreez baizik; ez dira horien artean falta idazle, kazetari, apaiz, irakasle, literatur kritikoak.
|
|
|
Gertatu baietz. Eta gero, biribil hasteko, Petronioren aipu
|
bat
egiten du bere: " Arimak, gorputzaren zama astunaz libro denean, jolas egiten du".
|
|
|
Esan nahian bezala, arimak jolas egiten duela gorputzetik askatzen denean. Etenik gabe, aitorpen bortitz
|
bat
egiten du idazle gazteak, espirituzko streep tease betean: " Liburu honek salbatu nau nire buruaz beste egitetik.
|
|
|
Literatura da ene Jainkoa, hitza ene redentzioa". Alboan duen poetak, Molinero jaunak, negarrari ezin eutsian, baietz egiten du buruarekin, konforme dagoela, eta segidan haiku
|
bat
errezitatzen du: " Trena tunela/ eginez doa/ euri samurrean".
|
|
|
Ikusminean gozo, sarean leiho, itzal hotzean bero, begi sakonetan dir dir, lasai gozoan eder, idaz  leak irribarre maltzurrez botatzen du: " Ezen, jaunak, orrialde hauetan dena baita posible, dena baita egia eta gezur, dena errealitate eta amets, dena pasio eta eldarnio, dena literatura eta magia; edo agian ez, agian orrialde hauek guztiak jolas
|
bat
baino ez dira, jolas existentzial bat, non batek ez baitu euskarririk aurkitzen inon, eta oro zaio mozorro, oro labainkor eta sinestezin...". Eta ondoren, adierazi nahi duen ideiaren atari gisa, lau txiste kontatzen ditu, eta denak barrez lehertu beharrean jarri dituenean, beste azalpen hori irteten da bere ahotik, ezari ezarian:
|
|
|
Ikusminean gozo, sarean leiho, itzal hotzean bero, begi sakonetan dir dir, lasai gozoan eder, idaz  leak irribarre maltzurrez botatzen du: " Ezen, jaunak, orrialde hauetan dena baita posible, dena baita egia eta gezur, dena errealitate eta amets, dena pasio eta eldarnio, dena literatura eta magia; edo agian ez, agian orrialde hauek guztiak jolas bat baino ez dira, jolas existentzial
|
bat
, non batek ez baitu euskarririk aurkitzen inon, eta oro zaio mozorro, oro labainkor eta sinestezin...". Eta ondoren, adierazi nahi duen ideiaren atari gisa, lau txiste kontatzen ditu, eta denak barrez lehertu beharrean jarri dituenean, beste azalpen hori irteten da bere ahotik, ezari ezarian:
|
|
|
Ikusminean gozo, sarean leiho, itzal hotzean bero, begi sakonetan dir dir, lasai gozoan eder, idaz  leak irribarre maltzurrez botatzen du: " Ezen, jaunak, orrialde hauetan dena baita posible, dena baita egia eta gezur, dena errealitate eta amets, dena pasio eta eldarnio, dena literatura eta magia; edo agian ez, agian orrialde hauek guztiak jolas bat baino ez dira, jolas existentzial bat, non
|
batek
ez baitu euskarririk aurkitzen inon, eta oro zaio mozorro, oro labainkor eta sinestezin...". Eta ondoren, adierazi nahi duen ideiaren atari gisa, lau txiste kontatzen ditu, eta denak barrez lehertu beharrean jarri dituenean, beste azalpen hori irteten da bere ahotik, ezari ezarian:
|
|
|
Eta ondoren, adierazi nahi duen ideiaren atari gisa, lau txiste kontatzen ditu, eta denak barrez lehertu beharrean jarri dituenean, beste azalpen hori irteten da bere ahotik, ezari ezarian: " Aldarte ona du bai liburu honen irakurleak, aldarte umoretsua, eta distantzia; baina beste gauza
|
bat
ere aitor dezadan: hemen espiritu ludikoa trajikotasunari gailentzen zaio".
|
|
|
Kaf  kak ongi pasatu zuen guregatik!". Esan nahian bezala Kafkaren testuak umore klabe
|
batetik
irakurri eta ulertu behar zirela, neurri handi batean...
|
|
|
Kaf  kak ongi pasatu zuen guregatik!". Esan nahian bezala Kafkaren testuak umore klabe batetik irakurri eta ulertu behar zirela, neurri handi
|
batean
...
|
|
|
Hitzaldiaren erdi parera edo, agure
|
bat
aulkitik altxatu da, nahikoa zalaparta eginez.
|
|
|
K. L. idazle gaztea begira begira gelditu zaio; agureak ate nagusiko maratilari eragin dio, behin eta berriz, dardara
|
batean
, estualdiren batek larritzen dizkio barrenak; laster batean inguratu zaio adiskide bat laguntzera; beste bi, gero; beste lau, hurrena; baina ez dute maratila demonioarekin asmatzen. Gelako arduradunak, matrailak leher zorian gorri, larriuneetako irteerara jotzen du, baina hau ere itxita dago, kanpotik itxita.
|
|
|
K. L. idazle gaztea begira begira gelditu zaio; agureak ate nagusiko maratilari eragin dio, behin eta berriz, dardara batean, estualdiren
|
batek
larritzen dizkio barrenak; laster batean inguratu zaio adiskide bat laguntzera; beste bi, gero; beste lau, hurrena; baina ez dute maratila demonioarekin asmatzen. Gelako arduradunak, matrailak leher zorian gorri, larriuneetako irteerara jotzen du, baina hau ere itxita dago, kanpotik itxita.
|
|
|
K. L. idazle gaztea begira begira gelditu zaio; agureak ate nagusiko maratilari eragin dio, behin eta berriz, dardara batean, estualdiren batek larritzen dizkio barrenak; laster
|
batean
inguratu zaio adiskide bat laguntzera; beste bi, gero; beste lau, hurrena; baina ez dute maratila demonioarekin asmatzen. Gelako arduradunak, matrailak leher zorian gorri, larriuneetako irteerara jotzen du, baina hau ere itxita dago, kanpotik itxita.
|
|
|
K. L. idazle gaztea begira begira gelditu zaio; agureak ate nagusiko maratilari eragin dio, behin eta berriz, dardara batean, estualdiren batek larritzen dizkio barrenak; laster batean inguratu zaio adiskide
|
bat
laguntzera; beste bi, gero; beste lau, hurrena; baina ez dute maratila demonioarekin asmatzen. Gelako arduradunak, matrailak leher zorian gorri, larriuneetako irteerara jotzen du, baina hau ere itxita dago, kanpotik itxita.
|
|
|
Kriptan ez dago barne telefonorik, ez dago leihorik, eta bi ateak itxita daude. Idazleak azalpenak eten ditu; jendea lasai dago, hainbesteko lasaitasun
|
batean
, ezen, akademiko xahar ospetsua halako trantzean ikusita, ezin baita erabateko patxadaz egon. Batzuek, egoeraren aurrean, irribarre egiten dute ezkutuan, egoera, ongi pentsatuta, irrigarria baita zeharo; baina hasieran laguntzeko gogoa handiagoa da irribarrerakoa baino.
|
|
|
" Alimo, Don Justino! Euts bekio beste pixka
|
batean
!". Baina Don Justinoren aurpegian izua da nagusi eta esperantzarik eza.
|
|
|
Baina Don Justinoren aurpegian izua da nagusi eta esperantzarik eza. " Sikiera gure artean bertsolariren
|
bat
egongo balitz", kexatzen da Don Justino, lurrean kizkur kizkur etzanda dagoela, bi eskuak sabel oparoan birjin. K. L. idazle gazteak hitzaldiarekin jarraitzeko tentazioa du, baina Molinero poeta aurreratzen zaio:
|
|
|
" Aitonaren/ eztula/ eta elurra". Eta segidan, beste haiku
|
bat
: " Bi kuku/ erdibana/ kantuan".
|
|
|
Baina jende asko ez dago konforme planteamenduarekin, dagoeneko bi ordu pasatu baitira, dagoeneko joan baita eguerdia eta hasi baita jendea gosetzen, seko gosetzen; eta jendea ez dago
|
batik
bat esandakoarekin konforme, akademiko xaharra hil egin baita dardar gordinen artean, betiko esaldia ahoan lore zuela: " Jainkoak estutu bai, baina ez du sekula itotzen".
|
|
|
Arrazoi bila ari dira guztiak. Bat
|
batean
, intelektual famatu batek kamera ezkutu anker horien moda aipatu du; ez zaiei gainerakoei argudio kaxkarra iruditu eta, segituan, goitik behera miatu dute gela; ez dute, ordea, inon kamerarik aurkitu. Eta orduak aurrera ahala, bost zentzuak zorroztu zaizkie han harrapatuta daudenei, irtenbide baten peskizan.
|
|
|
Arrazoi bila ari dira guztiak. Bat batean, intelektual famatu
|
batek
kamera ezkutu anker horien moda aipatu du; ez zaiei gainerakoei argudio kaxkarra iruditu eta, segituan, goitik behera miatu dute gela; ez dute, ordea, inon kamerarik aurkitu. Eta orduak aurrera ahala, bost zentzuak zorroztu zaizkie han harrapatuta daudenei, irtenbide baten peskizan.
|
|
|
Bat batean, intelektual famatu batek kamera ezkutu anker horien moda aipatu du; ez zaiei gainerakoei argudio kaxkarra iruditu eta, segituan, goitik behera miatu dute gela; ez dute, ordea, inon kamerarik aurkitu. Eta orduak aurrera ahala, bost zentzuak zorroztu zaizkie han harrapatuta daudenei, irtenbide
|
baten
peskizan. Eta, hala, arrazoi politikoak aipatu dira, arrazoi soziologikoak, arrazoi etiko erlijiosoak...
|
|
|
Inor ez da ausar  tzen airean dabilen mamua aipatzera, baina ez du luze iraun isiltasunak: " Eta hau estatu kolpe
|
bat
balitz. Eta gera hotsa ezarri izan balute?
|
|
|
Jendeak lehor sentizen du ahoa. Isilik dago entzuleria, ikaraturik, eta Molinero poetak, abagunea aprobetxatuz, beste haiku
|
bat
irakurri du: " Mintzatu eta/ aldi berean/ hormak".
|
|
|
Entzule zital
|
bat
haserretu egin zaio Molinero poetari, eta esan dio: " Hormak, bai, hormak, militar kabroi hauek ezarri dizkigutenak".
|
|
|
Erraz harrapatu gaituzte, untxiak bezalaxe". Eta jarraian, beste pentsakizun izugarri
|
bat
: " Untxiak bezalaxe bai, ongi esan duk...
|
|
|
Auskalo zenbat milioi dolar!". Eta, bide beretik, sekta gaiztoak, eta negozio ilunak, eta tankeak eta bonbak aipatzen dira, eta giza-basakeriaren gailurtzat, hitz beltz
|
bat
: Holokaustoa.
|
|
|
Nondik sortu dituzue, ordea, halako mamuak eta halako basakeria gordinak! Ateak itxi egin direla, gizonak, edo bromazaleren
|
batek
itxi egin dituela, hemen ez dago beste konturik! Jesus ene!
|
|
|
Kontuz, amigo! Hi koldar ahohan  di
|
bat
haiz, eta, bai, jakin ezak, honezkero ez duk gure bila inor etorriko, lau hilabete denbora puska polita da-eta!".
|
|
|
" Bada, bai, nik bazakiat bizitza zer den: bizitza, adiskideok, tonbola
|
bat
, ton ton tonbola bat duk; eta oinazeari buruz esango dizuet, zera, oinazeak orduak luze dituela, hara!".
|
|
|
" Bada, bai, nik bazakiat bizitza zer den: bizitza, adiskideok, tonbola bat, ton ton tonbola
|
bat
duk; eta oinazeari buruz esango dizuet, zera, oinazeak orduak luze dituela, hara!".
|
|
|
" Bukatzeko, jaun adiskideak, nire liburua bi hitz dotoretan laburbildu banu, hauxe esango nuke: nire liburua soineko
|
bat
da, egunerokotasunaren absurduan ehundua, ironia sotilaren urrezko hariz josia, eta jolasa du titare, injenioa anteojo, trajedia gerriko, eta ezustea andere lirainaren gorputz... Horixe da, eta ez dago gainera hobeto esaterik".
|
|
|
Entzuleek, bere baitan bizi diren edo hiltzen ez direlako hiltzen ote diren eztabaida  tzen ari direla, bat
|
batean
, argi zerutiar orlegi moduko bat ikusi dute ate zirrikitu batetik sartzen. Poliki hurreratu dira atera; irekita dago; kezka eta zalantza dator berriz ere jendearen gogoetara:
|
|
|
Entzuleek, bere baitan bizi diren edo hiltzen ez direlako hiltzen ote diren eztabaida  tzen ari direla, bat batean, argi zerutiar orlegi moduko
|
bat
ikusi dute ate zirrikitu batetik sartzen. Poliki hurreratu dira atera; irekita dago; kezka eta zalantza dator berriz ere jendearen gogoetara:
|
|
|
Entzuleek, bere baitan bizi diren edo hiltzen ez direlako hiltzen ote diren eztabaida  tzen ari direla, bat batean, argi zerutiar orlegi moduko bat ikusi dute ate zirrikitu
|
batetik
sartzen. Poliki hurreratu dira atera; irekita dago; kezka eta zalantza dator berriz ere jendearen gogoetara:
|
|
|
Sargori dago, trumoitsu. Asfaltoa ozeano beltz
|
bat
bezalakoa da (edo da nire begietan). Bakarrik nago, eta ez dut inoren beharrik.
|
|
|
Bakarrik nago, eta ez dut inoren beharrik. Izerdia itsaso
|
bat
bezalakoa da (edo da nire gorpu  tzean). Autoaren termometroak berrogei gradu markatzen ditu.
|
|
|
Auto ilara poliki doa aurrerantz. Niretzat mantsoa dena, ez ote da beste
|
batentzat
lar bizia. Bai, zalantzarik gabe.
|
|
|
Ni, ordea, konpontzen naiz. Neurri
|
batean
, behinik behin, baliagarria zait. Eta, orduan, horregatik adieraz dezaket orain niretzat auto ilara poliki doala.
|
|
|
Irratia piztu dut. Tximeleta piraloide
|
batek
dantza dagi airean gogotsu. Albisteak.
|
|
|
Zaldi zuriak, zaldi beltzak. Dorreak ere prest dira, armaz hornituak, belaze infinitu
|
batean
bezala. Baina ez da, noski, belaze bat.
|
|
|
Dorreak ere prest dira, armaz hornituak, belaze infinitu batean bezala. Baina ez da, noski, belaze
|
bat
. Elurra darie begiei, oinazeak urdindutako malutak.
|
|
|
Zutitu egiten dira ajerezean lehiatzeko, buruz buru. Nork bere mugimenduak egiten ditu, hatzez
|
batik
bat, eragozpenak eragozpen. Erregelen gainean ez da inor mintzo, ezin denaz ezin baita mintzo.
|
|
|
Badakite, hala ere, denbora irabazteak ez dakarrela ezer onik, horrek beti bizia galtzea baitakar. Berez, ajerezean ez da denborarik irabazten hau da, ez dago atzerapen kontzienteetan edo azpijokoetan ibiltzerik, bizi atal
|
bat
galdu baizik. Debekatuta dago hau, bai, esplizitoki, aldi berean, espiraletan jardutea edo espiralki jokatzea; ajerezaren arauen arabera, espirala, puntu batean sortzen dena, biziaren iturri baita, itzuliak eginez infinituraino luza daitekeena.
|
|
|
Berez, ajerezean ez da denborarik irabazten hau da, ez dago atzerapen kontzienteetan edo azpijokoetan ibiltzerik, bizi atal bat galdu baizik. Debekatuta dago hau, bai, esplizitoki, aldi berean, espiraletan jardutea edo espiralki jokatzea; ajerezaren arauen arabera, espirala, puntu
|
batean
sortzen dena, biziaren iturri baita, itzuliak eginez infinituraino luza daitekeena. Hori horrela izanik, espiralak konotazio zuzenak ditu ekologiarekin, naturarekin eta sorkuntzarekin, eta ajerezak, kontzeptu horiek deuseztu ez, baina ez ditu onartzen, garaietan aurrera egin ahala eta bere praktika asko zabaldu eta herrikoitu delarik, ikuspegia zertxobait malgutu den arren.
|
|
|
Eseri dira atzera. Gogoz bestera, atzera gabeko puntu
|
batera
iritsi dira. Gudualdia ankerra izan da; indartsuenek baino ez diraute zut:
|
|
|
Tranpolin asko omen dago.
|
Bat
baino gehiago bai behintzat. Ni ez naiz gauza hauetan aditu, baina zentzuzkoa dirudi hala izatea.
|
|
|
Ni ez naiz gauza hauetan aditu, baina zentzuzkoa dirudi hala izatea.
|
Batek
ez du noski hasieran tranpolin handienetik jauzi egingo. Txiki txikietan hasi, teknika ikasi, adorea hartu, muturreko galantak jaso, eta gero, pixkana pixkana, aldapatsuagoetara pasatu:
|
|
|
horixe da bidea. Bada, neronek ikusi nuen jauzilariak ere preparazio berbera egin bide zuen bere kirol bizimoduan; ala beharbada ez, hori ez dago sekula ziurtasun erabatekoz jakiterik,
|
batik
bat halako kirol berezi bati buruz hitz egiten dugunean. Tira, nolanahi izanik ere, ziur dakit (han eta hemen galdetu nuelako) nik ikusi nuen eski jauzilariari, Marius Lippiri alegia, izugarri gustatzen zitzaiola Paul Delvaux pintore belgikarra, eta Jaume Muxarten koadro bat baino gehiago zuela zintzilikaturik bere etxeko egongela funtzionalean.
|
|
|
horixe da bidea. Bada, neronek ikusi nuen jauzilariak ere preparazio berbera egin bide zuen bere kirol bizimoduan; ala beharbada ez, hori ez dago sekula ziurtasun erabatekoz jakiterik, batik bat halako kirol berezi
|
bati buruz
hitz egiten dugunean. Tira, nolanahi izanik ere, ziur dakit (han eta hemen galdetu nuelako) nik ikusi nuen eski jauzilariari, Marius Lippiri alegia, izugarri gustatzen zitzaiola Paul Delvaux pintore belgikarra, eta Jaume Muxarten koadro bat baino gehiago zuela zintzilikaturik bere etxeko egongela funtzionalean.
|
|
|
Bada, neronek ikusi nuen jauzilariak ere preparazio berbera egin bide zuen bere kirol bizimoduan; ala beharbada ez, hori ez dago sekula ziurtasun erabatekoz jakiterik, batik bat halako kirol berezi bati buruz hitz egiten dugunean. Tira, nolanahi izanik ere, ziur dakit (han eta hemen galdetu nuelako) nik ikusi nuen eski jauzilariari, Marius Lippiri alegia, izugarri gustatzen zitzaiola Paul Delvaux pintore belgikarra, eta Jaume Muxarten koadro
|
bat
baino gehiago zuela zintzilikaturik bere etxeko egongela funtzionalean. Marius Lippi Ipar Europakoa zen, Siziliakoa oker ez banago.
|
|
|
Hara. Ni hantxe nengoen, jendearen artean, gora begira, zeru hain urdinerantz, eta, halako
|
batean
, Marius Lippiri egokitu zitzaion txanda. Buzo txuria zeraman, edo beltza, eta kaskoa eta anteojoak.
|
|
|
Aldapa abiada betean jaitsi, eta, tranpolinaren mutur muturrean, gorantz egin zuen indar. Jauzi arrunt
|
bat
izan zen, gainerakoen antzekoa. Baina airean zegoenean, kalatxori edo aztore baten antzera hegan, galdu egin zen bat batean geure begien bistatik, desa  gertu, itzuri; deskuidoz edo propio, ez dago jakiterik, baina, era batera zein bestera, aienatu, ostendu egin zen.
|
|
|
Jauzi arrunt bat izan zen, gainerakoen antzekoa. Baina airean zegoenean, kalatxori edo aztore
|
baten
antzera hegan, galdu egin zen bat batean geure begien bistatik, desa  gertu, itzuri; deskuidoz edo propio, ez dago jakiterik, baina, era batera zein bestera, aienatu, ostendu egin zen. Sekula betiko.
|
|
|
Jauzi arrunt bat izan zen, gainerakoen antzekoa. Baina airean zegoenean, kalatxori edo aztore baten antzera hegan, galdu egin zen bat
|
batean
geure begien bistatik, desa  gertu, itzuri; deskuidoz edo propio, ez dago jakiterik, baina, era batera zein bestera, aienatu, ostendu egin zen. Sekula betiko.
|
|
|
Jauzi arrunt bat izan zen, gainerakoen antzekoa. Baina airean zegoenean, kalatxori edo aztore baten antzera hegan, galdu egin zen bat batean geure begien bistatik, desa  gertu, itzuri; deskuidoz edo propio, ez dago jakiterik, baina, era
|
batera
zein bestera, aienatu, ostendu egin zen. Sekula betiko.
|
|
|
Noraeza, ondoeza, harridura, isiltasuna nagusitu ziren ikusleongan. Zeru hain urdinerantz begira gelditu ginen guztiok, espazioan zuloren
|
bat
aurkitu nahian bezala, aterpe aingerutiarren bat. Gero, denok batera, jauzilariek (e) lur hartzen zuten alderantz jiratu genuen burua, han Arcadius Lippi ikusiko genuelakoan.
|
|
|
Kirrinka batek arratseko lasaitasuna hautsi zuen, eta sargoria, eta siesta arina, eta irakurketa. Agian tupusteko
|
bat
, errailetik irtetea, inoiz argituko ez zitzaigun nahaste bat. Hauxe da, egiaz, lehen lehenik pentsatu nuena.
|
|
|
Kirrinka batek arratseko lasaitasuna hautsi zuen, eta sargoria, eta siesta arina, eta irakurketa. Agian tupusteko bat, errailetik irtetea, inoiz argituko ez zitzaigun nahaste
|
bat
. Hauxe da, egiaz, lehen lehenik pentsatu nuena.
|
|
|
ez tupusteko ez errailetik irtete ez nahaste, hartaz geroago arte jabetu ez banintzen ere. Hasieran, istripu
|
bat
zela iruditu zitzaidan, lizuna eta kontaezina. Zioak ez ziren ezagutzen, baina aipaturiko hiru horietatik edozein izan zitekeen.
|
|
|
Nolanahi ere, ez zen hura izan istripuaren ondoren erabili nuen estreinako buruhaustea. Estreinakoa, agure adiskideaz arduratzea izan nuen; huraxe, hilotz aurkitu nuena bi ilara harantzago, irribarre idor
|
bat
zuela aho zilarrezkoan. Niregana erakarri nuen bortizki, kemenez, soil soilik lo zegoela pentsatu nahian, eta konturatu nintzen, nire ezusterako, bagoiaren zoru grisean zetzan gorpu hura ez zela gizon bat, trapuzko panpina bat baizik, izugarri ongi egina, hori bai, baina zainetan odol arrastorik ere ez zuena.
|
|
|
Estreinakoa, agure adiskideaz arduratzea izan nuen; huraxe, hilotz aurkitu nuena bi ilara harantzago, irribarre idor bat zuela aho zilarrezkoan. Niregana erakarri nuen bortizki, kemenez, soil soilik lo zegoela pentsatu nahian, eta konturatu nintzen, nire ezusterako, bagoiaren zoru grisean zetzan gorpu hura ez zela gizon
|
bat
, trapuzko panpina bat baizik, izugarri ongi egina, hori bai, baina zainetan odol arrastorik ere ez zuena. Trapu eta zerrauts besterik ez, oro gezur, eta min eman zidan arimak eta irainak.
|
|
|
Estreinakoa, agure adiskideaz arduratzea izan nuen; huraxe, hilotz aurkitu nuena bi ilara harantzago, irribarre idor bat zuela aho zilarrezkoan. Niregana erakarri nuen bortizki, kemenez, soil soilik lo zegoela pentsatu nahian, eta konturatu nintzen, nire ezusterako, bagoiaren zoru grisean zetzan gorpu hura ez zela gizon bat, trapuzko panpina
|
bat
baizik, izugarri ongi egina, hori bai, baina zainetan odol arrastorik ere ez zuena. Trapu eta zerrauts besterik ez, oro gezur, eta min eman zidan arimak eta irainak.
|
|
|
Ezuste desatsegin hark erro errotik aldarazi zidan gertakizunen ikuspuntua. Bat
|
batean
hustasun beltz bat sentitu nuen urdailean, oinaze sekretu lodi bat, eta ur berde nazkarria goitikatu nuen gorpu gozogabearen gainean. Zutitu egin nintzen.
|
|
|
Ezuste desatsegin hark erro errotik aldarazi zidan gertakizunen ikuspuntua. Bat batean hustasun beltz
|
bat
sentitu nuen urdailean, oinaze sekretu lodi bat, eta ur berde nazkarria goitikatu nuen gorpu gozogabearen gainean. Zutitu egin nintzen.
|
|
|
Ezuste desatsegin hark erro errotik aldarazi zidan gertakizunen ikuspuntua. Bat batean hustasun beltz bat sentitu nuen urdailean, oinaze sekretu lodi
|
bat
, eta ur berde nazkarria goitikatu nuen gorpu gozogabearen gainean. Zutitu egin nintzen.
|
|
|
Zutitu egin nintzen. Urruntasun apur
|
batez
, patxada agerikoz, gainerako bidaiariei erreparatu nien. Denak beren lekuetan zeuden, eserita, gertaturikoa haien arazoa ez balitz bezala, burukoikeria bete betean.
|
|
|
Denak beren lekuetan zeuden, eserita, gertaturikoa haien arazoa ez balitz bezala, burukoikeria bete betean. Zigarro
|
bat
piztu nuen eta itsu batek esan zuen: " Zer gertatzen da?, zer gertatzen da?".
|
|
|
Denak beren lekuetan zeuden, eserita, gertaturikoa haien arazoa ez balitz bezala, burukoikeria bete betean. Zigarro bat piztu nuen eta itsu
|
batek
esan zuen: " Zer gertatzen da?, zer gertatzen da?".
|
|
|
Eztulen eta imintzio gehiegizkoen artean erre nuen zigarroa. Pentsatu nuen bidaiari haiek guztiek bertan lasai ederrean eserita jarraitzen bazuten, guztiz bere baitara bilduta eta honi eta hari hortzik gabe irribarre eginez, zinez istripurik izan ez zelako zeudela halaxe; eta, bene benetan zerbait gertatu bazen, ez zela inondik ere istriputzat hartzeko moduko zer
|
bat
, are gutxiago oraindik ezbehar lizuntzat edo kontaezintzat, hasiera batean nik egin nuen gauza bestalde, nire irakurketek eraginda eta hiperbolerako eta neurrigabekeriarako dudan erraztasunaz bultzaturik, duda izpirik gabe. Gertakaria, bada, hoztasun gehiagoz gogoratzea erabaki nuen, distantziaren zuhurtasunarekin, eta jarduera haren ondorioz ohartu nintzen urrunegi joan nintzela nire epaietan, ez zela izan halako burrunbarik ez lizunkeriarik, bai noski zimurdura akordeonistiko hura, baina akordeonistikoa hain prezeski, ezen istantean bagoia bere onera etorri baitzen hauspo erraldoi ikusezin batek bultzatuta bezala, eta, beraz, kaskateko edo zauri arinen bat izan ezik, denak bere hartan jarraitu zuen, ezer gertatu izan ez balitz bezala.
|
|
|
Eztulen eta imintzio gehiegizkoen artean erre nuen zigarroa. Pentsatu nuen bidaiari haiek guztiek bertan lasai ederrean eserita jarraitzen bazuten, guztiz bere baitara bilduta eta honi eta hari hortzik gabe irribarre eginez, zinez istripurik izan ez zelako zeudela halaxe; eta, bene benetan zerbait gertatu bazen, ez zela inondik ere istriputzat hartzeko moduko zer bat, are gutxiago oraindik ezbehar lizuntzat edo kontaezintzat, hasiera
|
batean
nik egin nuen gauza bestalde, nire irakurketek eraginda eta hiperbolerako eta neurrigabekeriarako dudan erraztasunaz bultzaturik, duda izpirik gabe. Gertakaria, bada, hoztasun gehiagoz gogoratzea erabaki nuen, distantziaren zuhurtasunarekin, eta jarduera haren ondorioz ohartu nintzen urrunegi joan nintzela nire epaietan, ez zela izan halako burrunbarik ez lizunkeriarik, bai noski zimurdura akordeonistiko hura, baina akordeonistikoa hain prezeski, ezen istantean bagoia bere onera etorri baitzen hauspo erraldoi ikusezin batek bultzatuta bezala, eta, beraz, kaskateko edo zauri arinen bat izan ezik, denak bere hartan jarraitu zuen, ezer gertatu izan ez balitz bezala.
|
|
|
Pentsatu nuen bidaiari haiek guztiek bertan lasai ederrean eserita jarraitzen bazuten, guztiz bere baitara bilduta eta honi eta hari hortzik gabe irribarre eginez, zinez istripurik izan ez zelako zeudela halaxe; eta, bene benetan zerbait gertatu bazen, ez zela inondik ere istriputzat hartzeko moduko zer bat, are gutxiago oraindik ezbehar lizuntzat edo kontaezintzat, hasiera batean nik egin nuen gauza bestalde, nire irakurketek eraginda eta hiperbolerako eta neurrigabekeriarako dudan erraztasunaz bultzaturik, duda izpirik gabe. Gertakaria, bada, hoztasun gehiagoz gogoratzea erabaki nuen, distantziaren zuhurtasunarekin, eta jarduera haren ondorioz ohartu nintzen urrunegi joan nintzela nire epaietan, ez zela izan halako burrunbarik ez lizunkeriarik, bai noski zimurdura akordeonistiko hura, baina akordeonistikoa hain prezeski, ezen istantean bagoia bere onera etorri baitzen hauspo erraldoi ikusezin
|
batek
bultzatuta bezala, eta, beraz, kaskateko edo zauri arinen bat izan ezik, denak bere hartan jarraitu zuen, ezer gertatu izan ez balitz bezala.
|
|
|
Pentsatu nuen bidaiari haiek guztiek bertan lasai ederrean eserita jarraitzen bazuten, guztiz bere baitara bilduta eta honi eta hari hortzik gabe irribarre eginez, zinez istripurik izan ez zelako zeudela halaxe; eta, bene benetan zerbait gertatu bazen, ez zela inondik ere istriputzat hartzeko moduko zer bat, are gutxiago oraindik ezbehar lizuntzat edo kontaezintzat, hasiera batean nik egin nuen gauza bestalde, nire irakurketek eraginda eta hiperbolerako eta neurrigabekeriarako dudan erraztasunaz bultzaturik, duda izpirik gabe. ...goratzea erabaki nuen, distantziaren zuhurtasunarekin, eta jarduera haren ondorioz ohartu nintzen urrunegi joan nintzela nire epaietan, ez zela izan halako burrunbarik ez lizunkeriarik, bai noski zimurdura akordeonistiko hura, baina akordeonistikoa hain prezeski, ezen istantean bagoia bere onera etorri baitzen hauspo erraldoi ikusezin batek bultzatuta bezala, eta, beraz, kaskateko edo zauri arinen
|
bat
izan ezik, denak bere hartan jarraitu zuen, ezer gertatu izan ez balitz bezala.
|
|
|
Baina zen zerbait gertatu zela; ez zerbait lizuna edo kontaezina, baina bai, itxuraz xumea izan arren, benetan larria eta konponezina ere bazena. Denak berdin jarraitzen zuela zirudien, baina dena aldatuta zegoen; ibai
|
baten
emaria bezalakoa zen: beti bera eta beti desberdina.
|
|
|
beti bera eta beti desberdina. Hainbat hipotesi erabili nituen, arrazoibidezkoak, neurrikoak, izen mikatz
|
bat
ekarri zutenak ondorio gisa: konplota.
|
|
|
konplota. Hitza nire ahotik irten, gorputz hartu, eta ama
|
baten
bularrak bezala puztu zen. Ahoskatu eta jada ezin izan nuen harrapatu:
|
|
|
Ahoskatu eta jada ezin izan nuen harrapatu: uso berde
|
bat
zen ilargi aho  tsarekin. Konplota, errepikatu nuen, hizki bakoitza hausnartuz.
|
|
|
Sekula ez. Zalantza izpirik ere gabe jakin nuen, era berean, hura konplot, makinazio edo sabotaje
|
bat
zela, ondorio erremediaezinak zituena. Zerk eraman ninduen hura pentsatzera?
|
|
|
Zerk eraman ninduen hura pentsatzera? Zein datu erabakior nituen halako izugarrikeria
|
bat
adierazteko?
|
|
|
Ezagunak zaizkidan keinuz etsipen urduriz, esango nuke, nire buruari azalpen
|
bat
ematera nindoan, eta orduantxe Schubert entzun nuen. Laster batean ezagutu nuen; samin sakon hornidura gabeko batek jakinarazi zidan bakarrik nengoela.
|
|
|
Ezagunak zaizkidan keinuz etsipen urduriz, esango nuke, nire buruari azalpen bat ematera nindoan, eta orduantxe Schubert entzun nuen. Laster
|
batean
ezagutu nuen; samin sakon hornidura gabeko batek jakinarazi zidan bakarrik nengoela. Ahal bezala berreskuratu nuen sosegua; itsuari erreparatu nion, bere amarekin maitagarri horien ipuin bat irakurtzen zuen umeari, eta bikote gazteari; surik antigualenak asebetetzen zituzten haiek, ahalkerik gabe, oihanetako piztien gisa, gordelekuan edota herioaren sastrakan begiak elkar aurkitzeko beldurrik gabe.
|
|
|
Ezagunak zaizkidan keinuz etsipen urduriz, esango nuke, nire buruari azalpen bat ematera nindoan, eta orduantxe Schubert entzun nuen. Laster batean ezagutu nuen; samin sakon hornidura gabeko
|
batek
jakinarazi zidan bakarrik nengoela. Ahal bezala berreskuratu nuen sosegua; itsuari erreparatu nion, bere amarekin maitagarri horien ipuin bat irakurtzen zuen umeari, eta bikote gazteari; surik antigualenak asebetetzen zituzten haiek, ahalkerik gabe, oihanetako piztien gisa, gordelekuan edota herioaren sastrakan begiak elkar aurkitzeko beldurrik gabe.
|
|
|
Laster batean ezagutu nuen; samin sakon hornidura gabeko batek jakinarazi zidan bakarrik nengoela. Ahal bezala berreskuratu nuen sosegua; itsuari erreparatu nion, bere amarekin maitagarri horien ipuin
|
bat
irakurtzen zuen umeari, eta bikote gazteari; surik antigualenak asebetetzen zituzten haiek, ahalkerik gabe, oihanetako piztien gisa, gordelekuan edota herioaren sastrakan begiak elkar aurkitzeko beldurrik gabe. Neskak esa  ten zion" hartu nire ezpainak, jan nire ezpainak", horrelaxe, panpina batek esaldi txepel bat errepikatuko lukeen moduan, emoziorik gabe, eta mutila, zeina ni baino gazteagoa baitzen eta era berean ederki burusoildua, gogor saiatzen zen maiteñoaren eskakizunak betetzen, jubilatu urrezko txarteldun talde bati zeharka begiratzen zien bitartean; haiek, era berean, zeharka begiratzen zioten mutilari, eta pentsatzen zuten beraiek askoz ere ederkiago beteko zuketela neskatoaren erregua, mutil ezjakin hark baino; ezen, ordurako, mutila beste ezpain batzuk ari baitzen jaten, nahastuta, beste ezpain gozo eta petalo irekien antzeko batzuk.
|
|
|
Ahal bezala berreskuratu nuen sosegua; itsuari erreparatu nion, bere amarekin maitagarri horien ipuin bat irakurtzen zuen umeari, eta bikote gazteari; surik antigualenak asebetetzen zituzten haiek, ahalkerik gabe, oihanetako piztien gisa, gordelekuan edota herioaren sastrakan begiak elkar aurkitzeko beldurrik gabe. Neskak esa  ten zion" hartu nire ezpainak, jan nire ezpainak", horrelaxe, panpina
|
batek
esaldi txepel bat errepikatuko lukeen moduan, emoziorik gabe, eta mutila, zeina ni baino gazteagoa baitzen eta era berean ederki burusoildua, gogor saiatzen zen maiteñoaren eskakizunak betetzen, jubilatu urrezko txarteldun talde bati zeharka begiratzen zien bitartean; haiek, era berean, zeharka begiratzen zioten mutilari, eta pentsatzen zuten beraiek askoz ere ederkiago beteko zuketela neskato... Eta halaxe, bada, Schubert bukatu zen, eta kanpora begiratzeari utzi nion, nire baitara begiratzeko; bakarrik nengoen eta ene buruari zuhurtasun osoz azaldu behar nion zergatik ahoskatu nuen konplot hitza, zergatik kanporatu nuen izen beldurgarri hura, esku anonimo batek idatzia zirudiena eta, hala ere, hain ankerra eta hurbila egiten zitzaidana.
|
|
|
Ahal bezala berreskuratu nuen sosegua; itsuari erreparatu nion, bere amarekin maitagarri horien ipuin bat irakurtzen zuen umeari, eta bikote gazteari; surik antigualenak asebetetzen zituzten haiek, ahalkerik gabe, oihanetako piztien gisa, gordelekuan edota herioaren sastrakan begiak elkar aurkitzeko beldurrik gabe. Neskak esa  ten zion" hartu nire ezpainak, jan nire ezpainak", horrelaxe, panpina batek esaldi txepel
|
bat
errepikatuko lukeen moduan, emoziorik gabe, eta mutila, zeina ni baino gazteagoa baitzen eta era berean ederki burusoildua, gogor saiatzen zen maiteñoaren eskakizunak betetzen, jubilatu urrezko txarteldun talde bati zeharka begiratzen zien bitartean; haiek, era berean, zeharka begiratzen zioten mutilari, eta pentsatzen zuten beraiek askoz ere ederkiago beteko zuketela neskatoaren erregua, muti... Eta halaxe, bada, Schubert bukatu zen, eta kanpora begiratzeari utzi nion, nire baitara begiratzeko; bakarrik nengoen eta ene buruari zuhurtasun osoz azaldu behar nion zergatik ahoskatu nuen konplot hitza, zergatik kanporatu nuen izen beldurgarri hura, esku anonimo batek idatzia zirudiena eta, hala ere, hain ankerra eta hurbila egiten zitzaidana.
|
|
|
Ahal bezala berreskuratu nuen sosegua; itsuari erreparatu nion, bere amarekin maitagarri horien ipuin bat irakurtzen zuen umeari, eta bikote gazteari; surik antigualenak asebetetzen zituzten haiek, ahalkerik gabe, oihanetako piztien gisa, gordelekuan edota herioaren sastrakan begiak elkar aurkitzeko beldurrik gabe. Neskak esa  ten zion" hartu nire ezpainak, jan nire ezpainak", horrelaxe, panpina batek esaldi txepel bat errepikatuko lukeen moduan, emoziorik gabe, eta mutila, zeina ni baino gazteagoa baitzen eta era berean ederki burusoildua, gogor saiatzen zen maiteñoaren eskakizunak betetzen, jubilatu urrezko txarteldun talde
|
bati
zeharka begiratzen zien bitartean; haiek, era berean, zeharka begiratzen zioten mutilari, eta pentsatzen zuten beraiek askoz ere ederkiago beteko zuketela neskatoaren erregua, mutil ezjakin hark baino; ezen, ordurako, mutila beste ezpain batzuk ari baitzen jaten, nahastuta, beste ezpain gozo eta petalo irekien antzeko batzuk. Eta halaxe, bada, Schubert bukatu zen, eta kanpora begiratzeari utzi nion, nire baitara begiratzeko; bakarrik nengoen eta ene buruari zuhurtasun osoz azaldu behar nion zergatik ahoskatu nuen konplot hitza, zergatik kanporatu nuen izen beldurgarri hura, esku anonimo batek idatzia zirudiena eta, hala ere, hain ankerra eta hurbila egiten zitzaidana.
|
|
|
Neskak esa  ten zion" hartu nire ezpainak, jan nire ezpainak", horrelaxe, panpina batek esaldi txepel bat errepikatuko lukeen moduan, emoziorik gabe, eta mutila, zeina ni baino gazteagoa baitzen eta era berean ederki burusoildua, gogor saiatzen zen maiteñoaren eskakizunak betetzen, jubilatu urrezko txarteldun talde bati zeharka begiratzen zien bitartean; haiek, era berean, zeharka begiratzen zioten mutilari, eta pentsatzen zuten beraiek askoz ere ederkiago beteko zuketela neskatoaren erregua, mutil ezjakin hark baino; ezen, ordurako, mutila beste ezpain batzuk ari baitzen jaten, nahastuta, beste ezpain gozo eta petalo irekien antzeko batzuk. Eta halaxe, bada, Schubert bukatu zen, eta kanpora begiratzeari utzi nion, nire baitara begiratzeko; bakarrik nengoen eta ene buruari zuhurtasun osoz azaldu behar nion zergatik ahoskatu nuen konplot hitza, zergatik kanporatu nuen izen beldurgarri hura, esku anonimo
|
batek
idatzia zirudiena eta, hala ere, hain ankerra eta hurbila egiten zitzaidana. Eseri egin nintzen; hegazkin batek zeru ubela zulatu zuen, eta ikuskizun hark uharte huts baten erdian abandonatuta dagoen naufragoaren modura sentiarazi ninduen, zergatik esaten asmatuko ez banu ere.
|
|
|
Eta halaxe, bada, Schubert bukatu zen, eta kanpora begiratzeari utzi nion, nire baitara begiratzeko; bakarrik nengoen eta ene buruari zuhurtasun osoz azaldu behar nion zergatik ahoskatu nuen konplot hitza, zergatik kanporatu nuen izen beldurgarri hura, esku anonimo batek idatzia zirudiena eta, hala ere, hain ankerra eta hurbila egiten zitzaidana. Eseri egin nintzen; hegazkin
|
batek
zeru ubela zulatu zuen, eta ikuskizun hark uharte huts baten erdian abandonatuta dagoen naufragoaren modura sentiarazi ninduen, zergatik esaten asmatuko ez banu ere. Beste zigarro bat piztu nuen, eta une hartantxe itsuak ahots lakarrez errepikatu zuen:
|
|
|
Eta halaxe, bada, Schubert bukatu zen, eta kanpora begiratzeari utzi nion, nire baitara begiratzeko; bakarrik nengoen eta ene buruari zuhurtasun osoz azaldu behar nion zergatik ahoskatu nuen konplot hitza, zergatik kanporatu nuen izen beldurgarri hura, esku anonimo batek idatzia zirudiena eta, hala ere, hain ankerra eta hurbila egiten zitzaidana. Eseri egin nintzen; hegazkin batek zeru ubela zulatu zuen, eta ikuskizun hark uharte huts
|
baten
erdian abandonatuta dagoen naufragoaren modura sentiarazi ninduen, zergatik esaten asmatuko ez banu ere. Beste zigarro bat piztu nuen, eta une hartantxe itsuak ahots lakarrez errepikatu zuen:
|
|
|
Eseri egin nintzen; hegazkin batek zeru ubela zulatu zuen, eta ikuskizun hark uharte huts baten erdian abandonatuta dagoen naufragoaren modura sentiarazi ninduen, zergatik esaten asmatuko ez banu ere. Beste zigarro
|
bat
piztu nuen, eta une hartantxe itsuak ahots lakarrez errepikatu zuen: " Zer gertatzen da?, zer gertatzen da?".
|
|
|
Eroarena egin nuen, jakina; areago oraindik: bagoian bizi genuen barne giro sasimistiko hura aprobetxatuz, erabaki nuen zigarrokina itsuaren esku
|
batean
itzaltzea, argi jakin zezan nork agintzen zuen han; eta halaxe egin nuen; hura ez zen zipitzik ere kexatu, eta, beraz, nik pentsatu nuen edo gogo ahulekoa zela oso, edo bestela niganako mendekotasun erakusgarri gisa jokatu zuela hala. Itsu hura masokista nazkante bat ere ondo asko izan zitekeela gogoan neukan, ordea.
|
|
|
bagoian bizi genuen barne giro sasimistiko hura aprobetxatuz, erabaki nuen zigarrokina itsuaren esku batean itzaltzea, argi jakin zezan nork agintzen zuen han; eta halaxe egin nuen; hura ez zen zipitzik ere kexatu, eta, beraz, nik pentsatu nuen edo gogo ahulekoa zela oso, edo bestela niganako mendekotasun erakusgarri gisa jokatu zuela hala. Itsu hura masokista nazkante
|
bat
ere ondo asko izan zitekeela gogoan neukan, ordea. Eta halaxe balitz?
|
|
|
Eta halaxe balitz? Eta itsua masokista zerri
|
bat
balitz. Ez nuen birritan pentsatu; beti izan naiz gizon dinamiko biz  korra:
|
|
|
Ez nuen birritan pentsatu; beti izan naiz gizon dinamiko biz  korra: gerrikoa kendu eta hogeita hamar edo berrogei
|
bat
aldiz astindu nuen; amorrurik gabe baina irmoki, buruan nahiz soin adarretan. Ez zen behin bakarrik ere kexatu, ez zuen txintik ere esan, eta asper asper eginda utzi nion zigorketari, itsuak astinduarekin gozatu zuen edo ez guztiz argitu gabe, baina; zalantzak, bestalde, nahikoa alditxartu ninduen, egia esan behar baldin bada.
|
|
|
Kontsolamendu eskasa nolanahi ere, ezen han barnean bizia ez baitzen jada gure baitakoa: oroimen
|
bat
zen soil soilik. Eta oroimen soil zen bizi hartatik, ardoz eta odolez eta alaitasun xumeez eta hazi ia beti fruitugabeez orbanduriko orrialde haietatik, hasiera batean begiak setatsuki itxi banituen ere, kontu haiek guztiek nirekin zerikusirik ez zutela izango esperantza intimoarekin, gero, bidaiaren lehen unetik bertatik laino artean azalduz joan zitzaizkidan ebidentziak ekarri nituen argitara.
|