|
2000
|
|
|
Heldu eta azalean neguak pilatu ahala, kemenean etsi, adimena jantzi edo zahartzen delako hostajea lehenxeago botatzera jarriko da. Soilduta bada ere neguari eskuzabal egingo dio harrera eta mihura tortoka lotsatzaileak irrifarra sortaraziko dio, bere bizkar bizi baita eta tarteka zozo lotsagaberen bat edo birigarro ausarten
|
bat
etorriko baitzaio, mihura koxkorren lika mokoan, bildutako belarripera xirulatzera
|
|
|
|
Bat
nator batuaren erabilera formal horrekin. Telebistan, adibidez, zer toki du batuak?
|
|
|
|
Bat
nator Koldok esandako gauza askorekin. Euskara batuan euskalkiek ere badute beren lekua.
|
|
|
Desadostasuna eta eztabaidaren bila datorrenak ez dakit hemen ganorazkorik aurkituko duen.
|
Bat
nator Koldok eta Mirenek esandakoekin. Ahozkoa dela arazoa diozu, Koldo, baina idatzizkoan ere euskalkiek badute lekurik, bestela euskalkien prestigioak behera egiten jarraituko du, batez ere muturretako euskalkiek, arazorik handiena horiena da eta.
|
|
|
Gero hitz egingo dugu hizkuntza politikakoekin eta beste batzuekin.
|
Bat
nator Josunek dioenarekin, aparteko jardunaldi eta horrelakoen barik, esparruka aztertzen hasi eta jendea lanean jartzea da egokiena. Beharbada guk egin dezakegu akuilu lana eta gero euskara zerbitzuak, udaletxeak, bide batean lanean jarri.
|
|
|
a behar zuten hitzen zerrenda. 82an atera zen lege horrekin Pedro Miguel Etxenikeri behin baino gehiagotan entzun diot euskara batua ofizial egin zen; gero hori
|
bat
etorri zen eskolan euskarazko hiztunak lortzeko egin zen ahaleginarekin, ereduena eta abar. Beraz, administrazio zein irakaskuntzan estandarraren aldeko apustua egin zen.
|
|
|
|
Bat
nator Joxe Aranzabalek diagnostikoan esan duenarekin, baina azpimarratuko nuke orain Josunek esandakoa. Horrelako prozesuei buruz, ezin da pentsatu administrazioak edo Euskaltzaindiak egingo dutela; ez, ez, halako prozesu batean jende askok eta maila askotan inplikatu behar du.
|
|
|
Etxebest enpresariak duen ikusmoldea
|
bat
dator Zuberoako geroa ekoiztu nahi duten aktore guztien nahiarekin. «
|
|
|
Orain dela gutxi arte nahiko itxura ona zuen: EH, EA eta PNVkoak gauza askotan behintzat
|
bat
zetozen, eta orain berriz ikusten ditut nahiko sakabanatuta dabiltzala. Nik uste dut Euskal Herria bere tokira eramango baldin bada, horiek denek elkarrekin joan behar dutela.
|
|
|
Alderdi sozialistak ez du inolako konplexurik PPrekin
|
bat
etortzeko. Esaterako, euskal herritarron bizikidetzarako markoa estatutua eta autonomia dela esatean, edota etorkizunean bizikidetza ziurtatu dezakeen estatuaren marko juridiko politikoa gauzatzerakoan ere.Zer esanik ez, PPrekin ezberdintasun handiak ditugu; proiektu ezberdinak defenditzen ditugu.
|
|
|
Imanol Galfarsoro kideak esan digunez, zaila da Londresen eta Erresuma Batuan oro har zenbat euskaldun dagoen jakitea. " Hemengo euskaldun gehienak denboraldi
|
baterako
etortzen dira, ikasteko, lan egiteko edo atsedenaldia hartzeko asmoarekin. Normalean egonaldia urte batekoa edo izaten da.
|
|
|
Lankidetza hori bideratzeko lehenengo urratsak ematen hasita gaude: dagoeneko proiektua landuta daukagu eta inguruko udaletara jo dugu horren berri emateko euskararen onerako den lehentasun honetan
|
bat
etorriko garen esperantzarekin.
|
|
|
Hemen ez dago literatura egiten edo idazten ikas daitekeneko ikuspegia. Badirudi idazlea idazle jaiotzen dela, negutegitan dituztela eta bat batean idazle labealdi
|
bat
etortzen dela. EEBBetan kontrakoa gertatzen da.
|
|
|
Aitor Arana euskarazko lehen ipuin liburu erotikoaren (Ipuin Lizunak, 1994) egilea dugu. Haur eta gazte literatura idatzi du batez ere; oraingoan, aldiz, nerabe bati buruzko helduentzako liburu
|
batekin
datorkigu
|
|
|
Hendaiako bertso eskolan hasi nintzen, nire aitak ematen zituen kurtsoetan, hamaika urte arte. Gero koloka une
|
bat
etorri zen, eta Oiartzungo eskolara joan nintzen. Han etxean bezala hartu ninduten; oso talde giro ona zegoen.
|
|
|
Ondare asko ari da txikitzen, desagertzen, hain zuzen txosten bigunak egiten direlako. Eta gero beste gauza
|
bat
dator. Arkeologo horiek kobratu egiten dute," profesionalak" dira.
|
|
|
Bestalde, bioklimatika deritzonean sakonduko dute, hau da, betiko eraikuntzan erabilitako irizpideak baliatzen dituzten eraikinetan. Adibidez, orain ez bezala, Euskal Herrian antzina erabiltzen ziren eraikuntza irizpideak ingurumena, eguraldia eta bertako baliabideekin zein psikologiarekin
|
bat
zetozen. Ikastaroan beraz, bioklimatikako zenbait kontzepturen oinarrizko azalpen fisikoa eta zenbait efekturen erabilera miatuko da.
|
|
|
1990ean gertatu zena behin betiko finkatua geratzea nahi du berak. Hots, Bernard Marie auzapeza ohia eta Didier Borotra ez ziren
|
bat
etorri Udal Casinoaren proiektuan, eta desadostasun hura medio miarriztarrek Borotraren alde ebatzi zuten. Alta, ukaezinezko udal krisi bat jasan izan genuen.
|
|
|
Bien ustez, udal bozei begira RPRren eta UDFren artean izanen den nazio mailako akordio batean integratu behar dira 30.000 biztanletako hiriak. Ni
|
bat
nator, eta akordioa Miarritzen ere lortzea espero dut. Kari horretara ba tzorde bat ari da lanean.
|
|
|
Batzuetan gaizki jujatzen naute, asmo txarreko epaiak egiten dizkidate. Oraingo udalba tzak euskal kulturaren alde egiten duenarekin
|
bat
nator eta urrunago ere joan gaitezke. Konparazione, badirudi Jakes Abeberrik Didier Borotrak baino lan gehiago egiten duela euskal kulturalen alde.
|
|
|
Lan istripuak ez dira
|
bat
etortze hutsez gertatzen, eta ez ditu patuak erabakitzen. Gehienetan bestelako arrazoi nabarmenak egon ohi dira, hala nola makina zaharkituak, enpresarien nahiz langileen prebentzio eza, lan arriskutsuegiak, lan erritmo biziegiak edo antolamendu kaskarra, edo esperientziarik eza eta behin behineko kontratuak eta abar.
|
|
|
Editorial horren alboan, beste artikulu adierazgarri
|
bat
zetorren, Imanol Beristainek idatzitako" Erri erderatzailleak (1)", hain zuzen ere. Dagoeneko asmatuko zenutenez, erdaltzaleak zituen hizpide.
|
|
|
Abertzaleen arteko gutxieneko akordio baten ondorioa izango da; hor, ordea, hutsune edo gabezia bat daukagu. Eman dezagun testuinguru horretan su eten berri
|
bat
datorrela. Ezin duguna da su eten hori baldintzatu batzuek eta besteek.
|
|
|
Konstituzioaren eta Gernikako Estatutuaren defentsan gaude, baita askatasuna eta giza eskubideen defentsan ere. Puntu horietaraino
|
bat
gatoz, baina ez gehiago. Hortik aurrera, alderdi sozialista eta alderdi popularra Madrilen, Sevillan edota Valladoliden ezberdintzen diren beste ezberdintzen dira Euskadin.
|
|
|
Hain dira krispatuak ez dutela besteen bizia errespetatzen. Ezin naiteke
|
bat
etorri giza eskubideak errespetatzen ez dituen mundu batetik datorren ekimen batekin. Pertsonarekiko oinarrizko errespetuak kontuan ez hartzeak baliogabe tzen du mundu horrengandik etor daitekeen edozein ekimen.
|
|
|
Matxinada moduko bat izan zen, sorpresarena, berritasunarena, harridurarena. Orain, hiru urteren buruan, lan berri
|
batekin
dator Anari," Habiak" izenburukoa. Diskoaren kontzeptua eta ahots tratamendua aldatzen saiatu dela dio, eta talde izaera eman nahi izan diola proiektuari.
|
|
|
Zure atzetik beste belaunaldi
|
bat
etorri zen. Egaña, Sarasua, Peña, Lizaso...
|
|
|
Demokraziarako Epaileak taldeak egindako balorazioarekin
|
bat
nator. Indultoa orokorra da eta Konstituzioak galeratzen ditu indulto orokorrak.
|
|
|
Liburua erregulartasunik gabea iruditu zaio," testuinguru eta idazkera ezberdinekoak, xarmangarriak batzuk, ez hainbeste bateon bat". Orokorrean Argiako komentariogilearekin
|
bat
dator balorazioetan," Ukabilka" ipuinari deritzo ahulen, eta gaiei buruzko interpretazioan gutxi gora behera bat dator.
|
|
|
Liburua erregulartasunik gabea iruditu zaio," testuinguru eta idazkera ezberdinekoak, xarmangarriak batzuk, ez hainbeste bateon bat". Orokorrean Argiako komentariogilearekin bat dator balorazioetan," Ukabilka" ipuinari deritzo ahulen, eta gaiei buruzko interpretazioan gutxi gora behera
|
bat
dator.
|
|
|
Egin egunkariko iruzkingileak ere(" Izkiritaturik aurkitu ditudan nire ipuinak", Egin,, Liburuak III) liburuko ipuin bakoitzari begiradatxoa ematen dio.
|
Bat
dator aurreko kritikoekin balioztapen eta kritikei dagokienez," Ukabilka" eta" Haurrak pindaturiko paisaia" jotzen ditu ahulentzat. Gainerako kritikoek aipatzen ez duten zinearekiko harremanaren behin eta berriko aipamenak ikusten dira azken komentario honetan:
|
|
|
Lehenengo bi narrazio liburuetan narrazio maila ezberdinekin jokoan dabilela, ametsa eta irudimen jokoak narrazio askoren zutabe direla ikusten badugu ere, azkenekoan, aldiz, joko hori alde batera utzia du. Horregatik,
|
bat
dator Azkorbebeitia Kirmen Uriberen garapen ikuskerarekin:
|
|
|
Sarrionandiaren literaturaz hitz egiterakoan" metaliteratura" da kritiko guztien ahotan entzuten dena. Alegia, Sarrionandiaren ipuinak idazle edo tradizio
|
batetik
datozen argumentuez, pertsonaiaz eta egoerez baliatzen dira ahots propio batez" bestelako" errealitate edo egoera baten lekukotza emateko. Aingeru Epaltzak, esate baterako, Sarrionandiak" Itzalarekin solasean" ipuinean dakarren izen zerrendak jasotzen ditu:
|
|
|
Zalantzarik gabe marinela aipatu ditugun idazle eta kritikoekin
|
bat
etorri beharra dago nabigatzailea edo itsasoratzen den, nahiz abiatzen den bidaiaren sinboloa da Sarrionandiaren poemagintzan nahiz narraziotan iraupen luzeenekoa eta nabardura gehien eskaintzen dituena, haren mundu ikuskerari buruz. Alde horretatik narrazio hauek bere aurreko eta ondoko idazlan poetikoekin dute zerikusi nabarmena:
|
|
|
Espazialitate postmodernoaren kontzeptu horrekin lotuta dago bidaiaren metafora Uriberen hitzetan, eta bidaiaren gaia aldiz, aurreko liburuei buruz hitz egiterakoan etengabe aipaturiko irudia izan da, eta exilioa den bidaiarena da beharbada liburu honetan hartzen duen funtsezko tornua, Han izanik hemen naiz liburuari jarraiki. Azkorbebeitiak ere" bizitza erbestea da" zitatzen du eta
|
bat
dator J.L. Otamendirekin(" Nora itzuli?, Argia, 1996, 1.566, 96 II)", esatean poesia liburu honetan" erbesteak kategoria sinbolikoa eta metafisikoa hartzen duela." (J.S. Irakurketa proposamen bat, 84 or.)
|
|
|
Izan ere, narrazioak aurrera egin ahala, maitaleen maitasuna udarara gerturatuz gero piztuz doala antzemango dugu: udarako argitasuna maitaleen alaitasunarekin
|
bat
dator. Hortaz, gertaerak udazkenerantz gerturatzen diren heinean, irakurleoi liburuaren amaiera aurreikusteko bidea iradokitzen zaigu.
|
|
|
Idazkera jantzi eta zail samar hori
|
bat
dator egilearen estiloarekin ere: oso gutxi dira nobelako gertakariak, batere ez elkarrizketak, barne gogoeta eta analisi xehe, zehatz ia obsesibo bat da testua, irakurleak lehenengo orrietan aspertuta alde batera uzten ez badu azkenerako ahalmen hipnotiko bat ere izan dezakeena.
|
|
|
Amagoia Iban honela mintzatzen da ikuspuntuari dagokionez: sarritan" narratzailearen hirugarren pertsona hori Teresaren barne pentsamenduarekin
|
bat
datorrela, halako sinbiosi prozesu baten bitartez." (Egunkaria I) Beraz, narratarioari zuzenean mintzatzearen bidez efektu hau lortu du.
|
|
|
Iñaki Petxarromanen ustez," sinbologia eta errealitatearen arteko nahasketa eder batean, Azken fusila itxaropenaren sinboloa da; gerra galdu ostean, oraindik dena galduta ez dagoela adierazten duen sinboloa." (Hika) Sinbologia honekin
|
bat
etorriz gero, txapelokerrek garaipena irudikatuko lukete; burdinbidea eraikitzen ari diren presoak, berriz, galtzaileen mendearen irudia izango lirateke. Iruzkingile honek aipatzen duenez," bi arlo politikoa eta pertsonala elkarrengandik ezin aldendurik azaltzen zaizkigu."
|
|
|
Azken hauek lehengoaren antz handiago dute, baina ez dira betetzen generoaren ezaugarri guztiak" Pasaia Blues" ez da akzio hutsezkoa. Nobelak baditu, hala eta guztiz ere, hainbat eta hainbat ezaugarri, nobela beltzen ezaugarriekin
|
bat
datozenak, adibidez, badu sintesirako ahalmena, esaldi laburrak erabiltzeko joera... (Benito, Jon:
|
|
|
Hain zuzen ere, idazleak jostearen metafora darabil bizitzari buruzko bere ikuspegia emateko, eta ondorioz, josten ikasteko manual gisara antolatu du eleberria bera. Jose Jabier Fernandezek dioen bezala," jostorratza eta haria bai era metaforikoan baita era zuzenean ere (askotan liburuak josten ikasteko manual itxura hartzen du) erabiltzen baititu idazleak istorio historioa multzo desberdinak lotzeko." (Egunkaria 1996 X10) Hortaz, adabaki txikitxoez osaturiko liburua eleberriaren beraren eduki eta xedearekin
|
bat
dator. Honela, jostearen inguruko termino ugari ekarriko ditu hizpidera behin eta berriz, lotura gabekoak diruditen hainbat testu aske hauen arteko hurbiltasuna azpimarratuz:
|
|
|
Badirudi ikuspegi zabalago bat izateak interpretaziorako bideak errazten dizkigula. Hala ere, gai honi dagokionez, García Martinek dioenarekin
|
bat
gatoz:
|
|
|
behin. Horretan, beraz, gaur eguneko joerarekin
|
bat
datorrela esan genezake,. Jainkoarren?,, pozarren, eta antzeko sintagma finkatuetan izan ezik, bereiz idazten baita; Bartolomek berak ez du erabiltzen. Jaungoicuarren?
|
|
|
Etniabat nagusi izanik ere, bere naziotasuna ez du oinarritzen ezaugarri kultural edohistoriko enpirikoetan soilik, eta horrek esplikatzen du oraindik ere beste etniabatzuetako ezaugarriek irautea, nazio nortasun berdin edo ezberdinarekin. Beste aldebatetik, gurean bezala nazio eskakizunak mugimendu etniko
|
batetik
datozenean ere, nazio nortasunaren eraikuntza osagai etnikoan soilik oinarritzen ez dela erakustendiguten zenbait gertaera ditugu: mugimendu nazionalaren nolabaiteko klase izaerak, edo beste mugimendu sozial batzuekiko loturak, esaterako, taldearen kohesioa ezaugarri etnikoetan soilik oinarritzen ez dela ikusarazten digute.
|
|
|
Prentsa idatziaren eta bertoko telebistaren (ETBren) edukien analisien bitartez horixe azaleratu nahi genuke (alde batera utzidugu irratia, irrati emisoreen aniztasunak izugarri handituko bailuke azterketa enpirikoa). Era berean, gure helburuekin
|
bat
etorriz, hedabideek birsortzen dituzten erreferentzia eremuen definizioan ager daitezkeen zenbait eragileri ere erreparatuko diegu, ondokoak aztertuz, preseski:
|
|
|
Artikuluen gai zehatzari gagozkiolarik, pisu espezifiko nabarmenadaukate kulturaren ingurukoek eta hizkuntzari buruzkoek. Horretan
|
bat
datoz EzkerAbertzaleko eta Eskuin Abertzaleko egunkariak: euskarak, batez ere, euskarari buruzhitz egiteko balio du, bai Garan bai Deian.
|
|
|
aldez aurretik eta modu ofizial eta instituzionalizatuan norbanakoarekiko finkatutako loturaren adierazle den nortasuna litzateke beraz nortasun formala. Norbanakoaren atxikipen sentimenduekin
|
bat
etor daitekeena edo ez, jarraianikusi ahal izango dugun bezala. Lotura honek eguneroko jardueran izen desberdinak jaso izan ditu, sarritan sinonimo bailiren erabili ohi direnak:
|
|
|
Brubaker ek hiritartasuna eskuratzeko bi moduetako bat aztertzerakoan finkiadierazi duen moduan, askripzioa, hau da, estatuak jaiotzez pertsonaren hiritartasuna finkatzea? teoria politiko liberalen ardatz nagusia den partaidetza politikoanorbanakoaren oniritzian oinarriturik lukeen ideiarekin
|
bat
etortzea oso dazaila. Orain arte, bada, hauxe izan da ezbairik gabe ekimen hauen guztien ardatznagusietako bat:
|
|
|
Aurrez aurre ditugun estatuekin, nahiko gauza zailada hori. Dena den, gure ustez, horrelako prozesu batek ez dauka atzerapausorik.Garai batean euskal herritar askok esan zuten Euskal Herrian zeuden eskola nazionalak ez zituztela begi onez ikusten, eta beren ikastola propioak antolatu zituzten.Urteak pasatu dira, eta marko arrotz
|
batetik
datozen erakundeek subentzionatu egiten dituzte ikastolak gaur egun. Bide praktikoen bitartez ematen diren pausoak, berehorretan gelditzen dira. Bai Madril eta bai Paris guk hartutako erabakiak errespetatzera behartu behar genituzke.
|
|
|
Baina, izan, badira. Adibidez, EuskalHerriko alderdi abertzale guztiak (Abertzaleen Batasuna, Euskal Herritarrok, EuskoAlkartasuna eta Euzko Alderdi Jeltzalea)
|
bat
datoz Euskal Herria nazioa dela esateaneta, beraz, beste edozein nazio gisa, bere erabakitze ahalmena gauzatzeko eskubideukaezina duela aldarrikatzean. Eskubide demokratiko hori euskal herritar guztieidagokiela diote denek, Estatu espainiarrak eta frantziarrak ezarritako lurralde zatiketa eta jazarpenaren ondorioz, gaur egun gure gizartean dagoen nazio kontzientziazdauden mailen ezberdintasunaz jakitun badira ere.
|
|
|
Perls ek Korzybski ren lanak irakurri zituen, egindako lanetan aipatzenduenez, eta autore honen premisa batekin
|
bat
dator: –mapa ez da lurraldea?.
|
|
|
–mapa ez da lurraldea?. Besteondoko honekin ere
|
bat
dator: hitzek ezin dute bizipena deskribatu, gehieneztranskribatu eta sekula ez bere osotasunean.
|
|
|
Reich eta Freud-en ondorengoei (neofreudianoei) buruzko artikulu bat idatzi zuelako. Hemendik aurrera eta Gestalt Therapy argitaratuzen arte, etengabeko harremana izan zuten, beren arteko interesak
|
bat
zetozelako.
|
|
|
Ez zegoen oso adosbetiko adierazpen psikoanalitikoarekin, zeinak haurrak zaindariekiko atxikitzenzirela defenditzen baitzuen, haiek beren oinarrizko beharrak (gosea bereziki) betetzen zituztelako. Harlow en lanak (1958) amarengandik bereizirik hazizituzten rhesus makakoak aztertzean,
|
bat
zetozen Bowlby ren formulazioekin.Psikologia, psikoanalisia, portaeraren zientziak, fisiologia, zibernetika etaetologian oinarria zuten ekarpenak bilduz, Bowlby k gorputz teoriko sendoa eratuzuen. Atxikimenduaren Teoriak eskaintzeko duen zerbait azpimarratu beharbagenu, bere ahalmen integratzailea aipatuko genuke, dudarik gabe.
|
|
|
Horretarako interesgarri iruditu zitzaien komunikazioaren nahasteak ikertzetikabiatzea. Komunikazioaren nahaste handienetakoa aurkezten duen giza taldeetako bateskizofrenikoena da; beraz, talde honen abiapuntua eta aurrekoarena
|
bat
datoz.
|
|
|
Garai hartako eta ondorengo autore gehienak
|
bat
zetozen Tissot ek zabaldutakoideiekin, gehiago edo gutxiago. Zentzu honetan, Tours-eko Moreau, Erdi Aroaneta Aintzinaroan zehar sexu aberrazioen azterketa historikoa egin eta gero, seigarren zentzu bat dagoelako ondoriora iritsi zen:
|
|
|
Beste batean amamaren etxean ikusi zuten katu
|
bat
etortzen, gau batez. –Tejabana, ko teilatutik kamarako leihoraino altxatzeko, leiho hegian eskuak ipini zituenkatuak, «eta amamak gura eutsezan eskuak ebagi», baina aititak esan zion uzteko, gizon harek ere «umeak eudiezala asko, eta eroan dagiela artoa».
|
|
|
Eulalik inbertitu du kondairaren kronologia baina ez du bere gogotik arraskanporatu, eta berriz etorriko zaio ahora «Araneko hilbegira»ren bigarren aldiz kontatuzuenean: aldi hartan katu
|
bat
etorri zen gorpuaren bila, eta gero, beilariek otoitz egineta inarraz jo zutenean, gizon ageri zen. Zalantzak salatzen du tradizioari egindakoaldaketa aski efimeroa datekeela eta «jatorrizko» bertsioak gaina hartzeko joera duela.
|
|
|
Kulturaren bi izariak? atalean, zabalago azaltzendu kulturaren kontzeptua, horren baitan hizkuntzak zer garrantzia duen azpimarratuz.Ni orokorrean arituko naiz euskal kultura aipatuz, ez euskarari soilik dagokionean, baizik norbanakoak edo Herri batek naturaren gainean biltzen duen guztia adierazteko.Guztiz
|
bat
nator Txillardegik garai hartan adierazitakoekin, baina hizkuntza, gizakiaeta kultura kontzeptuetan azken urte hauetan produkzio handia egin du gizarteak, ezbeti norabide berean, eta uste dut, euskaldunok argiago ikus dezakegula gurean gauregun zein den onena.
|
|
|
Ni ere, nola ez,
|
bat
nator horrekin. Frogatuta dago Iparraldeko Gure Irratia edoIruñeko Eus kalerria Irratia errentagarriak direla ekonomikoki (bertako langileakduintasunez bizitzeko adina, emandako zerbitzuaren truke).
|
|
|
Elkarkidetasuna, beste modu batera esanda, zenbaterainoko ahalegina egitendugun geure zenbait interes besteenekin
|
bat
etortzearekin, sexualitatea askatasun osozegiten den hautuarekin, askatasuna eguneroko eta unez uneko jarduera konprometitugisa, zenbaterainokoa den gure gaitasuna harremanetan garbi jarduteko, zenbaterainokoa den gure borroka, jokaera publikoa eta pribatua bereizten dituen eskizofreniarenak kolpe huts egin dezan eta gizartean hainbat baloreren alde egiten dugun borrokahorrek gure baitan ere erag... Ene iritziz, arestian aipatu dudana litzatekebidea gure eremuak lotzeko, gazteenak eta geureak, auzolan sarean, eta hor ez gaituzteikurrinak eta ideiak bakarrik bilduko, esperientzia ezberdinen arabera elkarri zordiogun errespetuak eta askatasun beharrak baizik.
|
|
|
Gertakari honek badirudi, nolabaiteko koherentzia logikoa duela, bai eta moralitate zinikoa ere. Baina, zapalkuntza, errepresio, baztertze, kolonializazio, esplotazio, arrazakeria, matxismo, informazioaren bahitzeeta gerra zikinaren hamaika aurpegiren kontra direnek, gutarikoek, desadostasunean, ezberdintasunean edo
|
bat
etortzen ez direnen iritzietan lur hartuz, besteak txikitzea edozapaltzea, ulertezin eta onartezin zaizkit. Nik sinesten dudan ezkerra, askatasuna, arrazoibidearen errespetua, gizarte maila, ezberdintasuna ez dira absolutuak edo erabatekoak, hau da, ezin izan daitezke aitzakia lehiakidea suntsitzeko.
|
|
|
Diskurtsoetan, albiste zatiak bainoez genituen erabili, esataria aldez aurretik prestatutako testua irakurtzen zebilelagenekien kasuetan. Halatan, kontestua
|
bat
dator gure lanaren helburuarekin (testuenirakurketa automatikoa). Gainera, testuak eman egin zitzaizkigun, eta horrela, azterketarako seinaleen etiketazioa erraztu egin zen.
|
|
|
Horrela esanda, ohitura eta sinesmenak zuzenean lotzea eta gizarte harremanekinerlazionatzea gehiegi dela pentsa daiteke. Errealitate soziala, ordea,
|
bat
dator proposamen honekin eta ez da batere bitxia ohitura sozial bat besterik ez dena balio eta legesozial bilakatzea, nonbait idatzita izan ala ez8.
|
|
|
Eta kostatu zitzaion burua duintasunez altxatzen hastea; izan ere, mehatxu girohura pairatu zuen gizataldearen lehen bizi urratsak mende erdia nasaiki gainditutazuenean eman baitzituen. Gorabeheraren bat edo beste ukatu gabe,
|
bat
datoz adituakurrats urtea 1956an kokatzean.
|
|
|
Txillardegiren ekarpena, hezkuntza munduan hizkuntz eta kultur zapalketari emanbeharreko berebiziko arreta4 da. Ildo honetatik
|
bat
dator W. Labov ek B. Bernstein iberari egindako kritikarekin5 eta M. Stubbs ek garai bertsuan proposatutakoarekin6.Hau da, kultur zapalketa ezin dela etengabe iraunarazten den egoera modura ulertu.Aitzitik, eskolak baduela hizkuntz eta kultur zereginetan erantzukizun berezia, eta berehartan (nahiz ez horretan bakarrik) zapalkuntza egoera iraultzeko lan egiterik erebaduela.
|
|
|
Apika, hobe genuke leku hitzaz gain, beste hitz batzuk erabiltzea, zeren, toki fisikoa adierazteaz aparte, iturria pertsonak edo erakundeak ere izan baitaitezke. Nolanahi ere, Villafañé eta besteekin
|
bat
etorriz (1987), definizio ona da Moles ena, komunikazio prozesu bati baitagokio:
|
|
|
Ramirez-ek dioen bezala (1995), batzuentzat propaganda aparatu hutsak direnak, beste batzuentzat informazio iturri ezinbestekoak dira, nahiz eta guztiak
|
bat
datozen bulego hauek hedabideetako kazetarien lana baldintzatzeko ahalmena ezagutzeko orduan. Autore honek komunikazio kabineteei buruzko datu adierazgarri batzuk eman dizkigu, baita ondorio interesgarri batzuen berri eman ere.
|
|
|
etxeko entzuleak audioarekin bakarrik emendatu ahal direnik ez du ematen; aitzitik, ibilgailuetan egindako audio jasotzeak gora egin dezake oraindik. Bestalde, telebista digitalarekin
|
batera
datorkigun irratiak subsidiario izaten iraungo duela dirudi, batez ere musikaren alorrean zokoraturik. Iragartzen zailagoa izan daiteke Interneten edukiko duen bilakaera; badirudi irratiguneak erabat multimediatikoak izateko joera nagusitu behar dela, sarearen ahalmen guztia aprobetxatzearren; beraz, bideoarekin batera joango da gehienbat irrati mota hori.
|
|
|
Ibai karramarro autoktonoak, arrantza eta izurri baten ondorioz atzerakada nabaria jasan zuen duela zenbait urte, eta gaur egun desagertzeko zorian dago. Afanomikosia edo karramarroen izurria kanpotik ekarritako karramarro gorriarekin
|
batera
etorri zen. Gaur egun, ibai karramarro autoktonoa errekuperatuko ez delakoan, seinale karramarroa
|
|
|
Tenperatura eta prezipitazioa kontuan hartuz, Karrantzako haranean bi estaia klimatiko bereiz daitezke eta horien arabera bi landaredi estaia, bata muinotarra, gutxi gorabehera 700 m taraino hedatzen dena, eta bestea menditarra, hortik gorakoa. Estaiok espezie askoren banaketa mugekin
|
bat
datoz.
|
|
|
Espainiako geografiaren irakaskuntzari dagokionez, antzeko irakurketa egin daitekeelakoan gaude. Historiaren irakaskuntzarekin gertatzen zenaren antzera, geografiaren irakaskuntzaren helburua ere sentimendu nazionala indartzea zela esango genuke, eta
|
bat
gatoz Mira k dioen honekin:
|
|
|
legearen alderako herritar guztien atxikimendua/ sumisioa; Mairet en ustez, askatasunaren ideologia legearekiko berdintasunaren ideologia besterik ez da64 Beraz, aise uler daiteke Estatuak jokatu beharreko zeregina, eta alde horretatik eskola arloko politikak izango duen garrantzia. Horrela, nahiz beren arteko ezberdintasunak txikiak ez izan, garai horretako protagonista nagusiak
|
bat
datoz arestian azaldutako irakaskuntzaren estatalizazioaren inguruan. Adibidez, Talleyrand ek, Mirabeau ri65 txanda hartu ondoren, haurra herritar aprendiza zela uste zuen, eta, beraz, Estatuak ezin zion uko egin herritar hori formatzeko ardurari.
|
|
|
Imprenta y Encuadernaciones de G. Juste; 124 or.), harik eta, Estatuak ardura hau bere gain hartu ez zuen arte, horrela kontrola ziurtatzeko izugarrizko urratsa emanez. Esan daiteke, eta ez dugu uste hau kasualitatea denik, denboran
|
bat
etorri zela (XX. mendearen hasiera) eskolatzearen derrigortasunaren alde hartutako neurriekin.
|
|
|
Urrats garrantzitsua. Duque de Rivas, en planarekin (1836)
|
batera
etorri zen, non partehartze desberdina izango zuten batzorde ezberdinez hitz egin zen, guztia eredu hierarkikoaren arabera, probintziako batzordeetan gobernuko ordezkari politikoaren gobernadore zibilaren presentzia nagusia nabarmenduz: Plan horrek gobernuaren ikuskaritza funtzioaren antolakuntzaren oinarriak markatu zituela esan daiteke eta aipatutako izaera lokal horrekiko nolabaiteko haustura ekarri zuen:
|
|
|
Garbi asko ikus daiteke, ikasgai batzuen irakaskuntza gizartearen modernizazio prozesuarekin edota prozesu honi aurre egin ahal izatearekin
|
bat
zetozela. Estatu espainiarreko kapitalismoaren garapenaren testuinguruan irakurri behar den errealitatea dugu hori264, kontuan hartu behar baita merkatu nazionala eraikitzen ari zela, burgesia finkatuz zihoala, populazioaren parte handia proletarizatzen ari zela, etab.; eta hori guztia erregimen kapitalistaren ezarpenaren bere kili koloka eta muga guztiekin265?
|
|
|
" Nonbait protestante lealista talde batek materiala lortzeko kontaktua egina zuen hemengo inguruko kostaldetik. Itsasontzi
|
bat
etorri behar omen zitzaien goraxeago dauden Aran irletara, hain zuzen ere Inisheer uhartetxora. Hau guztia askoz ere geroago jakin zen, ezta?
|
|
|
Nire kasuan, ordea, ez zen bietako bat ere gertatu. Alderantziz, animaliekiko enegarren aukera
|
bat
etorri zitzaidan, nondik eta zerutik. Ondo entzun duzu, bai, zerutik.
|
|
|
ez zenuen itsasoko arrainik aipatzen, deabru zahar horrek! Alderantziz, noizean behin egurrezko karabana
|
bat
etortzen zen Lahinchera, garai hartako putetxea alegia, eta hantxe izaten zinen zu ere, ilaran, sosak eskuan dantzan zenituela. Eta beno, ez gaitezen inguru minguru ibili:
|
|
|
Hori lan gehiegi da. Momentuz, ardiak eta mantentzeko herriko mutil
|
bat
etortzen da. Aitak kontratatu du, aldi baterako behintzat, ez baita aitaren intentzioa ardiak luzaroan baserrian uztea.
|
|
|
Hala ere, ukatu egin dute sator lana egin duen IRAkidearen nortasunaren berri ezagutzen dutela, gaineratuz komando ilegal baten burua izan daitekeela. Hildako bost lagunen nortasunari dagokionez..." Eta izenen zerrendatxo
|
bat
zetorren jarraian. Haien artean, Duncan Philips.
|
|
|
Eta orduan... zergatik ez? Hitz
|
bat
etorri zitzaion burura, guztietatik sinpleena: Connemara.
|
|
|
Osaba ez zen bazkalorduan apezak sermoian predikatuaz aritu, zeren baitzekien ezen gure aita ere, puntu hartaz denaz bezainbatean, apezak aldarrikatu ideiekin
|
bat
zetorrela eta arrazoin pisutsuak zituela hartarakotz, zeren eta komenientziaren arrazoinak betidanik izan ohi baitira halakoak, eta aita ez baitzegoen, konparazione, Villagrandeko dukearekin zituen tratuen hausteko eta negozioen bazterrerat uzteko disposizionean, arbasoek aspaldi galdu zuten gerla baten izenean eta etorkizunik gabeko edo etorkizun iluneko ideia batzuen izenean. Haatik, Ziaurrizkoaren sermoiko hitz pairaezinak pairatu ondoren, osaba ezin gera zitekeen hura zirikatu gabe, ez horixe...!, eta, hala, berehala ediren zuen hartarako parada eta okasionea.
|
|
|
" Liburu bat bi aldiz irakurtzen duenak bi liburu irakurtzen ditu", zeren ez baitzen berdin liburu bat irakurtzea bazkal aitzinean edo bazkal ondoren, eri egonik edo osasuntsu... eta zeren eguraldiak ere bere eragina izan baitzezakeen, halako moldez, non orzkarbiak, bertzerik gabe, arrai eta alegera jar baikintzakeen, eta lainoak triste, oraingo arraitasunak eta geroko tristeziak, bakoitzak bere oinatzak eta aztarnak utz ziezazkiokeelarik irakurleari, bere irakurbidean. Eta, noiz eta ideia hura aditu bainizun, atsegin izan nuen, baina etxerako bidean, haatik, galdegite
|
bat
etorri zitzaidan: " Eta liburu hori Biblia balitz, zer...?
|
|
|
Uti, non abuti! Zeren eta anaiaren partetik enkargu
|
batekin
bainatorkik: hamar koadro handi eta hogei tipi, eta horretan bai ez duala huts egin behar...!
|
|
|
Eta, kaperaren isilean, amaren hitzak oroitu nituen berriro, neure apez izaiteko asmoa erakutsi nionean: " Banekien nik ezen Jainkoak azkenean adituko zidala", eta iduritu zitzaidan ezen munduaren perfetasuna eta munduaren akasgabetasuna ukitu nuela, zeren amaren nahi ezkutua eta enea, eta haren otoitza eta ene erabakia, esfera baten bi zatiak bezalakoak baitziren, neurriz eta tamainaz
|
bat
zetozenak, haren arima eta ene arima bezalaxe, istant hartan. Eta istant haren istantekotasunak betikotasunerako bidean jarri ninduen, denbora bere baitarik jalgi izan balitz bezala.
|
|
|
Eta manatu zuen ezen Elbiraren ama lehenbailehen etor zedila, eta hura dar dar
|
batean
etorri zen.
|
|
|
galderak eta galderak ditut buruan, galderak bere batez. Zeren gero eta konbentzituago bainago ezen galderak bertze galdera batzuekin baizik ezin ihardets daitezkeela, eta iragan zitzaidala —neuri bai bederen, eta aspaldi gainerat— ihardespen klar eta garbien aldia eta sasoina... eta zeren neure burua, anitzetan, tenpesta baten erdian bezala baitakusat, eta galdera batek bere haize kolpea jo orduko bertze
|
bat
baitatorkit, bertze haize kolpe batekin...
|
|
|
USTEZ akabatua nuen guztia, baina bertze pentsu
|
bat
etorri zait gaur, jaun André, orain berean jakinarazi nahi dizudana.
|
|
|
harri eta zur gelditu nintzen, zeren eta koadroak erakusten baitzuen gazte segail hura, nik baino bizpahiru urte haboro izan zitzakeena eta eguzkiaren seme ere izan zitekeena, zeinaz, ikusi bezain fite, amorostu bainintzen. Koadroarekin eta bertze fardel haiekin batean, gutun
|
bat
zetorren —oinordekoak eta etxeko jaun berriak skribatua, jaun don Pedro de Osorio zeritzanak, zeina baitzen ene aita defunktuaren anaia—, non jaun hil berriaren azken borondatea azaltzen baitzen... Gutun hartan, ordea, ez zen agertzen koadroko protagonistaren izenik eta, nola, bertzalde, koadroak berak ere ez baitzuen haren berri emaiten, hala, jakinminaren, galdegin nion amari:
|
|
|
Ustekabean izan duk guztia, ez berariaz. Egun
|
batean
etorri, zozoa habia egiten ikusi... eta zozoari beha egoitea erabaki nian, urtxintxak bazterrerat utzirik.
|
|
|
Orga hartan tigre bezatzaile
|
bat
zetorren, Cádizko andaluz hitzontzi bat, gauzen erraiteko laketago zituena bide luzeak —bertze hamaika bidez eta kontrabidez osatuak—, bide laburrak eta xuxenak baino. Eta gizon hark, handik harat, hilabete osoa egin zuen gure etxean, aitari, Mattini eta etxeko morroiei erakusteko eta irakasteko zer zen eta zer ohitura zituen piztiak eta nola baliatu eta erabili behar genuen hura, ehizan egiteko.
|
|
|
Baina, orduan, anitzetan gertatu ohi izan zaidan bezala, bertze zalantza
|
bat
etorri zitzaidan, eta zalantza hark bere izarak zabaldu zizkidan burutik bihotzerat. Eta, nola uste bainuen, bertzalde, ezen hobe zela, geure harremanen alderakotzat, gauzak hatsarretik garbi eta aratz edukitzea, bihotzak buruari leku eginik, garbi eta aratz solastatu nintzaion:
|
|
|
Eta hala joan ziren minutuak eta orduak, egunak eta asteak... eta joan zen urte bat eta bertze bat... harik eta egun batean amaren morroi
|
bat
etorri zitzaidan arte, erraiterat ezen amak jauregirat deitzen ninduela, berri baten emaiteko.
|
|
|
Eta entzun nituen intziri batzuk, saski hertsi
|
batetik
zetozenak. Saskia egur metaren parean zegoen, eta orduan jakin nuen ezen Lutheroren lantua zela hura, eta saski haren barrenean zegoela, bere azken orenaren aiduru.
|
|
|
Eta, gizon haiekin baterat etxeko gela zabalago baterat ninderamatela, horma baten kontra jarri gintuzten guardiek laurok, eta bertze bi gizon gehiago. Eta, eskuak altxarazten zizkigutela, bi guardiek irri tipiak egin zituzten gure konturat, harik eta handik gutirat bertze guardia
|
bat
etorri zen arte. Guardiek atzemanik geunden sei gizonak atzerrikoak ginen:
|
|
|
" Hobe, bai, jigant Gargantua banintz...!" Ordea, nola bihur nintekeen ni Gargantua, baldin hain eskastua banuen neure haragizko tresna, pixa egiteko ere ez gai...? Eta nik burutaldi burugabe hura izan nuen, eta guardia burua bere sermoi harekin ari zen... noiz eta atso zahar
|
bat
etorri baitzitzaigun ustekabean, beso bakoitzean saski handi bat zekarrela, non baitzeuden gure beztimendak.
|
|
|
—Ardura berezi bat eman nian, ez hire gain ibiltzeko baimenik. Atzo ez hindudan arratsalde osoan ikusi, eta gaur ordu
|
batean
etorri haiz lanera...
|
|
|
Bat bateko iluntasunak eta hersturak hartaratua, izu laborriaren putzura erori nintzen. Heriotza bala baten azkartasun urrikalgarriak eragin beharrean, itomen luze eta anker
|
baten esku
etorriko zitzaigun, beraz. Ahotik biraoka, eskuak eta belaunak higatu beharrean eman nituen ate itxi berriari bulka eta saka.
|
|
|
Jaka zeraman, atorra eta galtza udatiarrekin bat heldu zena; horrexetan baizik ez zion giro berriari amore eman. Gainerakoan —eguzkitako luneta handiak, ezker besotik dilindan egiten zion kapazutzarra, sandalia takoidun urrekarak—, hondartzara joaki zela erran zitekeen, ehorzketa
|
batetik
etorri baino areago. Eiterik batere ez larunbat arratsaldean nirekin batean komisaldegitik karrikaratu zen itzal unatu, zikin eta semeaz kezkatuarekin.
|