|
2000
|
|
|
Edo, ez al ziren, bada, haiek katolikoak izan? Eta ez al digu nehoiz erran, bertzalde, ezen jaun Eusebiok Amaiurretik ihes egitea erdietsi zuela, baina jaun Pedro heroi
|
bat
bezala hil zela. Eta, baldin gauzak hala gertatu baziren, zer barkatu behar zion, bada, erregeordeak heroi bati, dominak eta sariak izan ohi direnean heroitasunaren ordain...?
|
|
2002
|
|
|
Par. Bainan, bata, bakhar eta anhitz ba da, eta, gainera, iaiotzen eta hiltzen, ez ahal diteke erran: bata bilhakaturik, anhitz bezala hiltzen dela, eta anhitz bilhakaturik,
|
bata
bezala hiltzen?
|
|
2003
|
|
|
Herri honek gizon ospetsuak eman ditu: don Justo Gramatikaria... edo Taranteneko Joxepe, martiri
|
bat
bezala hil zena, hobe baita bururik gabe zeruan sartu, infernuan buru eta guzti baino. Zenbat aldiz esan ote dizuet Taranteneko Joxepe eredu hartu zenuketela?
|
|
2005
|
|
|
Martin Biscailuz, XIX. mende hondarrean, Los Angelesetako abokat aberatsenetarik izana: giza gaizo
|
bat
bezala hil zen, alkoholak errea, 42 urtetan... Zabala medikua, bere buruaz beste egin zuena.
|
|
|
Ama txoritxo
|
bat
bezala hil zen. Isilik eta negu gorrian.
|
|
2006
|
|
|
Herria, alde batetik, eta literato, margolari eta hala moduzko bizitza duten jende fedegutxikoak, bestetik, urte askotan tematu dira esaten aita santuaren mendeku zigorra jaso eta gaizkile
|
bat
bezala hildako neskatxak errukia eta miresmena besterik ez zuela merezi, aita tirano baten aurka altxatzen jakin zuelako. Jende ezjakin eta elizaren hierarkia errespetatzeko prest ez dagoen aldra horrek agertzen zuen Beatricerenganako lilura baztertu nahiz, Eliza Katolikoko agintariek erabaki zuten Beatrice Cenciren hilobia beste edozeinena balitz bezala harlauza arruntez estali behar zela, eta izenik gabe utzi.
|
|
|
Sobera nekatu gabe eman zidaten etsia. Akademiako kudeatzaileen oniritzia bazuten hiriko ospitalean zakur
|
bat
bezala hiltzera uzteko, izurriak joekin eta legendunekin batean. Hala gertatuko zen noski Ezpondak nitaz axola izan ez balu.
|
|
2008
|
|
|
Eta hi, berriz, John Silver, denbora askoan izan haut adiskide, baina hemendik aurrera nirekikoak egin dituk. Zakur
|
batek
bezala hil behar badut ere, egin beharrekoa egiten hilko nauk. Heuk hil duk Alan, ezta?
|
|
2009
|
|
|
Orduan, baina, Ada hil zutèn balak eta hegazkinak jaurtiak, bala bertsuak zirela bururatu zitzaion Domingori, beharbada: ...o egin zitzaion, beharbada; orduan, baina, ez zuela bizitzeko eskubiderik otu zitzaion, beharbada, Adak kausaren alde bizia emanda gero; orduan, baina, zerua infernu bihurtu zutèn deabruzko deabru haien aurka ekin behar ziola otu zitzaion, beharbada, zerua askatasun esparru bihur zedin behingoz, berak umetatik amestu bezala; orduan, baina, hura aukera paregabea zela otu zitzaion, beharbada, heroi
|
bat
bezala hiltzeko, ikusleak ere ez gutxi, besteen aurrean, norbait?
|
|
|
Gero, baina, etxera joan, eta han, berri gaiztoa? errepublikanoek anaietako bat hil ziotela egiaztatu baitzuen?. Martiri
|
bat
bezala hil zen, esan zion ama penatuak, bere penaren erdian harro?, beren erretiran maseratia eramateaz gain.
|
|
|
¡ Arriba España!" oihukatuz agurtu zituen, eskuin eskua irmoki luzatuta– eta haiekin batera hirian sartu zen arte, garaile. Gero, baina, etxera joan, eta han, berri gaiztoa... errepublikanoek anaietako bat hil ziotela egiaztatu baitzuen –" Martiri
|
bat
bezala hil zen" esan zion ama penatuak, bere penaren erdian harro–, beren erretiran maseratia eramateaz gain.
|
|
|
Orduan, baina, Ada hil zutèn balak eta hegazkinak jaurtiak, bala bertsuak zirela bururatu zitzaion Domingori, beharbada: ...o egin zitzaion, beharbada; orduan, baina, ez zuela bizitzeko eskubiderik otu zitzaion, beharbada, Adak kausaren alde bizia emanda gero; orduan, baina, zerua infernu bihurtu zutèn deabruzko deabru haien aurka ekin behar ziola otu zitzaion, beharbada, zerua askatasun esparru bihur zedin behingoz, berak umetatik amestu bezala; orduan, baina, hura aukera paregabea zela otu zitzaion, beharbada, heroi
|
bat
bezala hiltzeko... ikusleak ere ez gutxi, besteen aurrean" norbait" izateko grina inkontzientean eraginka beti; orduan, baina, sator gelatik atera eta, lubakiaren ertzera igota, hegazkinen atzetik abiatu zen Domingo, pistolarekin tiro bat, bi eta hiru tiro eginez; gero, hantxe geratu zen, zain bezala, hegazkinak itzuli ziren arte; eta bazetozen eta bazetozen, eta Domingok aurrera eta au... Aterpera!
|
|
|
–Libre balego, txakur
|
bat
bezala hilko litzateke, alkoholak eta drogek jota, edo bere buruaz beste egingo luke joko gau baten ondotik. Milioi bat irabazi dut haren itxialdiarekin.
|
|
|
–Ez dakizu zer basapiztia den Wardes. Bihotz bihotzez damutzen naiz zakur
|
bat
bezala hiltzen utzi ez izanaz. Entzun honako hau, sekula ez baitizut kontatu.
|
|
2010
|
|
|
Baina kapitaina ez zen hitz gutxiko gizona, markako ardo bat ere bazen mahaian, eta ardoak are hiztunago egin zuen?, eta hunkituta hitz egin zigun aitonaz: . Heroi
|
bat
bezala hil zen, zin degizuet, neure begi hauekin ikusi bainuen ikustekoa. Badakizue ofizial asko eta asko atzeragoardian gordetzen direla, baina bera ez, aurrean jarri behar bazuen aurrena jarriko baitzen, eta egun hartan berdin.
|
|
|
Ihesi nabilkizula irudituko zaizu, ez baitiot oraindik Domingori buruzko galderari erantzun, gizon handi
|
bat
bezala hil ote zen, zer da gizon handi bat, Gabino??, ez ote zen, eta zer iruditzen zaidan. Galdera horrek, ordea, erantzun bat baino gehiago du, sentimenduak nolako, ondorioak ere halako.
|
|
|
Aitak, beraz, testua irakurrita gero, mila zatitan apur zezakeen karta, amorruaren amorruz, Domingoren irudiak Teofilo Mariarenera eraman behar baitzuen ezinbestean, baita bi irudien talkatik sortutako galdera kezkagarri batera ere, nola zitekeen, izan ere, anaietan heroi izateko deitua zegoena miserable bat bezala egotea, gurpil aulki bati lotuta, eta, aldiz, miserable bat zena heroi
|
bat
bezala hiltzea!?, baina aita, harriari haragirako bidea ireki eta haragiaren adierazpidea eman beharrean, hitzarena eta suarena, adibidez?, are mutuago eta hotzago agertu zitzaigun, are harriago, kartaren orria eskuan, begiak orriaren gainetik galduta, bazèn eta ez zèn urruneko puntu bati begira, begi haiek, funtsean, barrura begira baleude bezala, barruko harriaren harrizkotasunari, ausaz, zuek poetok esango zenuketen bezala?, kanpora begira zeuden arren.
|
|
|
isilpekoagoa bai bederen? heldu zitzaidana, Lauaxeta santu martiri
|
bat
bezala hil baitzen, hil zutenei ere barkatu ez zien, bada, beren gaiztakeria, Kristok bere hiltzaileei barkatu zien bezala:
|
|
|
–Atzo, santutasun lurrinak hartuta hil zen don Teofilo Maria Orbe jaun txit agurgarria, heriotzari heroi batek bezala aurre egin eta bere sufrimendu izugarriak Jainkoari eskaintzen zizkiola, purgatorioko arimen alde. (?) Bizitzan soldadu eta lekaide izan nahi zuen, eta soldadu eta lekaide
|
bat
bezala hil zen?.
|
|
|
" Atzo, santutasun lurrinak hartuta hil zen don Teofilo Maria Orbe jaun txit agurgarria, heriotzari heroi batek bezala aurre egin eta bere sufrimendu izugarriak Jainkoari eskaintzen zizkiola, purgatorioko arimen alde. (...) Bizitzan soldadu eta lekaide izan nahi zuen, eta soldadu eta lekaide
|
bat
bezala hil zen".
|
|
|
zuek ere argi nazazue, mesedez"; argia eskatzen nuen, bai, eta eskaria ez zitzaidan ezerezean geratu, argia berandu gabe iritsi baitzitzaidan, handik hiruzpalau hilabetera; izan ere, Lauaxetaren heriotzaren berri gaizto hark bazuen, antza, bere alde ona, eta bazuen bere esplikazioa, fraideon artean sortzen zirèn isilpeko solas haietako batean —fraideok bizitzan egoteko modua ere bazen isiltasuna, gerrak are isilagoa egiten zuena: isilpekoagoa bai bederen— heldu zitzaidana, Lauaxeta santu martiri
|
bat
bezala hil baitzen... hil zutenei ere barkatu ez zien, bada, beren gaiztakeria, Kristok bere hiltzaileei barkatu zien bezala: "... lleno de perdón mientras viva,/ lleno de gracia cuando muera"!; bere testigantza adierazteko, izan ere, poema batzuk utzi zituen, bai euskarazkoak —" Goiz eder onetan erail bear nabe..." hasten dena baino poema zirraragarriagorik...! — eta bai gaztelaniazkoak ere, hauen artean bat... nik handik urte batzuetara irakurri eta biziki hunkituta utzi ninduena:
|
|
|
Ihesi nabilkizula irudituko zaizu, ez baitiot oraindik Domingori buruzko galderari erantzun, gizon handi
|
bat
bezala hil ote zen —zer da gizon handi bat, Gabino? —, ez ote zen, eta zer iruditzen zaidan. Galdera horrek, ordea, erantzun bat baino gehiago du, sentimenduak nolako, ondorioak ere halako.
|
|
|
Aitak, beraz, testua irakurrita gero, mila zatitan apur zezakeen karta, amorruaren amorruz, Domingoren irudiak Teofilo Mariarenera eraman behar baitzuen ezinbestean, baita bi irudien talkatik sortutako galdera kezkagarri batera ere —nola zitekeen, izan ere, anaietan heroi izateko deitua zegoena miserable bat bezala egotea, gurpil aulki bati lotuta, eta, aldiz, miserable bat zena heroi
|
bat
bezala hiltzea! —, baina aita, harriari haragirako bidea ireki eta haragiaren adierazpidea eman beharrean —hitzarena eta suarena, adibidez—, are mutuago eta hotzago agertu zitzaigun, are harriago, kartaren orria eskuan, begiak orriaren gainetik galduta, bazèn eta ez zèn urruneko puntu bati begira... begi haiek, funtsean, barrura begira baleude bezala —barruko harriaren harri... Hala ere, han geundenok bagenekien aitaren azken aldiko erreakzioen berri, eta Maria Bibianak, dardarak hartutako ahotsaz, galdetu zion:
|
|
|
Baina kapitaina ez zen hitz gutxiko gizona —markako ardo bat ere bazen mahaian, eta ardoak are hiztunago egin zuen—, eta hunkituta hitz egin zigun aitonaz: ‘Heroi
|
bat
bezala hil zen, zin degizuet, neure begi hauekin ikusi bainuen ikustekoa. Badakizue ofizial asko eta asko atzeragoardian gordetzen direla, baina bera ez, aurrean jarri behar bazuen aurrena jarriko baitzen, eta egun hartan berdin.
|
|
2011
|
|
|
Badirudi lehendakariak onartu egin zuela heriotza, baina baldintza bakar batekin: bere izen ona garbitzeko, heroi
|
bat
bezala hil nahi du, bere heriotzak bidenabar azken gatazkaren sua pizteko balio dezan.
|
|
2012
|
|
|
Azken denboraldian, hileta dezentera joan behar izatea suertatu zait eta arretaz entzun ditut adinduek ondo hiltzeari buruz esaten dituztenak. " Sinatuko nuke nik halako bat"," txoritxo
|
bat
bezala hil da" ala" lasai joan da" bezalako esaldiak aurkitu daitezke beraien diskurtsoetan. Jakin badakitelako bestelakoak ere egon badaudela, gura baino gehiagotan.
|
|
2013
|
|
|
Hamzak, bere gain zuen Yazîden heriotza, eta nola bizkargaineratuko zuen bertze hamar, hogei edo hogeita hamar mutilen heriotza, batere beharrik ez zegoenean, erasoaldia bertze era batean joz gero?!? ez zuen agindua bete. Hamzak heroi
|
bat
bezala hil nahi zuen, Yazîden ohorez, eta ez sagu bat bezala, bertze norbaitek jarritako tranpan!?, beheitiagotik jo baitzuen erasoa, bere mutilek harritzar batzuk babestoki zituztèn tokitik?
|
|
|
Hamzak –bere gain zuen Yazîden heriotza, eta nola bizkargaineratuko zuen bertze hamar, hogei edo hogeita hamar mutilen heriotza, batere beharrik ez zegoenean, erasoaldia bertze era batean joz gero...! – ez zuen agindua bete –Hamzak heroi
|
bat
bezala hil nahi zuen, Yazîden ohorez, eta ez sagu bat bezala, bertze norbaitek jarritako tranpan! –, beheitiagotik jo baitzuen erasoa, bere mutilek harritzar batzuk babestoki zituztèn tokitik...
|
|
|
Baina, zertara etorri ziren jakin zuenean, Zalvideak ezetz esan zuen: " ezin naiz joan, soldadu on
|
batek
bezala hil behar dut eta[...]. Zer bilakatuko da leku hau Aita bat gabe?". 342 Nahi ez bazuen ere, hurrengo goizean San Juan Capistranora eramatea erabaki zuten lagunek, Felipa Osuna bera horren kontrakoa bazen ere.
|
|
2015
|
|
|
Jainkoa izana zen. Eta narrasti
|
bat
bezala hiltzen ari zen.
|
|
2016
|
|
|
Gudari
|
bat
bezala hil ez esklabo bat bezala!
|
|
|
Aspaldian, kirishitan on
|
bat
bezala hil nintzatekeen.
|
|
2017
|
|
|
Bizi deno gaiztakeria banatzen eta ereiten ibili denak eta gero, bere azken finean, santu
|
batek
bezala hil uste duenak elorri arantzetatik mahats, sapar laharretatik piku, gaiztakerietatik ontasun bildu nahi du; ezin datekeen gauza desiratzen du.
|
|
|
–1989an, Ceaucescu hil («txakur
|
bat
bezala hil zuten», sartu da Gabriela) eta dena aldatu zen txarrera. Musika bera ere aldatu zen, betiko estiloa zaharkituta gelditu zen.
|
|
|
–Jainkoarren, badut deus jakiteko itxurarik? Animalia
|
bat
bezala hil dute Peio, eta zuek... traste zikin batzuez galdezka ari zarete?
|
|
2020
|
|
|
Azkenean, alferrik zela etsirik, utzi zioten ura edaten; alabaina, heroiak urez betetako edalontzia isuri egin zuen, sakrifizio handi hori Jainkoari eskainiz. Erdi Aroko monje
|
bat
bezala hil zela dio Azurmendik. Espiritu errenazentista?
|
|
|
Izotzean martiri
|
bat
bezala hiltzen, bere gizonekin irakurtzen genituen abentura liburuetan bezala.
|
|
2021
|
|
|
Ekialdeko euskalkietan uste rekin ere agertzen ahal dira horrelako perpausak: Saindu
|
batek
bezala hil uste duenak... (Axular).
|
|
|
zirtzikatu
|
batek
bezala hil baten hezurrak; halaber, nahiz bakanago oraino, arbola txar batzu beren
|
|
|
Arantzak horrela iruzkindu zuen haren heriotza: " Dostoievskiren pertsonaia
|
bat
bezala hil zen: (ezinegon politikoen ondorioz) etsita, Artxandako belardi batean etzan zen, hotzak hil arte."
|
|
|
" Iban eta biok handik ihes egin genian borrokan berriz hasteko. Suerte onik ez dik izan, baina gudari
|
bat
bezala hil duk, txakur espainiarrek asesinatua, eta abertzale guztientzat eredugarri gertatu duk; harro eta indartsua sentitzen nauk".
|
|
|
Animalia
|
bat
bezala hiltzen utziko didazu?
|
|
2022
|
|
|
Horrek lagundu zion Andiri soldadu postua lortzen. Ez du zerri
|
bat
bezala hiltzea merezi.
|
|
|
Philippe hil egin dute. Heroi
|
bat
bezala hil da, laztana... Bakarrik gelditu zen bere metrailadorearekin alemanen aurrean.
|
|
2023
|
|
|
Gai Nagusiak lehiatzen ziren orain gure bila, eta norbaitek telefonoz deitzen zuen esateko: " Txori
|
bat
bezala hil da". Ez zegoen asmatzen ibili beharrik.
|