|
2000
|
|
|
baizik... Edozein hizkuntzak minimo
|
bat
dauka idatzian.
|
|
|
Eta horrek laguntza sistematikoren
|
bat
edukiko balu, bada, txarra ez...
|
|
|
Gauzak nola joan diren ikusita, Iparraldean batua ez da hemen bezala sartu; haiek beti gorde dute beren ukitua, beste ingurune bat egon delako, administrazio munduan ez delako egon euskara batua hizkuntza ofizialtzat hartu duen autonomia bat... Beste askatasun
|
bat
eduki dute gauza asko gordetzeko eta Iparraldeko batek modurik formalenean idazten duenean ere, beti ikusten da nongoa den. Hemengo bat, ordea, batuan jartzen denean, idatziz behintzat ez da izaten erraza nongoa den asmatzea.
|
|
|
Hara joan eta akademian ikasitako aleman estandarra erabiltzen hastean, Suitzara zoaz eta ulertu egiten dizute, baina badira gauzak desberdin esaten dituztenak, antzagatik konturatzen zarela. Interes pittin
|
bat
badaukazu eta kontu horietan arreta berezia jarri behar dela esan badizute, ez dago alfabetatze ikastaro berezirik egin beharrik. Askotan gauza minimoak nahikoa izan daitezke bertako egitura bi edo hiru hartzeko.
|
|
|
Egoera hauek, besteak beste, ondorio larri
|
bat
daukate: kanpo zor hori murrizteko, herrialde aberatsek eta nazioarteko finantza sistemak, Nazioarteko Moneta Fondoaren eraginez, egiturak doitzeko neurriak hartzen dituztela herrialde pobreetan.
|
|
|
Ez da horrela. Are gehiago, batzutan egin dezakezu lan bat hain zuzen umerik ez daukazulako, sentitu nahi duzulako zer sentitzen den ume
|
bat
daukazunean, eta zure pertsonaiak dauka ume bat eta zuk ez. Ordezkoa ere izan liteke.
|
|
|
Ezagutzen ditut halako pertsonak, baina ni konparazioz nahiko lasaia naiz. Baina niri gertatu izan zait, hurbildu gazte batengana eta ikusi testu-liburu
|
bat
daukala, ikasten ari delako, eta liburu horretan nire argazki bat, eta ez diot proportziorik ikusten, nik ez ditut 400 folio argitaratu urte guzti hauetan. Ulertzen dut behar ditugula gure erreferentziak, eta literatura baten historia batean zure halako argazki bat sartu behar dutela, itxusi askoa gainera, ez argazkia:
|
|
|
Garagardoa gordetzeko upeletako
|
baten
edukia, upel handiak irakiten zuenean, hustutzen zen eran betetzeko erabili zen. Horrela ez zen airerik sartzen, beste upelak, berriz, barrikoteak egiteko erabili ziren.
|
|
|
Kalitatea ardatz duen edozein telebistak, jantzia dagoen dokumentalista
|
bat
eduki luke urtean gutxieneko dokumental kopuru bat bermatzeko,
|
|
|
hautatzailea ere aldatu egin da. Hain zuzen ere, gure gizartetan beste hiritar mota
|
bat
daukagu, (populazio osoak irakurtzen badaki eta mende hasieran gutxiengoak, BPGaren zati handi bat gehiengotik dator eta mende hasieran oso gutxiengo bakanetik, osasun politiken ondorioz bizitza itxaropen altua dago gizartean eta baxua mende haseran, etab). Gainera hauteskundez aparte, beste partaidetza politiko mota batzuk ere erabiltzen ditu (zenbaitetan boto portaera baino eraginkorragoak):
|
|
|
Bidetik badirudi harro altxatzen dituela bere hormak, baina beregana hurbiltzen garenean goxo hartzen gaitu teilapean babesa eskainiz. Inguruan lorategi
|
bat
dauka eta udaberria baino lehenago lilipak (Narcissus nobilis) loratzen dira urtaro berriari ongi etorria emateko.Eskuineko bidea jarraitu eta borda dotoreekin topo egingo dugu. Bere inguruan meta, egur mordo eta antzeko pilaketak daude.
|
|
|
Leku orotara iristen den merkatua da, sare, ordenadore eta informazioz beteriko datu baseen loturez osatua, guztira bilioi bat dolarren balioa duena. Merkatu honetan doako sarrera izan dezakete ordenadore bat eta telefono linea
|
bat
dauzkaten guztiek. Munduko edozein tokitatik, egunaren eta gauaren edozein unetan.
|
|
|
Normalean sexu heziketa borondatezko pertsonen eskuetan egoten da eskolan, ia militanteen eskuetan. Eta momentu honetan horrelako programa anbizioso
|
bat
edukitzea, eta gainera euskaraz, kualitatiboki garrantzitsua da. Momentu historiko batean gaudela iruditzen zait, orain arte administrazioaren aldetik inoiz ez delako horrelako programa bat egiteko asmo tinkorik egon.
|
|
|
Geletan txirrina dago, edozertarako gurekin komunika ahal daitezen. Halaber, programa
|
bat
daukagu, kontroletik gela bakoitzarekin hitz egiteko. Hauez gain, ur eta gas ihesak kontrolatzeko sistemak dauzkagu eta argia joaten bada, ekipo elektrogenoa daukagu argirik gabe inoiz gera ez gaitezen.
|
|
|
Kultur etxeko berriztapenak direla eta, ondoko lokal bat atondu eta handik uhineratzen da orain Arrakala. Obrak bi urte barru amaitzean estudio txukun
|
bat
edukiko dute kultur etxean. Duela 16 urte hasi zuen Arrakalak bere eginbidea, Lekeitioko bi belaunaldi uztartuz.
|
|
|
Perretxikoak bezala ateratzen diren bertsolari gazteen lehen plaza izan ohi da. Ekainera begira, aurtengo finala eta festa berezi
|
bat
dauzkagu zain...
|
|
|
Euskal ikasketak dituzte aztergai, baina gogoetarako gune hori Londresen dute. " Iruditzen zait distantziarekin beste ikuspegi
|
bat
daukazula. Ez dut esan nahi hobe dela Londresen egotea, baizik eta desberdina dela, eta agian funtziona dezake hemengo (Euskal Herriko) mundu akademikoaren osagarri.
|
|
|
Osabaren pertsonaia oso garrantzizkoa da sexuaz askatasun osoz hitz egiten duelako, pertsonaia hori etxeetan edukitzen dugun hutsune hori betetzera dator. Ni konbentzituta nago etxeetan beste jarrera irekiago
|
bat
edukiko bagenu gurasoengandikoa eta gurasoenganakoa, askozaz zoriontsuago izango ginatekela.
|
|
|
Ni Oriotik bidali egin ninduten, orduan ere bazter nahastailea nintzen, eta aldamenean egin nuen kluba, nire auzoan, Ortzaika n (Donostia aldera kilometro eta erdira dago). Gure aitonak pabilioi
|
bat
zeukan eta haren kontra jarri genuen kluba. Orduan hasi genuen gerra.
|
|
|
5" chico" egindakoan" pajero" bat lortzen da, markagailuaren inguruan egindako borobil batez adierazten delarik. Jokalekuaren neurriak aldaraz ditzakeen marra sistema
|
bat
dauka, eta beraz, zelaia edo aldea aldatzera behartuta egon daitezke taldeak.
|
|
|
Baldin eta ETAk eskema aldatzen ez duen hau da, Estatuarekin negoziatzearen eskema zaharra; orain Aznarrekin edo hurrengoarekin gero ETAren su eten bat izango da berriro ere. Abertzaleen arteko gutxieneko akordio baten ondorioa izango da; hor, ordea, hutsune edo gabezia
|
bat
daukagu. Eman dezagun testuinguru horretan su eten berri bat datorrela.
|
|
|
Gaur hemen dagoen bat bateko bertsolaritzak ez du inolako antzik ahozkotasunaren adituek deskribatzen duten ahozko poesiarekin. Autoreak ez duela existitzen esaten dute, onomatopeia mordo
|
bat
daukala, joste lan asko baina originaltasun gutxi; sozialki liturgikoa dela baina ez errelebantea, komunikabide izateko batere onarpenik ez duena... Bat batekotasunaren adituak dabiltzan mundu horretan bat bateko bertsogintza gizarte honetan zer den eta nolako barne prozesuak dituen adierazten asmatzen badugu, ondorengo 20 urteetan ahozko literaturaren gairik preziatuena mundu mailan bertsolaritza izango litzatekeela.
|
|
|
Nik galdera bat dut Amurizarentzat: zuk bukaera errepikatzen baduzu, ziurtasun minimo
|
bat
eduki behar duzu errepikatuko den bukaera hori indartsua izango dela poetikoki, hau da, formulazio aldetik... Pentsamolde borobil bat bertsoaren neurrira egokitua, adibidez txapelketa batean bota zenuen" bihur bekizkit hesteak harri/ hori ez bada horrela".
|
|
|
Literaturaren beraren hastapenetatik dobleen lekuko ugari aurki badezakegu ere, gizakion barne mundua bere ardatz egin zuen Erromantizismoa izan zen desdoblamendu edo bikoizketaren gaiari etekin handiena atera ziona, Jean Paul alemaniarraren ostean Hoffmann eta hainbaten lanetan eraginez. Margarete Heinrich ipuinean, esaterako, idazleon testuetan sarritan ematen den biki berdin berdinen kasuaren adibide
|
bat
edukiko genuke, eta literatura modernoan dobleek gehienetan duten funtzioari jarraiki, oraingoan ere heriotzaren gertutasuna iragartzen digutela esango dugu. (Olaziregi 199814: 108)
|
|
|
Adibidez, badago, espreski, galerazpen federatibo bat (katalanen iritziz, Pais Valencia, Mallorca eta Catalunyafedera ez daitezen bereziki egina; baina guretzat ere oztopoa izango litzateke pausoak emateko momentuan). Dena dela, oro har, guk filosofia
|
bat
daukagu: ez dioguhainbeste garrantzi ematen Estatuek gure eskubideei egiten dieten errekonozimendu ezari, bai ordea guk eduki dezakegun izateko eskubideari eta hori martxan jartzeari.
|
|
|
–Sekretu
|
bat
daukat?: erruduntasuna eta lotsa miatzeko jokua.
|
|
|
Ezer ez, esan nuen, hori besterik ez. Etaisilean gorde nuen bere etxeko buzoian abizena CH eder
|
batez
zeukala ipinia.
|
|
|
jokatzea da eskura daukagunguztia. Itsu itsuan, oinen azpian oinarri razional
|
bat
eduki gabe. Gizakia esentzialkibere buruaren aukera bada, ez da, esentzialki razionala.
|
|
|
Esaldi deklaratzaileen kasuan ertzeko L% tonu
|
bat
geneukake amaieran. Aztertuberri ditugun berba bakartuen kasuan L% ertz tonuak bat egiten du H*+ L azentu tonudunaren L tonuarekin; ertz tonu honen efektua, indabe?
|
|
|
Mugak beti ere espektroenezaugarri egonkorren zonaldeetan aurkitu dira; zonaldeotan aurrekoeta osteko alofonoaren eraginak amaitutzat jo daitezke. Trifonemek (3 irudia) beren erdiko aldean fonema oso
|
bat
daukate; hauek erdiko foneman koartikulazio efektua oso handia den kasuetan erabiltzen dira; izan ere, honelakoetanerdiko fonemak ez dauka inongo alde egonkorrik, koartikulazio efektuetatikkanpo. Sistema batzuek goragoko unitateak ere erabiltzen dituzte, gehienetanhizkuntza zehatz baten fonema segida batzuen agerpen irizpideen arabera; bestalde, kontuan hartzen dute ezen, unitatea zenbat eta luzeagoa den, sintesiankalitatea hainbat eta handiagoa izango dela, baina orduan unitate kopuruhandiagoa ere erabili dugu.
|
|
|
Behin partehartze guztiak aurretiaz erabakitako ordenan bildu eta gero, muntaia lan korapilatsuago bati ekin behar diogu (txolarte luzeegiak ezabatu, etab.). Honez gero saioaren iraupenari buruzko ideia
|
bat
eduki dezakegu. Azkenik, nahasketa egiten da, eta zintako sekuentziei diskoak edo estudiotiko loturak (une egokian eta gidoiaz bat) gainezartzen zaizkie, hau guztia bigarren zinta batean grabatuz.
|
|
|
Korrespontsalak igortzen digun informazioak ezaugarri berezi
|
bat
dauka: errealitatearekiko harremana zuzenagoa da, eta ondorioz, giro soinuak eta informatzailearen ahotsak bertaratu egiten gaitu, sinesgarritasun handiagoa ematen digu, jazoera biziarazten digu.
|
|
|
Albisteak hasiera hasieratik sortu behar du interesa, gero, arreta finkatu, eta azkenik egitura
|
bat
eduki behar du, entzuleari mezuaren ehunekotasun nahikoa birkonpontzen uzten diona.
|
|
|
Amaiera ez da beti beharrezkoa, baina egitea komeni da, albistea oso luzea denean. Amaierak elementu finko
|
bat
eduki behar du (zer) eta bestea aldakorra izan behar da (nor edo non), noiz galdegilea bazterturik, hots, aipatu gabe utzi ahal dugularik.
|
|
|
Kontua hauxe zen: ez zekiten zertarako izan zitekeen baliagarria itsasuntzian horrelako pertsona
|
bat
edukitzea. Hamar urte iraganak ziren jada Washington eta Baltimore hirien artean lurpeko kablea luzatu zenetik, Morse kodeaz harremanetan egon ahal izateko; beste hiri batzuek ere burutu zuten horrelako ekimena eta, egia esan, asmakaria benetan eraginkorra zen premiazko mezuak lehorrez elkarri pasatzeko; baina, zer demontre egingo zuten itsasuntzian telegrafoaz?
|
|
|
Ideia hori, aipatu berri dudan enpresako goi exe erdialdean jo ez arren, asko hurbildu zena. Aparatu asko saldu ziren, eta Westingkutibo
|
batek
eduki zuen, H.P. Davis izeneko batek. Davis-ek bere hargailuak iragartzeaz batera, emaitzak jaso ahala presidentetzarako hauteskundeen berri irrati bidez emango zutela esan zuen.
|
|
|
Horrelako irrati estazio batek suspertu egingo luke informazio irrati nazionalaren esparrua Euskal Herrian, Hegoaldean zein Iparraldean. Nahiz eta Euskadi Irratiak eta Radio Euskadik informazio zerbitzu arrakastatsuak izan dituzten orain arte, informazioan soilik oinarritutako beste estazio lehiakide
|
bat
edukitzea ez litzateke txarra izango erakunde publikoarentzat, balizko irrati horren baliabideak Interneteko irratigunerako ere izan daitezkeela pentsatuz.
|
|
|
Soinuen bertsio horiei fono izena ematen diegu eta kortxete artean idazten dira. Fono multzo
|
bat
daukagunean, fonema baten bertsioak alegia, alofono hitza darabilgu. Beraz, fonetikak hizkeraren soinuen ezaugarrien estudio orokorra egiten du.
|
|
|
Sentitzen dut baina bihar nire herrira bueltatuko naiz. Bizitza berri
|
bat
daukat aurretik eta lehenbailehen hasi nahi dut.
|
|
|
Ordura arteko elkarrizketa osoa hiru hitz horietan laburbildu zuena Txemaren lagun berrietako bat izan zen, Legg, hiruretatik zaharrena. Koadrodun txapel
|
bat
zeukan jantzita, eta" emakume" hitza aipatzen zuenean laztan egiten zion mahai gaineko edalontzi luzeari. " Ez lizuke horrek buruhausterik sortu behar, motel.
|
|
|
Hortera samarra irudituko zaizu, Bitakora, baina bertso zahar
|
bat
daukat hautatuta bart gauetik, azken hitz hauen apaingarri edo jartzeko. Elizanbururenak dira, beraz ez naiz ni horteradaren erruduna:
|
|
|
Ai!, ondo idazten jakin nahi nuke sentitzen dudan zirrara zelakoa den azaltzeko, baina argazkietan hainbeste bider ikusi dudan lurralde horrekin topo egiteko zorian nagoela pentsatze hutsak zoratu egiten nau. Ez dakit, guztiok izaten ditugu idealizazioak, eta neuk ere Irlanda
|
bat
daukat buruan. Larrez beterikoa, itsasoz eta amildegi itzelez josia, zerbeza beltzaren lurrindun tabernaz asea.
|
|
|
‘Lagun dut Platon, lagun dut Sokrates, baina lagunago egia’, eta gaurko eskolan, bertze deusi lotu aitzin, Aristotelesen erran hori oroitarazi nahi dizuet, jakin dezazuen zein den egiaren lehen egia...", eta, handik aitzina, autore zaharren aipuz eta haiei buruzko anekdotaz josi zenuen zeure solasaldia. Eta, halatan, zure memoriak harritu ninduen lehenik, zeren baitzirudien ezen biblioteka oso
|
bat
zeneukala zeure buruan, eta bibilioteka hartarik beharrezko errana beharrezko mementuan hautatzen eta zeureganatzen zenuela, zeure arrazoinbideetan aitzina egiteko. Baina erran behar dizut ezen zure memoriak baino areago harritu eta zurtu ninduela aipu eta anekdota haien lotzeko erakutsi zenuen antzeak eta trebetasunak, zeren, hainbertze pilatu eta juntatu arren, ez baitzirudien bihirik ere soberan zegoela, bakoitzak baitzuen han bere intentzionea eta erranahia, bere tokia eta bere lekua.
|
|
|
Zeren, zure osabak erran duen bezala... Napoli, Vesubio, Vesubio, Napoli... eta napolitar bakoitzak vesubio tipi
|
bat
dauka erraietan, nik bederen nekez menera dezakedana.
|
|
|
—ihardetsi zion aita jesuitak— Izan ere, pentsatzen hasia naiz ez ote den hobe, gure Iruñako kolejiorat igortzea baino, hemen enekin urtebete edo urte pare baten egitea, eta erranen dizuet zergatik: alde batetik, Joanesek erran du ezen uste duela apez izan nahi duela, eta denbora hori ez letorkioke gaizki uste horren indarztatzeko eta sendotzeko; bertzetik, egun osoan berarendako bakarrik maisu eta irakasle bakar
|
baten
edukitzea pribilejioa da eta Jainkoaren donu eta garazia, zeren, halatan, dedikazione eta ardura osoz egin baitezakegu egin beharreko guztia, goiz eta arratsalde, eta zeren, dedikazionearekin batean, hagitzez ere hobeak izanen baitira bere studioetan eta bere egunorozko egitekoetan eta trabailuetan erdiets ditzakeen fruituak; izan ere, zenbatenaz fruituak joriagoak eta emankorragoak, hainbatenaz ...
|
|
|
—Zalantza
|
bat
daukat, Joanes, zeren ez baitakit bertze bizitzan lehen senarraren edo bigarrenaren etxean piztuko naizen, zeren hura maite izan bainuen, baina baita zu ere, hura bezainbat... Halarik ere, zure zalantza handiagoa izanen da, agian, zeren bertze mila emazteki ezagutu zenituen ni ezagutu aitzin... eta oraino ezagutuko duzu bertze norbait, beharbada...
|
|
|
...esperientzia hartaz eleztatzen hasi zitzaidan osaba, kontatzen zidalarik nola han Parisen elkargo sekeretu fundatu berri bateko kidea izan zen aldi batez —rosaecrucistarrena—, baina denborarekin atera egin zela, zeren haien jakintasunak zientzia ez zen sasizientzia baitzuen harroin, baliatzen zirelarik, hartarakotz, hainbat iduri sakratuz —gurutze gorri hura, erdigunean arrosa gorri
|
bat
zeukana, konparazione—, edo osabarentzat oinarri zientifikorik ez zuten sinbolo numeriko eta geometrikoez, zeinei emaiten eta esleitzen baitzizkieten propietate kasik magikoak. Eta osaba Joanikotek ez zuen magia suerte hura laket, eta erran zidan:
|
|
|
Eta aita Bartolomek hura erran zuen, eta osabak orduan asmatu zuen ezen Erromarat joaiteko asmotan izan ginela gu ere, baina Bolognan bi aste egin behar izan genituela, zeren eta sukar
|
batek
eduki baitzuen osaba bera bi astez ohean, eta azkenean Pisarat joan ginela, zeren eta Erroma baino hurbilago baitzegoen eta berant genbiltzan orduko, eta zeren zientzilari bezala dorre oker haren ikusteko baitzuen. Eta, eneganat xuxendurik, galdetu zidan:
|
|
|
Halarik ere, ez ote ninduen amaren kontrako sentimendu hark erdiz erdi harrapatzen nihaur ere...? Zeren amaren baitarik erditu bainintzen ni, eta haren odolekoa nintzen erdi batean, eta zeren bainekien zer zen bihotzaren inguruan sugegorri
|
bat
edukitzea, zeinak hitza mihitik ken baitiezazuke eta lagunen salatzerat bulka, nola ibili bainintzen ni ere, bai osaba Joanikotekin berarekin aldi batez eta bai zurekin ere, jaun André, tentamendu izugarri hartan murgildurik, nahiz eta azkenean ez zintuztedan ez zu eta ez hura, uroski, salatu. Eta uste dut, halatan, ezen, ama ez ezik, neure burua ere gorrotatu nuela, zeren amaren begiak ispilu bat baitziren, non neure iragana irakur bainezakeen, eta neure burua ikusi, sugegorri haren erranetarat.
|
|
|
Gurasoek kontraesanari jasangaitz ez ezik, arriskutsu ere iritzi zioten. Arazo larri
|
bat
zeukaten beren semetxoarekin, egoera guztiz ezohiko bat. Nik, baina, inozentziaren xalotasunez, ez nuen inon kontraesanik ikusten.
|
|
|
Begira. Susmo txar
|
bat
neukan: harmailetan biltzen ziren ehundaka ikusleak drogatu egiten zituzten.
|
|
|
Keinu bat egin zidan; solas
|
bat
eduki nahi zuen nonbait nirekin, baina ez nengoen prest. Egun gutxi izango zituen gurekin.
|
|
|
Bartzelonan etxe
|
bat
daukazu Laurak, niri.
|
|
|
Autoa dela eta, Volkswagen Golf txuri
|
bat
daukadala erantzuteaz gain, esan diot gurean autoa jainkotu samartua dugula. Horren adibide, kontatu diot badudala lagun bat orain dela gutxi marka bereko auto bat erosi duena eta, egun batez, garajetik irtetean, zutabearen kontra igurtzi ez oso nabarmen bat egin ziola autoaren hegal bati.
|
|
|
Ba al duzu niretzako tarte ttiki bat? Opari
|
bat
daukat zuretzat. Ni, ulertuko duzunez, ez naiz zurera gehiago deitzera ausartzen.
|
|
|
etxez etxeko saltzaile, inkestagile, gauzaintzaile... Eskoletatik gero eta urrunago, enpresa bateko pabilioi bat zaintzen amaitu zuen, gauez, eskuan klariona ez, eta pistola
|
bat
zeukala.
|
|
|
Mailua lanabesa baita, poesia tresna da, ez helburu. Honenbestez, Arestik trenkatu egiten ditu" artea arte alde" leloaren hari ugariak, zertarako
|
bat
daukalako da poesia baliabide. Gabriel Aresti idazle fundazionala egiten duten osagarrietako bat dugu hauxe.
|
|
|
Gure gizarteetan, eguneroko esperientzian bizimodu onen aniztasuna islatzen dituzten honako adibide hauek aipa ditzakegu: kontenplaziozko bizitzan murgilduta dagoen filosofoak bizimodu onaren ikuskera
|
bat
dauka, baina baita ere zerbeza kaxa bat eskura duelarik asteko hainbat egunetan telebista aurrean amaigabeko orduak ematen dituen futbolzale amorratuak; bizimodu on batek irudimen sexual ezberdinen adierazpenak, homosexual izaerakoak barne, errespetatu lituzkeela sostengatzen dute batzuek, beste batzuek, aldiz, bizimodu on bakarra sexuak espezie ugaltzea helburu duena dela sinesten duten bitartea...
|
|
|
IBSren oinarrietako bat Internet bidezko komunikazioa da, nola ez. Webgune txukun
|
bat
daukate, eta bertan testu digital interesgarriak ari dira pilatzen, hala nola Joxe Azurmendiren Demokratak eta Biolentoak lana, ingelesera itzulita. IBSko bazkide kolaboratzaileen arteko harremana ere posta elektronikoz bideratzen da oraingoz.
|
|
|
Irizarrek eta Aranzabalek eskualde mailan errotutako telebista euskaldunen eredua defenditu zuten sinposioan. Zabalera handiko kableak, uhinak edo zuntzak iristen direnean denon etxeetara, ehun TB kateren artean euskarazko eskaintza duin
|
bat
edukitzeko aukera horixe izango dela. Hortaz, herri telebistetan inbertitzeko garaia dela azpimarratzen dute Goienakoek.
|
|
|
Eta preseski ezagutza zen fenomenalistek, sentimen datuez baliatuz, oinarritu nahi zutena. Gogoeta edo enuntziatu
|
baten
eduki kualitatiboa ezin bada komunikatu, ezin izango da jakin zer nahi den esan termino bat erabiltzerakoan. Beraz, horrela solipsismoa agertzen da:
|
|
|
Ikuspegi murriztatzaile honen proiektu handizaleena Carnapen Der logische Aufbau der Welt (1928) [Aufbau aurrerantzean] izan zen. Interpretazio fenomenalistari ez ezik beste anitzei ere irekita zegoen liburu honen egiturak tesi garbi
|
bat
zeukan azpian: ‘errealitatea’ ‘emandakora’ fenomenikoki murrizteko ahalegin bat izan zen Aufbau a, eta horretarako logikaren teknikak erabili zituen55 Proiektuak Russelli eta, batez ere, bere Our Knowledge of the External World (1914) [Kanpoko munduaren gure ezagutza] lanari, asko zion zor.
|
|
|
Eta azkenik, esan dezagun metodo filosofikoak soilik esperientzian oinarritu behar zuela, kontuan izan barik ez espekulazio ez esperimentalak ezta ezagutza a priori sintetikoa ere. Jakina, Machek eta Avenariusek ezin izan zituzten beren tresneria kontzeptualaren mugak gainditu, batik
|
bat
zeukaten logika zurtzagatik; baina lortu zuten, Hume eta positibistekin batera, Vienako Zirkuluko ikusmoldearen zutabeak finkatzea.
|
|
|
Partaide bakoitzaren tesien hasierako urratsak finkatuz joateko lehendabiziko ahaleginak izan ziren. Izan ere, ikusiko dugunez, oinarri komun
|
bat
eduki arren, beren artean desadostasun asko zegoen. Horrela, Neurathek gizarte zientzien, politika eta marxismoaren, eta teknikaren ikerketari ekin zion; Carnapek metafisikaren sasiarazoenari; Schlickek filosofian zergatikotasunak betetzen duen tokia aztertu zuen; etab. Mahai inguru horietan Zirkuluaz kanpoko gonbidatuak ere egon ohi ziren, arruntak ala ospetsuagoak.
|
|
|
Honako hau esatea litzateke egokiagoa: Zirkulua ez zen pentsalarien talde monolitiko bat, ezta zentzu tradizionalean ulertzen den doktrina argi
|
bat
zeukan eskola filosofiko bat ere, are gutxiago fenomeno bakarra garai hartako Vienako eszenatokian. Rudolf Haller filosofo austriarrak deskribatu bezala, garai horretan Vienako
|
|
|
Schlick Vienara besapean liburu garrantzitsu
|
bat
zeukala heldu zen, arestian aipaturiko Allgemeine Erkenntnislehre [Ezagutzaren teoria orokorra], 1918an idatzia eta ingelesera 1925ean itzulia. Liburu honetan, Schlickek, hemen soilik aipatu egingo ditugun Vienako Zirkuluaren tesi batzuk aurreratu zituen dagoeneko —ikus 9 atala— Lehenengo eta behin, ezagutza eta esperientzia bereizten zituen argi eta garbi:
|
|
|
Baina ez da horrela. Bada, biktima salbatzen duenak irabaziko duela prestatuta egon arren, hala eta guztiz ere, antzezpen dramatiko batek ez duen izaeraren gehigarri
|
bat
dauka gertatutakoak beti. —Baina, oso antzezpen hotza izan arren, kezka handiz geure buruari hurrengoa galdetuko genioke:
|
|
|
Gizon bati ideia bat (su arazketa) datorkionean eta beste gizon bati beste bat (su eguzki), zer da egiantzekoagoa gizon bati bi pentsamenduak etortzea baino? Beti teoria
|
bat
edukitzea atsegin izango lukete askojakinek!!!
|
|
|
Jeremias deituko nion aurrerantzean. Curiara
|
bat
zeukan Jeremiasek, ontzi luzea, hamabi metro edo gehiago dituena; enbor bat da berez, barrua husten diotena, ibaietan ibiltzeko. Curiara horiei motorra ipintzen diete batzuek, eta gureak ere bazuen popan Yamaha eder bat.
|
|
|
Planoak erakusten dizkigu, itsasontzien izenak, neurriak, prezioak... Astirik gabe dabil ezertarako, ezin geldi egon; eta tartetxoren
|
bat
daukanean, paseatzera joan ohi da patiora. Ipurtarinaren irudia ematen du horrela esanda, baina gizon patxadatsua dugu, adinak emandako tenplearekin luzatzen da berriketan hasten denean.
|
|
|
Neu ere aritua naiz josteko makinak pintatzen. Pako Galarza zen txatarreriaren ugazaba, eta aitari deitzen zion halako makinaren
|
bat
zeukanean.
|
|
|
Tuberkulosia ugaria zen orduan. Etxeetan perretxiko antzeko
|
bat
eduki ohi zuten kristalezko ontzietan uretan ipinita; ur hori edan ohi zuten tuberkulosiaren aurkako txerto moduan. Emiliano Eizagirre doktoreak estreptomizina hartzeko aholkatu zidan.
|
|
|
Bere aitaren esportazio negozioko kontuak eramaten zituen Maria Victoriak, arrain esportazioa, negozio joria, zinez. Nire lanari dagokionez, aldiz, pintura tailertxo
|
bat
neukan, etxeak eta pintatzen aritzen nintzen. Hogeita bost urte izango nituen orduan, Maria Victoriak hogeita hiru.
|
|
|
Tartetxo
|
bat
daukanean eskutitzei erantzuten ikusten dut Antxon. Duela egun batzuk Frantziako espetxeren batetik heldu zitzaion eskutitza.
|
|
|
Bonba
|
bat
daukat ene bihotzean
|
|
|
Lauaxetak azaldu zidanez, zorro hartan ekarriak zituen Tolosaldean egun batzuk pasatzeko behar zituen guztiak, eta eguartean bat erosiz gero haiexek aski izango zituen nirekin batera mendira abiatzeko. Gainerako arropak eta trasteak Bilboko pentsio
|
batean
zeuzkan gordeak, eta ez omen ziren asko guztiak ere. Azken batean, bi hilabete pasatxo baino ez ziren berpiztu zenetik, eta ez zuen traste asko inguratzeko betarik izan.
|
|
|
Ordura arte ez zen txikikeria hartaz ohartu ere egin, baina dirurik gabe larri behar zuen inondik ere. Eskuak sakeletan sartu eta eskuinekoan txanpon batzuk eta billete pila
|
bat
zeukala ohartu zen. " Eskerrik asko, Jauna, eskerrik asko."
|
|
|
Hori, aitatxik berak bazekien ongi aski; eta damu zen, horregatik, oraintxe; eta, bere azkeneko ordu zitekeen honetan, barkamena eskatu nahi zuen. Begian malko
|
bat
zeukan. Amatxik ere bazeukan malko bat begian, Ivanek ere, nahiz pantailara begira, bazeukan malko bat begiaren ertzean.
|
|
|
Azkeneko behintzat, Xan irten egin zen, baldarki zutundu. Bere aurrean neska lodixko
|
bat
zeukan, ohean beste neska bat zegoen eserita, haren aldamenean, manten artean burua ikusten zitzaiola, mutil bat itxuraz. Hura, berriz, lo gogortuta zegoen.
|
|
|
Garik, zigarrotik errez, duda mudan begiratu zion. Belarri batean zintzilikario
|
bat
zeukan. Xan saiatu zen gogoratzen; ez zitzaion, ordea, adin ezin zehaztuzko aurpegi haren atzean, aurpegi gazteago bat gomutara etorri.
|
|
|
Alta, bat batean Xanek bere gibelean norbait zela sumatu zuen. Itzuli eta, aurrez aurrean gizon moreno, ihar
|
bat
zeukan. Hark telefonoa hartu eta:
|
|
|
Neskak, aparientziaz jaramonik egin gabe hari, ja bere tokitik Xani begiratu zion. Begiak ere beltzak, sudurraren hegalean zakar ttiki
|
bat
zeukan. Xan dudakor gelditu zenez, eta neska, begiradaz, zerbait nahi al zuen, galdetzen ari zitzaionez:
|
|
|
" Hobeagorik behintzat ezin duk atzeman"; hori esan zuena, begibeltzaren aurrean, paretaren kontra zegoena, lepamotza zen; mahai gainean apur bat konkortuta zegoen; berak segitu zuen: " nagusiak zokondo
|
batean
baitauzka jasota botilarik onenak. Behin haraino iristen saiatu ninduan, baina iluna zegoan eta, barrika baten kontra muturrekoa hartu nian"; berak fuerte mintzo, besteek barre lasaiak egiten zituzten; lepamotzaren aldamenean, Xanen alderaxeago zena sudurmako, hortz maketsa zen; egun pare bateko bizarra, lepoan, txaketaren azpitik, zapi gorri bat ageri;" zazpi barrikatatik eman ziguan edatera", segitzen zuen lepamotzak," mozkortu baikinen ederki!"; urdea esan eta alua esan, puruetatik erre eta kopetatik edaten zuten;" Eli!", hots egin zuen lepamotzak;" ixurtzan beste ttantta bat hona, kopa hustu egin dun-eta".
|
|
|
Elik begirada galdua zeukan. Xanek zerbait esan nahi izan zuen, eztarrian baina korapilo
|
bat
zeukan. Orduan sartu egin zen atzera konkorra, gela erdian plantatu zen, eskuak poltsikoetan zituela, bertso bat bota behar zuela zirudien.
|
|
2001
|
|
|
Sagarra matxakaraino eramateko zinta edo tresna berezi batzuk jarri dituzte leku batzutan. Hernaniko Zelaia sagardotegian esate baterako altzairuzko matxaka
|
bat
daukate. Motor baten bidez mugitzen da eta kautxozko hortzak ditu.
|
|
|
Beraz, irakurle maiteak, adi hitz hauei: " Asteroko
|
bat
daukagu. Gure Errikoa.
|
|
|
Honekin lotuta dagoen beste faktore
|
bat
daukagun auzi politikoa da. Hogei urte daramatzagu borroka politiko demokratiko baten inguruan baina eduki sozialik gabekoa da, eta horrek badu zeresana eta zer egina.
|
|
|
Garai batean langileari alderdi bat eta gehienez bi zegozkion, eta gaur jende askok gauza batzuetan ezkerrera jotzen du eta besteetan ez. Eta gehienetan afiliazio politikoa
|
batekiko
dauka. Gaur egun ezkertiarra izatea gauza nahasia da, bai hemen, bai Frantzian eta bai Brasilen.
|
|
|
Gauza guztiek zentzu hertsi bat eta zentzu zabal
|
bat
daukate, eta hemen arriskua daukagu gauzen inguruan beren zentzu hertsian eztabaidatzeko. Egia da kontrako arazoa badagoela eta normalean zentzu zabalean eta tribializatuz hitz egiten dela, demokraziak duen esanahian sakondu gabe.
|
|
|
Eta etorkizunaz ere jardun behar dugu, hor baitugu Barakaldon eraiki daiteken Euskadiko Teknika Museoaren proiektua. Dagoeneko bildumaren zati handi bat Lutxanako pabilioi
|
batean
daukate gorderik eta berau tokiz aldatzeko asmoa dago. Carlos Pera Barakaldoko alkateak iazko urte amaiera aldera esan zuzenez, ordea, epe laburrean ez da museorik izango:
|
|
|
Meliton Manzanas hilda dago, domina
|
bat
dauka ere, bainan... nor da gaur egungo Meliton?
|
|
|
Bai, jendeak kritikatzen ditu, baina lanak aurkeztu ere bai. Bolada batean, ez zegoen ongi ikusia zaharrok, eskarmentu pixka
|
bat
daukagunok parte hartzea. Baina ni orain epaimahaikoa izan ohi naiz, eta ikusten ditut ni bezain zaharrak euren lanak aurkezten, eta gazteak hor konpon.
|
|
|
Nik nire liburuak gutxi kokatzen ditut. Donostian kokatuak daude gehienak, baina nik buruan eszenatoki
|
bat
edukitzeagatik bakarrik, gero ez du axola non gertatzen den.
|
|
|
Milioi andana bat kostako da egitarau orokorra, korapilatsua da, eta partaideei etengabe buruan sartu behar zaie industrian etorkizun
|
bat
eduki dezakeela Zuberoa bezala mendi artean dagoen ibat ttipi batean, eta lantegi berriei aukera ekonomikoa eskaini ditzakeela bizi gune zoragarri batean. Herrien Elkargoari dagokion erronka da.
|
|
|
Oraintsu iragan martxotik goiti, xeheki," Prest!" doako hilabetekaria plazaratu berri dute, Deustualdearekin (berba hau erabiltzen dute 1925 arte herri independiente izan zenaren eremu osoa izendatzeko) lotuta dagoen informazioa hur hurretik batu eta bertako euskaldunei nola batuaz hala bizkaieraz irakurtzeko aukera luzatuz. Berbaizu elkarteko lehendakari Jose Moralesek aldizkariko lehen zenbakian izkiriatua gure eginez," garrantzi handikoa da Deustun euskara hutsezko komunikabide
|
bat
edukitzea eta, horregatik Berbaizu euskara elkartea sortzeaz batera, komunikazio batzordeak buru belarri ekin zion aldizkariaren egitasmoa mamitzeari". Berbaizu euskara elkarteak, besteak beste, euskal komunitatea sendotzen lagunduko duen kalitatezko eskaintza kulturala ziurtatu gura die bertako euskaldunei, eta lan ildo horrekin bat eginez" Prest!" aldizkaria txukun, kalitatezko eta berritzaile dugu.
|
|
|
Probatu ditugu beste perkusio tresnak, baina erabat desberdinak dira. Gainera txalapartak beste balio antropologiko
|
bat
dauka, herri honen adierazgarria da, berezia, ez guk asmatua, kanpoan batzuk uste duten bezala", dio Igorrek.
|
|
|
Asun Balzolak idatzi eta marraztu du" Mister Daffodil eta bere denda", sei urtetik aurrerako irakurleentzat aproposa den ipuina. Nina izeneko neskatotxo
|
bat
dauka protagonista. Eta amesgaizto handi handi bat izan du Ninak.
|
|
|
Horretarako, sentikortasun handiko eta iraupen luzeko sentsoreak erabiltzen dira. Gainera, Dimpok bozgorailu independente
|
bat
dauka, klip baten bidez elastikoari lotzen zaiona, alarma beti entzungo dela bermatuz.
|
|
|
guk umeak oso berekoiak egin ditugu, eta hangoek ez dute ezer, baina duten apurra banatu egiten dute. Gainera familien artean oso harreman politak sortzen dira, iraun egiten dutenak (gutunak, deiak, euren etxeetara joatea) eta horrek hemengo jendearen sentsibilitatea pizten du, zeren zuk ume saharar
|
bat
eduki baduzu etxean, telebistan Sahara entzun orduko azken berria entzutera jartzen zara.
|
|
|
ETA. ETAk proiektu politiko
|
bat
dauka eta berau onartzen ez baldin bada indarkeria jarraitzea erabaki du. Horrek prozesua zikindu eta baldintzatu egiten du.
|