|
2000
|
|
|
Beste gai
|
bat
idatzizkoa dela eta, ea zuek zer pentsatzen duzuen. Nire ustez, idatzizkoak ere ez dira denak berdinak eta euskalkiek badute lekurik idatzian ere.
|
|
|
Agian idazterakoan ere bai, baina ez diot nere buruari horrelakorik esaten. Iruditzen zait
|
batek
idazten duela denarekin, eta dena da: bere sexua, bere adina, irakurri duena, bizi duena, idatzi duena... gorputz osoarekin idazten du, eta noski sexuak ere garrantzia dauka.
|
|
|
" El florido pensil" en arrakasta dela medio, kosta egin zaio Tanttakari egitasmo berri honi patxadaz heltzea. Hego Amerikan gaindi" El florido pensil" en hiru hilabeteko biratik itzulita, parada ederra izan dute orain Kike Diaz de Rada eta Jose Ramon Soroizek, Tim Tooney pianojolearen larruan sartzeko." Testua aktore eta zuzendari
|
batentzat
idatzi dut. Ez dakit hori aski ote den antzezlan bat dela esateko, baina ezezkoan nago.
|
|
|
Baina presa barik. Sei
|
bat
idatzita dauzkat eta oraintxe ari naiz beste batekin. Dozenatxoa biltzean aterako dut liburua
|
|
|
Pantzo Hirigaraik bazkari ederra prestatu omen zien, eta ondoren, miraria gertatu zen. Haserre eta mindurik zeudenak adiskidetu eta elkarrekin liburu
|
bat
idazteari ekin zioten.
|
|
|
Beharbada, garai hartako moda arazoa zen, Luis Eduardo Auteren zenbait kantu gai berari buruz gogoratzen baitut, nahiz eta diskografiak, betidanik, beren insomnioarentzat erremedio bila dabiltzan kantari deskontsolatuez beterik dauden. Nolanahi ere, ideia marjinal hura ohar koadernotxo
|
batean
idatzirik geratu zen". Ohar edo gogoeta horiek hiru zati oso garbitan banatu zituen Mir ek.
|
|
|
Ipuin
|
bat
idaztean tonu jakin bat ematea bilatzen dut eta liburuari kohesio bat ematearren umore beltz tonu hori zutenak aukeratu genituen. Argitaletxeari beste ipuin bat ere proposatu nion libururako.
|
|
|
kanpotik idazten zuen. Nik New York en bizi, euskaraz idatzi eta hemengo historiari buruz idazteko aukera banu, jakinda gainera nire liburua mundu guztian argitaratuko zidatela, beste modu
|
batera
idatziko nuke.
|
|
|
Baina oso gutxi dira, ez bakarrik hemen, mundu osoan baizik. Zenbat dira benetanestresik gabe nahi dutena idazten dutenak, urtero derrigor liburu
|
bat
idaztera beharturik ez daudenak?
|
|
|
Frantzian frantsesa ikasten aritu nintzenean, nire irakasle batek Berlineko horma bota zutenekoaren inguruan saiakera polita argitaratu zuen. Beti barrez ari zitzaidan, inork ez dakien hizkuntza
|
batean
idazten dudalako. Halako batean, nire nobelaren zenbat ale saldu nituen galdetu zidan.
|
|
|
Oso futbolzalea den seme bat dut. Horregatik edo, bururatu zitzaidan futbitoaren inguruan egindako nobelatxo
|
bat
idaztea. Gazte edo haurren txapelketetan girotutako liburua da.
|
|
|
Pentsa eta pentsa, burutapen bat izagon du gizonak: alaba eta bien artean mezu
|
bat
idatziko diote bere emazteari. Harrituta geldituko da neskatoa:
|
|
|
Madril inguruko unibertsoa. Baina Sabato bezalako idazle
|
batek
idatzia duenez, berak imaginazioa eta fantasia bereizten ditu. Imaginazioa da lehen dauden ohial txatal horiek modu txukunean jostea.
|
|
|
Gorabehera teknikoetan ere, nik uste sena falta nabaria dagoela. Gorabehera instrumental soilari begiratzen dion prozedura bat dago, baina teknikari batek ipuin
|
bat
idatzi behar balu, seguru gero beste modu batera egingo lukeela hitz tekniko berrien asmakuntza. Demagun:
|
|
|
" Unibertsaltasuna aterik gabeko partikulartasuna da". Sorkuntzaren mailara eramanda, hizkuntza handi eta txikiek lehia normala daramate, eta hiztunen kopuruak berak ez du ziurtatzen une honetan finlandiar bat ez aritzea ingeles guztiek baino obra interesgarriago
|
bat
idazten.
|
|
|
Liburuaren hitzaurrea Txema Larreak egin zuen (13 or.) eta liburuaren zedarripena ere eskaintzen digu, zeharka bada ere," laberintoko egunkaria" dela esanaz. Izan ere, liburuak egunkari
|
batean
idatziriko hausnarketa laburren bilduma tankera baitu, egunkari bati dagokiona bezalakoa, eta liburuaren 1985eko edizioaren azalean bi data ageri dira, urtarrilak 17 eta uztailak 22, egunkariaren bi mugak zeintzuk diren zehaztuz. " Laberinto" aren sinboloak berriz, liburuak duen egitura justifikatzen du, beste hainbat iradokizun bideratzeaz gain.
|
|
|
" Nobela intimista egin nahi izan dut, oso intimista. Honelako nobela
|
bat
idaztea irakurlegoaren aurrean eranztea bezala da"; bigarrenik," irakurleari errealismoaren sentsazioa txertatzen saiatu naiz"; azkenik," abertzaletasuna bete betean tratatu dut. Pasarte batzuek polemika sor dezakete"
|
|
|
logiques d, acteurs et democratisation del, espace mediatique, Informazio eta Komunikazio Zientzietako Tesia, Rennes 2ko Unibertsitatea, Rennes, 1992, 216 or.201994ko otsailean El Diario Vascori, Nathalie Goulet en zerbitzuak elkartu zaizkio; orduan. Irun frontiere? argitalpenerako kronika
|
bat
idazteaz arduratu zen. 1996ko irailaz geroztik, Donostiakozuzendaritzak Ipar Euskal Herriari buruzko informazioa jaso zezakeen irakurleria zabaltzea erabaki zuen.Ordutik aurrera, bere kolaboratzaile honek egunkariaren atal orokorretan idatzi zuen, eta Baionako bestekazetari batek hartu zuen bere gain. Irun frontiere?
|
|
|
Fritz ek Goodmanezagutu nahi zuen, honek W. Reich eta Freud-en ondorengoei (neofreudianoei) buruzko artikulu
|
bat
idatzi zuelako. Hemendik aurrera eta Gestalt Therapy argitaratuzen arte, etengabeko harremana izan zuten, beren arteko interesak bat zetozelako.
|
|
|
Idazteko ohiturak aldatzea zaila bada ere, irratiko idazkuntzak aldaketa bat eskatzen dio idazlariari. Eta aldaketa hau lortzeko, idazteko orduan, hitz egiteko testu
|
bat
idazten gaudela pentsatu behar dugu behin eta berriro.
|
|
|
Laburbilduz, lehenbiziko garaian irratia komunikazio maritimo eta militarrerako erabili zen batez ere, nahiz eta enpresari, aditu eta kazetari batzuk berehala konturatu ziren hedabide egokia zela publizitate eta informaziorako. Gainera, irratiari buruzko teoria garrantzizko
|
bat
idatzi zen garai honetan: Bertold Brecht dramaturgo juduak irratia benetako komunikazio sistematzat jo zuen hedabide berria.
|
|
|
Gaur egun euskal idazle batek abenturazko eleberri
|
bat
idazten badu, seguru asko ez du egingo norbaitek horren falta azaldu eta gure literatura normalizatu nahi duelako: gogoak emanda egingo du, barruak horixe eskatzen ziolako, abenturazko kontakizun bat egin nahi edo behar zuelako, eta kitto.
|
|
|
Hala ere, hobe izango dugu besterik ez aurreratzea. Gazte batzuen abenturen nobela duzu esku artean, gazte
|
batek
idatzia; maitasunari buruzko eleberria ere bai, mezu ironiko bezain anbiguoa duena; Irlandan zehar egindako bidaiaren kronika ere aurkituko duzu, turistarentzako amu guztiak bertan dituela: bai Connemarako ikuspegi miresgarriak, bai IRA bera; labur esanda, idazle ausart baten lehen fruitu heldua, irakurleak heltzeko prest.
|
|
|
—Lerro bakar
|
bat
idazten baduk —teman hura, penatu antzo—, salaketa egin diagu hire kontra, agintariak iraintzeagatik. Zinez tamalgarria izanen lukek.
|
|
|
Neskak esa  ten zion" hartu nire ezpainak, jan nire ezpainak", horrelaxe, panpina batek esaldi txepel bat errepikatuko lukeen moduan, emoziorik gabe, eta mutila, zeina ni baino gazteagoa baitzen eta era berean ederki burusoildua, gogor saiatzen zen maiteñoaren eskakizunak betetzen, jubilatu urrezko txarteldun talde bati zeharka begiratzen zien bitartean; haiek, era berean, zeharka begiratzen zioten mutilari, eta pentsatzen zuten beraiek askoz ere ederkiago beteko zuketela neskatoaren erregua, mutil ezjakin hark baino; ezen, ordurako, mutila beste ezpain batzuk ari baitzen jaten, nahastuta, beste ezpain gozo eta petalo irekien antzeko batzuk. Eta halaxe, bada, Schubert bukatu zen, eta kanpora begiratzeari utzi nion, nire baitara begiratzeko; bakarrik nengoen eta ene buruari zuhurtasun osoz azaldu behar nion zergatik ahoskatu nuen konplot hitza, zergatik kanporatu nuen izen beldurgarri hura, esku anonimo
|
batek
idatzia zirudiena eta, hala ere, hain ankerra eta hurbila egiten zitzaidana. Eseri egin nintzen; hegazkin batek zeru ubela zulatu zuen, eta ikuskizun hark uharte huts baten erdian abandonatuta dagoen naufragoaren modura sentiarazi ninduen, zergatik esaten asmatuko ez banu ere.
|
|
|
Negar zotinka hasi zen aitorpen gogorraren ondoren, baina Caterpilar andrearen hitzek sosegu apur bat ekarri zioten: " Badakigu Armando, zure kondenaz salbatzearren, liburu polit
|
bat
idatzi zenuela, maitasunaren erroen bila. Tira, esaiguzu, bai, esaiguzu, tira...".
|
|
|
Deere jaunak, desgogara, baietz egin zuen buruarekin. " Labezomorro
|
batek
idatzi zuen hurrena 8 kilometro egin dezake orduko, eta Tiberio Klaudio Neronen ezizena Biberius Kaldus Mero zen". Ez genuen Deere jaunaren aprobaziorik behar izan.
|
|
|
Plazer bat izan da zurekin bidaiatzea. Noizbait Mexikora joaten bazarete esan du plurala erabiliz eta telefono zenbaki
|
bat
idatzia zuen papertxo bat luzatuz, badakizue laster eraikiko dugun rancho bat ateak zabalik izango duzuela. Mexiko ezagutzen ez baduzue, frikeatu egingo duzue.
|
|
|
Orain askatu zarela ospatu behar dugu, nik aspaldian iragarri nizuna bestalde jarraitu du desegokitasun berberaz. Dabidek zuri telegrama
|
bat
idazten laguntzeko eskatu zidan eta orduan izan nuen zuen artekoaren zorioneko berria. Baina egun haietan lagun italiar bat zegoen etxean eta ezin izan nintzen zuregana etorri, bestela segituan Chevrolet Blazer bat alokatu, eta bidaia osoan zehar segika joango nintzaizun.
|
|
|
Badakit ez duzula halakorik entzun gura, baina niri hala iruditzen zait eta halaxe diotsut. Amaitzeko, eta Rakelentzako mezuren
|
bat
idaztea erabaki baduzu, hona hemen Las Vegas en egongo garen hotelaren izena: Best Western Inn.
|
|
|
Ez dakit aitortu behar dizudan ala ez, baina horra: ni orain ez naiz gai sentitzen gutun txukun bat ere idazteko, auskalo noiz idatzi dudan azkena, seguru asko zu gabonetan zoriontzeko, eta akabuan onena telegrama
|
bat
idaztea izango zela bururatu zitzaidan. Baina hamaika bider saiatuagatik, azkenean nori eta Patxi putxi horri deitu nion.
|
|
|
Aldizkariak itxaronaldia eramangarriago egiten lagundu dit, baina hain zuzen ere infidelitatearen artikulua izan da, entretenitu baino gehiago, egonezina handitu didana. Guztiarekin, aldizkariarengatik ez balitz, orain ez nintzen lerro hauek idazten arituko, zeren, artikuluan aipatzen den oinaze afektiboa arin  tzearren (bai adierazpide hutsala nik senti  tzen dudana azaltzeko), biziki nabarmentzen baita eguneroko
|
bat
idaztearen balio terapeutikoa (horra beste adierazpide arranditsu bat). Eta horrexegatik itzuli naiz kioskora.
|
|
|
Beharbada kontua da ez dudala onartu gura, atzo, ez nintzela berarekin berba egiten ausartu ere egin eta errudun sentsazioa geratu zitzaidala. Horregatik, berri gutxi eman ahal dizut, ezpada bikote bananduei buruzko artikulu bat irakurtzen eta koaderno
|
batean
idazten jardun zuela, ez zuela ezer jan eta komunera ez zela behin ere joan, azafatari tapaki bat eskatu ziola, eta gehiago ezer gutxi. Gaurko kontuez, ostera, esango dizut goizean tourné touristique moduko bat egin ostean, Rakelek ospa egin duela, aspaldiko lagun batekin geratua zela esanez.
|
|
|
Enfasia egiteko moduko gertaera dela dirudi: Hego Nafarroako ingurumen sozialaren barnetik sekula emakume
|
batek
idatziriko kreaziozko lehen euskal liburua eman digu 2000 urteak.
|
|
|
Gabeziei begira, antzezlanak prestatuko dituzten idazleentzako eskolarik ez izatea kezkagarria da gaur egun.
|
Batetik
idazten trebatu eta bestetik hizkuntzaren alde dramatikoa landuko duen eskola hori abiatzea oso garrantzitsua da gaur egun, oraindik ere beste generoetan aritzen diren idazle apurrak baitira dramatikoari heltzeko tentazioa izaten dutenak. Eta sarietan irabazle gertatu arren, oso urrun egoten baitira aktoreek eta zuzendariek eskatzen dituzten baldintzetatik (edo erretorikoegiak, edo erritmorik gabeak, edo hitzaren garrantzian oinarrituta interpretazioari tarterik uzten ez diotenak...).
|
|
|
Nire irudikapena hurrengo metaforaren bidez bakarrik deskriba dezaket: gizon batek benetako etika liburua izango litzatekeen etika liburu
|
bat
idatzi balu, liburu honek eztanda batean munduko gainerako liburu guztiak suntsituko lituzke. Gure hitzak, zientziaren baitan bezala erabilita, esanahia eta zentzua, esanahi eta zentzu naturalak, eraman eta edukitzeko ontziak baino ez dira.
|
|
|
Abuztuan, bere borondatez, Austriako armadan sartu zen. Gerran zehar egunkari
|
bat
idazten aritu zen: orrialde bikoitietan gogoeta pribatuak utzi zituen eta bakoitietan Tractatus aren ideia nagusiak biltzen hasi zen.
|
|
|
1929an emandako Etikari buruzko hitzaldian ere ideia bera errepikatuko digu: gizon batek benetako etika liburua izango litzatekeen etika liburu
|
bat
idatzi balu, liburu honek eztanda batean munduko gainerako liburu guztiak suntsituko lituzke. Baina eztanda etikoa ez zaigu maiz gertatzen.
|
|
|
Frazerri egindako kritika hortik dator. Bai Tractatus ean, bai etikari buruzko hitzaldian, etikari buruzko liburu
|
bat
idaztearen arazoa ikusi dugu, hau da, nola adierazi balioen mundua gertakarien hizkuntzaren bidez. Hots, nola elkartu balioak eta zientzia, nola bildu mistika eta arrazoia, nola batu isiltasuna eta hizkuntza eztanda etiko batean. Etikari buruzko liburu bat idaztearen arazoa aztertzeko, Wittgensteinek 1931tik aurrera The Golden Bough (Urrezko abarra) aukeratu zuen zehazki.
|
|
|
Bai Tractatus ean, bai etikari buruzko hitzaldian, etikari buruzko liburu bat idaztearen arazoa ikusi dugu, hau da, nola adierazi balioen mundua gertakarien hizkuntzaren bidez. Hots, nola elkartu balioak eta zientzia, nola bildu mistika eta arrazoia, nola batu isiltasuna eta hizkuntza eztanda etiko batean. Etikari buruzko liburu
|
bat
idaztearen arazoa aztertzeko, Wittgensteinek 1931tik aurrera The Golden Bough (Urrezko abarra) aukeratu zuen zehazki. Frazerrek beste kultura eta gizarteak aztertzen dituenean, beti atzerapen bat bailiran miatuz, Europako zientzia eta heziera/ heziketa, Ingalaterrakoa hain zuzen, zibilizazioaren burutzat jotzen ditu.
|
|
|
Nik aspaldidanik izan ditiat lagun Lizardiren poemak, gazte gaztetandik, batez ere mendian nenbilela. Baditek zerbait, ez zakiat zer, barru barruraino sartu izan zaizkidak beti, neure anaia
|
batek
idatziak balira bezala. Hire poema batzuk ere izan ditiat batzuetan buruan, Antton Valverdek hire lanekin osatu zuen diskokoak batik bat, baina Lizardi hunkidura iturri oparoagoa izan diat beti.
|
|
2001
|
|
|
" Bizkaitarra" n Gabrielek gaztaroan jeltzale baten alabarekin izandako harremanaren zantzuak ageri bide dira. Biografia
|
bat
idazterakoan tentu eta begirunez aritu beharra dago Zelaietaren ustez. Gabrielen familiakoak bizi dira eta arestian aipaturiko emakume bera eta honen familia ere bai.
|
|
|
Eta hil zenean, Rossettik poema liburu bat jarri zuen emaztearen zerraldoan. Hain zuzen ere, bere arrebak, poetisa estimatuak, urte batzuk lehenago poema
|
bat
idatzi zuen horretaz: neska bat hiltzen zela eta bere amoranteak haren zerraldoan poemak utzi zituela.
|
|
|
Axularrengan arnas luzeko esaldia kausitu zuen. Alegia, bazegoela hasieratik bukaeraraino orri bat betez esaldi
|
bat
idaztea, bere gorputz zatiekin eta junturekin. Baita behin irakurri ondoren ongi ulertu ere.
|
|
|
Kasu honetan gidoi bat egitea fikziozko batean baino askoz garestiagoa da. Fikziozkoa bulego
|
batean
idazten duzu, baina hau ez, Dominikar Errepublikara eta Estatu Batuetara joan behar izan dugu... Gustatzen zaie dokumentaletan parte hartzea, baina egite kulturala dela pentsatzen dute eta askotan laguntza sinbolikoa izaten da.
|
|
|
Informazioa sinesgarria izan dadin, beharrezkoa baita hizkuntza hurbila, afektiboa eta beroa erabiltzea. Serafin Basauri elkarteko lehendakariaren ustetan," garrantzitsua da ahozkotasuna indartzea, eta herriko hizkerari buruz dauden konplexuak uxatzea, eta euskalkiak txisteak kontatzeko balio digun moduan, artikulo
|
bat
idazteko erabiltzea". Horretarako, Deba arroko euskalkiaren idaztarau komunak ezarri dituzte, ahoskera jorratu dute eta hiztegiaren ehuneko larogei jada osatu dute.
|
|
|
JAVIER Ortiz «El Mundo»ko kazetaria eta Iritzi Saileko arduradunari eszedentzian zegoen egun Emilio Botin BSCH bankuko lehendakariari buruz hitz egiten zuen zutabe
|
bat
idaztea galerazi zion egunkariak. Josep Manuel Novoa kazetariak Emilio Botinen amarrukeriak kontatzen dituen «El Poder» liburuari buruz aritzekotan zen.
|
|
|
Duela 4.000 urte Egipton egiten zen magia, eta hango faraoi
|
batek
idazten zituen jokoak papirotan. Oraindik erabiltzen dira orduko jokoak, sekulako teknika baitzuten.
|
|
|
euskararen batasuna beharrezkoa zela. Egizu kontu, oñatiar batek, nafar batek, edo Iparraldeko
|
batek
idazten zutela. Denak diferente.
|
|
|
Garrantzizkoak diren gauzak funtsik ez dutenetatik bereiztea, berria ohikotik bereiztea, garrantzizkoa ezinbesteko ez denetik, espresiboki eta estetikoki eraginkorra dena ez denetik. Augusto Monterroso idazle guatemalarrak, urte askotan zehar idazketa tailerrak zuzendu dituenak, ezin hobe laburtzen du: «Ipuin
|
bat
idazteak ez du prestakuntza berezirik eskatzen; ona edo txarra den jakiteak, bai".
|
|
|
Nik ipuinak eta aspalditik idatzi izan ditut, baina sekula ausartu gabe nengoen gauza potoloago bat egitera, iruditzen zitzaidalako nobela
|
bat
idazteko derrigorrez idazlea izan behar zuela batek, eta ni gehiago naiz irakurle... Baina azkenean ohartu naiz nobelari errespetoa eduki behar zaiola, bai, baina ipuin on bat idaztea ez ote den zailago nobela bat idaztea baino.
|
|
|
Nik ipuinak eta aspalditik idatzi izan ditut, baina sekula ausartu gabe nengoen gauza potoloago bat egitera, iruditzen zitzaidalako nobela bat idazteko derrigorrez idazlea izan behar zuela batek, eta ni gehiago naiz irakurle... Baina azkenean ohartu naiz nobelari errespetoa eduki behar zaiola, bai, baina ipuin on
|
bat
idaztea ez ote den zailago nobela bat idaztea baino. Norbaitek esaten zuen ipuina gezi bat dela, diana batera botatzen duzuna, eta ez baduzu erdian jotzen kale egin duela.
|
|
|
Nik ipuinak eta aspalditik idatzi izan ditut, baina sekula ausartu gabe nengoen gauza potoloago bat egitera, iruditzen zitzaidalako nobela bat idazteko derrigorrez idazlea izan behar zuela batek, eta ni gehiago naiz irakurle... Baina azkenean ohartu naiz nobelari errespetoa eduki behar zaiola, bai, baina ipuin on bat idaztea ez ote den zailago nobela
|
bat
idaztea baino. Norbaitek esaten zuen ipuina gezi bat dela, diana batera botatzen duzuna, eta ez baduzu erdian jotzen kale egin duela.
|
|
|
Beste gauza askoren artean teknika honen bidez nobelaren eta errealitatearen arteko harremanaz egiten digu galde autoreak. Egileak badaki bere nobelan pertsonaia" errealak" aipatzen baditu nolabaiteko muga batez, ezintasun
|
batez
idazten duela: pertsonaia ezagun hauetaz" gezur" handiak esaten baditu irakurlea segituan ohartuko da, eta idazleak hasiera batean pertsonaia horri egotzi nahi zizkion tasun eta gertaerez ahaztu egingo da.
|
|
|
Laburki esanez, nobelaren idazketari garrantzia ematen dion ikuspuntu berriaz mintzo garela esango dugu. Jean Ricardou idazle frantsesaren esanak bere eginez, Saizarbitoriarentzat, nobela
|
bat
idaztea ez da abentura desberdinen kontaketan murgiltzea, idazketaren beraren abenturan barneratzea baizik.
|
|
|
Leer, 1999ko uztailaabuztua), Vargas Llosa idazle hegoamerikarrak baieztapen deigarria egiten zuen: nobela
|
bat
idazteko, anbiziosoa behar duela izan idazleak. Alegia, genero honek formari buruzko hausnarketa eskatzen duela eta unibertso literario guztia ongi lotzeko abilezia.
|
|
|
Egile hauen iritziz, gizakia mundu absurdoan bizi da, gero eta ilunagoa eta ulergaitzagoa bihurtu zaion munduan. Horregatik, nobela
|
bat
idazten dugunean, ezinegon hori modu egokian adierazi behar dugu. Talde honetako partaideentzat, kontamolde berriak probatzeko generorik aproposena bilakatu da nobela XX. mendean.
|
|
|
Notarioaren aurrean banaketa akordio
|
bat
idatzi, ondasunen inbentarioa egin, horiek baloratu eta adjudikazioak eginez.
|
|
|
Ez, liburuaren zati
|
bat
idatzita dago jadanik.
|
|
|
KAROLINEk marrazki multzo bat aztertzen du egongelako besaulkian. Koderno
|
batean
idazten du aldi berean. TOMASek sorbalda gainetik begiratzen dio, ez dago oso lasai.
|
|
|
IMANOLek koadernotxo
|
batean
idazten du dena. Telefonoaren hariarekin korapilatzen da.
|
|
|
Jarduera edo ataza beraren parte izateko sortuak diren testu bi aukeratu ditut,
|
bata
idatzizkoa eta bestea ahozkoa. Lehenengoa aseguru etxe batean lortutakogutun bitxi bat da (guk euskaratua), eta bigarrena esaera batzuen erabilera moduinformalean azaltzen duen bideoa.
|
|
|
Aginteen arteko harremanak, elizaren gehiegikeria, agintearen eta hiritarraren arteko dialektika. Horien inguruko kontakizun
|
bat
idatzi nahi nuen, eta Erdi Aroa edo egokitzat jo nuen horretarako, nik kontatu nahi nuena girotzeko: aginteen arteko harremanetan Erdi Arokoelizak zuen papera eta gaur duena erkatzea interesatzen zitzaidan:
|
|
|
Laburki esanez, nobelaren idazketari garrantzia ematen dion ikuspuntuberriaz mintzo garela esango dugu. Jean Ricardou idazle frantsesaren esanak bereeginez, Saizarbitoriaren iritziz, nobela
|
bat
idaztea ez da abentura desberdinenkontaketan murgiltzea, idazketaren beraren abenturan barneratzea baizik.
|
|
|
Durangaldea nahiz, inoiz, Zuberoa. Alabaina, halakoetan narrazioak intertestualitateandautza (kondaira harturikoarekiko intertestualitate jolasean Durangaldean kokatutakoak, adibidez) eta, beraz, halako kronotopo determinatu eta hurbila intertestualitatearen ondorio dela pentsagenezake, hain zuzen, Obabakoakeko osabak eskatzen zuenez, aldaketak behar baitira istorio ezagunbaten gainean beste
|
bat
idaztean (istorioa hurbiltzea espazioan nahiz denboran, esaterako). Bestalde, ezin ahaztu hizpide dauzkagun narrazioetan denbora nahasketak gertatzen direla, iraganean bagaudeere, iragan mitikoan, nahi bada?, gaur egungo errealitatearen objektu eta gauzak agertzen baitira.Nahasketa hauen eskutik irakurleak jolas keinuak jasotzen ditu, batetik; bestetik, istorioak anakronikoak suertatzen dira, irrealtasun ukituarekin lagunduta (eta kronotopoa ere irrealtasun kutsu horrekinguratuta).
|
|
|
Iruditzen zitzaidan hamar urte lehenago, hasieran, emakume izan ez banintz bezala idazten nuela. Eta handik aurrera bestezerbait egin behar nuela, beste modu
|
batera
idatzi. Baina ez nekien ez zer ez nolaidatzi.
|
|
|
Gaur ordea, ez du koadernoa ireki. Eskutitz
|
bat
idatzi du gaur. Inbidiaz begira egon natzaio, kartazala eta seiluak ondoan prest laga eta gabardinako poltsikotik atera dituen bi orri zuriak grinaz betetzen hasi denean.
|
|
|
Iluntzean, baina, beldurrak alde batera utzi eta kanpora irten behar izan du. Axkueren etxean geratuta dago koadrilakoekin Anartzi eskutitz bateratu ganberro
|
bat
idazteko. Aspalditik dute hitzordua finkatua eta hainbeste aldiz atzeratu dute eguna, denei ondo zetorkiena topatu arte, ez azaltzea marjinazio sozialerako boleto mordoska erostea litzateke orain.
|
|
|
Sistema erraza da. Bakoitzak bururatzen zaion lehendabiziko txorakeria ipintzen du, kristoren gogoa neukan lagun on
|
bati
idazteko baina azkenean hiri idatzi diat, edo Hello Anartz, do you remember my member modukoak adibidez. Dena oso sentimentala.
|
|
|
Amak, hara ba, bota du baina, jakin minez geratu bada ere, ez du aurrera jo. Anbulantzian eginiko irteera guztiak eguneroko txiki
|
batean
idazten dituen arren, Tasiori ez baitzaio gero gertatutakoak aipatzea gustatzen.
|
|
|
–Ipuin
|
bat
idazten hasi naiz –esan zion Mariak Marcosi.
|
|
|
Bor, Bor, Bor... eta Borges topatu beharrean" Boralli, Ivan" topatzea eta zeharo harritzea, ez dudalako inondik ezagutzen, eta literaturaz asko dakiten lagunei galdetu diedalako eta beraiek ere ez, eta liburua hartzea, Gaiztakerien gaztelua, 1876, eta negar egitekoa izan da: ez nik edo lagunek edo munduko entziklopedia guztiek edo Internetek Boralli ez ezagutzea, baizik eta Boralliren beraren semearen alabaren alabaren semeak ere ez ezagutzea, nahikoa duelako ordenagailuari aginduak emateko jakin beharrekoa ikastea, edo futbolari ohi
|
batek
idatzitako liburuaren izenburua gogoratzea. Negar egitekoa izan da, halaber, Ivan Boralli ni bilatzen ari nintzena –Borges, Jorge Luis– aurkitzeko oztopoa baino ez dela izan sumatzea.
|
|
|
Txinpartaz beteriko solasak izango dituzte euren artean, pasadizo xelebreak, erromantizismo samur batek –baita sentsualtasun lotsati batek ere– blaitzen dituen pasarteak... Jende arraro samarra da batetik, liburua ez baita klabe errealista
|
batean
idatzi, baina guztiz errealak dira, hala ere, bertan islatzen den egunerokotasunaren hainbat alderdi: adibidez, lanaren alienazioa, edo protagonistak gauero telebistaren aurrean biltzea eta hor komentatzea eguneko kontuak eta gorabeherak, telebista horretako irudi isolatuen bitartez kanpoko irudi deskontestualizatuak jasotzen ditugun bitartean.
|
|
|
Nik animalia guztiak baina batez ere zakurrak laztanlaztan ditut. Laster zakurrez liburu
|
bat
idatziko dut. Liburu horretan bereziki Euskal Herriko baserrietan hogeita hamalau urtez zakurrekin izan ditudan harremanak azaltzekotan nabil.
|
|
|
Hasieran bost taldeok ez ziren horren bereiziak bata besteagandik. Manuk, ordea, orain 2.500 urte liburu
|
bat
idatzi zuen, Manu-ren legeak deritzana, eta kastak ongi finkatuak utzi zituen.
|
|
|
Armandok ere gutun luze
|
bat
idatzi dit, baina ez dut irakurriko, Honorato Delaselvaren idazkariak zioen moduan, Ez dut irekiko.
|
|
|
...Eskolan aldizkari
|
bat
idazten gabiltza. Hasieran ondo.
|
|
|
10 L. Haranburu Altunak Lur argitaletxeko Literatura 72 liburuari hitzaurre
|
bat
idatzi zion, Mitxelenak hitzaurre hori irakurri eta artikulu haserre bat idatzi zuen: " Triste bizi naiz eta hilko banintz hobe" (Zeruko Argia 1973/01/14).
|
|
|
10 L. Haranburu Altunak Lur argitaletxeko Literatura 72 liburuari hitzaurre bat idatzi zion, Mitxelenak hitzaurre hori irakurri eta artikulu haserre
|
bat
idatzi zuen: " Triste bizi naiz eta hilko banintz hobe" (Zeruko Argia 1973/01/14).
|
|
|
9 Luis Haranburu Altunaz ari da. Haranburu Altunak Lur argitaletxeko Literatura 72 liburuari hitzaurre
|
bat
idatzi zion, Mitxelenak hitzaurre hori irakurri eta artikulu haserre bat idatzi zuen: " Triste bizi naiz eta hilko banintz hobe" (Zeruko Argia 1973/01/14).
|
|
|
9 Luis Haranburu Altunaz ari da. Haranburu Altunak Lur argitaletxeko Literatura 72 liburuari hitzaurre bat idatzi zion, Mitxelenak hitzaurre hori irakurri eta artikulu haserre
|
bat
idatzi zuen: " Triste bizi naiz eta hilko banintz hobe" (Zeruko Argia 1973/01/14).
|
|
|
12 Delako iritzi hori Luis Haranburu Altunak atera zuen, Lur argitaletxeko Literatura 72 liburuari egindako hitzaurrean, Mitxelenak hitzaurre hori irakurri eta artikulu haserre
|
bat
idatzi zuen: " Triste bizi naiz eta hilko banintz hobe" (Zeruko Argia 1973/01/14).
|
|
|
Ez naiz ausartuko esatera (euskal literaturaren eremuan geratzeko) uko egin diola Atxagak, Saizarbitoriak, Lertxundik edo Izagirrek irekitako bideak jorratzeari. Ez naiz ausartuko esatera XX. mendearen bukaeran XIX. mendeko nobela
|
bat
idatzi gura izan duela. Intentzioa hori izan bazuen, ez zaio ondo atera.
|
|
|
Berdin Bilintx, Pedro Maria Otaño, Udarregi eta beste askorekin. Batzuek biografia luze
|
bat
idazteko gaia eman dute; beste batzuek, berriz, laburra. Baina behin ere ez da azterketarik falta izan.
|
|
|
La Razon ek ez du zalantza handirik, baina ezta beste batzuek ere. Pedro Muñoz jaunak iaz liburu
|
bat
idatzi zuen, titulu honekintxe: España en horas bajas.
|
|
|
Hemen banakakoa denak eta orokortu ezin daitekeenak sortzen duen arazoa nabarmentzen da. Kant bere hirugarren Kritika n —Juzgamenaren Kritika n— arazo honi erantzuten saiatu zen, baina zeregin honen konplexutasuna izugarria zen eta bere emaitzak argiki asmoen atzetik geratu ziren (hau bereziki nabarmentzen da hirugarren Kritika honentzako hasiera
|
batean
idatzi eta ondoren alde batera utzi zuen lehen sarrera irakurtzean).
|
|
|
Behin hola, bidean nintzela, uda mineko galerna ari zela kanpoan, beribilez etxerakoan, ametsetako lukainketan zintzilik, bi zamari, bata zuria eta bestea beltza, agertu zitzaizkidan faroen eremuan. Preseski, Tamerlanen anker ospea handitu zuten abere horiez ari nintzen murmuzikan, noizbait, misterioz bastatu ipuin
|
bat
idaztekoa nuela, abesti bat, nobela bat zergatik ez, gaia zabala zenaz gain, dena horrelako istorioa zozo bidearen irensteko, eta hor hara, ingurada latzean, bi zaldiek ene buru muina inarrosten zutela! Gelditu nintzen.
|
|
|
Harro erakutsi zigun. Karta
|
bat
idazten ari omen zen. Ilunpetan, argirik gabeko gau beltzean.
|
|
|
Eztandak eta tiroak noiznahi aditzen genituen eta bagenekien hegazti eta erbiekin batera bi hankako animaliek ere eskapo ibili behar zutela. Ospitaleko moja
|
batek
idazteko bere zaletasunari eskerrak irauten zuen bizirik, koaderno lodi bat betea zuen, Infernua lurrean. Berako Hargaitzeko harrobira kamioiak ailegatzen ziren:
|
|
|
ZANTAR BATZUK ZARIE, BETI GAUZAK KANDBIXATEN; ahotsak entzuten dituela dio eta kinka horretan dagoenean bere aitonarekin hitz egiten du, eta trikitixak laster aurkituko dituztela ziurtatzen dio; belar, fruitu eta sustrairik baizik ez du jaten eta sentsazio fisikoek –mina, plazera, beroa, hotza– ez dutela bere gorputzean eragiten uste du. Baina aitortzen dut liburu
|
bat
idazteak ez zuela honaino ekarri zaituen arazoa konponduko; beraz, honengandik ezer espero baduzu... Baina, tira, zuk zeuk ikusi, nik abisatu egin zaitut.
|
|
|
Nire esku hartzea gehiegizkoa iruditu zait. Beste irtenbide dotoreago baten bila hasirik, beste liburu bat, hizkuntza estrainio
|
batean
idatziriko liburu ahantzi bat hartu dut (izan ere, hau ez nuen, inondik inora, gorputzean tatuatua), eta bigarren edo hirugarren orritik irekirik, hau aurkitu dut:
|
|
|
Zuk Traidorearen eta heroiaren gaia izeneko nobela
|
bat
idatziko zenuke zezenari adarretatik heltzeko potrorik bazenu. Euskal Herrian, zerbait baldin baduzue, horixe duzue:
|
|
|
Tematia zara, gero, harritu zen Berlusgoñi, partez izuturik kankatekoaren mehatxuaz, eta partez nire setak inpresionaturik. Begira, nik ezin zaitut Mitxoletarengana eraman, baina, nahi baduzu, liburu
|
bat
idazten laguntzen ahal dizut. Horrela, kanon osoa ez, baina zure kanonaren lehen liburua osatuko duzu.
|
|
|
Berlusgoñik hazka egiten zuen buruan: ezer gutxi... tira, zoro
|
batek
idatzita dirudien saiakera bat leitzen ari naiz, traidorea eta heroia aldi berean den baten beste historia bat, eta gero, aitonaren trikitixa galduaren bila abiatzen den hirukote batena...
|
|
|
Badakik liburu
|
bat
idatzi nuela
|
|
2002
|
|
|
" Hitz hok, gizon
|
batek
idatzi ditu, asteroko hontantxe, sakon eta zorrotz idazten dakian idazle batek. Bainan enetzat, izan diren euskaltzale guziek lurpetik jaiki eta dehadar ikaragarri bat egin izan balute bezala izan da.
|
|
|
«(...) Behin, liburu zaharrak eta erabiliak saltzen dituen denda batean orduan izen dezentekoa zuen poeta baten liburu batzuk aurkitu nituen. Hartu liburuak, orri pasa hasi eta emakume
|
bati
idatzitako eskaintza irakurri nuen liburu bakoitzean. (...) Jakin nuen emakumea hil egin zela, eta haren ahaideek, gupidarik gabe, enkantean saldu zituztela liburuok, orrietan ezkutaturik zegoenari batere erreparatu gabe.
|
|
|
Gaia hobeto ezagutzeko liburu
|
bat
idatzi duzu. Zer nolako ezagutza aurkitu duzu galdatu dituzunen artean?
|
|
|
Ziurtasun hori ere kolokan daukat aspaldian. Artikulu hau idazteko momentuan ez daukat gai honi buruzko sentsazio onegirik, beste momentu
|
batean
idatzi izan banu borrokalari eta baikorrago azalduko nintzateke, eta egingo nuke, beharbada, egin zitezkeen gauza batzuen zerrenda, telebistak zerbitzu publiko gisa dituen bete beharrak azalduz. Baina nago ez ote dituen helburu publikoak lortu nahi jokabide pribatuen lanabesak erabiliz.
|
|
|
Kritikari batek eskubidea du liburu bat gustagarria ez izateko. Idazle
|
batek
idazten duen guztia zoragarria dela pentsa dezake, idatzi den onena dela, baina kritikari batek ez. Eta eskubidea du hori esateko.
|