|
2000
|
|
|
Kode Zibilaren oinarri berriak eta Foruen aspaldiko indarra: horra hor dema lazgarria; gaur ere, askok kontrakoa uste arren, esanahi berezi duena,
|
batik
bat euskal gizarte zibil baten moldakuntza berezkoan.
|
|
2001
|
|
|
Hain zuzen Miren Azkaratek eta Patxi Altunak gaiaren ikuspegitik lan horiek bateratu eta euskaraz eman arte. " Euskal morfologiaren historia"
|
batik
bat euskal filologia irakasleei eta euskal morfologia lantzen dihardutenei zuzendurik dago, hobekien aprobetxa dezaketenak hauexek izango direnaren esperantzan. Ilusio horrekin egin dute lan hau bere egileek behintzat:
|
|
2002
|
|
|
Goi hezkuntzaren garrantzia berriroere 1914an jarri zen agerian Universidad Vasca delakoarekin, baina 1918ra arte ezzen proiektu bateratu bat gauzatu; Eusko Ikaskuntzen Oñatiko I. KongresuanAngel Apraizek Euskal Herriko unibertsitatearen beharra azpimarratzen zuen.Kongresu hartatik Eusko Ikaskuntza sortu zen eta hurrengo urtean Euskaltzaindia.Eusko Ikaskuntza Araba, Bizkai, Gipuzkoa eta Nafarroako Aldundiek sortua, euskal kultura maite zutenen bilgune iraunkorra izateko jaio zen. Sortu eta 1936raarte, euskal kulturaren ekarpena Eusko Ikaskuntzaren inguruan egituratu zela esanliteke,
|
batik
bat Euskal Unibertsitatea sortzeko proiektua lau urtetan zehar berebaitan eztabaidatu baitzen. Bere lehendakariak, Julian Elorzak, erregeari euskarazeskatu zion Unibertsitatea II. Kongresuan (Garzia, 1997:
|
|
|
Garai haietanmobilizazio ugari egin ziren, irakasle euskaldunak eskatuz. Laurogeita hamarrekohamarkadan, euskara zabaldu zen neurrian, ikasleen presioa apur bat arindu zen,
|
batik
bat Euskal Adarretara mugatuz, hots, euskaraz ikasten zuten taldeetara.1988tik aurrera, gainera, Ikasle Abertzaleak taldeak protagonismo berezia izanzuen aldarrikapen horietan (Idoiaga, 1991). Unibertsitate desberdinetako ikasleenahaleginak koordinatzeko zenbait saio ere egon ziren, baina jarraipen handirikgabe.
|
|
2003
|
|
|
Hola, Laburdiri escuararen hatsapenac lanean (1710 inguruan idatzia), euskararen jatorri historikoen gaineko diskurtsoak bildu zituen, euskaraz eta latinez (zutabe paraleloetan). Erromatar eta greziar historia kontuak era landu zituen, baina
|
batik
bat euskal historia urrunaz aritu zen. Liburuaren lehen zatia, iragan urrunaz ziharduen hura, galdua bada ere, haren atalburuak gorde dira; eta titulu horiek argi erakusten digute historiaren ikuspegi kantabrista tubalista zerabilela:
|
|
|
Eusko Ikaskuntza Araba, Bizkai, Gipuzkoa eta Nafarroako Diputazioek sortua, euskal kultura maite zutenen bilgune iraunkorra izateko jaio zen. Sortu eta 1936.era arte, goi mailako hezkuntza garatzeko ahalegina Eusko Ikaskuntzaren inguruan egituratu zen,
|
batik
bat Euskal Unibertsitatea sortzeko proiektua bere baitan eztabaidatu baitzen lau urtetan zehar. Gernikan bildutako III. Kongresuan, Eusko Ikaskuntzako lehendakariak, Julian Elorzak, erregeari euskaraz eskatu zion Unibertsitatea.
|
|
|
Egitura horretan, etsaia ez da nehoiz biktima izatera heltzen. Are gehiago, Estatu aurreratu eta teknokratikoen errepresio itsuak euskaldun den guztia kateztatzen duela deiadar egiten dugu, polizia likitsak
|
baten
bat euskal herritar edo errefuxiatu delako atxilotzen duelarik, nahiz abertzale apurrek beren buruei garrantzia emateko epelen aitzinean ontsa azpimarratzen duten  poliziak badakiela nor noiz atxilotu. Bizia halaber gal daiteke herriaren askatzeko, familia zenbaitzuk hargatik, ideologiaren txapa kendu eta, galda lezake beren haurra zergatik sakrifikatua izan den.
|
|
2007
|
|
|
Erromatar Enperadoregoa izan ezik, historian ez da behin ere izan zazpi euskal herrialdeak osorik bildu dituen estaturik. Antso Handia iruindarren erregeak, adibidez()?
|
baten
batek Euskal Herriko Salomon iritzi badio ere?, ez zuen inoiz menderatu ez Lapurdi, ez Zuberoa (Gaskoniako Dukerriari sujetasun lotura ezarri bazion ere), ez gaurko Baxenabarreko Amiküze eta Oztibarre haranak, ez Erribera, eta bai, ordea, erdal eremu handi bat, Astorgatik Ribagorçara.
|
|
2008
|
|
|
Argi dago liburu honen bidez hori guztia egiteko asmo garbia izan dela. Dona dona saila irakasle, guraso edo bibliotekarientzat, bitartekarientzat alegia, pentsatua izan da;
|
batik
bat euskal tradiziotik jasotako elementuen transmisio moderno eta berri baten bila. Eta hain zuzen transmisio moderno eta berri hori lortzeko, edo, beste modu batean esanda, lamien kontuak oraingo haurrei kontatzeko, idazlearen trebezia behar da.
|
|
2009
|
|
|
Musika taldea sortzea bururatu zitzaien, bada, eta udazkenerako Borxa Arrillaga eta Asier Osoro ere batu zitzaizkien. Modaren kontra, heavy metala jotzen hasi ziren,
|
batik
bat Euskal Herritik kanpo ospetsu ziren Scorpions, Iron Maden, Judas Priest edota Accept taldeen eraginagatik. Hori izan zen Su Ta Gar taldearen sorrera.
|
|
2010
|
|
|
Elkarbizitzak asko lagundu zigun soinuaren aldetik ez ezik elkarren arteko konfiantza hobetzeko ere, ezagunak besterik ez baikinen gutako batzuk artean.Nola definitzen duzue zuen estiloa. M.U.:
|
Batik
bat euskal kantutegia darabilen erromerietako musika taldea da Gozo Gozo. Aimar Urruzuno:
|
|
2011
|
|
|
Hola, 1984ko 20 ikastaroetatik 4 euskaraz eman ziren. Euskaraz emandako ikastaroek
|
batik
bat euskal hizkuntzarekin zerikusia izan zuten: Euskal sintaxiaren zenbait arazo, Euskal testuak eta hiztegigintza, eta Euskara ikasteko metodoak.
|
|
2012
|
|
|
Euskal departamenduaren aldeko garaian, eta lurralde elkargo baten alde egun. Ez dezagun ahantz Ipar Euskal Herriko eta Pirinio Atlantikoetako sozialisten artean gehiengoa euskal instituzioaren kontra dagoela.
|
Bat
batean Euskal Herriko hiru diputatuak berezko instituzio baten alde agertuko balira, hemengo sozialisten interlokutoreak osoki aldatuko lirateke Pariseren aitzinean, eta kontrakoak bazter geldituko. Euskaren ofizialtasunari buruz ere, aldeko jarrera argia agertu du azken urteotan Sylviane Alauxek, martxoaren 31ko manifestaldia lekuko.
|
|
|
Denak boluntarioak. Saratik, Azkainetik... leku askotatik etortzen ziren,
|
batik
bat Euskal Herritik. Apezek asko lagundu zuten.
|
|
|
«Euskadiri ez dio eragiten indultu horrek»27 Beraz, uztaileko lege dekretuaren bidez hainbat preso politiko karrikaratzeak ez zuen balio amnistiaren aldeko mobilizazioak gelditzeko. Harrezkero,
|
batik
bat Euskal Herriko eskaera bihurtu zen amnistia. Testuinguru horretan, herrietako besta nagusiek garrantzi berezia izan zuten, inguratu zituen politizazioarengatik, batzuetan bat batekoa zena.
|
|
|
Egoera horri erantzuna emate aldera, Carrero hil ostean eraturiko gobernuak, Carlos Arias Navarro presidente zuenak, parte hartze bideak zabaltzea ahalbidetzeko erreforma programa garatzeko borondatea agertu zuen, betiere erakunde frankisten markoaren baitan. Dena den, 1974ko otsailaren 12an zabaltze programa iragartzearekin batera hasi zen aroan mobilizazio soziopolitikoek goiti egin zuten,
|
batik
bat Euskal Herrian, bata bertzearen ondotik etorri ziren gobernuek euren egitasmoak arrakastaz burutzea galaraziz4 Bertze leku batzuetan (hala nola Vallès edota Baix Llobregat Kataluniako eskualdeetan) gertatuko zen antzera, lan gatazkek, protestaren eragile nagusia zirenek, elkartasuna lanpostutik harago hedatzea eta finkatzea izan zuten ezaugarririk behinena. Euskal Herrian, gainera, lan gatazka anitzek zera ekarri zuten:
|
|
|
Izan ere, testua ondokoaren emaitza izan zen: azkenean aurkeztu zituzten bi lege proposamenak51 alderatu zituen ad hoc eraturiko batzordearen akordioarena, alde batetik; eta
|
batik
bat Euskal Herritik zetozen zenbait ahots kritikok eraginiko presioarena, bertzetik. Ahots horiei guztiei esker, hiru muga datako aplikazio eremua ezarri zuten azkenean, zeinak 1977ko ekainaren 15a baino lehenago pertsonen aurka buruturiko biolentzia larriko ekintzengatiko auzipetuak karrikaratzea aurreikusten zuen, baldin eta «libertate publikoak berrezartzeko edota Espainiako herriendako autonomia aldarrikatzeko xedea» antzematen bazen ekintzaren oinarri (1.b art.).
|
|
2013
|
|
|
Azterketa soziologikoa lehena izan zen euskal literaturan irakurzaletasuna ikertzen. Aurrekoek bezala, Idurre Alonsok (2008, 2010, 2012) ere erabili du soziologiaren ikuspegia euskal literatura aztertzeko,
|
batik
bat euskal literaturaren sisteman sortzen diren hierarkiak analizatzeko, eta fenomeno horrek eskoletako euskal literaturaren irakaskuntzarekin duen zerikusia ikertzeko. Artikulu honetan soziologiari lotutako ikuspegi horrekin arituko naiz kontsumitzaileen azterketan.
|
|
2014
|
|
|
Euskal hiztun gazteek idatzitako berriketa birtualak aztertu izan dira eta aridira aztertzen, baina azterketa gehienak Soziolinguistikaren ikuspegitik eginak dira (Euskaltzaindiaren 2010eko XV. Jagon Jardunaldiak, Barberena (2010), Basurto (2010), Soziolinguistikako Klusterraren 2011 eta 2012ko lanak, Amonarrizen«Algara edo ez gara», Arantzabalen «Faroa» blogak.) 1 eta
|
batik
bat euskal gaztenerabeen hizkera hautuarekin daude lotuta.
|
|
2015
|
|
|
Joera beretsua suma daiteke Le Journalen ere, non euskarazko idatziak batez ere horrela kokaturik ageri diren: azken orrialdeko iritzi artikuluan (hortxe sarrien, eta euskal gaiak landuz maizenik) edota Kultura sailean(
|
batik
bat euskal gaiak jorratuz hor ere). Ekaitzan ere euskal politikagintzari edota euskarari buruzko artikuluetan topatu ditugu batez ere euskarazko idatziak.
|
|
|
1936ko martxoaren 14an, Falange Española legez kanpo utzi zuten antidemokratikoa zela epaituz, eta bere fundatzailea, Jose Antonio Primo de Rivera, atxilotu egin zuten. Uzkudunen Falangearen aldeko adierazpenak ez ziren oso gustukoak izan jende askorentzat,
|
batik
bat Euskal Herrian, eta gaitzetsi egin zuten. Garai batean, lehenago, Uzkudun nabarmendu egin zen errepublikaren aldeko adierazpenak eginez.
|
|
2016
|
|
|
Ekitaldia Irungo CBA Kultur Zentroan izango da, arratsaldeko 19:00etan, eta Akademiaren Literatura Ikerketa batzordearen ekimenez antolatu da. Literaturgintzaren esparruan
|
batik
bat euskal nobelagintzan eginiko ekarpenari esker da ezagun Loidi: 1955 urtean Hamabost egun Urgainen nobela argitaratu zuen, euskarazko lehen polizia nobela.
|
|
|
Literatur lanak zein artikuluak argitaratu zituen aldizkari horietan. Literaturaren esparruan
|
batik
bat euskal nobelagintzan eginiko ekarpenari esker da ezagun: 1955 urtean Hamabost egun Urgainen nobela argitaratu zuen, euskarazko lehen polizi nobela, arrakasta handia izan zuena.
|
|
2017
|
|
|
Lakoizketaren liburua13 eta Azkueren hiztegia darabiltza
|
batik
bat euskal izenetarako. Oso diskutigarria iruditzen zait Bertoldik obra honetan dabilen irizpidea.
|
|
2018
|
|
|
Euskararen etorkizuna herritarron esku dago, inoiz baino neurri handiagoan.
|
Batik
bat euskal hiztunon esku, baina baita egun oraindik elebakar direnen esku ere, horiek hartzen duten euskararekiko jarrerak ere baldintzatu egingo baitu euskararen behin betiko indarberritzea. Ausardia behar dugu onartzeko euskararen etorkizun oparo eta sasoizkoa eskuratzeko bermerik handiena dela, hain zuzen ere, guk geuk (herritarrok, enpresek, hedabideek, sindikatuek, alderdi politikoek, arte langileek, gurasoek, irakasleek, kirolariek...) egunerokoan, naturaltasunez, gero eta gehiago erabiltzeko jarrera izatea.
|
|
2019
|
|
|
ahozko ondarea baliabide sinboliko garrantzitsuenetarikoa izan zela bitarteko kultur berregituraketan. Bere ikergaia
|
batik
bat Euskal Kultur Sistemaren (EKS) azterketan oinarritzen bada ere, hamarkada horietako bi ardatz nagusi azpimarratzen ditu, zeinek kultur mailako irakurketa orokorra egiteko balio diguten: bata, komunitateari buruzko hausnarketek komunitatean bertan izandako eragina, «etno errealitatearen zama»; eta bestea, testu arteko harremanek kultur adierazpideetan izaniko betebeharraz (2016:
|
|
|
Zenbait mugonek bizkortu zuten
|
bat
batean Euskal Herrirako nire bidaia. Bazirudien patua tematzen ari zela pauso hori ahalik eta azkarrena eman nezan.
|
|
2021
|
|
|
Bestalde, beren burua aurreko belaunaldien ispiluan islatuta ikustean, indartu egiten da porrot egin duen ‘belaunaldi indibidualistaren’ irudi kritiko hori. Izan ere, aurreko gizaldietako irudikapen idealizatua dute, eta, ondorioz, uste dute beraien aurrekoak oso politizatu eta mobilizatutako jendea zirela,
|
batik
bat Euskal Herrian.
|
|
2023
|
|
|
Aldaketa politikoaren aroak, bada, hitzarmen soziokulturalak ere birpentsatzea ekarri zuen. Nolanahi ere, garai hartan hedatu ziren hitzarmen soziokultural haietan eragin handia izan zuten, bai Euskal Filologia ikasketen garapenak (euskal kultura esparruak zedarritzeko funtsezko izan zenak,
|
batik
bat euskal literaturaren eremuan), bai euskarazko irakaskuntzaren zabalkundeak eta adarkatzeak. Ikastolen sareak Euskal Herriko eremu batzuetan legeztatzeaz gain, Hego Euskal Herriko hezkuntza sare publikoaren euskarazko irakaskuntza eratzeari ekin zitzaion, eta garai hartako murgiltze ereduan jardun zuten irakasle talde gehienek bazuten euskal kulturaren sozializazioan eragile nagusi izatearen kontzientzia, testuinguru politikoak eta sozialak giro zein kokapen horretara lerratzen zituelako.
|
|
|
Gaztelania jada ez zen niretzat gehiago arazo bat izango. Batzuetan pentsatzen dut beste batzuek alderantzizko bidea egitea ere eskertuko nukeela,
|
batik
bat Euskal Herrian bizi eta vasco sentitzen den jendearentzat euskara hizkuntza normalizatu bat izatea, eta ez arazo bat.
|