|
2003
|
|
|
Ume, inoiz ikusi dozu seme
|
bat
bere ama iturri bategaitik saltzen. Nik, urte batzuk badaukadaz baina, ez dot holakorik inoiz entzun.
|
|
|
Bikoiztasun hori argitzeko orduan (aldi berean bi izenak erabiliz jarraitu zuen lanean) kritikariek arrazoi desberdinak aipatu dituzte. Badirudi Romain Garyk, idazle gehienen antzera, bazuela zaindari
|
bat
bere amaren aurpegia zuena. Bere ama zen, hil eta gero ere, bere jatorri judua ukatu eta benetako frantziar idazle bat izatera animatzen zuena.
|
|
2006
|
|
|
Etika protestantea lan famatua argitaratu aurretik, Euskal Herrira etorri zitzaigun Max Weber, 1897an, Marianne bere andrearekin. Areetatik idatzitako gutun
|
batean
bere amari luze eta zabal hitz egin zion gure herriaz eta «euskal probintzia ederren» ohiturei buruz. Weber-ek harriduraz ikusten zuen, baita miresmenez ere, sasoi hartan gure herriak bizi zuen industrializazio prozesua:
|
|
2007
|
|
|
Bazituen bordari hark hiru seme. Egun
|
batez
bere amari pilota bana eta soseko olata bana emateko [erraten diote], joan behar direla munduz mundu. (9 or.)
|
|
|
Egun
|
batez
bere amari pilota bana eta soseko olata bana emateko,
|
|
2008
|
|
|
Eszena gauez grabatu behar zen, errepideko motel batean eta ilundu arte itxaron behar izan genuen. Errepikapenak direla, ekipoa mugitu behar dela, etab. luzerako eman zuen grabaketak.Zeintzuk dira bere agerraldiak. Bi eszenatan baserriko sukaldean jaten agertzen da,
|
batean
bere amarekin eta bestean bikote protagonistarekin. Borrokaren eszena ere baserrian da.
|
|
|
Protagonistak bidaia pasatu du berea ez den identitate
|
bati esker
bere amarekiko auzia zuritzen, Dantek ere infernua zeharkatu zuen Beatrizekin buruz buru aurkitzeko. Tragedia eta komediarako bere gaitasunaz ohartzen da:
|
|
|
Telebistan eta oso erraz esaten dute zer egin behar den horrelakoetan, zer dira ba lerde jale gibel  beltzak, poliziarengana joateko aholkatzen dute, nire Tomasek hau eta hau egin dit, eta kalera irtendakoan, zer?, Tomasi besotik heldu eta goazen etxera esango al nion, zatoz, laztana, gozatu bat emango dizut beti bezala... ...ri, barka beza berorrek, esan diot ez niola errespetua galdu nahi, ez zait halakorik pasatu burutik!, baina hitzek beren bidea hartzen dutenean, zaila egiten zait atzera egitea, horixe da gertatzen zaidana, eta begira orain, ez dakit zertaz ari nintzen ere, Tomasen jipoiez, bai, zertaz bestela?, jipoi bakoitzaren ondoren, Tomas damutu egiten zen, beti damutzen zen, eta barkamena eskatzen zidan ume
|
batek
bere amari barkamena eskatzen dion bezala, baina nik ezin nuen hori ulertu, berorren buruan kabitzen da nola litekeen ostikoka jardun ni lurrean naukala eta handik bost minutura barkamena eskatzea erdi negarrez, eta handik ordu laurdenera larrutan hastea animalia bat bezala berak eragindako ubelduren mina areagotuz?, eta ze iruditu, galdetzen zidanean, nik esaten nion, oso ondo, zeruan bezala, eta ahaztu egiten zitzaion ordubete lehenagoko jipoia, ahaztu bakarrik ez, seguru nago pen  tsatzen zuela ez ninduela jipoitu, ez zegoela berak baino hobeto tratatuko ninduen gizonik, eta loak hartzen zuenean, ni ohetik jaikitzen nintzen eta komunera joanda, zauriak eta garbitzen nituen ur oxigenatuarekin...
|
|
|
Euskalgauzak maite ditut, batzuk, ama batek bere ume atzeratua maite duen bezala, eta beste batzuk, berriz, ume
|
batek
bere ama atzeratua maite duen bezala.
|
|
2009
|
|
|
Beste horrenbeste gertatzen zaio norbanakoari: zerbaitegatik galtzen du hiztun
|
batek
bere ama hizkuntza, eta beste bat ikasten; zerbaitegatik bihurtzen dira elebakar batzuk elebidun, eta elebidun batzuk elebakar. Hizkuntzaren beraren planora ere eraman liteke perspektiba dinamikoa.
|
|
|
Ezaina edo motza izatea begizkoaren aurkako erremediotzat ikusi izan da. Erberako lekuko
|
batek
bere amari esaten zion legez: Grazik ez garen majak, ezpabere...
|
|
|
Erberako lekuko
|
bati
bere amak hil aurrean aitortu zion, San Juani egindako promesa bati esker etorri zela mundura.
|
|
|
Musurik ezean, nire existentziak erreakzioren bat eragiten ziola salatuko zuen keinuren bat. Baina ama biltegiko errezela berdeen atzean desagertu zen behin eta berriz, eta nik, zerbait behar eta, Teresaren gonari heldu nion, haur
|
batek
bere amarenari bezala.
|
|
2010
|
|
|
Horiek txorakeriak dira. Ze kalte egin diezaioke haur
|
bati
bere amaren lagun bat ezagutzeak?
|
|
2011
|
|
|
«Zuzena al da gizon
|
batek
bere ama hizkuntza baztertzea beste norbaitena hartzeko. Traizio ikaragarria dirudi eta errudun sentimendua sortzen du.
|
|
|
Egun laburrez batzu eta bertzeak, behar duten izariraino handituak dira; baina, oro gorputzari hertsiki lotuak daude. Erran zenezake haurtto
|
bat
bere amak arta handirekin troxaturik emana.
|
|
2012
|
|
|
Ez dakit zer erantzun zidan, ametsetik errealitatetik baino gehiago zuten hitz ulertezin batzuekin. Eta nire besoez bildu nuen bere gorputza, koala ume
|
batek
bere amari heltzen dion modu berean.
|
|
2013
|
|
|
«Heriotza modernoa erietxe modernoan gertatzen da, ezkutatzeko moduan, organismoaren hondatzea saihestuz, eta, azkenean, lurperatze modernorako, paketaturik?». Hona autoreak ematen digun lekukotza; andre
|
batek
bere amaren heriotzaren inguruan dioena da:
|
|
|
Eta pixka
|
bat
bere ama ere bai, baina Lucak esango zizun jadanik.
|
|
2014
|
|
|
Deigarria da Iruñeko lekukoen%
|
batek
bere ama hizkuntza bi hizkuntzez osatzen dela azpimarratzea. Ondarroan, ordea, hori ez da gertatu, aukera bakarra erabili dute.
|
|
|
Eta Felisa besarkatu zuen, haur
|
batek
bere ama besarkatzen duen bezala.
|
|
2015
|
|
|
Jendeak, begiratze estu hartatik aske, nahi zutenaz hitz egin eta nahi bezala jardun ahal izateaz seguru, eta kaleak opresioz eta odolez eta diziplinaz garbi ikusirik, beldur izugarri bat sentitu zuen, haur jaioberri
|
batek
bere amaren sabela uztean sentitzen duenaren parekoa. Eta halaxe heldu zen ezagutzen ez zuten bakea, eta halaxe ezkutatu zen beren etxeetan jende guztia.
|
|
|
James Ellroy da idazlea, polizi eleberriak egiten dituen idazle estatubatuarra (losangelestarra, zehatzago esanda), eta irakurtzen aritu nintzen liburua My dark places (Nire bazter ilunak): idazleak hamar urte zituela, ama hil zioten, sekula argitu ez zen hilketa batean; handik ia berrogei urtera, nahita ahaztua izan duen gertaera hartara itzultzen da, hilketa eta haren inguruabar guztiak xehe xehe kontatzeko, batetik, eta egia deskubritu nahi lukeen ikerketa berri bat abiarazteko, bestetik; bere iraganarekiko kontu garbiketa gordina dago liburu osoan, eta batik
|
bat
bere amaren oroitzapenarekiko zor kitatze zirraragarri bat. Halako batean esaldi bat botatzen du Ellroyk, gogoan geratu zitzaidana.
|
|
|
eta beste
|
batek
bere ama
|
|
|
Horren ondoren, galdera zeharo egoki bat egiten du Ramallok: " Zelan azaldu pertsona
|
batek
bere ama hizkuntza bazterrean uztea erabaki duela, hizkuntza hori denean komunitatean prestigio gehien duena?". Berak galdera horri erantzun bat baino ez dio ematen.
|
|
|
Eta egunen
|
batean
bere ama pozarren etorriko dela bere bila.
|
|
|
Ez duzu uste zure erantzuna gehiegizkoa izan dela 19 urteko neska
|
bat
bere amari etxea saltzea utzi dion kasurako?
|
|
|
Bale, bai. Hannah nire alaba da, eta nirekin egon da aldi
|
batez
bere amak kontu batzuk konpontzen zituen bitartean bere senarra berriarekin.
|
|
2016
|
|
|
Berriz ere heldu diot koala
|
batek
bere amari helduko liokeen bezala eta berriketan hasi naiz, Joanesekin gertatutakoak kontatuz. Esan diot zein atsegina den mutil hori, nola gustatzen zaidan haren umore kantaria, eta hau eta bestea?
|
|
|
Eguzkiak lurpetik egiten du gauez eguneko bidaiaren alderantzizkoa. Beraz eguzkia zera zen aspaldiko euskaldunentzat, amon bat, egunez ortzi gangan sortaldetik sartalderako bidaia egiten duena, gero zuloren
|
batean barrena
bere ama den Lurraren baitan sartzen dena eta Lurpeko bideetan barrena gauero alderantzizko bidea egiten duena, sartaldetik sortaldera, beste zuloren baten bidez berriro irten eta ortzi gangara igoz, hurrengo eguna zabaldu aurretik.
|
|
|
Esate baterako, Amaren anaia (osaba)= Aitaginarreba. Alegia, kultura batean termino bakarra baldin badu hiztegiak amaren anaia den osabari deitzeko eta aldi berean aitaginarrebari deitzeko, biak pertsona bera direla (edo zirela iraganean) ondoriozta daiteke, eta hortik halaber, aukera lehenetsia zela gizon
|
bat
bere amaren anaiaren alabarekin ezkontzea. Hori horrela gehiago ez izanda ere, terminoen ekuazioak hori horrela izan zela erakusten du zalantzarik gabe.
|
|
|
Apur
|
bat
bere ama naiz.
|
|
2017
|
|
|
Hainbeste lan ereman ondoan, jin zaio erretreta merezitu batez gozatzea eta daukat gure mendixketan gaindi gurutzatuko dugula. 27 urteko Donibandar gazte
|
batek
bere amaren eta Marie Antoinette ren laguntzarekin ordezkatuko du Pantxoa, hunen segida hartuz, laneko baldintza berdintsuetan. Ongi etorri Eric Mocorrea eta Brigitte bere amari eta zuri Pantxoa atxik azkar eta laster arte.
|
|
2018
|
|
|
Hori ere izan daiteke beste bi inskripzioren protagonisten kasua, bertan Stratonice izena agertzen denez azaldu izan baita inskripzio horiek maila apaleko pertsonak gogorarazten dituztela (Ramirez Sadaba, 2008, 91). Horiez gain, Aelius Attianus bat, Aemilius familiako aita eta alaba, Valerius Luppianus
|
bat
bere ama Valeriarekin, eta Valerius edo Aelius Severinus baten aipamenak ere kontserbatzen ditugu zenbait hilarritan. Izenez gain, ez dugu askoz ere gehiago ezagutzen pertsona hauei buruz (Garcia Barberena, Unzu eta Velaza, 2014, 323).
|
|
2019
|
|
|
Aldatuta. Familia nola ikusi zuen galdetu nion, eta hasiera
|
batean
bere amaren egoeraz hitz egin behar zidala uste banuen ere, Ismael izan zen aipatu zuen lehen pertsona.
|
|
|
Alabaina, ez ziren hemen bukatu Henrique zaldunaren adierazpen miresgarriak, aitzitik, bere hilobiaren buruan agertu zen palma bat, handik hiru urtetara Jerusalemeko erromesek esku artean ekarriko dutenaren antzekoa. Hemen esaten da San Antoniok, Ferraran, emakume errugabe bat libratu zuela bere senarrak azpikeriaz prestatutako heriotza injustu batetik, jaio berri
|
bat
bere amaren errugabetasuna aldarrikatzeko mintzaraziz. Palma palmondo bihurtu zen, hostoak erne zitzaizkion eta handi egin zen, eta erregea etorri zen, eta kanpamentuetan zeuden jende arrunta eta soldaduak, eta denek eskerrak eman zizkioten Jainkoari.
|
|
|
Hemen esaten da Ariminotik Paduara zihoala, San Antoniok hogeita zazpi lapur konbertitu zituela prediku bakar baten bidez. Hura bai harrigarria, hura bai mirakulu ederra. Hemen esaten da ezen San Antoniok errieta egin ziola mutil
|
bati
bere amari ostikoa eman ziolako, eta hain gelditu zela erasotzailea egindako gaiztakeriaz damutua eta atsekabetua, ezen berehala labanaren bila joan eta oin gaiztoa bertan ebaki baitzuen. Beste gaixo batzuek palmak hartu, xigortu eta zanpatzen zituzten, gero hortik ateratzen zen hautsa urarekin eta ardoarekin nahastu eta edan egiten zuten, gorputzean zeukaten edozein gaitz sendatzen zitzaielarik.
|
|
|
Hurrengo lerroetan nola egin behar den azalduko dugu, azken hori gerta ez dadin. Lehenbiziko orduak funtsezkoak dira jaioberri
|
bat
bere amaren umetokitik kanpo bizi berrira egokitzeko. Eta teknika batek, inguruarekiko aklimatazio hori faboratzeaz gain, gutxitu egiten du bularrari heltzeko eta amagandiko edoskitzearen maiztasuna eta iraupena.
|
|
|
Itzela neska, benetan. Hasi zen neskato hori azaltzen, izugarrizko autotzar batetik jaisten, inork ez zizun esango nor zen, eta horrela, egun
|
batean
bere amarekin batera azaldu zen, oso emakume dotore batekin. Hori gerora jakin nuen, baina gertatu zen emakume hura Guerrero estatuko gobernariaren emaztea zela, Guerrero, badakizu, bertan dago Acapulco eta..
|
|
2020
|
|
|
Errekak eraman zuen musika eta guzti. Gero poesiari heldu nion, haur
|
batek
bere amaren eskuari heltzen dion bezala. Gaztea nintzen eta nire burua poeta bezala autodeterminatu nuen (autodeterminatu herriak egiten dira, baina ematen badizute lizentzia poetikoa, poeta bezala autodeterminatu nuen neure burua).
|
|
|
Ez zaitezte horrela jarri, maiteak! Roland Barthesek berak zioen-eta idazle
|
bat
bere amaren gorputzarekin jolasten duen hori dela zirika Sylvia Plath.
|
|
2021
|
|
|
Herri ttipia zen Aldude. Familian hazi nintzen, herrian, naturaren erdian… Iduritzen zait haur
|
bat
bere amaren sabelean bizi den bezala bizi izan nintzela, arrunt babestua, gordea, bizkotxa moldagian den bezala: goxo goxo, ongi altxatua… Oroitzen naiz, adibidez, beti behar zenuela erran" milesker!", eta, beti," otoi!", eta, are, behar zela bertzerendako bizi… Hori da nire irudia.
|
|
|
«Mozketak berak eragindako traumaz gain, familiaren aurka egitearen sentimendua ere oztopo handia da. Nola esango diozu 10 edo 15 urteko neska
|
bati
bere amaren, amonaren edo izebaren aurkako salaketa aurkezteko, non eta polizia etxean». Djarrak ablazioei eta ezkontza behartuei buruzko hitzaldi bat eskainiko du gaur Astigarragan (Gipuzkoa).
|
|
|
Fokua okerreko tokian jarritakoa eta estigmak bete betean harrapatutakoa: «Esaten zuen eskizofreniko
|
batek
bere amari burua moztu ziola eta harekin pasieran ibili zela Valentzian. Nire baitan pentsatu nuen zeinen injustua zen hori:
|
|
|
«Haserretzean, euskarazko hitzak errazago erranen ditu egoiliarrak: frogatua izan da elebidun
|
batek
bere ama hizkuntza arinago erabiliko duela alzheimerra duelarik. Printzipio horretatik joanez, euskara erabiltzean errazago aipatuko ditu bere sentimenduak, bere beldurrak, haserrealdiaren arrazoiak eta beste».
|
|
|
Parisen gaude, 1920ko hamarkadan. Euskal Herriko baserri batetik heldu eta argazkilari bihurtu den Maria Garrastazuk, Luxenburgo parketik bere eguneroko itzulia ematen ari dela, neskato galdu bat topatuko du, zuberotarrez hitz egiten duen neskatxa
|
bat
bere amari deika eta negarrrez, eta honen ama topatu nahian emango dituzte hurrengo egun eta asteak.
|
|
|
Hilabetean behin gutuna igortzen zion amari, duela gutxi arte. Berriak, gertakariak, bere sentimenduak azaltzen zizkion, alaba
|
batek
bere amari egin liezaiokeen manera sotilean. Herenegun ikusi ditut letra horiek amaren etxean eta ez dut balizko haur bati buruzko hitzik irakurri...
|
|
2022
|
|
|
" 448 Tusto du irabazten, jokoa eta putak dituenak ahazten";" 484 Ama, aitzint zazkio ‘puta’ deitzera. " Hori erraiten zion puta alaba
|
batek
bere amari, ama berze emaz te bateki aharratzean"".
|
|
|
Ez da liburuan jazarpen politikoa jasan duen emakume bakarra, Desagertuak ipuina da beste adibide bat. Errepresioak amaren identitatea nola puskatzen duen kontatu nahi izan duzu; edo nola egiten dion uko emakume
|
batek
bere ama figurari militantziagatik?
|
|
|
–Behin, neska
|
bat
bere amaren aurrean bortxatu nuen. Eta badakizu zer?
|
|
|
–Utziko didazu beste ikuspegi bat gehitzen? Lapurtutako umeetako
|
batek
bere ama biologikoa akabatu nahi du. Zergatik?
|
|
|
Cesterok ulertuko duela esaten dio zerbaitek. Sararekin hitz egin behar du lehenbailehen, galdeketa polizialek berezko duten hoztasunak ez bailioke utziko harekin lasai mintzatzen, bizitza oso
|
baten ondoren
bere ama biologikoarekin elkartzen den alaba batek egingo lukeen eran.
|
|
|
Konparazio batera: zeinek dauka hemen harreman jator edo pasamoduko
|
bat
bere ama maitearekin. Bereziki zenbat emakumek?
|
|
|
Neska xume batentzako ezkontza xume
|
bat
bere amaren ezkontzaren berdina.
|
|
2023
|
|
|
Zer egin genizun? Zerk bultzatzen du alaba
|
bat
bere amarengandik ihes egitera. Igandea da gaur, neskamearen egun librea.
|
|
|
denetik, egonarria, nekea onartzeko zentzua, odola zainetan, kemena, begirunea... Baina bere seme alabek alde egin zutelarik, ongi ulertu zuen Margaridak zera zela Bartomeuk eskas zuena, bere seme zaharrenak beti eskas izan zuena, haurra zelarik bila eta bila ibili izanagatik gorderik zegoelako sekula topatu ez zuena, seme
|
batek
bere amagana sentitu zuen maitasuna.
|