|
2000
|
|
|
. Pertsona orok aldatzeko duen eskubidea azpimarratu nahi izan du; bizitza mugiezina ez delako, prozesu
|
bat
baizik.
|
|
|
Umeak parte hartzaile dira, baina ez jende askok dioen modura, neurri
|
batean
baizik. Uste okerra zabaldu da, hau da, haurrek zenbat eta oihu gehiago egin, orduan eta ikuskizun hobea izango dela, bada ez, ez nago ados horrekin, umeek ere publiko bat osatzen dute.
|
|
|
Gerra zibila hasi baino lehen, jendea orain baino askoz hobe bizi zenean. Bertan ikasi nuen yankee inozo
|
bat
baizik ez nintzela, Afrikan mundu guztiak zenbait hizkuntza baitaki: angolarra, tribuetako dialektoak, portugaldarra, frantsesa, afrikaans, ingelesa, eta abar.
|
|
|
Eta bigarrena, horko esparru naturala Euskal Herri osoa da. Lizarra ez da porrota izan, ideia
|
bat
baizik: hor joan da Euskal Herriaren kontzeptua definitzen, ente politiko bezala.
|
|
|
herria egituratzea dela behetik gora gizarte zibila egituratzea eta ez dena publifikatzea. Gizarte zibilaren kemen erakusgarrietakoa izan da Bertsozale Elkartea, ez dena bertsolari kofradia bat, bertsozale mugimendu sozio-kultural
|
bat
baizik. Elkarteak bide bat egin du eta estilo bat markatu du administrazioarekiko harremanetan.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan esan beharra dago haurtzarotik elebidun direnek gainerako hizkuntzak lasterrago ikasteko ahalmena dutela; aldiz, hizkuntza soil
|
bat
baizik ez dakitenei kaltegarri zaie beraien hertsitasuna. Gainera, hizkuntz tipologiaz elkarregandik hain desberdinak diren euskara eta gazteleran hezitzen direnek berez dute beste batzuk lasterrago ikasteko ahalmena.
|
|
|
Hala gertatzen da Hego Euskal Herriko egunkari probintzialekin. Baina harantzago ere badoaz, eta bidaia horretan ez dute islatzen Euskal Herri osoa, zati
|
bat
baizik: aurrekoetan bezala, berriro ere probintziaren eta Euskal Herriaren arteko maila agertzen zaigu hemen.
|
|
|
«Felipe zan hor goian bizi zan agure bat» argitu zidaten Elbiraren auzoek, eta hariohartarazi zioten bahitua ez zela Feliperen arreba izan, haren aurreko
|
batena
baizik, baina beti familia berekoa.
|
|
|
Baina barre goxo
|
bat
baizik ez diot egin, eta eskuetan hartu dut berak emandako liburua. " Connemara in our heart" du izena, Elijah U. Oann izeneko norbaitek idatzia.
|
|
|
Eta zulo hori, zinez erraiten diat, izarrik gabeko gaua duk, zeren bizirik bainago, baina hilik banengo bezala... Eta, Urbiainerat joanen banintz ere, amak ez likek bere seme hura aurkituko, itzal
|
bat
baizik, zeren mundua jan nahi zuen gazte hura munduak jan baitzuen, finean... Eta horretarakotz, hobeki nagok hemen.
|
|
|
Aitak harriduraz so egin zion... baita kezkaz eta mesprezuz ere, nik uste, zeren eta kezka eta mesprezua izan ohi baitira erotasunaren ordaina, eta ideia hura ezin izan baitzitekeen ero
|
batena
baizik: ordea, ni aitzinean nengoelako edo, aitak ez zion osabak erranaren gutiesteari ekin, baina haren asmoei ate guztiak hersterat entseiatzen zela, ihardetsi zion:
|
|
|
—Baina horiek ez dituk ene teoriak, bertze italiar
|
batenak
baizik —erraiten ari zitzaion osaba— Eta hi italiarra haiz eta jakin huke nor izan zen Galileo...
|
|
|
Moduak eta manerak aipatu dizkizut arestian, eta haiei buruzko xehetasun tipi
|
bat
baizik ez dizut emanen, hau guztia hobeki argituko dizuna, ikus dezazun zein diferentak ziren jaun Marcel eta aita Bartolome: Jaun Marcelek mahai baten inguruan emaiten zuen eskola, eta bera alde batean paratzen zen, ni bertzean; eta nahi izaiten zuen, bertzalde, nik hitz egitea eta ene zalantzen azaltzea eta guztian parte hartzea, kasik berdinetik berdinerat ariko bagina bezala; eta zuka mintzatzen ginen, eta ez zuen boza goratzeko ohiturarik.
|
|
|
Eta jauzika eta etenka datozkit orduan pentsuak, bakoitza bere aldetik balihoa bezala... batasunik eta osotasunik gabe. Eta osoa ez dena osoaren zati
|
bat
baizik ez da. Eta, helduko banio berriro, hatsarretik, arrazonamendu honi, jakinik ezen desordenaren erdian zati bat naizela —edo zati batzuk, harat eta honat barreiatuak— eta ez oso, ondorea izanen litzateke ezen zatiaren zati bat nintzatekeela.
|
|
|
Zeren eta halakoa baita libertatea: gose bat da eta egarri bat da, lur batetik bertze baterat garamatzana eta nekez ase dezakeguna, eskura dezakegun liberta tea libertatearen parte
|
bat
baizik ez denez gero... eta libertatea nehoiz konkistatzen ez den lurra denez gero, Piarres Oihartzabal kapitainak erraiten zidan moldean.
|
|
|
Eta oroitzen dut, halaber, neure lehen itsasaldi hura, zeinean Alessandro de Novara kapitainak erran baitzidan, ezen, Suedia, Ternua eta iparreko bertze herri batzuetako itsasoetan, izotz puskak ediren zitezkeela, katedralik handienak baino handiagoak izan zitezkeenak, eta begietarat puska tipi
|
bat
baizik erakusten ez zutenak, zeren ura izotza baino trinkoagoa den, eta zamauntzi eta gerlauntzi bat baino gehiago hondatu eta hondoratu izan zela, ezkutuko zatia ez ikusteagatik eta harekin behaztopa egiteagatik. Eta zer da, bada, gure gorputza, jaun André, igeri doan untzi bat baizik, itxurazko gaiztasunen eta zailtasunen saihesteko gai dena, baina ez azal barnekoen eta hondarrekoen...?
|
|
|
Eta oroitzen dut, halaber, neure lehen itsasaldi hura, zeinean Alessandro de Novara kapitainak erran baitzidan, ezen, Suedia, Ternua eta iparreko bertze herri batzuetako itsasoetan, izotz puskak ediren zitezkeela, katedralik handienak baino handiagoak izan zitezkeenak, eta begietarat puska tipi bat baizik erakusten ez zutenak, zeren ura izotza baino trinkoagoa den, eta zamauntzi eta gerlauntzi bat baino gehiago hondatu eta hondoratu izan zela, ezkutuko zatia ez ikusteagatik eta harekin behaztopa egiteagatik. Eta zer da, bada, gure gorputza, jaun André, igeri doan untzi
|
bat
baizik, itxurazko gaiztasunen eta zailtasunen saihesteko gai dena, baina ez azal barnekoen eta hondarrekoen.... Eta hondarrak behin jotzen gaitu, eta halatan hondoratzen gara.
|
|
|
Boz lasaigarria zen, eztia ez nuke erranen, baina bai inolako oldar kutsurik gabea. Baieztapena, hala ere, oihuka ari nintzela alegia, hain zen funtsik gabea, ez baitzitekeen eldarnio
|
bat
baizik, bizi ninduen lokamutsaren atal berantiar bat, errealitatearekin inolako estekarik ez zuena. Nire horretan, errealitea bi hitzetara bihurtzen zen:
|
|
|
Sarreraren ondoan, berriz, esekitoki oindun bat eta, bere hartatik dilindan, nire jaka izan zitekeena. Zorua kolore argiko moketa batek estaltzen zuen, eta pareta horailetan, berriz, ispilu
|
bat
baizik ez zen ageri, handia —handiegia, aukeran—, begiz begi ohatzeari. Nonbaitetik, haize girotuaren asotsa heldu zitzaidan, baina hura ez zen aski nire trenpu txarra apaltzeko.
|
|
|
—Nik gauza
|
bat
baizik...
|
|
|
Bazen alderik, hargatik: jazoera horietan guztietan nahasitakoen izen deiturak —mihi kulunkariaren, beso zango zurtz barreiatuen nahiz ebakiondo odolduaren jabearen— lerro
|
bat
baizik ez ziren nire ordenagailuko pantailan antolatu beharreko paragrafoan, haien artean trukagarria eta niretzat esanahi bakoa," albiste" delako eremu hotz eta inpertsonaletik kanpora. Abuztuko larunbat gau horretan, dena diferentea izaten ari zen.
|
|
|
hor atzemanen nituen noski, beren hobietatik jaikitako hil bizidunak, oro koipe eta lizun, biharamunean itzultzeko prest mostradorearen karantza patetikoa areagotzera. Kontuak kontu, tripa hutsik eta azkar demonio ekin nien neure kankarrekoei, halako suertez non, ordu bete geroago, laugarrena edan orduko, tristezia mugagabe
|
batek
baizik ez baininduen lotzen errealitateari. Ostatuko giro berez hitsean ez zuten gaizki eginen lagun galduarendako nire mozkor lanturuek.
|
|
|
Espaloi berean, guregandik hogei bat metrora, ostatu bat zegoen, eta hango ateari nintzen ohartzenago, Ximurraren hitzei baino. Pertsiana erdi erorien artetik, argi eskas
|
bat
baizik ez zen iragazten ostatutik kanpora, bezeroz hustu gabe ere jadanik itxia zegoelako marka. Hala ere, minutu bat lehenago Charlyri sartzen utzia zioten.
|
|
|
Horiek deus guti dakite, ez nerabezaroaz, ez helduaroaz. Hamahiru urtetako bi obsesio haietarik,
|
batek
baizik ez du lehengo lekua ene gogoan. Beharbada horregatik, gaur egun, goiz beiletako bisitari ditudan irudi edo burutapenek eskas dute sofistikazioa, lehenagokoen aldean:
|
|
|
Gorputza berez itzulikatu zitzaidan oheko mutur batetik bertzera: boz logaletu hori ez zen Josurena, emakume
|
batena
baizik. Emakume gazte batena.
|
|
|
Suhiltzaileak ibai zolan zeuden beti, garabiko kablearen muturrari mukulu bat lotu nahian. Zubi gainetik arropa fardel
|
bat
baizik ez zirudien.
|
|
|
Bi urtetsu geroago elkartu ziren berriz gure bideak. Kristina ez zen gehiago parrokiara biltzen, Alde Zaharreko txabiske ziztrin
|
batera
baizik, hiri osoan dozena bat militante baino gehiago ez zuen taldexka baten egoitza. Kristinak" zelula" erraten zion.
|
|
|
Argia gainbehera zihoan abuztuko ortzegun horretan. Minuturen
|
bat
baizik ez zen falta bederatzietarako; Kristina etxean aspaldi izateko tenorea. Atezain automatikotik haren ahotsik ez, ordea, Maiterena baizik.
|
|
|
Domina nire bularraldean idurikatu nuen, Edu beti erdi lerdoaren garaipena Ttipi liburu zorroaren jakinduria osoagoaren eta zabalagoaren aurka. Lipar
|
bat
baizik ez zen izan, haren keinu burlatia agertu bezain fite iraungi zena.
|
|
|
Oraingoan, indar handirik gabe tinkatu nion eskaintzen ari zitzaidan eskua. Badakit ez zitekeela gauza handirik ondorioztatu izen bat, helbide bat eta telefono
|
bat
baizik irakurtzen uzten ez zuen paper muturretik, ezta gustatuko zitzaidalako promesa uherretik ere. Bertzerik gabe, abuztuko astearte horretako ordu bata inguru, Ttipik markatu tokia jo nuelarik, bertzelako laguna espero nuen.
|
|
|
Lipar
|
bat
baizik ez zidan iraun Josefinarendako pentsamendu errukitsuak. Gauzak zuzen konprenitzen ari nintzela segurtatu nahi nuen:
|
|
|
Mamu rimeldunak baietz egiten zion buruarekin, lorian iduri. Ikusi bezalaxe ihesari ematen ez zion gizon plantako bat —mintzatzeko molde
|
bat
baizik ez da—, bakar bakarrik beretako; gisako maukarik ez dute, gero, egunero harrapatzen" Lisboako" bezero femenino bakanek.
|
|
|
—Itzulera lazgarria kanpinetik, lapurketa eta garaitikoak, beraz, John Forden Diligentzia ren remake txar
|
bat
baizik ez zituan.
|
|
|
Neure burua ezagutzen dut. Urrats
|
bat
baizik ez nuen eskas, psikiatrek depresio deitzen duten gogoaren beheraldiaren ataria zeharkatzeko.
|
|
|
Stones eta Led Zeppelin, Allmand Brothers eta Linyrd Skynyrd, Jethro Tull eta Black Sabbath..., bakoitza oroitzapen ezberdin baten soinu banda.
|
Bat
baizik ez nuen bereizi. Disko zorroko giza irudiak hilobiaz haraindiko tximino bat ematen zuen, bisaia eta beso has goitituak hori gorrian eta ileak, ezpainak eta kamisetak argazkiaren hondo beltzarekin berdinduak.
|
|
|
—Jendeak auzoaren berri nahi dik, senarraren, emaztearen, etsaiaren eta lagunaren, eta baduk horren aldera pagatzeko prest dagoenik. Nirea zerbitzu mota
|
bat
baizik ez duk —zuritzen zuen bere burua, hautatutako ogibidearen etikotasun zalantzagarriaz erasaten genionean— Begira Eduri —nigan ezartzen zituen bere begi betaurrekoek handituak— Informazioa lantzen diagu biok. Alde bakarra zabalkundean zagok.
|
|
|
Goraldiak, ondikotz, lipar
|
bat
baizik ez zuen iraun. Inarrosaldi apal batek jomugara ginela gaztigatu zigun, hain juxtu ere blusaren lehen botoia askatzera abiatzen nintzen momentuan.
|
|
|
Etxetzar hartan nahi adina ganbera eta ohe genuen, ordea, inolako esturarik gabe, familiako guztiak ez ezik bertze hamar lagun gehiago bere hartan egokitzeko. Aldiz, gure amak hiritik alde eginda izeba Gloriarekin herrian partekatzen zuen bizitegian, bi bizilagunen logelez gain, ganbera itsu ttipi
|
bat
baizik ez zen, batendako ere handixko agituko ez zen oheaz hornitua. Erran gabe doa huraxe zela, nire banatzeaz geroztik, Unai eta bion aterpe deserosoa herrira joaten ginenean.
|
|
|
—Singularrez ari haiz. Hiltzaile
|
bat
baizik ez duzue gogoan?
|
|
|
Arratsaldeko seiak ziren eta ordu laurden
|
bat
baizik ez neraman erredakzioan. Lehenago, optikan izana nintzen eta hango gizona nire dioptriak neurtzen tematua zen, hautsitako kristalen ordezkoak zuzen paratu beharrez.
|
|
|
Marikoiak bai, baina ergelak ez. Etxe multzo hantuste honi" hiri" erraten diozue harro harro, baina nik bezain ongi dakik herri puta
|
bat
baizik ez dela. Alegia, hemen kristo guztiak dakiela auzoaren berri.
|
|
|
Ez nengoen zorioneko: bestondoa buru gaineko karga apal
|
bat
baizik ez zen, urdaila ere bere onean nuen eta bularraldean ez zen ohi baino eramanezinagoa tabakoak eragindako herstura. Inork epeak laburtu ezean, Egun Handia ez zen niretako berehala izanen.
|
|
|
Gauerdia baino lehen etxean izan gintezkean, eta hara iritsita, deusetan berandutu gabe, izeba ohean sar, eta medikuari dei egin. Istorio polit
|
bat
baizik ez genioan kontatu, luzapena zuritzeko. Nik dakita...
|
|
|
Estreinakoa, agure adiskideaz arduratzea izan nuen; huraxe, hilotz aurkitu nuena bi ilara harantzago, irribarre idor bat zuela aho zilarrezkoan. Niregana erakarri nuen bortizki, kemenez, soil soilik lo zegoela pentsatu nahian, eta konturatu nintzen, nire ezusterako, bagoiaren zoru grisean zetzan gorpu hura ez zela gizon bat, trapuzko panpina
|
bat
baizik, izugarri ongi egina, hori bai, baina zainetan odol arrastorik ere ez zuena. Trapu eta zerrauts besterik ez, oro gezur, eta min eman zidan arimak eta irainak.
|
|
|
Jada ezin nion ikuskizun hari ihes egin: nola ez nin  tzen ohartu hura ez zela istripu lizun kontaezin bat izan, desestekatze xume baina izugarri
|
bat
baizik. Ez al nintzen bada ordurako konturatu agure maingua panpina gaizto bat besterik ez zela?
|
|
|
Ba ote zekiten tren hura ez zihoala inora? Zergatik esan zidan txartel saltzaileak zeina, izan ere, ez baitzen betikoa, beste
|
bat
baizik, garaiagoa eta lotsagabeagoa eta libertinoagoa inondik ere, nik ordura arte sekula ikusi ez nuena bidaia on bat izan nezala, ez baninduen ezagutzen. Gizalege hutsez?
|
|
|
jaur  titzaile batek, xabalina gehiegi atzeraturik... jaurtitzeko garaian besoa atzetik aurrera indarrez eraman... ...ra, inor ez zela jabetu (jaurtitzaileak jauzi txikiak egiten baitzituen artean, edo besoak gora eta behera altxatzen) jaurtitzaileak burua galdu zuenaz, edo, zuzenago esateko, xabalinak burua erauzi zionaz; hain garbi, hain zorrozki erauzi ere, non propio egin zuela pentsa  tzeko bide eman baitzien adituei nola forentseei; alegia, ez zela istripu bat izan, ongi eta luzaroan saiaturiko jaurtiketa
|
bat
baizik. Nik, nolanahi ere, ez nuen ikusleen asaldura edo izualdi edo erruki berantiar harekin bat egin; ez.
|
|
|
Urrunegi joanak ziren txantxarekin. Edo ez zen txantxa, nahasmendu makabro
|
bat
baizik. Telefonoa hartu, eta lantegiko zenbakia markatu nuen.
|
|
|
Pentsamendu horrek sosegatu ninduen apur bat. Hara badoaz, laster jakingo dute hilkutxan datzana ez naizela ni, beste
|
bat
baizik. Eta sosegu une haren baitan jabetu nintzen, gelako mahaiaren gainean, larunbat gauean Ramonek eta biok hartutako whiskyak zeudela oraindik jasotzeko, hala nola zigarrokinez betetako hautsontzia.
|
|
|
Laugarren egun euritsuan, baina, gauzak gehixeago aldatzen hasi ziren. Egun hartantxe Brown jaunak gertakizun bitxiaz zuen iritzia arras aldatu zen; ez zuen dudarik egiten hura guztia berez etorriko zela bere onera, baina orain ez zuen uste itxuraldaketa hura garrantzirik gabeko zer bat zenik, haluzinazio
|
bat
baizik. Edo, okerrago oraindik:
|
|
|
Zalantza haien guztien erdian, baina, gauza bat ezinago argi ikusten zuen: aurpegi berri harekin ordurako zuela atzera bulegora itzuli, jada ez zelako Brown lankidea, beste gizon
|
bat
baizik. Beraz, garbi zegoen ezin zuela jada etxetik irten, ez lanera joateko ez ama bisitatzeko ez arrebengana hurbiltzeko ere, eta horretarako premiazko zituela aitzakiak, arrazoi xume baina sinesgarriak, errezelorik sortu nahi ez bazuen.
|
|
|
batzuk bere horretan jartzearekin konformatu ziren, bestetzuk mozorroa kentzea agintzen zuten, gizaseme gaizkilea nor zen jakitearren. Eta halaxe sortu ziren berriz ere komeriak zoritxarrez, ezen, nik zuzen antzeman bezala, hiena hura ez baitzen gizaseme mozorrotu bat, benetako hiena
|
bat
baizik. Eta, mozorroa kentzea erabaki zutenean, bada hiena gizajoak alferrikakoak izan zituen giza ahotsa imitatuz bota zituen silaba bakar gero eta larriagoak.
|
|
|
Eta arrazoibidea arrazoizkoago izan zedin, eta sakonago, idazle txekiar buruzuri baten ahotik hauxe adieraziko nuke jarraian: " Gizakiak eternitatea irrikatzen du, baina ezin lor dezake haren suzedaneo
|
bat
baizik: estasiaren unea".
|
|
|
Organo trafikatzaile izan nintzela Somalian eta Ugandan? Neurekin daramadan buztana ez dela nirea, beltz gizagaixo
|
batena
baizik, eta hark kutsatu zidala danbolinari eragin eta eragin ibiltzeko joera itsusi erreprimiezina. Gogoratzekoak al dira astakeria hauek guztiak?
|
|
|
...zan zuenari atxikitzen banatzaio; ez naiz, beraz eta tamalez, seguruenera, xehetasun txiki baina betiere apaingarrietaz arituko, hala nola eguraldiaz, zinpeko zaintzaileen jardunaz, publikoaren mozorro aldaketez eta heriotzez edota programaren beraren hainbat makinazio ezkutuez; eta ez naiz horretan ahaleginduko, ez alferkeriagatik edo gogoak halaxe eskatzen didalako, ez, arrazoi sinple eta zintzo
|
bategatik
baizik: ez naizelako horietaz oroitzen.
|
|
|
Nire salaketa zure aurrean egina dago, irakurle, eta ez dago nire aldetik orain gehiago egiterik. Programan bertan bai egin nuen, ordea, nire salaketa partikularra, horrek guztiak kontzientziaren hondo iraul  tzailea inarrosi baitzidan une zehatz batean; ez zen, pentsatuko duzun bezala, irakurle, salaketa zuzen erasokor bat izan, jokaera sotil
|
bat
baizik, gehiago ironiaren edo sarkasmoaren bidetik zihoana; kontrako jardunak heriotz automatikoa zekarren, eta ni ez nengoen artean hilotzen erresuman atseden har  tzeko prest. Datozen orrialdeotan izango duzu aukerarik, lagun, nire jokaeraren nondik norakoez jabetzeko.
|
|
|
Nire azalpenak, noski, ez ziren entzunak izan; horretaz gain, bi aurkezleek gaitsetzi egin zuten nire jarrera, txanda ez zegokidalarik hitz egin nuelako. " Gainera esan zuen Otso  tzarmendik, puruaren keaz bost aro olinpikoak eginez, funtsezkoena ahaztu duzu, gonbidatu jauna; eta funtsezkoena da hemen dugun hiena nazkagarri hau ez dela hiena bat, hienaz mozorroturiko gizaseme
|
bat
baizik. Beraz, erretolika guztia soberakoa zen, guztiz lekuz kanpokoa".
|
|
|
Zer onura ekarriko zidan salaketa horrek? Zertarako esan behar nien aurkezle zein ikusle astazakil haiei hiena hura ez zela hienaz mozorroturiko gizaseme bat, bene benetako hiena
|
bat
baizik. Merezi al zuen orain xehetasunak zehatz mehatz azaltzen hastea?
|
|
|
Gaineratu diot lagunak pena handia hartu zuela, baina are penatuago eta harrituago geratu zela senarrak egin zion errietaldi lekuz kanpokoarekin (noski, ez diot esan Dabidek" luxuzko er  tzain" egin izana ospatzeko erosi genuela auto hori, ertzainei egiten zaien deskontu ederraz baliatuz, bestalde; eta errietaldia jaso zuena ni neu izan nintzela, eta harrezkero nahiago izaten nuela oinez edo autobusez ibili, kasik gidatzea ahanzteraino (orain, ordea, berriro ikasi behar nuke). Orduan berak aitortu dit Santa Monikan, beraren bizilekuan alegia, ez daukala autorik, motor ttiki
|
bat
baizik, baina agentziaren furgoneta bere burua baino hobeki zaindu behar duela (agentziak, kolpearen neurriaren arabera, seguruak ordaintzen ez duen konponketaren zatia ordainaraztera eta garajean dauden furgonetak garbitzera zigor  tzen ditu gidariak).
|
|
|
Elementu gutxi eta oso aukeraturikoren inpresionismo bat da Otamendiren lehen poesiaroa. Azkenaldiko poesigintzan berriz elementuz hornituago ematen digu bere lirika, eta joera barroko hau ez da metatze hutsa, sentimenduen konplexutasunak behartzen duen argitze saio
|
bat
baizik, menturaz debaldetakoa:
|
|
|
bere gorputzaren suntsidura baino luzeago bizi den gizon bati buruz mintzatzea autokontraesankorra da. " Heriotzatik haratagoko bizitzari" begiratzen diotenak, bizirik irauten duela suposatzen dutena ez da subjektu enpirikoa, entitate metafisiko
|
bat
baizik: arima.
|
|
|
Beste guztia, hizkuntza arrunta eta dedukziorako bere akatsak eta hutsuneak, at utzi zuen. Alabaina, liburua ez zen xede bat izan Fregerentzako, bere ikusmolde logizistari begira bitarteko
|
bat
baizik. Programa logizistak, oro har, bi gauza nahi zituen erakutsi:
|
|
|
Zer lortzen dugu haietatik, beraz? Ez informazio enpirikorik, jakina, kontzeptuak eta beren zeinuak erabiltzeko moduaren argitze era
|
bat
baizik. Adibidez, esaten badugu bizkaitar oro euskalduna dela, eta euskaldun oro europarra dela, orduan bizkaitar oro europarra dela ondoriozta dezakegu.
|
|
|
Filosofiaren helburua gogamenaren argitze logikoa da. Filosofia ez da inolazko teoriarik, jardute
|
bat
baizik. Filosofi obra bat argitasunetan datza funtsean.
|
|
|
Rush Rheesenak, Frazerrek eta Wittgensteinek hizkuntza eta erritoak nola ikusten zituzten. Eta azkenik, G.H. Von Wrightek erakusten du zergatik Wittgenstein ez den filosofo analitiko bat, austriar heterodoxo
|
bat
baizik. Liburu filosofikoa da, erabat.
|
|
|
Ohitura desberdin hauek guztiek erakusten dute gakoa ez dela batetik besterako eratorpena, espiritu komun
|
bat
baizik. Eta norberak asma (edo diseina) ditzake zeremonia hauek guztiak.
|
|
|
Filosofia ez da inolazko teoriarik, jardute
|
bat
baizik. Filosofi obra bat argitasunetan datza funtsean.
|
|
|
Hamahiru epaiketetatik bat bakarra egin nuen osoa, beste mutil bat libratzeagatik. Gauza ziurra zen, gaur bezalaxe, sala hartan ez zela epaiketa bat egingo, antzerki eta itxurakeria
|
bat
baizik.
|
|
|
Arraioa! Zuberotar
|
bat
baizik ez genuen ments!
|
|
|
" Edan duzu", esan zion aitatxiri: galde doinu batez, erreprotxe apur bat eztituaz, menturaz Xan han zelako; aitatxik hatz birekin xortaño
|
bat
baizik ez zuela edan adierazi zuen; amatxik isilik, buruari eraginez egin zion errieta; alabaina, ez zegoen aitatxi bere onik onenean; berriz ere zuri antxa, berriz ere flakezak hartuta zegoen; amatxik Xani: " jar zaitez sofan".
|
|
2001
|
|
|
Honek Esan Ozenki eta Gora Herriak azpizigiluaren katalogoa ere kudeatzen jarraituko du. Haiek diote ez dela haustura bat, jarraipen natural
|
bat
baizik. Orain artekoari eutsi eta haien proiektu propioa garatuko dute.
|
|
|
Orain onartzen dugu mugimendu horri izen bat eman behar bazaio horrela deitzea. Baina ez zen izan mugimendu musikal bat, gizarte mugimendu orokor
|
bat
baizik. Gizarte mugimendu horrek eragin zuen talde horiek sortzea eta taldeek mugimenduari eragiten zioten.
|
|
|
Guztion buruan dago hezkuntza sistema euskararen aurrerakuntzaren ikurra izango dela hurrengo kanoikaden itua. Aurreikuspen zuhurrenen arabera, ez da neurri bakar bat izango, neurri multzo
|
bat
baizik: batzuk lege mailakoak esaterako, euskararen erabilera Unibertsitatean arautuko duen dekretua, beste batzuk propagandistikoak horretan aspaldi dabiltza eta abar.
|
|
|
" legea aplikatu besterik ez da egin". (Demokrazia estatistikaren akats
|
bat
baizik ez da, zioen Borgesek). Lehengoan Arzalluzek esaten zuen, arrazoi guztiz, PP eta Aznar, gero eta lotsagabekeria handiagoz, frankismoaren bidera ari direla itzultzen.
|
|
|
Zehazpen bat egin digu Marie Claire Salaberrik: «Enpresek parte
|
bat
baizik ez dute har tzen Herrikoatik, horregatik ez gara osotara banku bat. Enpresa batek bere kapitalaren parte bat ukaiten du guregandik, eta gero, bere kapitala beharren arabera osatzen du beste nonbaitetik».
|
|
|
Baina «Gure Agenda» ez da informazio sortzailea izango, bitartekari
|
bat
baizik. Informazio iturriek edo agenteek eskainitako datuak jaso eta erabiltzaile guztiei helaraziko dizkie, lehenengoen lana erraztuz.
|
|
|
Zertzelada orokorren
|
bat
baizik ez dago, egiari zor.
|
|
|
Nekropoli hau, izenak adierazten duenez, Buzaga n dago kokatuta, Elorz en, Iruñetik hamairu kilometrora. Aurkitutako materialak ez dira indusketa batenemaitzak, kasualitatez eginiko aurkikuntza
|
batenak
baizik.
|
|
|
Eta hortxe, neure bidearen erdian. Dante konjuratuz, bizitza berri (Vita Nuova) baten atarian?, neure berezitasunaren gailur horretan, egin dut topo bi irakurketahoriekin (egia esan, hainbestetan berritu ditut, non ez baitaukak data jartzerik). Lehena eleberri handi batena da, dagoeneko, ai ene!, idazten ez diren horietakobatena. Ez naiz obra batez ari, asaldura
|
batez
baizik; niretzat, asaldura horrekBolkoski agurearen heriotzarekin iristen du gaina, bere alaba Mariari esaten dizkionazken hitzekin; herioren hurbilez, bi izaki horiek, aurrez inoiz maitasunarenberbakera (berbakeria) erabili gabe elkar maite zuten bi izaki horiek inarrosten dituensamurtasun eztandarekin (R. Barthes, El susurro del lenguaje).
|
|
|
Hortik XX. mendekoeuskal eleberrigintzaren arazo nagusia: nola idatzi euskaraz euskara bera euskalerrealitatearen zati gutxitu
|
bat
baizik ez denean?
|
|
|
«Ez al zuen bada, bera ere, neska mota berezi
|
batek
baizik erakarri, eta horibetidanik. Neska herabeak, nahiko ederrak, baina ez sobera sentsualak, alegiaberea baino sentsualitate gutxiagokoak, azal arroxa (haurtxoarenaren antzekoa) zutenak, bere inteligentzia eta jakitatea apreziatu ahal izateko bezain inteligenteakzirenak, baina ez bera baino gehiago zirenak...».
|
|
|
Herrialde azpigaratuen kanpo zorra etengabe handituz joan den arren, okerra litzateke egoera dramatiko hori truke tasa flotatzaileen errua dela esatea. Zor krisia ez da truke tasen ez-egonkortasunaren ondorioa, beraren definizioaren alde
|
bat
baizik. Beste hitzez esanda, zor krisiak truke tasen fluktuazioen bidez erakusten du bere burua.
|
|
|
B.Finkatzaileak deituriko konposatuen zeregina oso garrantzitsua da. Alkoholetan disolbaturiko substantzia aromatiko batzuk disoluzio batean daudenean, hegazkorrenak izango dira disoluziotik ihes egingo duten lehenak; beraz, perfumearen usaina ez da zerbait definitua izango, usain desberdinetako segida
|
bat
baizik. Arazo hori ekiditeko, disoluzioari finkatzaile bat gehitzen zaio, usain desberdin guztiak bateratzeko.
|
|
|
Horretarako, hobe da espazio bat beste leku batean prestatzea. Askotan, gau mahaitxoa da lo egin aurretik ikusten den azkena, eta egokiena da gau mahaitxoa ikustean ez transmititzea agobioa, irudi garbi
|
bat
baizik, erlaxazioa kutsatuko duena eta atsedena erraztuko duena.
|
|
|
Zerbait ikasiko nuke Madrilen. Hiri erakargarria da Madril; ez abokatu batentzat, mitologia irakurri eta biolina jotzen duen
|
batentzat
baizik. Egunen batean joango naiz.
|
|
|
Paraje hauetan iturri asko dago, nonahi... Nik ez dut uste iturri horretatik edan genuenik, horren berdina zen
|
batetik
baizik...
|
|
|
Baina, ustez hitz neurrikoa izan zuenean, beldurrez beterik ohartu zen egoera hura, zirraragarria izateaz gainera, guztiz absurdoa zela, eta, beraz, sinestezina; eta jabetu zen, era berean, larrialdi hartatik ez zuela libratuko izenlagun baten gorabeherak, plangintza burutsu ongi taxuturiko
|
batek
baizik, zeinak, gauzak zuzen joanez gero, emango baitzion egoera bideratzen hasteko aukera, edo, txarrenera jota, larrialdi neurriak hartzeko beta.
|
|
|
Hizkuntzaren egoera hobetua izan den barrutiren
|
bat
baizik ez dut aipatuko, ezin barkatuzko hutsuneak lagatzeko arriskuan banaiz ere. Argitaldarien lana, esaterako, Errepublika garaian baino joriagoa izan da:
|
|
|
Beranduxeago, ordea, ez zen urritasuna ibili nagusi, barau osoa baizik. Bospasei urtez lehenbizi, eta bi urtez gero3, ez genuen ez nik ez leku haietan zebilen beste inork film bakar
|
bat
baizik ikusi. Izenaz ez naiz oroitzen (badut haatik made in Spain zelako susmoa) eta hobe nuke agian sekula oroituko ez banintz.
|
|
|
Niri, egia esan, Popper atseginago zait Adorno baino. Hori ez da iritzi
|
bat
baizik, baina, bataren eta bestearen iritzien gainetik, badirudi badela gure artean, Mendebaleko mundu honek XVI XVII. mendeetan biribildu zuen lehen iraultzari buruz, halako nahas mahas korapilaturen bat: Galileo aurrekoa, ez da Orixe bakarra izan gurean.
|
|
|
Eta Orixe, onerako edo gaitzerako, euskalari trebea genuen eta idazle handia. Biak pertsona bakar baten barrunbean kokatzen badira, ez dago ez bakerik ez osasunik gizon asko eroetxera eraman dituen bide
|
batean
baizik: " gogo erdibiturik" bizi du horrelako ezbeharra soinean daramanak, aldizka euskalariaren ahoz mintzatuaz, aldizka idaz  leari emanaz hitza.
|
|
|
1 Azpeitia jaunak, Txile dela eta, Txekoslovakiako gertakariak oroitarazten dizkigu, elkarren pareko direlakoan edo. Badute, haatik, ezberdintasun nabarmenik, eta ez dut
|
bat
baizik aipatuko: Txile sutu duten tankeak ez ziren ez arrotzak ez atzerrikoak, ez dira inondik sartu Txilen.
|
|
|
mendiarte meharrez betea. Euskal herrixketako bideek, meharrak izanik, ez diote lekurik uzten gurdi bakar
|
bati
baizik; euskaldun baten burmuinetan ere, orobatsu, ezin daiteke ideia bakar bat baizik koka. Hirutara gerta daiteke hau.
|
|
|
mendiarte meharrez betea. Euskal herrixketako bideek, meharrak izanik, ez diote lekurik uzten gurdi bakar bati baizik; euskaldun baten burmuinetan ere, orobatsu, ezin daiteke ideia bakar
|
bat
baizik koka. Hirutara gerta daiteke hau.
|
|
|
Gizarteko auziek, gizakien arteko harreman korapilatuek, alde asko izaten dute: hemen, Etxahunen inguruan, ez dut
|
bat
baizik ikusten. Ez nau, egia esan, inork asebetetzen:
|
|
|
Bere obra gutxi zabaldu zela Euskal Herrian, eta atzerrian are gutxiago noski, badakigu: ez bide zuten ezagutu, hiztegigileen artean, ez Pouvreauk ez Larramendik; bai, ordea, Isasti lezoarrak eta Oihenartek ere bai; nahiz ez zuen bertso pare
|
bat
baizik aipatu, izendatzea ere merezi ez duten koplarien eredu antzera.
|
|
|
a) Ez da euskalki horretan, hiru pertsonarekiko adizkiei bagagozkie, hirutarik
|
bat
baizik gelditzen. Beste hirutarik biak, galduak izateaz gainera, ez du osatzeko biderik.
|
|
|
Beste askotan, aldiz, alderdi honi balio gehiegi emateko zaletasuna izan daiteke. Beti harritu izan nau" gure  hizkuntza indoeuroparrak" solasean maiz aipatzeko hizkuntzalarien joerak10, ez jatorriko gizarteaz dihardutelarik, axaleko diferentzia handiak gorabehera, guztien artekoa den oinarrizko ezaugarri multzo
|
batez
baizik (beste hizkuntzenak ez bezalakoak, kontrakoak ez badira: " gure hizkun  tza indoeuroparretan bederen gertatzen ez den bezala", e.a.). Nolanahi ere, iritzirik zuhurrenarentzat ere, euskararen historiak egiaztatzen duenez, elementu honek, kidetasuna ala bakartasun genetikoa, konparatistaren bide estuak gainezkatzen duen interesa du.
|
|
|
Ziurtzat jotzen da, adibidez, kazetaritza politikoak informazioa modu sektarioan bideratzen badu molde beretsuko jarrera eta portaera sektarioak sorrarazten dituela gizartean zuzenean. Halaz ere, estereotipo
|
bat
baizik ez da pertzepzio hau, oso hedatua badago ere, eta xinpleegia gertatzen da hedabideak gatazkan eta, oro har, bizitza politikoan joka  tzen ari diren papera ulertzerakoan 1.
|
|
|
Niklas Luhman soziologi funtzionalistaren arabera (1990), inguratzen gaituen munduaren konplexutasun gai gutxi ba  tzuetara murrizten duen mekanismo psikosozial
|
bat
baizik ez da iritzi publikoa, eta iritzi publiko horrek ez ditu zainak afera publikoen gaineko eztabaida arrazional sozializatuan errotzen, baizik eta haien gaineko arreta publikoa moldatzea eta zehaztea helburu duen komunikazio politikoan sortzen dira. Luhmanen arabera, komunikazio publiko horren jatorrian sistema politikoa bera dagoen arren (izan ere, guztiz funtzionala da sistema politikorako gaien" murrizte" hori, herritarren interesak biltzeaz gainera, haien arreta ere biltzen baitu), tresna pribilejiatuak dira hedabideak publizitaterako duten gaitasunagatik.
|