|
2000
|
|
|
Baina ez dezaten pentsa populazioaren gehiengoak segituko dienik, ezta gutxiago ere. Hemengo herritarrek ez dute departamenduaren afera eguneroko obsesio
|
bat
bezala bizi. Gazteei kurtsoak ematean ez dut behar hori sentitzen.
|
|
|
Eta egia da ez zebiltzala urrearen gutizian, baina egia da, halaber, ezen, halarik ere, urrezko aro
|
batean
bezala bizi zirela, zeren deus guti behar baitzuten bizitzeko eta zeren haietarik nornahi baitzegoen prest, baita bere buruaren ukatzeko ere, baldin hura guztien onerako bazen, nola manatzen baitu ebanjelioak, nahiz eta haiek ez zuten artean Kristoren hitzaren berri... eta, aitzitik, guk gizon zuriok bai, nahiz eta gero ez dugun haren hitzik betetzen, zeren ipintzen baitugu bat bedera eta bat bed...
|
|
|
Eta, handik harat, zer...? Ordu arte itzal
|
bat
bezala bizi izan zuèn bertze kezka hark bere lekua eta bere gorputza aurkitu ote zituen apur bana aitonaren baitan. Zeren orain denbora gehiago baitzuen hartan pentsatzeko eta zeren lehen hutsegiteak bertze hutsegite hartarat eraman baitzezakeen —guztizkorat eta behin betikorat— ohar zitekeelako, ororen buruan, ezen falserian eta gezur handi baten gainean eraiki zuela bere bizitza.
|
|
2001
|
|
|
Ur sakonetan sartuko ginateke horri ekinez gero, baina oinarrizko arau bat bakarrik aipatuko dut, gizarte berria eraikitze lanean ari diren erakundeek demokratikoak izan behar dute. Etikarena ere oso garrantzitsua da, ezin da gauza bat predikatu eta bestea egin; ezin da esan justizia sozialaren alde zaudela eta gero burges
|
bat
bezala bizi, edo joko politikoan bankuekiko daukazun maileguen arabera aritu eta gizarte kapitalistaren morroi bihurtu.
|
|
|
Bikila, zuk aipatu duzu ezin dela ezkertiarra izan burges baten bizitza eramanda. Zer da burges
|
bat
bezala bizitzea?
|
|
|
" Galdu duzue, inoiz eduki baduzue, kultura abentura
|
bat
bezala bizitzeko gaitasuna. Galdu duzue edo, egokiago litzateke esatea, agian, zuen kulturaren egoera esklerotikoak ez duela abenturarako zirrikiturik uzten.
|
|
2002
|
|
|
–eta, haiek baietz egiten zidatela buruaz, gaineratu nuen–: Leirek burbuila
|
batean
bezala bizi du, baina ez lehen haizeak lehertuko duen xaboizko burbuila hauskor batean, burbuila sendoago batean baizik. Gu triste egon gaitezke barnetik, baina Leirek pozik behar du.
|
|
|
Jo diagu hondoa; langilea ere burges ttipi
|
bat
bezala bizi duk, eta gustatu egiten zaiok: gustuko ditik oporraldiak, Karibeko uharteetan etzauntzak zain zauzkak hilabete pare bateko soldataren truke, eskiatzen ere ibil litekek, eta agian erregearen eta haren bizkartzainen albotik igaroko duk, eta erregea nola erortzen den ikusten duenean barre egingo dik; beharbada zutik jartzen ere lagunduko ziok.
|
|
2003
|
|
|
" Zer da baserritar bat kulturarik gabe? Deus ez!", zioen bere kolkorako, eta, nola bera aberatsa baitzen, morroiak lanean jarri eta jauntxo
|
bat
bezala bizitzen hasi zen don Justo Gramatikaria, bere hobbyari ekiten ziola: gramatikari.
|
|
|
Oheratu ere katu kuttunarekin oheratzen zen, eta jan ere haren plateretik jaten zuten katuek. Abere edo gizagaixo
|
bat
bezala bizi zen, zinez.
|
|
|
Maitasun eza ez da hutsune
|
bat
bezala bizi behar,
|
|
|
maitasuna magma
|
bat
bezala bizi nahi dutenen ametsa.
|
|
2005
|
|
|
Edo, beharbada, gaizki enfokatzen dugu kontu hau: guraso bat silueta bat baino ez da, eta seme alabak dira gurasoek utzitako siluetan eta zuloetan sartzen direnak, ohartuta edo ohartu gabe, aurpegian gero eta aitaren antz handiagoa duela jabetzen den semeak aitaren silueta hartzen du ezarian ezarian, halako traizio
|
bat
bezala bizi du patu saihetsezin hori, etsita murgiltzen da aitak utzitako uberan, haren erantzukizunak begietan lehertzen zaizkio hoteletako ispiluetan bere aurpegiari so egitean, ihes egin nahi duenean ere, aitak utzitako lorratzean eta mamuetan hartzen du semeak haragi azkenean. Ez dauka beste erremediorik.
|
|
2006
|
|
|
talde berriaren bidea nahiko ongi hasi zen. Bigarren kantaldia, bigarren aurkezpena, Zumarragan izan zen, eta desastre
|
bat
bezela bizi izan genuen: entzule oso gutxi, giro hotza, eta antolatzaileak ere aski uzkur.
|
|
|
Beste zenbaitetan, antzutasuna dolu
|
bat
bezala bizi izaten da, erritual gabekoeta publikoki ezagutzen ez den heriotza bezala. Kontsultan dolu horren ingurukoemozio bizien adierazpena bideratu behar da, antzutasuna onartuz eta soluzioakbilatuz.
|
|
2007
|
|
|
Baztertutako pertsonak beti izan dira, eta hala dira oraindik ere haien helburu nagusia, batez ere emakumeak. Horrela bakarrik azaltzen da 10 urtez Mumbaiko aldirietako txaboletan beste
|
bat
bezala bizitzea eta 1984an Creative Handicrafts (CH) bidezko merkataritzako kooperatiba sortzea. Gaur egun, 1.100 emakumek egiten dute lan, artisau ehungintzako 12 kooperatibatan eta aurrezki talde eta mikrokreditutan antolatuta.
|
|
|
Auzitegiko paperretan ez dugu gehiagokorik kausitu, Maddiren ezin konprenituzko desagertze hura mixterio bat bilakatu zen. Izugarriko famak kurritu ziren ordu hetan, hala nola ito zitakela berdin doluturik putzura berriz etorri eta, Olatek etxe zolako zulo batean lurrez estali zuela, bere amak despeditu zuela herritik kanpo, soldado zonbaitek mendekioz bordel batetan sakatu zutela, bere buruaz beste egin zuela mendiko leize batean behera jauzi eginez, muga pasatuz doluminez erremita
|
bat
bezala bizi zela eta hanbat eta hanbat erran, bainan egia ez zen sekulan azaldu.
|
|
2008
|
|
|
Zinez, bera bezain erregina ona izan nahi nuen, baina ez zen erraza 16 urte baizik ez nituen eta jadanik 30 urteko pertsona batek bezainbat erantzukizun nituen. Nik, ordea, nahiko nukeen nire adineko
|
batek
bezala bizi. Viracocha munduaren sortzaileak ez zuen horrela nahi izan, eta denek dakigu inork ezin diola bere patuari ihes egin.
|
|
|
Su etena eginen balu ere, ez luke garai hartako garrantzia. Orain, larrialdiko irteera bat bezala hartuko litzateke, eta garai hartan hautu politiko
|
bat
bezala bizi izan zen. Ateratzen dudan irakaspena da, dena ala ezer ez estrategian, ia beti, ezer ez nagusitzen dela.
|
|
|
Albisteak tristetu nau, webeko erabiltzaile merkatuaren pastela banatzen duten lauzpabost enpresa erraldoien mundu horretan, nire ustez, Jerry Yangek sareko aurpegi atsegin eta ameslaria irudikatzen zuelako. Interneteko erraldoien talde horretan, nekez integratzen zen zakur berde bat zen Yang; aberasteko bidea baino, Interneten aritzea jendearen bizitza aldatzeko aukerak ematen zizkion abentura
|
bat
bezala bizi zuena, alegia.
|
|
|
Zorigaitzez, holako ezer ez dut. Eremita
|
bat
bezala bizi nintzala ez dizu erran Artasek?... Ekitaldi handiei uko egina dut eta menean ditudanez kontentatzen naiz:
|
|
|
Hala da, Gorrail artetan hobendun izan bada ere, ukatzen ez dudana, egun urrikiz dago eta buruan hartu du horietaz penitentzia egitea. Eremita
|
bat
bezala bizi da, etxetik kasik sekulan ez jalgiz, egunean aldi bat baizik ez janez, eta deus onik gainera, hots gisa guzietan bere burua mortifikatuz. Izugarri mehe eta hertsatua bilakatua da.
|
|
2009
|
|
|
diferenterenak direla produktuak. Izan ere, lurralde
|
batean
bezala bizi gara hizkuntza batean (hizkuntza bi edo hirutan euskaldunok, jeneralean); eta, poesiari bagagozkio, mintzaira poetiko batean bizitzen eta hazitzen gara.
|
|
|
bota zion amak, oinak kalean jarri ahala?, eta etxerako bidean aurkitu zutèn lehen elizan sartu ziren, Jainkoari eta Maria Santisimari era arautuago eta deboziozkoago batean eskerrak emateko; Teofilo Mariak, beraz, gogo gogoan behar zituen eszena haiek, bete ere, halaxe betetzen baitzuen tuberkulosia saihesteko dodekalogoa, hitzez hitz; areago: ateak eta irekitzeko, alkandoraren mahukak luzatu eta eskuak azpian sartzeko ohitura hartu zuen, kirtenari edo eskutokiari heldu aitzin, afera hura obsesio
|
bat
bezala bizi zuen seinale.
|
|
|
Eta Maria Bibianari eta Adari begiratzen zien, eta berdin gertatzen zitzaion Nazariori, bi alabek ere antzeko begirada erakusten baitzuten, itzalak neskak mutilengandik bereizten ez baleki bezala. Anai arrebetan Gabino geratzen zen, beraz, askotan burbuila
|
batean
bezala bizi zena, Nazario bera sarri askotan nora ezean utziz; Gabinok ere, baina, molde bereko begirada erakusten zuen, burbuila zulatu, nola pintatuko zituen globoak eta aingeruak, ikusi ez zuèn anaiatxoa hilzorian imajinatzen bazuen, sufritzen eta sufritzen!, eta etxekoekin bat egin balu bezala behingoz; baldin eta Nazariori zalantzaren bat geratzen bazitzaion, halere, Gabinok emango zion okasio hartan informazio zehatza, orbetarren egoera ezin hobeto definitzen zuena eta Nazario bere iritzian berresten zuena:
|
|
|
Damasok, gainera, ez zion berretsi besterik egin buruan aldez aurretik zuena; Gabinori entzun zionean, baina, begiak itxuragabeki zabaldu eta liluratuta bezala geratu zen Nazario: Gabinok horixe baitzuen ona, beste mundu
|
batean
bezala bizi zela, baina tarteka errealitatearen mundura egiten zuela, ez estralurtar bat bezala, lurtarrik lurtarrena bezala baizik, begirada zorrotz bezain zehatzaren jabe; izan ere, Damasok puntuz eta marraz betetzen zuen esan beharrekoaren koadroa, hitzez eta hitzez, alegia, era bateko zein bestekoez?, haiek guztiak puntu eta marren basoan difuminatuta geratzen ziren arte, hitzak hitzetan gald... esan nahi baita horregatik aldatu zuela Nazario Orbek iritzia, ausaz, Gabinok marraztutako puntu bakarraren alde eginez, Damasoren puntuak eta marrak, hitzak eta hitzak?
|
|
|
bereganatu arte; erdigunea, bazterraren itzalpean zegoena, non erruduntasun sentimenduaren harra baitzen jaun eta jabe? kulpa
|
bat
bezala bizi baitzuen aitak afera hura, kulpa bat bezala amak, eta kulpa bat bezala beste anai arrebek ere, absentzia itxurako hura, ezpainek isildua, baina kontzientziaren ahotsak ozendua, atergabeko presentzia bihurtua iduri; Domingok, aldiz, guztiz kontrako jarrera abiapuntutzat harturik, erdigunea eskaini zion Benjamin Mariari hasieratik:
|
|
|
–Itzal
|
bat
bezala bizi izan dena itzal bat bezala ehortzi nahi duzue, isil gordean, lapurrek bezala. Oso gaizki iruditzen zait!
|
|
|
halatsu egon zen, begiak mahai gainean zegoèn kristalezko ur pitxerrean galduta; Gabinoren beste begiratu bat ote zen hura, eten bat markatzen zuena, zeren pitxerreko ur gardena, hamaika urtetan bere begietakoa ere izan zuena? amets
|
bat
bezala bizi baitzuen jada, iragana amets batean bizi den moduan, tristuraren eta malenkoniaren ertzean. Haren begiei arretaz erreparatuz gero, halako zerbaiti antzeman zekiokeen, Gabinoren begietako urak arre baitzetozen, zinez, aitaren bi gezikada haiek ura zulatu eta hondoko hautsak eta lohiak mugitu balizkiote bezala, ezinbestean mugitu ere; egia zen Gabinok eszenarik nazkagarrienak hautatu zituela, zer besterik ziren suge haiek, soldaduen aho begietan ihesbidea aurkitzen zutenak??, baina Gabinoren begirada, bai eszena haiek egiterakoan eta bai aitari aurkeztu zizkiòn mementoan ere, xaloa zen, kutsurik eta errurik gabekoa, halako moldez, non xalotasunak berak garbitzen baitzituen ongiaren eta gaizkiaren arteko auzian sor zitezkeèn zalantzak:
|
|
|
Izeba Ernestinak erraietan nabaritu zuen Nazarioren mehatxua, begiak itxi eta eskuak sabelera eraman zituen nabarmen?, labankada bat balitz bezala: hantxe zegoen, izan ere, bera. Ernestina?, ahizparen eta ahizparen senarraren leinuaren alde sakrifikatutako emakume ezkongabea, Reginak, behin eta berriro eskatuta, bere ondoan hartu zuena; sakrifizio hura, halere, bere patua onartzen zuèn emakumea zen neurrian, sakrifizioa ere ez zen, moja izateari utzi bezain laster agindu zion bere buruari moja
|
bat
bezala bizitzen ahaleginduko zela?, onarpen hark bere sexualitatearen eta sexualitateari lotutako sentimenduen garapena guztiz baldintzatu bazion ere, emetasun amatasun ukatuen proiekzioetan eta bere fantasien joan etorrietan aurkitzen zituela bai elikagaia eta bai ihesbidea ere; etxeko lau mutiletatik Domingok bakarrik bilatu zuen, amarenarekin aski ez balu bezala, haren magala, eta Domingo zen,... sabela babestera eraman zuena, ezinbestean eraman ere, ausaz?
|
|
|
–Bukatu da mundu zaharra eta eraiki dezadan aurrerantzean berria?; esaldiak, baina bi zati zituen, eta Domingok aise bai aise osa zezakeen zerrenda, lehenengo zatiari zegokionez: bukatu dira disimuluak, bukatu da sarjentu putakumearen antzeko jarrerak zuritzen ibili beharra, bukatu da bulegoko arrainontzia, non arrain
|
bat
bezala bizi izan bainintzen, kontuen eta fakturen ur oxigenorik gabean itota?; Domingok, ordea, lanak eta zailtasunak zituen esaldiaren bigarren zatiari lotutako zerrenda osatzeko orduan: zer mundu berriz ari zen, bada?; hasteko, hutsune baten aurrean bezala sentitu baitzen, lehen bizpahiru segundoetan bederen, bertigo ezezagun batek hartuta, mundu hartan pentsatzen zuèn lehen aldia ez zen arren?
|
|
|
Domingok, baina, berandu gabe jakin zuen ezen askatasun sentimendu hura egiaren alde bat zela, alde erromantikoa?, errealitate hark bai baitzuen, halaber, alde arromantiko bat: esan nahi baita lehen argitik eguzkia ezkutatzen zen arte bazegoela ontzian zereginik, batean sukaldean laguntzen, bestean ontziaren bizkar sabelak garbitzen edo motorrak ikatzez kargatzen?, izerdi eta neke, neke eta izerdi, halako moldez, non egunak leher eginda bukatzen baitzituen; zirkunstantzia hura, baina, bere buruarekin egindako apustu
|
bat
bezala bizi zuen Domingok, hutsetik hastea ernagarri eta kitzikagarri egiten baitzitzaion, antza: esan nahi baita Domingoren erabakiak jarrera erromantiko bat zuela oinarri, errealitate arromantikoari bere berniza ematen ziona; Domingo, izan ere, aberaskume bat zen, bizitzan erosotasun eta erraztasun guztiak izan zituena:
|
|
|
Lau bertsolariei Herriko salan egin diete harrera. Ikasle guztiak kontent, kanpoko tenore
|
bat
bezala bizi nahian saioa, ordu bat kurtso galtzeko aukera, baina irakasleak hurbil, halere, damutu da Joana bosgarreneko ikaslea. Baina horiek oro laster ahantziko dituzte.
|
|
|
Etorri nintzen, baina egon nintzen Euskal Herrian bizitzen euskara ikasi gabe. Ez nintzen arras zoriontsu; Iparraldeko frantses
|
bat
bezala bizi nintzen! Denbora asko eman nuen onartzeko ez zela amesten nuen bizitza.
|
|
|
Honekin batera, Euskal Herriaren eskubideen alde diharduten eragile ezberdinek ere ozen aldarrikatu lukete euskaraz biziko litzatekeen herria dutela helburu. Herria eta hizkuntza, bata bestea gabe ezer ez direla alegia, eta
|
bat
bezala bizi eta eraiki behar ditugula.
|
|
|
Honekin batera, Euskal Herriaren eskubideen alde diharduten eragile ezberdinek ere ozen aldarrikatu lukete euskaraz biziko litzatekeen herria dutela helburu. Herria eta hizkuntza, bata bestea gabe ezer ez direla alegia, eta
|
bat
bezala bizi eta eraiki behar ditugula.
|
|
|
Emakume izatea ez dut pisu bezala bizi. Gertatuko balitz, nik uste sinbolikoki garrantzia izango lukeela, baina orain ez dut erantzukizun estra
|
bat
bezala bizi.
|
|
|
Eta Maria Bibianari eta Adari begiratzen zien, eta berdin gertatzen zitzaion Nazariori, bi alabek ere antzeko begirada erakusten baitzuten, itzalak neskak mutilengandik bereizten ez baleki bezala. Anai arrebetan Gabino geratzen zen, beraz, askotan burbuila
|
batean
bezala bizi zena, Nazario bera sarri askotan nora ezean utziz; Gabinok ere, baina, molde bereko begirada erakusten zuen, burbuila zulatu –nola pintatuko zituen globoak eta aingeruak, ikusi ez zuèn anaiatxoa hilzorian imajinatzen bazuen, sufritzen eta sufritzen! – eta etxekoekin bat egin balu bezala behingoz; baldin eta Nazariori zalantzaren bat geratzen bazitzaion, halere, Gabinok eman... informazio hura ez zen, haatik, Gabinoren begirada batetik jasotakoa izan, haren marrazki batetik baizik, anai arrebak beren koadernoetan marrazkiak egiten ari zirèn beste egun haietako batean:
|
|
|
Izeba Ernestinak erraietan nabaritu zuen Nazarioren mehatxua –begiak itxi eta eskuak sabelera eraman zituen nabarmen–, labankada bat balitz bezala: hantxe zegoen, izan ere, bera –Ernestina–, ahizparen eta ahizparen senarraren leinuaren alde sakrifikatutako emakume ezkongabea, Reginak, behin eta berriro eskatuta, bere ondoan hartu zuena; sakrifizio hura, halere, bere patua onartzen zuèn emakumea zen neurrian, sakrifizioa ere ez zen –moja izateari utzi bezain laster agindu zion bere buruari moja
|
bat
bezala bizitzen ahaleginduko zela–, onarpen hark bere sexualitatearen eta sexualitateari lotutako sentimenduen garapena guztiz baldintzatu bazion ere, emetasun amatasun ukatuen proiekzioetan eta bere fantasien joan etorrietan aurkitzen zituela bai elikagaia eta bai ihesbidea ere; etxeko lau mutiletatik Domingok bakarrik bilatu zuen, amarenarekin aski ez balu bezala, haren magala, eta Domingo...
|
|
|
Munduak bazterrera eta itzalera kondenatu zuen Benjamin Maria, baina bazterra ez zen ahanztura; aitzitik: oroitze hutsa zen, bai baitzirudien ezen itzal hura ameba erraldoi bat bezalakoa zela, bere pseudopodoak noranahi hedatzeko gaitasuna zuena, erdigunea ere –mamia eta ardatza– bereganatu arte; erdigunea, bazterraren itzalpean zegoena, non erruduntasun sentimenduaren harra baitzen jaun eta jabe... kulpa
|
bat
bezala bizi baitzuen aitak afera hura, kulpa bat bezala amak, eta kulpa bat bezala beste anai arrebek ere, absentzia itxurako hura –ezpainek isildua, baina kontzientziaren ahotsak ozendua– atergabeko presentzia bihurtua iduri; Domingok, aldiz, guztiz kontrako jarrera abiapuntutzat harturik, erdigunea eskaini zion Benjamin Mariari hasieratik: erdigunea eskaini zion eta eguzkia eskaini zion –inozentziaren eguzkia–, baita ordainean eguzkiaren fruituak jaso ere, zeinak baitziren itzal puska hari ziòn maitasuna eta maitasunari zeriòn bizipoza; bazuten, gainera, mundukoek beste desio bat, ezkutukoa bezain benetakoa, haiek guztiek, barru barruan, Benjamin Mariaren heriotza irrikatzen baitzuten, heriotzak bakarrik deusezta baitzitzakeen eta ezaba, ausaz, absentziaren presentziazko agerraldi etenik gabekoak, gauak itzal guztiak irents ditzakeen bezala; ez zuten esaten ez aitortzen –kulpa hura ere ezkutuan eraman beharrekoa baitzen, menturaz–, halaxe sentitzen zuten arren; Domingok, aldiz, bizi bizirik nahi zuen anaia, bai bizian eta bai hilean ere, balizko heriotzari ere jarria baitzion amets urdin baten egunsentia...
|
|
|
" Bukatu da mundu zaharra eta eraiki dezadan aurrerantzean berria"; esaldiak, baina bi zati zituen, eta Domingok aise bai aise osa zezakeen zerrenda, lehenengo zatiari zegokionez: bukatu dira disimuluak, bukatu da sarjentu putakumearen antzeko jarrerak zuritzen ibili beharra, bukatu da bulegoko arrainontzia, non arrain
|
bat
bezala bizi izan bainintzen, kontuen eta fakturen ur oxigenorik gabean itota...; Domingok, ordea, lanak eta zailtasunak zituen esaldiaren bigarren zatiari lotutako zerrenda osatzeko orduan: zer mundu berriz ari zen, bada?; hasteko, hutsune baten aurrean bezala sentitu baitzen, lehen bizpahiru segundoetan bederen, bertigo ezezagun batek hartuta, mundu hartan pentsatzen zuèn lehen aldia ez zen arren... bai, aldiz, mundu hartan barrena ematen zuèn lehen pausoa, mundu berriaren lehen harritzat ere har zitekeena; guztiaz ere, lehen harri hark gehiago zirudien airezkoa harrizkoa baino, lehen pauso hura ere halakoa izan zelako, seguru asko:
|
|
|
Domingok, baina, berandu gabe jakin zuen ezen askatasun sentimendu hura egiaren alde bat zela –alde erromantikoa–, errealitate hark bai baitzuen, halaber, alde arromantiko bat: esan nahi baita lehen argitik eguzkia ezkutatzen zen arte bazegoela ontzian zereginik –batean sukaldean laguntzen, bestean ontziaren bizkar sabelak garbitzen edo motorrak ikatzez kargatzen–, izerdi eta neke, neke eta izerdi, halako moldez, non egunak leher eginda bukatzen baitzituen; zirkunstantzia hura, baina, bere buruarekin egindako apustu
|
bat
bezala bizi zuen Domingok, hutsetik hastea ernagarri eta kitzikagarri egiten baitzitzaion, antza: esan nahi baita Domingoren erabakiak jarrera erromantiko bat zuela oinarri, errealitate arromantikoari bere berniza ematen ziona; Domingo, izan ere, aberaskume bat zen, bizitzan erosotasun eta erraztasun guztiak izan zituena:
|
|
|
...13, baina ez zuen halakorik egin, kolpe latz hark blokeatu eta haren aurka ezer egiterik ez balu bezala; eta afaltzen ere –ezer gutxi afaldu zuen– halatsu egon zen, begiak mahai gainean zegoèn kristalezko ur pitxerrean galduta; Gabinoren beste begiratu bat ote zen hura, eten bat markatzen zuena, zeren pitxerreko ur gardena –hamaika urtetan bere begietakoa ere izan zuena– amets
|
bat
bezala bizi baitzuen jada, iragana amets batean bizi den moduan, tristuraren eta malenkoniaren ertzean. Haren begiei arretaz erreparatuz gero, halako zerbaiti antzeman zekiokeen, Gabinoren begietako urak arre baitzetozen, zinez, aitaren bi gezikada haiek ura zulatu eta hondoko hautsak eta lohiak mugitu balizkiote bezala, ezinbestean mugitu ere; egia zen Gabinok eszenarik nazkagarrienak hautatu zituela –zer besterik ziren suge haiek, soldaduen aho begietan ihesbidea aurkitzen zutenak? –, baina Gabinoren begirada, bai eszena haiek egiterakoan eta bai aitari aurkeztu zizkiòn mementoan ere, xaloa zen, kutsurik eta errurik gabekoa, halako moldez, non xalotasunak berak garbitzen baitzituen ongiaren eta gaizkiaren arteko auzian sor zitezkeèn zalantzak:
|
|
|
–Itzal
|
bat
bezala bizi izan dena itzal bat bezala ehortzi nahi duzue, isil gordean, lapurrek bezala. Oso gaizki iruditzen zait!
|
|
|
Damasok, gainera, ez zion berretsi besterik egin buruan aldez aurretik zuena; Gabinori entzun zionean, baina, begiak itxuragabeki zabaldu eta liluratuta bezala geratu zen Nazario: Gabinok horixe baitzuen ona, beste mundu
|
batean
bezala bizi zela, baina tarteka errealitatearen mundura egiten zuela, ez estralurtar bat bezala, lurtarrik lurtarrena bezala baizik, begirada zorrotz bezain zehatzaren jabe; izan ere, Damasok puntuz eta marraz betetzen zuen esan beharrekoaren koadroa –hitzez eta hitzez, alegia, era bateko zein bestekoez–, haiek guztiak puntu eta marren basoan difuminatuta geratzen ziren arte, hitzak hit... esan nahi baita horregatik aldatu zuela Nazario Orbek iritzia, ausaz, Gabinok marraztutako puntu bakarraren alde eginez, Damasoren puntuak eta marrak –hitzak eta hitzak– alde batera utzita:
|
|
|
Azkenik, kontsultatik irten –" Titanica hondoratu egin zen, bai, baina gaur ez da zorionez hondoratu, seme, aitak halaxe esango luke, eta emadazu musu bat!" bota zion amak, oinak kalean jarri ahala–, eta etxerako bidean aurkitu zutèn lehen elizan sartu ziren, Jainkoari eta Maria Santisimari era arautuago eta deboziozkoago batean eskerrak emateko; Teofilo Mariak, beraz, gogo gogoan behar zituen eszena haiek, bete ere, halaxe betetzen baitzuen tuberkulosia saihesteko dodekalogoa, hitzez hitz; areago: ateak eta irekitzeko, alkandoraren mahukak luzatu eta eskuak azpian sartzeko ohitura hartu zuen, kirtenari edo eskutokiari heldu aitzin, afera hura obsesio
|
bat
bezala bizi zuen seinale.
|
|
2010
|
|
|
Esan dugu, arestitxoan, euskalduntasuna ez duela marka
|
bat
bezala bizitzen leitzarrak Leitzan, eta pentsatzekoa denez edozein herri euskalduneko herritarrak bere herrian. Salbuespenak egonen dira, ziur asko.
|
|
|
esan nahi dizudana da Teoren eta Natalioren langileek ergel huts bihurtzeko probabilitate guztiak zituztela eta dituztela; are gehiago: lehengoan jakin nuenez, badirudi gizon emakume batzuk santutzat hartzen hasi direla Teo?. Zoritxarren gudu zelaian Kristoren soldadu izatea egokitu zait, eta etxean lekaide
|
bat
bezala biziko naiz: soldadu eta lekaide, lekaide eta soldadu??
|
|
|
Eta aitak begiak zabaldu, eta izebak argibideak eman zizkion: . Nik moja nahi izan nuen, badakizu, eta moja
|
bat
bezala bizi izan naiz Regina enean, pozik. Egunotan, baina, nire behar handiagoa duen beste komentu batetik hasi zaizkit deika, eta ezin ezetzik esan??; eta, ahotsa are abegikorragoa egiten saiatzen zela, segitu zuen:
|
|
|
amonak berak hala kontatzen zigun behintzat; aitak, izan ere, izugarri estimatzen zuen, hain funtsezkotzat jotzen zuen haren laguntza, fabrikaren proiektua arrakastatsu gerta zekion: hainbeste estimatzen zuen, non hitz eman baitzion herritik hiriburura eramango zuela, erregina
|
bat
bezala bizi zedin, baita bere mementoan eraman ere, zuk zeurean ongi diozun bezala.
|
|
|
ohitura hura, berandu gabe, galduz joan zen arren;. Izan ere, kristau langileak behar ditugu, onak, obedienteak eta gure esanetara daudenak, eta gaiztoak baztertu. . Divide et impera?, esan zuen Machiavellok, ça suffit?; aitak harrotasunez so egiten zion, begiratuko ez zion, bada, gutatik huts egin ez ziòn bakarra Teofilo Maria bazen!?, eta aitaren jarrerak halako min bat eragiten zidan, jelosiaren eta bekaitzaren mekanismoak nigan martxan jarrita; izan ere, Pagoagakoa porrot izugarri
|
bat
bezala bizi nuen, eta nire porrotak, pneumoniak azaro ia osoan eduki zuen gure ama ohean, eta gorabehera horrek nire asmoen gauzatzea atzeratu zuen, azkenean bigarren hiruhilekoan joan bainintzen Elorrietara, gabonak etxean igarota gero, are nabarmenago egiten zuen Teofilo Mariaren sendotasuna.
|
|
|
esan nahi dizudana da Teoren eta Natalioren langileek ergel huts bihurtzeko probabilitate guztiak zituztela eta dituztela; are gehiago: lehengoan jakin nuenez, badirudi gizon emakume batzuk santutzat hartzen hasi direla Teo —" Zoritxarren gudu zelaian Kristoren soldadu izatea egokitu zait, eta etxean lekaide
|
bat
bezala biziko naiz: soldadu eta lekaide, lekaide eta soldadu..." hitz eman zigun behin batean, eta ongitxo bete zuen hitza—, mirari bat ere egin ez ote duen, auskalo... ez baita, bestela ere, mirari txikia nola hedatu den azken urteotan, aitak fabrika eraiki zuèn herriko mutilen artean, honako izen sorta hau:
|
|
|
Eta aitak begiak zabaldu, eta izebak argibideak eman zizkion: " Nik moja nahi izan nuen, badakizu, eta moja
|
bat
bezala bizi izan naiz Regina enean, pozik. Egunotan, baina, nire behar handiagoa duen beste komentu batetik hasi zaizkit deika, eta ezin ezetzik esan..."; eta, ahotsa are abegikorragoa egiten saiatzen zela, segitu zuen:
|
|
|
etorri behar duzu eta etorri behar duzu... amonak berak hala kontatzen zigun behintzat; aitak, izan ere, izugarri estimatzen zuen, hain funtsezkotzat jotzen zuen haren laguntza, fabrikaren proiektua arrakastatsu gerta zekion: hainbeste estimatzen zuen, non hitz eman baitzion herritik hiriburura eramango zuela, erregina
|
bat
bezala bizi zedin... baita bere mementoan eraman ere, zuk zeurean ongi diozun bezala. Aita santu Leon XIII.aren antzera, amonak egunero hartzen zituen kokazko ardo kopa bi, bizigogoa handitzen ziotenak:
|
|
|
" Aita, sozialistekin, anarkistekin eta komunistekin bukatu behar dugu, parce que ce sont une merde" esan zuen hasteko, Teofilo Maria ohitura harekin etorri baitzen, botatako esaldiei frantsesezko lelo bat eranstekoa, aldika... ohitura hura, berandu gabe, galduz joan zen arren;" Izan ere, kristau langileak behar ditugu, onak, obedienteak eta gure esanetara daudenak, eta gaiztoak baztertu. ‘Divide et impera’, esan zuen Machiavellok, ça suffit"; aitak harrotasunez so egiten zion —begiratuko ez zion, bada, gutatik huts egin ez ziòn bakarra Teofilo Maria bazen! —, eta aitaren jarrerak halako min bat eragiten zidan, jelosiaren eta bekaitzaren mekanismoak nigan martxan jarrita; izan ere, Pagoagakoa porrot izugarri
|
bat
bezala bizi nuen, eta nire porrotak —pneumoniak azaro ia osoan eduki zuen gure ama ohean, eta gorabehera horrek nire asmoen gauzatzea atzeratu zuen, azkenean bigarren hiruhilekoan joan bainintzen Elorrietara, gabonak etxean igarota gero— are nabarmenago egiten zuen Teofilo Mariaren sendotasuna.
|
|
|
Bion artekoa bukatu edo zela bost urte joan ditun ia, eta batzuen batzuetan atzoko kontua iruditzen zain, hurbila oso denboran. Asierrekin hasi hintzela, berriz, ez ditun oraindik lau urte, eta askoz aspaldikoago zer
|
bat
bezala bizi dun; aspaldiko zer bat bezala gogoratzen ditun hire orduko bizitzeko gogo ilusioak, gazte idealista eta besteak ez bezalako harengan aurkitu uste huen guztia?. Karlos ez dun beste inorekin egon urte horietan, hori ederki dakin.
|
|
2011
|
|
|
Ez da sanoa aitona edota lagunen bat aitarekin nahastea, aitona aitona da, osaba osaba, amaren bikotekidea amaren bikotekidea… Gauzak zuzen eta naturaltasunez azaldu behar zaizkie umeei. Batzuetan gustatuko litzaieke aita bat edukitzea,' berarekin bizikletan ibiltzera joateko' adibidez, baina ez dute trauma edo gabezia
|
bat
bezala bizi".
|
|
|
Zure ateraldiak ez ninduen bat batean harrapatu?! Zeren zuk ez baitzenuen lotara joan beharrik izaten amets egiteko eta amets
|
batean
bezala bizitzeko, eta zeren ohikoak baitziren, halatan, zure ateraldi haiek, herritarrek aintzakotzat hartzen ez zituztenak, hutsaren hurrengotzat zituztelako.
|
|
|
Lotsatu eta haserretu egin zen trapuak agerian uzten zuen zikinkeria ikusita. . Urde
|
bat
bezala bizi zara?, erran zion Lidiaren ahotsak. Irribarre mingotsa egin zuen Mikelek.
|
|
|
Agurra gehiegi ez luzatzea, haurrak nahiz gurasoek egoera larri
|
bat
bezala bizitzen baitute, eta banantzea ekintza tragikotzat hartzen baitute.
|
|
|
Gastu hori nolabait zuritzeko, udalak taldeari identifikazio fiskalaren zenbakia eskatu dio, eta horren ondorioz sortu da Marijesien Lagunen Elkartea. Eskaera horrek gatazka txiki bat eragin du taldearen barnean, Marijesien sektore batek errituak duen kapital sinbolikoa pilatzeko saiakera
|
bat
bezala bizi izan baitu.
|
|
|
Drama
|
bat
bezala bizi dut nik, azken urte hauetan, autoritate intelektualez hornitutako pertsona jantzien eskasia. Egia da ni ez naizela Unibertsitateko departamenduetan mugitzen, eta ez dudala jakintza horien berririk.
|
|
2012
|
|
|
Urtean bitan, normalean eguberritan eta udan, baina mundu birtual moduko
|
batean
bezala bizi naiz orain: etxean Irlandako irratia entzuten dut, hango telebista ikusi, hango prentsa irakurri, Skyperen bitartez aitarekin egunero hitz egin, Facebooken bidez lagunekin solasean maiz...
|
|
|
–Etxea berriz erretzeko puntuan egon haiz?, pentsatu zuen. Arlote
|
bat
bezala bizi zen. Baina gauzak desberdinak izan zitezkeen.
|
|
|
Badakit: tipo horrek, zinemafiliak bultzaturik, edo zoraturik?, bere eguneroko bizimodua film
|
bat
bezala bizi nahi du, bere asperkeriatik irteteko, edo erdi zoratu egin delako!
|
|
|
Bertan gogoratu ere, ordu ilun hartan, Ama Gorenari egin babes deia, ene sor lekurat berriz itzultzeko. Aments
|
bat
bezala bizi dut ordu hau, graziazko esker bihurtza batean. Amerika lur alde hauetara etorri zirenetarik baginituen jadanik ikusiak sor herrirat itzultzen lau taulen artean.
|
|
2013
|
|
|
Gerla lana edo ofizioa bilakatu zen soldaduentzat, François Cocheten arabera. Lubakietan bizi zirenek ofizio
|
bat
bezala bizi zuten gerla haren ustez, eta langile on batek bezala egiten zuten beren lana. Eskualduna k maiz errepikatu nahi izan zuen euskaldunak perfil horretako soldaduak zirela, hala nola eredugarriak, langile onak, indartsuak eta kementsuak.
|
|
|
ehun mundu markatik gora hautsitako gizona zen. Negargarria iruditzen zitzaion aitonatxo
|
bat
bezala bizi eta ohean hiltzea. Heriotza heroikoa nahi zuen.
|
|
2014
|
|
|
Eta ez zuen nahi neskek Iruñean pisurik alokatzerik. Denak elkarrekin, familia
|
bat
bezala bizitzea nahi zuen.
|
|
|
Arkadia beste nonbait zen. Negua estoka tinkatze
|
bat
bezala bizi zuten, auzoen herrian mezatik landa neska guziak zainduak edo arreba edo kusiak. Emozioak bortuaren beste alderdian behar dira amestu.
|
|
2015
|
|
|
Tamalez, ohituta zegoen funtzionario zabarren erdipurdiko lanetara, gutxi gorabeherako datuz betetako dokumentu zalantzagarrietara, beste nonbaitetik lotsarik gabe kopiatutako paragrafoz betetako txostenetara. Funtzionario berriak erakusten zituen zehaztasun egarria eta txukuntasuna eredugarriak ziren, eta espero ez zuen opari
|
bat
bezala bizi zituen zerbitzuburuak.
|
|
|
–60 eta 70ez ari naiz, artean ez zegoen gerra deklaraturik, 1982an lehertu baitzen gerra zibila El Salvadorren. Bitarte guzti hartan presio eltze
|
batean
bezala bizi ginen, intentsitate baxuko gerra deitzen zioten. El Salvadorreko herritarren %10 herrialdearen aberastasunen %80ren jabe zen garai hartan.
|
|
2016
|
|
|
Oso zaila da labur azaltzea, esan dezakegu benetako mundua hura dela, eta gu hemen antzerki
|
batean
bezala bizitzen ari garela. Benetako munduan daudenen mezuak ematen ditut nik hitzaldietan.
|
|
|
Eta sakontasun horixe bera izan da aktoreen eta zuzendariaren arteko elkarrizketa luzeen motiboa.Ihesaren ametsa dute pizgarri hiru zaharrek, Agirrek azaltzen duenez. «Ez dago akzio handirik, eta halako bira bira edo zaldiko maldiko
|
batean
bezala bizi dira pertsonaiak zaharren egoitza horretan. Heriotzaren zain daude.
|
|
|
Ez da inoiz gauza izan bere etorkizuna pentsatzeko, eta aitagandik jasotako bizimodua jarraitu besterik ez du egin, billarreko bola batek beste batekin talka egiten duenean batak bestearen indarra jasotzen duenean bezala, inertzia hutsez. Makina bateko atal
|
bat
bezala bizi da, bere gainetik dagoen mekanismo batek eragiten diolako mugitzen den pieza bezala, edo gauero bere ibilbidea unibertsoaren legeei jarraituz hutsik egin gabe errepikatzen duen izar baten moduan. Bera ere engranaje erraldoi bateko pieza xume bat besterik ez da, makina handi baten martxak mugiarazten duena.
|
|
|
Dena arriskatuz Ulbricht, en gobernuaren kontra hitzegin du joan dan udaran: . Hobe da hiltzea, erbi
|
bat
bezela bizitzea baiño. Zer egin ote dizaidakete?
|
|
|
Ez dakit traumatikoa izan zen, baina zigor handi
|
bat
bezala bizi izan nuen. Ez nuen erakutsi nahi lortu zutenik.
|
|
|
Ermitau
|
bat
bezala bizi zara.
|
|
|
Jainkoa jendaurrean madarikatu zuela eta fedeari uko egin ziola, eta orain japoniar
|
bat
bezala bizi dela.
|
|
|
Ikasi behar duzu panda
|
bat
bezala bizitzera panda bat bezala lo egitera eta panda bat bezala jatera.
|
|
2017
|
|
|
Haientzat benetan da igandea gaur, astelehenaren aurreko eguna; aprobetxatu beharra daukate. Oporrak igande luze
|
bat
bezala bizi dituztenak, aldiz, lasai egongo dira lo, zein egun den ere ez dute jakingo askok.Baina berdin dio: gaur berdin berdin da igandea.
|
|
|
Uste dut arrazoi puntu bat zuela. Liburuzainak bazuen talentua, baina berak gabezia
|
bat
bezala bizi zuen hori. Uste dut barru barruan beste norbait izan nahi zuela, gizonagoa, lehiakorragoa, distiratsuagoa.
|
|
|
Horrela, Bestearen presentzia subjektuen kuasi osotasun
|
bat
bezala bizi dut nire Bestearentzako objektu izatean eta, osotasun hori atzeko planoan dagoela, zehazkiago nabari dezaket subjektu konkretu baten presentzia, nahiz eta zehaztu ezin izan, horratik, Beste hori den. Objektutasunaren aurrean hartzen dudan defentsazko jarrerak Bestea nire aurrean agerraraziko du halako eta horrelako objektu gisa.
|
|
|
Hasieran ez zuela sinetsi, areago, aita hil ziotenean harekin haserre zegoela ez zitzaiolakoz gustatu alabak –marimutila, baina alaba– esan ziona, alegia, Bilbon ezagututako neska batekin jarriko zela bizitzen Iruñean. “Lesbiana zikin
|
bat
bezala bizitzen? ” bota zion, gauza inportanteak esan behar zituenean egiten zuen moduan, gazteleraz, Etxarri Aranazko euskara hura alde batera utzita. Eta orduan Mirenek esan zion:
|
|
|
2013ko abenduaren 6tik 30era, lehena, eta 2014ko urtarrilaren 3tik 28ra, bigarrena. Lehen ospitaleratzea, Espainiako Konstituzioaren egunekoa, atxiloketa
|
bat
bezala bizi izan nuen. Aitari ez zioten boxetara sartzen utzi:
|
|
|
Kontuaren gaineko, arrunt desagertu dira bi Irlanden arteko mugak. Testuinguru ezin hobe horretan gertatu den Brexit bozketa ihurtzuri
|
bat
bezala bizi izan dute Ipar Irlandan, Brexitaren kontra bozkatua baitzuten Eskozian bezala. Hara non hemendik laster Erresuma Batua Eurobatasunetik ateratzearekin, direla mugak berriz eraiki bi Irlanden artean.
|
|
2018
|
|
|
Azkenengoan, ikusi nuenak baino gehiago ikaratu ninduen ikusteko beldur nintzenak. Ez da kontu fisikoa bakarrik, hots, sagu
|
bat
bezala bizi beharra. Nik uste dut, uste dut ez, badakit?
|
|
|
Barnetegian hotel
|
batean
bezala bizitzen utzi zidan zuzen dariak.
|
|
|
Beharbada izan daiteke hainbeste emakume irten garen greba bakarrenetarikoa, eta horrek beste emakume batzuei erakuts diezaieke beraiek ere greba eginez gero zerbait lor dezaketela. Baina nire baitan ez dut eskola
|
bat
bezala bizi izan.
|
|
|
Lengoaia ez da behar dugunean eta nahieran erabiltzen dugun instrumentu edo baliabidea bakarrik. Lengoaiaren barruan, hiri handi
|
batean
bezala bizi gara, leku eta situazio desberdinetan. Tresneriaren analogiak hitz eta esaeren erabilera argi dezake, hizkuntza erreminta kutxa bat da.
|
|
|
Batzuen alarmak eta gehiengoaren komentarioak entzun dira goizean zehar. Bazkalorduko solasean ere gairik aipatuena izan da, gaia ja laido
|
bat
bezala bizi baitu iritzi publikoak, hira mineko baltsa balitz bezala. Iluntzeko albistegietan ja ezaguntzat hartu da, jakinaren gainean errepikatua.
|
|
2019
|
|
|
Aldaketa bat izan zen, baina benetan egin nahi nuen zerbait zen. Betidanik oso independientea izan naiz, eta nire bizitza propioa eraikitzen hasteko gogoa nuen, gauzak nire kabuz egiteko, eta pertsona heldu
|
bat
bezala bizitzeko. Dena den, Hendaia oso gertu dago eta familia oraindik ere han daukat.
|
|
|
bera jaio aurretik hil zen anaiaren mamua. Modu batean, familiako sekretu
|
bat
bezala bizi izan omen zuen, eta gurasoek ez omen zioten umetan anaiaren aurreko existentziari buruz hitz egiten utzi. Isiltasun horrek, eta ume bakartia izateak, idaztera bultzatu zutelako hipotesia buruan izaten omen du askotan.
|
|
|
Izan ere, Ikastolen eta Kilometroen oinarrian Euskal Herria aintzat hartzen duen euskarazko hezkuntza proiektu baten aldeko auzolan erraldoia dago. Ikastola herri onurarako erakunde
|
bat
bezala bizi dut nik, garai berrietara moldatuz aurrera egiten duena, bizitza euskaratik eta euskaraz azaltzeko proiektu sendoa duena. Herrigintza etengabe lausotzen saiatzen den sistema honetan ezinezkoa izango litzateke euskararen komunitateko kide aktiboak sortzea ikastolarik gabe.
|
|
|
Iraganeko izena zen. Hogei urte lehenago elkar ezagutu zutenean, eta ondoren itxitura
|
batean
bezala bizitzen hasi zirenean, maitasunarenean, soilik elkarri begira, aurrean zeukan begirada tristeko Ana hura, begi zuloduna, ile laburrekoa," Anita" zen, neska alai bat, zaldi gainera igotzen zenean ilea solte uzten zuena. Garaziren begien antzera, Anaren ilea hur kolorekoa zen, apur bat argiagoa, umetan errubioak izan direnena bezala.
|
|
|
" Simaurra izan behar du pertsonak!", pentsatu zuen Eliseok. " Zazpi urtez semea abandonatuta utzi Valdesalcen, eta bitartean bera señorito
|
bat
bezala bizitzen Suitzan. Simaurra!" Baina ez zuen ahorik ireki.
|
|
|
Ez begiratu, ez berbalizatu, ez galdetu antolatzaileei, ez nire lanari preziorik jarri. Aparte zihoan gauza
|
bat
bezala bizi izan dut, parte artistikoari bakarrik begiratu izan diot, ez dut lanaren kontzientziarik izan: sartutako orduena, bidaiena, bideko arriskuena...
|
|
|
Legezko hiritar
|
bat
bezala biziko naiz.
|
|
2020
|
|
|
Nik nire karpetatxoa nirekin neraman beti, poesiaz betea. Eta azkenik, espero ez nuen bide triste batetik iritsi nintzen poeta
|
bat
bezala bizitzera. Hamazazpi urte nituenean poesia izan zen nire nortasun eta nire askatasun espazio propioa.
|
|
|
poeta
|
bat
bezala bizitzea.
|