|
2001
|
|
|
Vasco Navarro trenbidearen historia jaiotza luze eta zailaren eta
|
bat
bateko heriotz saihestezinaren historia da. Duela 120 urte inguru planifikatu eta martxan jarri zenetik ez zen 1948 urtera arte guztiz bukatutzat jo.
|
|
|
Baina, gainera, ohikoak dira hipertentsio arteriala eta kardiopatia iskemikoa jasaten dutenen artean eta oso handia da arritmia gaiztoagatiko
|
bat
bateko heriotza arriskua.
|
|
|
SAOSarekin batera beste sintoma eta arrisku batzuk daude: obesitatea, hipertentsio arteriala, arritmiak, trafiko edo laneko istripua izateko arriskua, galera intelektuala,
|
bat
bateko heriotza arriskua eta istripu zerebrobaskularra izatekoa.
|
|
2002
|
|
|
Ipar Amerikako ikertzaileen arabera, ahoz behera lo egiteak areagotu egiten du haurren
|
bat
bateko heriotzaren arriskua
|
|
|
Orain arte, Estatu Batuetako ikertzaileek egindako ikerketarik zabalena da, haurren
|
bat
bateko heriotzaren sindromearen arriskuari buruzkoa. Lan honen ondorioek, Osasunaren Institutu Nazionalek finantzatuta eta Pediatrics aldizkariaren azken alean argitaratuta, ez dute zalantzarik:
|
|
|
Antzeko programak egin ziren Australian eta Zeelanda Berrian, antzeko emaitzekin. Laurogeita hamarreko hamarkadaren amaieran, beste ikerketa zientifiko batzuk argitaratu ziren,
|
bat
bateko heriotza kasuekin lotutako arrisku faktoreak detektatzeko. Horietako bat Bristoleko Haurren Osasun Institutuko Peter Flemingek koordinatu zuen.
|
|
|
Horietako bat Bristoleko Haurren Osasun Institutuko Peter Flemingek koordinatu zuen. Ikertzaileek
|
bat
bateko heriotzaren diagnostikoa zuten haurren (gehienetan gurasoen) ardurapean zegoen pertsonari inkestak egin zizkioten, eta erregistratutako kasu bakoitzeko lau kontrol aukeratzen ziren. Azkenik, 195 kasuren eta 780 kontrol parekaturen lagin baten gainean egin ziren analisiak.
|
|
|
Bestelako arrisku faktoreak Kontrako eragina izan zuen beste jokabide bat ohea gurasoekin partekatzeko ohitura izan zen, batez ere amak erretzen zuenean; hala, heriotza arriskua 9,25 aldiz handiagoa zen bi faktoreak konbinatzen zirenean. Espainian ere hainbat ikerketa egin dira haurren
|
bat
bateko heriotzaren eta ahoz behera lo egitearen arteko erlazioa aztertzeko. Garrantzitsuenetariko bat Iruñeko Bideko Ama Birjina Ospitaleko Pediatria Zerbitzuko espezialistek egindakoa izan zen, Olivera Olmedo doktoreak zuzenduta, eta «Anales españoles de pediatría»n argitaratua.
|
|
|
Federazioak ziurtatu duenez, laser bidezko kirurgiari esker, diabetesak eragindako begietako gaixotasun gehienak trata daitezke. Azukre gehiegi Diabeteak odolean azukre gehiegi izatea du ezaugarri, eta horrek ere handitu egiten du infartua izateko arriskua, apoplexia krisia, garuneko hodietako istripua,
|
bat
bateko heriotza, anputazioak eta giltzurrun arazoak. Glizemia mantentzeak, odoleko azukreak, normaletik ahalik eta hurbileneko tasan egoteak eta arteria tentsioa kontrolatzeak, bizimodu osasuntsu batekin batera, gaixotasunaren arriskuak %76 arte murriztea eragin dezakete, FIDaren arabera.
|
|
|
Baina Emmanuel ezagutu baino bizpahiru aste lehenago, aitaren
|
bat
bateko heriotzaren berria jaso zuen Sarak, eta haraino egin zion jauzi gogoak beroni. Eta handik ekin zion elkarrizketari, Karmeleri esaten ziola:
|
|
2003
|
|
|
Tabakismo pasiboaren ondorioak are kaltegarriagoak dira bizitzako lehen urteetan, adin txikiko haurrak kearen eraginpean baitaude, eta, beraz, “eragina askoz handiagoa da zero eta bi urte bitartean bi eta bost urte bitartean baino”, ohartarazi du Ayestak. Alde horretatik, uste da hori dela bularreko haurraren
|
bat
bateko heriotzaren sindromearen arrazoi nagusietako bat, eta ehuneko 50 handitzen du haurtxoen arriskua. Gainera, haurrengan otitis ertainak eta kronikoak, arnasketa prozesuak eta asma krisiak eragin ditzake, eta horrek, aldi berean, eskola absentismoa gehitzea bezalako arazoak sortzen ditu.
|
|
|
Ohartu zirenak, pasadizoan aplikatu ziren lekukoak, korroa osatuz joan omen ziren banaka banaka hilaren eta hiltzailearen bueltan, bietako inork ihes egin ez zezan edo, inolako zalapartarik gabe hala ere,
|
bat
bateko heriotzak hirietan izan ohi duen erantzun geldoarekin eta, norbaitek abisu emanik, ertzainak iritsi zirenean ere begira geratu omen ziren, hilzorian zegoenak ala hiltzaileak, premia larriena zeinek ote zuen pentsatuz.
|
|
|
Gizarte tradizionalak deitzen ditugun horietan kasualitateak edo zoriak ez du lekurik. Zerbait ezohikoa edo arraroa gertatzen bada, aurreikus ezin zitekeen zer edo zer?
|
bat
bateko heriotzen bat, osasuntsu zetorren umearen ezusteko gaixotasuna, abereen galtzea, edo halakoren bat?, ezin azal daiteke hori zori kontua dela esanez. Gauzen bilakaera normaletik at geratzen den gertakari orok bere azalpena behar du, esanahi sare trinkoan kokatu behar da nola edo hala, zentzugabeko zulorik utzi gabe.
|
|
|
–uholde,
|
bat
bateko heriotza edo gerra batek?, gertakarien segida arrunta hausten duen ezustekoak, badu horrela bere logika, Elizako buruak baino ez badira izango ere garbi ulertzeko gai. Guri dagokigu, beraz, Jainkoa horrela haserretu duen gaizkiaren hazia gure baitan bilatzea, damutzea, aitortzea eta gure ohitura gaiztoa aldatzea.
|
|
|
Casus pro sermone:
|
bat
bateko heriotzak eta abar
|
|
|
Helburu horretarako aproposak diren gertakariak sarriago izaten dira zoritxarrekoak, zorionekoak baino. Usuena, zalantzarik gabe, eta mendeetan zehar berak bakarrik kategoria bat osatu duena,
|
bat
bateko heriotzarena da. Garai hartako misiolari handien biografoek kontatzen dutenez, nahiko sarritan gertatzen zen misio garaian norbait bat batean edo ezustean hiltzea; hau da, garrantzitsuena:
|
|
|
Aitortza osoa egun bakar bat gehiago ere ez atzeratzearen argudioa indartzeko,
|
bat
bateko heriotzaren arriskua aipatu ohi da. Sermoitegiak gisa horretako exemplaz josiak daude, gehienak Señeri, Dutari, Calatayud edo beste batzuen katixima bilduma handietatik atera eta egokituak.
|
|
|
XV. mendetik aurrera Ars moriendi edo Heriotzarako Prestaerak ugalduz joan ziren, XVII. mendean gailurra jo zuten arte; era berean zabaldu ziren hilzorian, oinazean, edota heriotzara zigortuak zeudenen kofradiak. Pastoral katoliko guztian agoniaren garrantzia azpimarratzen da, eta ondo ezberdintzen dira bekatariaren heriotza gogorra eta kristau onaren herio bare eta eredugarria; eta baita gaztigatu ere, nola ez,
|
bat
bateko heriotzaren arriskua. San Inazioren Gogo jardunak ere berebiziko pisua izan zuten Erreforma katolikoarekin batera nagusitu zen makabroaren berrindartzean.
|
|
2004
|
|
|
Pavíako Unibertsitateko taldeak bere lanean azaldu duenez, ebakuntza aurreko bihotz arazoak bortizki erori ziren kirurgia egin eta ia zortzi urtera. Denbora hori gaindituta,% 46 sintomarik gabe zegoen, baina% 31k behin edo gehiagotan galdu zuen konortea, 16k geldialdia izan zuen eta% 7k
|
bat
bateko heriotza. Beste aukera bat Autoreek azpimarratu dute pazienteentzako beste aukera bat dela, baina ez dituela inoiz aurrekoak ordezkatu behar.
|
|
|
NBEren Haurrentzako Fondoak (Unicef), Osasun eta Kontsumo Ministerioak, Espainiako Pediatria Elkarteak (AEP) eta Espainiako Ginekologia eta Obstetrizia Elkarteak (SEGO) babestua, liburuak elikatze metodo hau prekarizatzen du, haurtxoari elikadura alergiak, gaixotasun kardiobaskularrak eta kolerositisaren moduko hantura kronikoa ematen baitizkio. Era berean, bularra emateak erdiko otitisaren,
|
bat
bateko heriotzaren sindromearen eta beherako birikoaren aurka babesten du. Edoskitze naturalak ere onurak ekartzen dizkio amari.
|
|
|
Hipertrofia da Mediterraneoko helduen
|
bat
bateko heriotzaren kausarik ohikoena, Espainiako ikerketa aitzindari baten arabera.
|
|
|
Bihotzaren hipertrofia normalena baino handiagoa izatea eta ez gaixotasun koronarioa, arterien oklusioak eragindakoa, da bihotz jatorriko
|
bat
bateko heriotzaren kausarik ohikoena eremu mediterraneoko helduen artean. Hala erakusten du Espainiako ikerketa aitzindari batek, Kataluniako Auzitegiko Medikuntzaren Institutuko (IMLC) eta Bartzelonako Sant Pau Ospitaleko ikertzaileek egina.
|
|
|
Hala erakusten du Espainiako ikerketa aitzindari batek, Kataluniako Auzitegiko Medikuntzaren Institutuko (IMLC) eta Bartzelonako Sant Pau Ospitaleko ikertzaileek egina. Katalunian, Andaluzian eta Murtzian
|
bat
bateko heriotza kasuak aztertzen dituen lanaren atariko emaitzek erakusten dutenez, “Mediterraneo inguruan gertatzen diren bat bateko heriotza asko ez dira infartuek eragiten, bihotzaren hipertrofiak baizik”, dio Antoni Bayés de Luna kardiologoak. Gaixotasun koronarioak, batzuetan miokardioko infartuak eragiten dituenak, “bihotz jatorria duten helduetan, gehienak, bat bateko heriotza kasuen erdiak baino ez ditu eragiten” gehitu du.
|
|
|
Hala erakusten du Espainiako ikerketa aitzindari batek, Kataluniako Auzitegiko Medikuntzaren Institutuko (IMLC) eta Bartzelonako Sant Pau Ospitaleko ikertzaileek egina. Katalunian, Andaluzian eta Murtzian bat bateko heriotza kasuak aztertzen dituen lanaren atariko emaitzek erakusten dutenez, “Mediterraneo inguruan gertatzen diren
|
bat
bateko heriotza asko ez dira infartuek eragiten, bihotzaren hipertrofiak baizik”, dio Antoni Bayés de Luna kardiologoak. Gaixotasun koronarioak, batzuetan miokardioko infartuak eragiten dituenak, “bihotz jatorria duten helduetan, gehienak, bat bateko heriotza kasuen erdiak baino ez ditu eragiten” gehitu du.
|
|
|
Katalunian, Andaluzian eta Murtzian bat bateko heriotza kasuak aztertzen dituen lanaren atariko emaitzek erakusten dutenez, “Mediterraneo inguruan gertatzen diren bat bateko heriotza asko ez dira infartuek eragiten, bihotzaren hipertrofiak baizik”, dio Antoni Bayés de Luna kardiologoak. Gaixotasun koronarioak, batzuetan miokardioko infartuak eragiten dituenak, “bihotz jatorria duten helduetan, gehienak,
|
bat
bateko heriotza kasuen erdiak baino ez ditu eragiten” gehitu du. Teoria hori ez dator bat AEBetako biztanleekin egindako lanen ondorioekin. eta Europako iparraldetik, bihotz jatorriko bat bateko heriotzaren kausei buruz.
|
|
|
Gaixotasun koronarioak, batzuetan miokardioko infartuak eragiten dituenak, “bihotz jatorria duten helduetan, gehienak, bat bateko heriotza kasuen erdiak baino ez ditu eragiten” gehitu du. Teoria hori ez dator bat AEBetako biztanleekin egindako lanen ondorioekin. eta Europako iparraldetik, bihotz jatorriko
|
bat
bateko heriotzaren kausei buruz. Azterketa horien arabera, heriotza horien %90 gaixotasun koronarioek eragiten zituzten.
|
|
|
Azterketa horien arabera, heriotza horien %90 gaixotasun koronarioek eragiten zituzten. Bayés de Lunak dioenez, bihotzaren hipertrofia kasuak agertzea “neurri batean hipertentsioarekin” lotuta dago, eta, beraz, kasu gehiagorekin azterketa zabaltzeko zain, “uste dugu faktore hori
|
bat
bateko heriotza azaltzeko uste genuena baino garrantzitsuagoa dela”. Egoera horren aurrean, kardiologoak presio arterial altuaren aurka borrokatu nahi du, biztanleen osasun hezkuntza bultzatuz.
|
|
|
Egoera horren aurrean, kardiologoak presio arterial altuaren aurka borrokatu nahi du, biztanleen osasun hezkuntza bultzatuz. Gehienbat gizonak Kataluniako azterketan
|
bat
bateko heriotza izan duten biktimen profila, batez ere, gizonezkoak dira, erretzaileak, aurretik gaixotasun koronariorik izan ez dutenak eta “hipertentsio handia dutenak”, dio Bayések, baina “biktima guztiek ez zekiten aldaketa hori jasaten zutela”. Herrialde baino gaixotasun koronario gutxiago dute Espainian, eta horren arrazoia da “kultura mediterranearra, dieta orekatuan, siestan eta ohitura osasungarrietan oinarritua, hala nola ariketa fisikoan eta tabako ohitura txikiagoan”, azaldu du Bayések.
|
|
|
Herrialde baino gaixotasun koronario gutxiago dute Espainian, eta horren arrazoia da “kultura mediterranearra, dieta orekatuan, siestan eta ohitura osasungarrietan oinarritua, hala nola ariketa fisikoan eta tabako ohitura txikiagoan”, azaldu du Bayések. Azterketan aztertutako
|
bat
bateko heriotza gehienak (400 kasu aztertu ondoren behin betiko emaitzak izatea espero da) 8:00etatik 16:00etara gertatu ziren, eta kasuen %42 biktimaren etxean bertan erregistratu ziren. Arrisku kardiobaskularreko faktore klasikoei dagokienez, biktimen %40 hipertentsiodunak ziren, %16 diabetikoak eta %30 kolesterol altukoak.
|
|
|
Kataluniako Auzitegiko Medikuntzaren Institutuak, Bartzelonako Sant Pau Ospitaleak eta Toxikologiako Institutu Nazionalak, Murtziako, Andaluziako eta Nafarroako auzitegiko medikuntza zentroekin batera, bihotzaren hipertrofiak, hau da, organo hori ohi baino handiagoa izateak, bihotz jatorriko herrialde helduetan
|
bat
bateko heriotza eragiten du. Duela hiru urte hasi zen ikerketa, eta hauxe erakusten du:
|
|
|
Duela hiru urte hasi zen ikerketa, eta hauxe erakusten du: “Estatu Batuetan eta Europako iparraldeko herrialdeetan, bihotz jatorriko
|
bat
bateko heriotzen %80 edo %90 kardiopatia iskemikoekin edo arteria koronarioetako gaixotasunekin lotuta daude, miokardioko infartuak edo bularreko anginak eragiten baitituzte”. Mediterraneoko herrialdeetan, berriz, infartu gutxien izaten dira, eta ezkerreko bentrikuluaren hipertrofia da odola ponpatzen duena, funtsezko faktorea.
|
|
|
Izan ere, ikerkuntzan aztertutako biktimak, gehienak, gizonak, erretzaileak dira, hipertentsio handia dute, aurreko historial klinikorik gabe, eta etxean hil ziren atseden hartzen ari zirela. Horregatik, adituek arteria presioa maiz kontrolatzea proposatzen dute, hipertentsioa bihotzaren hipertrofia eta, beraz,
|
bat
bateko heriotza eragiten dituen faktore bat baita. Azterketa behin behinekoa da 400 kasu aztertu arte, eta agerian utzi du biztanleria arteria presio altua kontrolatzeaz arduratu behar dela.
|
|
2005
|
|
|
Taula horietan eta egun baliatzen diren beste batzuetan ere hamar urteko epean gaitz kardiobaskular larririk (infartua, bularreko angina,
|
bat
bateko heriotza, ezbehar garun baskularra, etc.) garatzeko aukera kalkulaturik agertzen da.
|
|
|
Medikuek haurrak ahoz gora etzatea gomendatzen dute,
|
bat
bateko heriotza saihesteko
|
|
|
Zortzi hilabeteko alabaren igandean futbolari bat hil zen, arrazoi ezezagunen ondorioz, eta, ondorioz, bularreko haurraren
|
bat
bateko heriotza piztu da berriro. Jaioberrien gurasoak gehien kezkatzen dituen konplikazioetako bat da.
|
|
|
Duela hamarkada bat baino gehixeago, medikuek gomendatzen dute urtebete baino gutxiagoko haurrak ahoz gora joatea, umea bat batean eta azalpenik gabe hil ez dadin. “Ez dakigu zergatik gertatzen den, baina arriskua erdira murrizten da”, azaldu du Maite Labayru espezialistak, Espainiako Pediatria Elkarteko
|
Bat
bateko Heriotzaren Lan Taldeko idazkariak eta Espainian teoria hori defendatzen lehenengoetako batek. Estatistika hutsak eta bularreko haurraren bat bateko heriotza tasa handia duten Herbehereak, Australia eta Zeelanda Berria bezalako herrialdeen esperientziak erakusten dutenez, haurtxoaren atseden egoera aldatzen bada, kasu bat izango da jaiotako 1.000 haurreko, 80ko hamarkadako kopuruaren erdia.
|
|
|
“Ez dakigu zergatik gertatzen den, baina arriskua erdira murrizten da”, azaldu du Maite Labayru espezialistak, Espainiako Pediatria Elkarteko Bat bateko Heriotzaren Lan Taldeko idazkariak eta Espainian teoria hori defendatzen lehenengoetako batek. Estatistika hutsak eta bularreko haurraren
|
bat
bateko heriotza tasa handia duten Herbehereak, Australia eta Zeelanda Berria bezalako herrialdeen esperientziak erakusten dutenez, haurtxoaren atseden egoera aldatzen bada, kasu bat izango da jaiotako 1.000 haurreko, 80ko hamarkadako kopuruaren erdia. Gerora egindako lanen arabera, hiltzeko arriskua hiruzpalau aldiz biderkatzen da jarrera bat edo bestea hartzeagatik.
|
|
|
Haurrak bihotz, digestio edo arnas arazoren bat duenean, ez badu komeni, espezialistak haurra sehaskan beste jarrera batean jartzeko aukera aztertuko du. Ohikoena da bularreko haurraren
|
bat
bateko heriotza bi eta lau hilabete bitartean gertatzea. Arriskua nabarmen jaisten da seigarren hilabetetik aurrera, haurraren nerbio sistema zentrala eta arnas sistema heltzen hasten direnean.
|
|
2006
|
|
|
Mekanismo horien aktibazio mailaren arabera, beheko gorputz adarretan tronboak edo koaguluak sortzeko arriskua handiagoa litzateke, eta, horren ondorioz, biriketako tronboenbolismo masiboa izateko arriskua ere handiagoa litzateke. Hori da, hain zuzen ere, turista klasearen sindromearen muturreko kasuetan
|
bat
bateko heriotzaren azken arrazoia. Biriketako tronboenbolismoa eragiten duten arrazoiak 1951 urtetik daude deskribatuta, baina 1998 urtera arte ez zen sortu klase turistikoaren sindromea, iraupen luzeko hegaldi batean organismoan mugiezintasunak eragiten dituen ondorioez hitz egiteko.
|
|
|
Txikia bada, oharkabean pasa daiteke, edo bularreko mina eta arnasa hartzeko zailtasuna izan ditzake. Handiagoa bada, enbolismo masiboa eragin dezake, hau da, biriketan zainak buxatzea, eta horrek
|
bat
bateko heriotza eragin dezake. Mugiezintasuna ez da arrazoi bakarra Bidaia luzeen mugiezintasun luzea da zainetako tronbosiaren arrazoi nagusia, baina ez da bakarra.
|
|
|
Zentroko iturriek adierazi zutenez, teknika horrek “garrantzi handia du miokardioko infartua izateko arrisku handia duten pertsonak oso gertu detektatzeko”. José Calabuig eta Joaquín Barba klinika honetako adituek azaldu zutenez, bereizmen handiko teknika horri esker, arteria koronarioen hormen egoera ebalua daiteke, eta, hala, “arrisku handiko” edo “ahuleko” plakak hauteman daitezke; plaka horiek haustearen ondorioz, infartua, bularreko angina edo
|
bat
bateko heriotza eragingo lukete. Metodo berri hori ezarri zen bi hilabeteetan, hirurogei azterketa baino gehiago egin dira arteria koronarioekin, eta “orain arte ezezagunak ziren irudi berriak” eman dituzte, nabarmendu zuen Calabuigek.
|
|
|
Bihotz erreskateko zutabeei esker, kolapso baten biktima suspertu egin daiteke, eta bihotzeko muskuluak porrot egin duelako
|
bat
bateko heriotza saihestu.
|
|
|
Bihotzeko muskuluak zerbaitegatik kolapsatzen direnean, bihotzeko
|
bat
bateko heriotza izateko arriskua da errealitate bihurtzeko probabilitate handiena. Lehen sintomak agertu ondoren, normalean aurreko orduan, ezinbestekoa da larrialdietako zerbitzu medikoetara joatea.
|
|
|
Horietan, desfibriladorea da elementu nagusia. Espainiako Kardiologia Elkartearen arabera, Estatu Batuetan eta Erresuma Batuan,
|
bat
bateko heriotza aurreikus zitekeena baino gehiago zen kasuen% 25 berreskuratzea lortu du. Ehuneko handi hori lortzeko, adituek diotenez, nahikoa da gailua bihotz istripu bat izan eta hurrengo bost minutuetan aktibatzea.
|
|
|
Hala, funtsezko muskulu horren eroapen elektrikoa aldatu egiten da; ustekabeko akats bat da, eta organismora odola eraginkortasunez ponpatzea eragozten dio. Gainera, 20.000 espainiarren bizitza urtero mozten duen bihotz
|
bat
bateko heriotzaren arrazoi nagusia da Justo Menéndez, Madrilgo Kardiobabes Institutuko zuzendari medikoa. Zerbitzu integrala Pertsona batek bat batean pultsua galtzen duenean edo kontzientziarik gabe erortzen denean, egoera hori berriro gerta daiteke sintomak hasi eta hurrengo hiru eta bederatzi minutuen artean deskarga elektrikoa eginez.
|
|
|
Mayo Klinikako kardiologoek, AEBn, 1979tik 2002ra, klimak miokardioko infartuarekin eta
|
bat
bateko heriotzarekin duen lotura aztertu zuten. Olmsted konderriko (Minnesota) populazio lagin baten gainean egin zuten, eta premisa bat bete zuten:
|
|
|
Eta pazienteak bizi kalitate txarra duenean eta botiken albo ondorioek bere osasuna arriskuan jartzen dutenean, aukera kirurgikoa hartzen da kontuan. Kontuan hartu behar da gaizki kontrolatutako epilepsia duten pazienteek, oro har, biztanleriak baino
|
bat
bateko heriotza arrisku handiagoa dutela. Hiru sindrome epileptiko daude, eta horiek aukeratzeko tratamendu neurokirurgikoa dute.
|
|
|
Gaitz erdi, ez zen bidez bide erromes ibili. Pedroren
|
bat
bateko heriotzak itzulipurdikatu zion patua. Aitak zapata batzuk eramatera igorria zuen ferratzaile baten lantegira, noiz eta ere, zaldi baten ostikoak kopeta kopetan haztatu baitzuen.
|
|
2007
|
|
|
|
Bat
bateko heriotza
|
|
|
|
Bat
bateko heriotzen %85en kausa bihotzean datza, miokardio infartu akutua, gehienetan.
|
|
|
Ekipamendu mediko horrek,
|
bat
bateko heriotza nozitzeko aurreneko seinalea bat bateko heriotza bera izan dezaketen pertsonen bizitza salbatzeko balioko du, agian.
|
|
|
Ekipamendu mediko horrek, bat bateko heriotza nozitzeko aurreneko seinalea
|
bat
bateko heriotza bera izan dezaketen pertsonen bizitza salbatzeko balioko du, agian.
|
|
|
Helduaren
|
bat
bateko heriotza ustekabean agertzen da, gaixotasun baten (era berean, ustekabeko) eboluzioaren ondorioz edo bestelako kausengatik.
|
|
|
Adituen arabera,
|
bat
bateko heriotzen %85en kausa bihotzean datza.
|
|
|
|
Bat
bateko heriotzaren agerpena deigarria eta nabarmena da: pazienteak konortea galdu eta zerraldo erortzen da.
|
|
|
Helduaren
|
bat
bateko heriotza edonori etor dakioke, noiznahi eta nonahi.
|
|
|
Estatu Batuetan, honelako neurriak hartzean aitzindari izan den herrialdeetako bat'
|
bat
bateko heriotzaren intzidentzia Espainiakoa baino handiagoa da: kasu bat mila biztanlekoa da, hots, bost heriotza 10.000 laguneko.
|
|
|
Kirolariaren
|
bat
bateko heriotza
|
|
|
Espainian
|
bat
bateko heriotzak urtero 15 20 kirolari hiltzen ditu, Kirolarien Bat bateko Heriotzaren Erregistro Nazionalaren arabera; erakunde hori kudeatzen dute Kirolaren Goi Kontseiluak, Espainiako Kardiologia Elkarteko Kirol eta Ariketa Fisikoaren Kardiologiako Lantaldeak eta Kirol Medikuntzaren Espainiako Federazioak.
|
|
|
Espainian bat bateko heriotzak urtero 15 20 kirolari hiltzen ditu, Kirolarien
|
Bat
bateko Heriotzaren Erregistro Nazionalaren arabera; erakunde hori kudeatzen dute Kirolaren Goi Kontseiluak, Espainiako Kardiologia Elkarteko Kirol eta Ariketa Fisikoaren Kardiologiako Lantaldeak eta Kirol Medikuntzaren Espainiako Federazioak.
|
|
|
Kirolak berak bakarrik ez du eragiten
|
bat
bateko heriotza.
|
|
|
Musika komertziala jartzen duten diala hautatu du, emakumea burutik kendu nahi du lehenbailehen. Ez du pentsatu nahi emakumeak, esaterako,
|
bat
bateko heriotza izan nahi zuela erantzun izan balio (nahiko erantzun ohikoa, bestalde) zer pasako ote zatekeen. Edo ustekabekoa esan balio; edo ezer ez balio esan.
|
|
|
Alde horretatik, Berdimujammédov ek berriki adierazi zuen Interneteko nazioarteko zerbitzua eta komunikazioaren teknologia berriak Turkmin eko herritar guztientzat eskuragarri egon behar zutela. Berdimujammédovek abenduaren amaieran hartu zuen kargua, Saparmurat Niyázov diktadore turkumenoaren
|
bat
bateko heriotzaren ondoren. Saparmurat Niyázov diktadoreak irmo zuzendu zituen 21 urtez herrialde horretako destinoak, eta errepresio politika aplikatu zuen erregimenaren aurkako edozein disidentziaren aurka.
|
|
|
Kardiopatia chagasikoaren adierazpenak beste kardiopatien antzekoak izan daitezke. Sintoma ohikoenak palpitazioak, arnasa hartzeko zailtasuna, sinkopea eta bularreko mina dira, eta, batzuetan,
|
bat
bateko heriotza. Parasitoak infektatutako gaixo batek bihotzeko afektaziorik izan ez dezan, beste edozein gaixotasunetan bezala, diagnostikoaren oinarriak historia kliniko ona eta azterketa fisiko osoa, elektrokardiograma, toraxeko erradiografia eta ekokardiograma izango dira.
|
|
|
Eritasunaren fase kronikoan, helduen sendatze tasa %8 eta %25 bitartekoa da, eta ez dago adostasunik nazioartean eritasunaren fase hori tratatzeko. Kardiopatia chagasikoaren ezaugarri bereizgarriek, gure ingurunean duen ezagutza urriak eta arritmien eta
|
bat
bateko heriotzaren maiztasun handiak, gaixotasun horren lehen agerpen potentzial gisa, lehentasuna ematen diote paziente horiei arreta emateko protokolo diagnostiko eta terapeutikoak prestatzeari eta zabaltzeari, patologia hori hautematen eta erabiltzen parte hartzen duten osasun profesionalek hobeto ezagut dezaten.
|
|
|
Unitate honetan, kontrol zorrotz eta konstante baten pean, modu egokian elikatzen dira. Neurri horien arrazoia da, literatura medikoan, haurdunaldian amak drogak kontsumitzeagatik abstinentzia sindromea duten jaioberrien
|
bat
bateko heriotza kasuak ere deskribatu direla.
|
|
|
|
Bat
bateko heriotza kirolarietan
|
|
|
Espainian, 15 kirolari hiltzen dira urtero, arazo kardiobaskularrekin lotutako
|
bat
bateko heriotzagatik
|
|
|
Itxuraz osasuntsua den pertsona gazte baten
|
bat
bateko heriotzak eragin handia du gizartean eta familian, batez ere kirola egiten denean. Antonio Puerta Sevillako jokalariaren heriotzak berriro ireki du horrelako heriotzei buruzko eztabaida.
|
|
|
Kirol bat egin aurretik pertsona batek egin behar dituen azterketa medikoak zein diren planteatzen du. Duela gutxi argitaratutako azterlan baten arabera, bihotz arazo ezkutuak atzematen dituen berrikuspen programa batek atleten
|
bat
bateko heriotza murriztu dezake.
|
|
|
|
Bat
bateko heriotza ugari izaten dira jokalekuan. Estatistika gehienetan, futbola da era horretako heriotza gehien izaten dituen kiroletako bat.
|
|
|
Oraindik bide luzea dago egiteko. Oro har,
|
bat
bateko heriotzaren eragina txikia da kirol jardueran, eta herrialdearen eta egindako kirolaren arabera aldatzen da (0,26 kasu inguru urtean 100.000 biztanleko). Amerikako high schools etako lehiaketa kirolarietan, urtean 200.000 kasu inguru izaten direla kalkulatzen da; maratoi lasterkarietan, berriz, intzidentzia 1/ 50.000 da, eta joggers etan, berriz, 1/ 15.000 Espainian 12 milioi pertsonak baino gehiagok egiten dute kirola, 6 milioi kirolari federatu baino gehiagorekin.
|
|
|
Amerikako high schools etako lehiaketa kirolarietan, urtean 200.000 kasu inguru izaten direla kalkulatzen da; maratoi lasterkarietan, berriz, intzidentzia 1/ 50.000 da, eta joggers etan, berriz, 1/ 15.000 Espainian 12 milioi pertsonak baino gehiagok egiten dute kirola, 6 milioi kirolari federatu baino gehiagorekin. Ez dago datu erabakigarririk gure herrialdeko kirolari lotutako
|
bat
bateko heriotza kasuei buruz. Kirol Mutualitate Orokorraren datuen arabera, 1994 eta 1997 bitartean 191 heriotza gertatu ziren, gehienak traumatikoak eta 21 baino ez bihotzekoak (%10, 9).
|
|
|
Kirol Mutualitate Orokorraren datuen arabera, 1994 eta 1997 bitartean 191 heriotza gertatu ziren, gehienak traumatikoak eta 21 baino ez bihotzekoak (%10, 9). Gaur egun, Espainiako Kirol Medikuntzaren Federazioa Istripuzko eta
|
Bat
bateko Heriotzaren Erregistro Nazionala ari da diseinatzen Kirolarian (MASD). Erregistro horrek, zalantzarik gabe, aparteko balioa izango du prozesu horrek gure inguruko kirolarien artean duen eragina eta benetako kausak ezagutzeko.
|
|
|
Erregistro horrek, zalantzarik gabe, aparteko balioa izango du prozesu horrek gure inguruko kirolarien artean duen eragina eta benetako kausak ezagutzeko. Kirolarien artean
|
bat
bateko heriotza eragiten duten kausen artean, patologia kardiobaskularra da ohikoena, baita kirolari lotuta ez dagoen bat bateko heriotza ere. Adinez nagusi diren kirolarietan eritasun ateromatoso koronarioa da nagusi; gazteenetan, berriz, sortzetiko kardiopatiak dira nagusi.
|
|
|
Erregistro horrek, zalantzarik gabe, aparteko balioa izango du prozesu horrek gure inguruko kirolarien artean duen eragina eta benetako kausak ezagutzeko. Kirolarien artean bat bateko heriotza eragiten duten kausen artean, patologia kardiobaskularra da ohikoena, baita kirolari lotuta ez dagoen
|
bat
bateko heriotza ere. Adinez nagusi diren kirolarietan eritasun ateromatoso koronarioa da nagusi; gazteenetan, berriz, sortzetiko kardiopatiak dira nagusi.
|
|
|
Adinez nagusi diren kirolarietan eritasun ateromatoso koronarioa da nagusi; gazteenetan, berriz, sortzetiko kardiopatiak dira nagusi. Kirolarekin lotutako
|
bat
bateko heriotzako zenbait serie argitaratu dira. Serie horiek desberdinak dira aztertutako populazioari eta azterketa metodoari dagokienez.
|
|
|
Interesgarrienetako bat da Espainian 1995etik 2001era gertatutako kasuak aztertzen dituen serie espainiarra. Azterketan 11 eta 65 urte bitarteko 61
|
bat
bateko heriotza jaso ziren, horietatik 59 gizonezkoak eta 2 emakumezkoak. Kirolarien artean bat bateko heriotzaren kausarik ohikoena patologia kardiobaskularra da, kirolarekin loturarik ez duen bat bateko heriotza bezala.
|
|
|
Azterketan 11 eta 65 urte bitarteko 61 bat bateko heriotza jaso ziren, horietatik 59 gizonezkoak eta 2 emakumezkoak. Kirolarien artean
|
bat
bateko heriotzaren kausarik ohikoena patologia kardiobaskularra da, kirolarekin loturarik ez duen bat bateko heriotza bezala. Gehien inplikatutako kirolak txirrindularitza (21), futbola (13) eta gimnasia (5) izan ziren.
|
|
|
Azterketan 11 eta 65 urte bitarteko 61 bat bateko heriotza jaso ziren, horietatik 59 gizonezkoak eta 2 emakumezkoak. Kirolarien artean bat bateko heriotzaren kausarik ohikoena patologia kardiobaskularra da, kirolarekin loturarik ez duen
|
bat
bateko heriotza bezala. Gehien inplikatutako kirolak txirrindularitza (21), futbola (13) eta gimnasia (5) izan ziren.
|
|
|
16 kasutan aurrekari patologikoak zeuden eta hirutan heriotza eragin zuen gaixotasuna diagnostikatu zen. Datu horiek erakusten dutenez, 30 urtetik beherako kirolarien
|
bat
bateko heriotzaren arrazoi nagusiak miokardiopatia arritmogenikoa eta ezkerreko bentrikuluaren hipertrofia larria dira, baina %30 ezin dira azaldu. Txirrindularitza eta futbola, arrisku handiagoa Bat bateko heriotzaren estatistika beltzaren gailurrean futbola eta txirrindularitza daude.
|
|
|
Datu horiek erakusten dutenez, 30 urtetik beherako kirolarien bat bateko heriotzaren arrazoi nagusiak miokardiopatia arritmogenikoa eta ezkerreko bentrikuluaren hipertrofia larria dira, baina %30 ezin dira azaldu. Txirrindularitza eta futbola, arrisku handiagoa
|
Bat
bateko heriotzaren estatistika beltzaren gailurrean futbola eta txirrindularitza daude. Litekeena da kasu gehienak kirolik praktikatuenetako batzuk direlako izatea, baina kontuan izan behar da, batez ere, txirrindularitzak esfortzu maila handia eskatzen duela eta baimenduta ez dauden substantziak (dopina) asko erabiltzen direla.
|
|
|
Miklos Feher Benficaren jokalariak eta Sao Caetanoren Serginho brasildar defentsak. Argitaratutako serieetan,
|
bat
bateko heriotzarekin lotutako kirolak aldatu egiten dira herrialdearen arabera. Amerikarretan, berriz, saskibaloia eta futbol amerikarra dira arriskutsuenak,% 68 eta% 76, hurrenez hurren.
|
|
|
Amerikarretan, berriz, saskibaloia eta futbol amerikarra dira arriskutsuenak,% 68 eta% 76, hurrenez hurren. Irlandako auzitegi serie batean,
|
bat
bateko heriotza gehien eragin zituen kirola golfa izan zen (%31) eta gaelo futbola (%21, 5); Italiako azterlan batean (49 kasu erregistratu ziren), berriz, futbolak (22 kasu) eragin zuen sarrien (%44, 8), eta, ondoren, saskibaloia (%10, 2), igeriketa (%4 kasu) eta txirrindularitza (%3). Espainiako seriean, kasu askori lotuta egon zen futbola (guztizkoaren %21, 3 eta 35 urtetik beherakoen %33, 3), baina bat bateko heriotzarekin lotutako kirolik garrantzitsuena txirrindularitza izan zen, hildakoen %34, 4ren erantzulea.
|
|
|
Irlandako auzitegi serie batean, bat bateko heriotza gehien eragin zituen kirola golfa izan zen (%31) eta gaelo futbola (%21, 5); Italiako azterlan batean (49 kasu erregistratu ziren), berriz, futbolak (22 kasu) eragin zuen sarrien (%44, 8), eta, ondoren, saskibaloia (%10, 2), igeriketa (%4 kasu) eta txirrindularitza (%3). Espainiako seriean, kasu askori lotuta egon zen futbola (guztizkoaren %21, 3 eta 35 urtetik beherakoen %33, 3), baina
|
bat
bateko heriotzarekin lotutako kirolik garrantzitsuena txirrindularitza izan zen, hildakoen %34, 4ren erantzulea. Kirolak sailkatzea proposatu da, izan dezaketen arrisku kardiobaskularrerako eta bat bateko heriotzarako, osagai estatiko eta dinamikoen arabera.
|
|
|
Espainiako seriean, kasu askori lotuta egon zen futbola (guztizkoaren %21, 3 eta 35 urtetik beherakoen %33, 3), baina bat bateko heriotzarekin lotutako kirolik garrantzitsuena txirrindularitza izan zen, hildakoen %34, 4ren erantzulea. Kirolak sailkatzea proposatu da, izan dezaketen arrisku kardiobaskularrerako eta
|
bat
bateko heriotzarako, osagai estatiko eta dinamikoen arabera. Ariketa dinamikoek oxigeno kontsumo handia eta bolumen gainkarga eragiten dituzte.
|
|
|
Aitzitik, ariketa estatikoetan, arteria presioa eta bihotzeko presio gainkarga handia dira ohikoenak.
|
Bat
bateko heriotzarekin lotutako kirol gehienek osagai dinamiko handia eta estatiko ertaina edo handia dute.
|
|
|
Bularreko haurraren
|
bat
bateko heriotza saihesteko, haurrak ahoz gora etzanda edukitzeak %50 inguruko heriotzak ekidin ditu, baina bigarren mailako eragina izan du: plagiozefalia kasuak ugaritu egin dira, garezurraren deformazioa, umea beti jarrera berean oheratzean sortzen dena.
|
|
|
Ahoz gora Jarri lotan umea ahoz gora. Hori izan da Ameriketako Pediatria Akademiak abian jarritako prebentzio neurri nagusia, eta herrialde askotan hartu da, Espainian barne, non Espainiako Pediatria Elkarteak (AEP) bularreko haurraren
|
bat
bateko heriotza saihesteko gomendatzen baitu. Eta emaitza izan du, azken urteotan haurren bat bateko heriotzak erdira murriztu baitira.
|
|
|
Hori izan da Ameriketako Pediatria Akademiak abian jarritako prebentzio neurri nagusia, eta herrialde askotan hartu da, Espainian barne, non Espainiako Pediatria Elkarteak (AEP) bularreko haurraren bat bateko heriotza saihesteko gomendatzen baitu. Eta emaitza izan du, azken urteotan haurren
|
bat
bateko heriotzak erdira murriztu baitira. Hala ere, prebentzio neurri horrek ondorioak izan ditu.
|
|
|
Gainera, gomendagarria da jostailu argitsuak eta musikadunak jartzea, baita kontrako aldean ere, biratzera bultzatzeko. AEPren Haurren
|
Bat
bateko Heriotza Aztertu eta Prebenitzeko Lan Taldeak, 2004an sinposio bat amaitu ondoren, hauxe ondorioztatu zuen: «Akats hori haurraren loan eta atsedenean beti jarrera berean egotearen ondorio da.
|
|
|
«Inola ere ez» erantzun dio Rodrigo Cordobak. «Tabakoak 25 gaixotasun ditu, besteak beste, minbizia; gaixotasun kardiobaskularrak (kardiopatia iskemikoa, infartua, angina eta
|
bat
bateko heriotza), baita bronkitis kronikoa eta enfisema ere. Bakoitzaren indarberritze denbora aldakorra da», dio Tabakismoaren Prebentziorako Batzorde Nazionalaren bozeramaileak.
|
|
2008
|
|
|
Bularreko haurrei dagokienez, azterlan batzuek frogatu dute gurasoen tabakismoa dela horrelako haurtxoen
|
bat
bateko heriotza eragin dezakeen faktoreetako bat.
|
|
|
Nola konpondu zen, gutako inork ez zian jakiterik izan. Borroka, hilketa,
|
bat
bateko heriotza izango zuan, bera bakarrik seiren kontra! Billy Bones zuan bigarrena; John Luxea, berriz, kontramaisua; biak altxorraz galdezka hasi zituan.
|
|
|
Jarrera honek bizkarra ezein tentsiotik aske uzten du, eta bizkarraren beheko aldearen berezko kurba errespetatzen. Haurrek, aldiz, ahoz gora lo egin lukete,
|
bat
bateko heriotza saihesteko.
|
|
|
Eta, gainera, autoko maletategian eramatea gomendatzen dute. 35.000 heriotza Bihotzeko
|
bat
bateko heriotza da Espainiako heriotza eragile nagusia. Josep Brugada Bartzelonako Ospitale Klinikoko Toraxaren Institutuko zuzendariaren arabera, 35.000 pertsonaren bizitza kobratzen da urtero.
|
|
|
Desfribiladore bat gertu dela, hamar minutuko bizi itxaropena dago; izan ere, hura aplikatzen atzeratutako minutu bakoitzean geldialdia gainditzeko aukeren %10 galtzen da. Ekimenaren sustatzaileek diotenez, zabalkundea egia izango da urte batzuetan, frogatuta baitago
|
bat
bateko heriotzen %90 ospitaleetatik kanpo gertatzen direla.
|
|
|
). Bi kasuetan, bihotzak huts egiteko arriskua handia da, baita
|
bat
bateko heriotza ere. XXI. mendeko epidemia Obesitatea XXI. mendeko epidemia da, Osasunaren Mundu Erakundearen arabera.
|
|
|
Zer ondorio ateratzen dira lortutako emaitzetatik? Baliteke omega gantz azidoek arritmiaren eta antifibrilazioaren aurkako efektuak izatea, eta hori oso garrantzitsua litzateke bihotz gutxiegitasun sintomatikoa duten gaixoetan, ia erdia
|
bat
bateko heriotzagatik hiltzen baita. GISSIren azterketak alde batera utzita, zuk ere aktiboki hartu duzu parte nazioarteko ikerketa kardiologikoko proiektu handietan, hala nola EUROPA, PREAMI, STRATEGY edo MULTI STRATEGY… Gehiago gustatzen zaizkizu hipotesiak gaixoak baino?
|
|
|
Hala, tabakoaren inguruko keak (HAT) miokardioko infartu akutuaren ez erretzaileei zirkulazio eritasun periferikoa eragiten die, eta zuzeneko lotura du biriketako minbizia izateko arrisku handiagoarekin. Halaber, tabakismo pasiboa helduen (asma eta arnas sintoma kronikoak) eta haurren (jaiotzean pisu txikia, bularreko haurraren
|
bat
bateko heriotzaren sindromea, arnas sintoma akutuak eta kronikoak, asmak, belarriko infekzioak eta abar) beste gaixotasun batzuekin lotu da. ), eta, beraz, txostenak adierazten duenez, “ez dago arriskurik gabeko HATaren esposizio mailarik”.
|