|
2002
|
|
|
Era berean, alboko etzanerak haurrarentzat mehatxua zekarrela ere zehaztu zen, batez ere jarrera ezegonkorra zelako eta, sarritan, haurrak jarrera pronora pasatzen zirelako. Bestelako arrisku faktoreak Kontrako eragina izan zuen beste jokabide bat ohea gurasoekin partekatzeko ohitura izan zen,
|
batez
ere amak erretzen zuenean; hala, heriotza arriskua 9,25 aldiz handiagoa zen bi faktoreak konbinatzen zirenean. Espainian ere hainbat ikerketa egin dira haurren bat bateko heriotzaren eta ahoz behera lo egitearen arteko erlazioa aztertzeko.
|
|
|
Gimnasiora etorri zitzaidan eta hitzordua ipini zidan. Aitaren eta
|
batez
ere amaren onerako zela esan zidan. Polizia zela uste dut...
|
|
|
– noski –mututu egin zen, Mentxuri espero ez zuen erantzuna eman ziolakoan, baina bestearen isiltasunak behartu zuen jarraitzera– Egia esan, aitarena ez zait hainbeste ardura.
|
Batez
ere amak min ez hartzea gura dut. Bera ez da aita bezain indartsua.
|
|
2003
|
|
|
Hala ere, adin batetik bestera alde handiak daude: gazteenek, 25 urte artekoek,% 27k aitortzen dute garbiketaz arduratzen dela zuzenean, gehienek onartzen baitute oraindik ere gurasoen etxean bizi direla eta lan horiek beste senitarteko batzuek egiten dituztela,
|
batez
ere amek. Oro har, gehien laguntzen dutenak bikotea(% 23), seme alabak(% 10) eta etxe berean bizi diren beste senitarteko batzuk(% 12) dira.
|
|
|
Baina bihotz ilunak ia eguberri guztietan egiten zaizkit.
|
Batez
ere ama zena hil zenetik. Denbora bai azkar pasa, Jesus, espresak baino azkarrago.
|
|
|
Horrelakoetan goxoki gehiago ematen dizkiote, eta losintxa gehiago ere bai.
|
Batez
ere amaren lagun min horrek.
|
|
|
Askotan, azken urteetan batez ere, bazirudien zuen bisitaldiak ilusioa baino area  go enbarazu egiten ziola, zuen presentziak bere nebulosa hartatik errealitate gordinera etorraraziko balu bezala.
|
Batez
ere ama politika kontuez hasten zitzaionean. Ez da harritzekoa.
|
|
2005
|
|
|
Mari Karmen Garmendiak aipatutako emakume idazleak gogoratu zituen eta Etxepare, Garibai, Larramendi eta Azkuerentzat emakumeek, eta
|
batez
ere amek, izan duten eragina nabarmendu zuen. Bukatzeko, emakumearen esparrua zein den esan zuen (etxea, dudarik gabe), eta mistikan ere oso andre baliotsuak egon direla gogoratu zuen.
|
|
2008
|
|
|
Kapitaina, luzaroan halako enbarazua egin ziguna, gaiztoek kalte egiterik ez duten lekura joana zen. Squireak esanda, gauza guztiak konponduta zeuden, taberna barruko gelak eta atariko entseina pintatu berriak, eta altzari batzuk ere gehitu zituzten,
|
batez
ere amarentzako besaulki eder bat barra ondoan. Eta taberna mutil bat ere aurkitua zioten, ni joandakoan laguntza premian gerta ez zedin.
|
|
|
Amek osatutako laguntza sare bat arduratzen da GIBaz kutsatutako beste emakume batzuei laguntzeaz. Elkarrekin hiesaren estigmari aurre egiten eta bizirik irauten saiatzen dira.' Kalkuluen arabera, 530.000 haur GIBaz infektatu ziren 2006an,
|
batez
ere ama semearen transmisioaren bidez. Tratamendurik gabe, haur horien erdiak hil egiten dira 2 urte bete baino lehen. Ama gehienek ez dute antirretrobiralik hartzen haurdunaldian, estigmaren beldur direlako eta eskura duten informazio gutxi dutelako.
|
|
|
Haurrentzako janari laten epoxi estaldurari dagokionez, kezka orokorra da, eta Gobernuak proposatu du elikagaien eta kimikaren industriarekin lan egitea, BPA maila murrizteko edo ontzientzako teknologia alternatiboak aurkitzeko. Erantzun asko eman gabe daudela eta herritarren nahia zer gertatzen ari den jakitea dela jakinik, Gobernuak ikerketa egokiak finantzatuko ditu,
|
batez
ere amari, umekiari, jaioberriei eta bularreko umeei buruzkoak, arazoa sakonago ezagutzeko. Kanadako osasun agintarien arabera, ikerketen helburua izango da “esposizio iturriak eta mailak hobeto definitzea, bai eta erakusketa horiek eragina izan dezaketen puntu nagusiak ere”.
|
|
|
Jatorria Lekunberrin duen aspaldiko mesfidantza dela iruditu zait; ni jaio baino lehenagokoa, adiskide izan zirenekoa, gauzak ezkutatu beharra duen jendearena, iraganak atzipetua daukanarena. Baina esajeratzen ari naiz, gurasoak ez ditut iraganari loturik ikusten, aldiz, harekin bordak erretakoak dira,
|
batez
ere ama, warrior nahi gaituen Pradaren emakume mota horietako baten modura.
|
|
|
Eta orain Sail Arteko Doktoregoa egiten. Hau ere gurasoek bultzaturik,
|
batez
ere amak; aitak esanen du nahi duena, baina ama tenkortu da.
|
|
2009
|
|
|
Hala ere, odoleko guraso zirenek zazpi urteko epea izaten zuten umea atzera eskatu ahal izateko. Eta hori jazotzen zenean, umea adoptatu zuten gurasoentzat guztiz mingarri izaten zen,
|
batez
ere amarentzat.
|
|
|
Bizi, panteista? salbaziozko hori, Pascal doktoreari bezalaxe Ossoriori, biziaren instinto sexualean eta
|
batez
ere ama/ emakumean eta umean argiratzen, errebelatzen zaio: –(...) Al ocurrírsele que el origen de aquella corriente de su vida y amor se perdía en la inconsciencia, pensaba que él era como un surtidor de la Naturaleza que se reflejaba en sí mismo y Dolores el gran río adonde afluía él.
|
|
|
Esnea eta haren eratorriak (mamia, gaztak edo jogurtak) funtsezko elikagaiak dira bizitzako etapa guztietan, eta, bereziki, eskeleto garapen handiagoa duten horietan, hala nola haurtzaroan eta nerabezaroan, edo eskakizun handiagoak dituztenetan, haurdunaldian gertatzen den bezala,
|
batez
ere amak haurra maitatzen badu. Adibidez, eskola adinean dagoen haur batek egunean hiru baso esne edo elikagai baliokide (jogurtak, mamia, gaztak…) hartzen baditu, elikagai horien bidez, proteinen erdia baino gehiago eta behar duen kaltzioaren eta B2 bitaminaren %80 baino gehiago lortzen du.
|
|
|
Ala biak ziren batentzat? Sirena hotsak, polizia autoen eta anbulantzien argiak, autoen turrunak, oihuak, motorren burrunbak, kea, hotza, hesiak, jendea pilatuta, odol arrastoak, oilarra... eta amak, ni
|
batez
ere amekin gogoratu nintzen (barkatu neurekoia banaiz). Jendeak aurrera egiten zuen bere bidean, loreei kasurik ere egin gabe; gehienez, zeharkako begiradaren bat botatzen zien batek edo bestek.
|
|
|
Kantak, ama seme batzuen arteko elkarrizketa itxuran, heroiaren mitoaren proiekzioan giltzarritzat hartu ditugun hiru ezaugarriak biltzen ditu. Azter dezagun
|
batez
ere amaren papera, aberriaren metaforizazioa?, bai gerraren benetako aurpegia bai era horretako testuinguru batean sortzen diren elkartasun praktikak hobeto ulertzeko.
|
|
2010
|
|
|
[Iruñea]... etxean gurasoek ez dakite euskaraz, beraz ikastolan ikasi nuen, horregatik batez ere euskara ikasketekin erlazioa duten egoeretan erabiltzen dut, eta aisialdian gutxitan, lagun guztiek ez dakitelako euskaraz, baino etxean gurasoek,
|
batez
ere amak, txikia nintzenetik beti saiatu dira euskara sustatzen, ipuinak euskaraz oparituz, pelikulekin, kartekin... eta horiek ere euskara pixka bat ikasten, eta horregatik agian, naiz eta gustatuko litzaidakeena baina gutxiago erabili, asko maite dut euskara eta, naiz eta gustatuko litzaidakeena baina gutxiago erabili, asko maite dut euskara eta etorkizunean nere bizitzan leku handiagoa betetze...
|
|
|
Kontakizunari larritasuna emateko, aulki batean eseri eta ahotsa apaltzen zuen. Telmok eta Alaznek
|
batez
ere ama entzutea maite zuten. Nonbaiteko sentitzen ziren, erresuma baten parte.
|
|
|
Negargarri egiten baitzitzaidan hain portaera ez gizatiarra ikustea, beren deshumanizazio prozesuaz jabetzea: gu ezerezten gintuzten gizaki gisa eta gure giza eskubideetan, eta beraiek beraien izaera gizatiarra galduz zihoazen. Froga gisa galdera hau botako nieke(
|
batez
ere ama hari): Zure seme alabei edo maite dituzun senide edo adiskideei kontatuko al zenieke zure lana infernu horretan zein den?
|
|
|
Dedikazio hori egunean zazpi ordu baino gehiagokoa da (bost ordu Europako beste herrialde batzuetan). Arrazoiak gurasoen lana dira,
|
batez
ere amena, eta horrek zaildu egiten du familia eta lana bateratzea. Aiton amonen balioa Aitona amonek balio multzo bat biltzen dute bilobentzat.
|
|
2011
|
|
|
Laura Garatek ETAko buruzagi gogorra miresten zuen, familiarik ez zuena, behar ere ez, berak ez bezala. Baina koadernoa irakurri ahala Ama
|
batez
ere Ama dela ohartuko da eta autoerrukia leporatuko dio. Laura biziki haserretuko da Amaren idazkeran biktimarena egiten ari dela sumatzen duelarik, txori babesgabearena, aginpide zabaleko emakumetzat baitzuen.
|
|
2012
|
|
|
Leire harrituta zegoen ama alaben arteko harremanarekin eta Mariaren transformazioarekin. Ez bakarrik jantziengatik, jada ez zitzaion ia ezer sartzen eta pijama antzekoak janzten zituen?,
|
batez
ere amak ume bat izango balitz bezala hitz egiten ziolako, eta haren aurrean Mariak beste bat ematen zuelako. Ahotsa eta guzti aldatzen zitzaion amarekin, ez zuen hainbesteko segurtasunez hitz egiten.
|
|
|
«nondik datoz haurtxoak? «,
|
batez
ere ama haurdun dagoenean, edo» zergatik egin dezakete haurrek zutik? «.
|
|
|
– Tori –eman dio bizkotxo zatia, eta baita musu
|
bat
ere amak.
|
|
2013
|
|
|
Ez dute onartzen unetxo
|
batez
ere amaren gorputzetik urruti egotea (ez egunez eta ez gauez).
|
|
2014
|
|
|
Bukatu aurretik, zorrez ari naizenez, dena estu lotuta eta zirkularki amaitzeko gustuko dudan moduan, izenburua aukeratzerakoan neuk ere kontuan izan dudan M en beste abesti horri bi hitz, harira ez datorrela irudi dezakeen eta seguru asko karaktere gehiago lituzkeen arren: aldareratutakoei exijitzen dieguna ez ote den gurasoei, baina
|
batez
ere Amari galdatzen diogunaren antzekoa. Zilbor hestea mozteaz ari garenean ez ote diegun seme alabok lasaiegi eskatzen bake sainduan utz gaitzala, soilik ondo datorkigunean haatik, geuk geure pribilegioei uko egiteko asmorik gabe:
|
|
|
Azterketa honek, halaber, iradokitzen du fetuaren sexuak eragin desberdina duela titi guruinaren garapenean, eta horrek esneari eragiten diola. Michigango Unibertsitateko adituek egindako beste ikerketa
|
batek
ere amaren esnearen osaera aurkitu zuen, umearen sexuaren arabera. Espainiako Pediatria Elkarteak, EROSKI CONSUMErek galdetuta, azterketaren «inpaktu mediatikoa» aitortzen du.
|
|
|
Aditu batek ohartarazi du Edoskitzaroan neurriz jarduteak ez dio eragiten ez bolumenari ez amaren esnearen osaerari. Hala ere, espezialistek azpimarratu dute ariketa fisiko biziak egitea,
|
batez
ere ama bularreko amak aldez aurretik entrenamendurik ez badu, eragin negatiboa izan dezakeela. Diazek adierazi du, kasu horietan, «esnearen bolumena jaitsi egin daitekeela eta azido laktiko gehiago eduki dezakeela».
|
|
|
Edoskitzaroan dieta osasungarri bati ez jarraitzeko arriskuek
|
batez
ere amari eragiten diote, oso nekatuta edo ahul senti baitaiteke behar dituen mantenugaiak kontsumitzen ez baditu. Baina arrisku batzuk ere badaude haurtxoarentzat, emakumeak substantzia kaltegarriak edo botika jakin batzuk hartzen baditu.
|
|
2015
|
|
|
Egia esan, emazteak eramaten zuen txarren,
|
batez
ere ama etxeko dekorazio kontuetan sartzen zenean. Bolada hartan ernegatuta zeukan Begoña.
|
|
|
Lana zela eta, Manchestertik Londres aldera joan behar izan nuenean, etxera deitu nuen,
|
batez
ere amak nire arrastoa gal ez zezan. Neu nintzen munduan gelditzen zitzaion ahaide bakarra, eta une hartan Paler motik hiru mila kilometrora nenbilen, Ingalaterra hotzean erizain.
|
|
|
Ahizpa Gizakundekoarenaz sentitzen dut, adinaz arinduz doazen gaitzak izan arren. Eman goraintzi asko berari eta guztiei,
|
batez
ere ama priore ordeari eta fundatzaileari.
|
|
|
eta nola doakion Beatrizi eta gainerako guztiei. Goraintzi asko haiei,
|
batez
ere ama priore ordeari. Aita Nicolao ongi dago, Jainkoari eskerrak.
|
|
|
2 Gomenda nazala berorrek Jainkoari, eta ez uste izan poz txikia ematen didanik halako alaba izateak, orain arte izan dudan eta beti izango dudanak, eta ez naiz ahaztuko Jainkoari gomendatzeaz eta ahizpek ere gauza bera egiten dute. Etxe honetako guztiek muin egiten diote berorri eskuetan,
|
batez
ere ama priore ordeak, berorri asko zor baitio. Gomenda beza Jainkoari, ez baitabil ongi osasunez.
|
|
|
3 Jakin beza zaldun batek bidali zuela hona ez dakit nolako ogasuna, baina horrekin ez dute behar dutenaren laurdena ere eta ez dute hartaz gozatzerik hurrengo urtera arte, eta berehala kendu zituzten hirian ia guztiek ematen zizkioten limosnak, eta zorrez josirik, ez dakit zertan amaituko den. Gomendatu Jainkoari guztia, baita ni neu ere, berezko izaerarentzat nekagarri delako,
|
batez
ere ama priore izatea hainbeste gauza batera datozenean. Horrekin Jainkoa zerbitzatzen bada, dena da gutxi.
|
|
|
Eta hala izan daitezen bihotz bihotzez gomenda biezazkit. Eta idatzi zidatenek izan bezate hau beraiei idatzia bezala,
|
batez
ere ama Maria San Joserena eta ama nagusi ordearentzat badoa ere, nire asmoa denentzat izatea zen.
|
|
|
Jim_ Filim Haurra jaiotzen denean eta bikotea hiruko familia bihurtzen denean, askotan aita desplazatu egiten da. Eta hori ia naturala da, txikiak atxikimendu handiko loturak sor ditzake pertsona batekin bakarrik ama izan ohi da,
|
batez
ere amagandiko edoskitzea egiten badu. Izan ere, harekiko harremana zenbat eta hobea izan, orduan eta hobea izango da atxikimendu sekundarioko irudiekiko harremana, hala nola aita, anaia arrebak edo aitona amonak.
|
|
|
Lankide oso jatorrak ditut: bada txo gazte
|
bat
ere amaren beharra duenik. Hamahiru urte baino ez ditu.
|
|
|
– Bikoteari, bai. Eta
|
batez
ere amari.
|
|
2016
|
|
|
151
|
Batez
ere ama hizkuntzaren edo L1en.
|
|
|
Txikiak pertsona bakarrarekin egiten du lotura lotura. Nahi duzuna da pertsona hori ama izatea eta lotura hori
|
batez
ere amagandiko edoskitzearen bidez sortzea. Kasu horietan, amak haurtxoarekin duen dedikazioa esklusiboa da.
|
|
2017
|
|
|
Ba omen dauka zer ikasi azterketetarako. Halere, hartan ere ez diote bakerik eman,
|
batez
ere amak: ordutik ordura asmatu du aitzakiaren bat semearen gelan sartzeko, dela bazterrean botatako galtzerdia jasotzeko, dela pertsiana jaisteko, helburu bakarra ondo dagoen galdetzea duela, ea buruko minez dagoen, kopetan ahurra jartzen dion bitartean, garondoan gero.
|
|
|
Dena dela, eta nekezagoa bada ere, ikusitakoaren arabera badirudi garrantzitsua litzatekeela gaixo eskizofreniko elebidunen azterketa psikiatrikoa hizkuntza biak erabiliz egitea,
|
batez
ere ama hizkuntza euskara dutenen artean. Horrela egiteak gaixo elebidunaren sintomen ikuspegi zabalagoa jasotzen lagun diezaguke.
|
|
|
Baina horren harira, eztabaida ugari dago asoziazio hori tabakoak umetoki barnean eragiten dituen efektuengatik ote den (4). Aurretik egindako hainbat ikerlanen arabera, haurdunaldian zeharreko tabakoaren kontsumoak(
|
batez
ere amarenak) ADHNaren garapenean eragina zuela ikusteaz gain, tabakoren kontsumoak ez ezik, nikotina txaplatek ere eragina zutela argitu zen (5, 6). Horretaz gain, kasu kontrol ikerketa batek dio haurdunaldian erre zutenen haurrek portaera arazo eta jokaera desafiatzaile eta borrokalari handiagoa zutela (7).
|
|
|
Eta jada literaturan erakustera eman izan den bezala, ingeniari zibilen kasuan ere, lan esparrua eta etxearen arteko bereizketa egiteak gizon eta emakumeengan ondorio ezberdinak dakartza, emakumeentzako kaltegarriak izanda (Ruthendorf, 2001). Kasu honetan emakumeen eta
|
batez
ere ama direnen lan aukeraketan eta ibilbidean era zuzenean eragiten du.
|
|
2018
|
|
|
–Ai gu, zuon amak. Ze
|
batez
ere amak izan gara Drogaren Aurkako Elkartean ibili garenak. Zuok jagoteko.
|
|
|
Gizartearen gaitz disolbatzailea ere esan diote soziologo itzaltsu batzuek. Detaile txikia da, agian, gainerakoan neska horrek balio onak dituelako errotuta,
|
batez
ere amaren eredutik atera dituenak, nahi gabe atera ere. Bere buruaren, bere askatasunaren kontzientzia handia dauka, eta hala erakusten du sexuari buruz duen jarrera liberalak; nire kideari entzun diodanez, haren ahizpa nagusiaren guztiz kontrakoa, bestalde, biak gure gizartearentzat onuragarriak izan daitezkeen jarrerak badira ere, gure gizartearen aberastasunaren isla, alegia.
|
|
|
–Bai, txostenak birpasatu ditut etorri aurretik, eta aitak amaren erabakia babestu zuen, beste argudio batzuk emanda. Baina
|
batez
ere amaren erabakia izan omen zen, kasu horretan.
|
|
|
Aitak lanerako baino ez zuen diziplina, eta amari kasu egiteko, baina ez zen gai neba ahizpen artean diziplina ezartzeko, eta ama sutan jartzen zen lantzean behin, gaiztoarena egin behar zuelako berak, nor bere tokian jarriz. Hala ere, liskarrak ez ziren inoiz oso handiak izaten,
|
batez
ere amak arrazoia zeukalako eta aitari onartzea besterik geratzen ez zitzaiolako gehienetan. Aitak ez zuen gogoko aurrez aurrekoa eta, seguruenik, ez zion ezeri garrantzi oso handirik ematen.
|
|
|
ari zenean batez ere, oso zigortuta zegoelako orobat. Baina estudiora sartu egiten ginen, noizean behin,
|
batez
ere ama etxean ez bazegoen eta premiaren bat bagenuen; edonola ere, laster ikusi genuen han ez zegoela ezer bereziki interesgarririk, eta gutxitan agertzen ginen handik. Baina ganbara misterio bat zen.
|
|
|
Beldur batean geunden, ikusirik Julen eta Gurutze eraman zituztela. Lagun bati esan nion etxera lotara etortzeko,
|
batez
ere ama bakarrik ez uzteko, ni eramaten baninduten”. Eta eguna argitu bezain pronto, inoiz espero ez duzun notizia:
|
|
2019
|
|
|
Baina
|
batez
ere amak
|
|
|
eta Au Monde Elégant bazar xarmagarrian erosi barik, El Barato arlotera jotzen genuen nahi baino maizago. Askotan ez genuen ezta tranbia txartela ordaintzeko ere, eta hori oso umiliagarria zen guretzat,
|
batez
ere amarentzat. –Altunatar bat naiz ni.
|
|
|
orduantxe jakiten du zer diren abandonamenduaren larrimin guztia eta askatasunaren zorabioa. Haustura mingarriagoa edo arinagoa da kasuen arabera; aitarekiko, anai arrebekiko eta
|
batez
ere amarekiko loturak lehendik hautsiak baldin bazituen, dramarik gabe urrunduko da haiengandik; oraindik haien mende baldin badago eta praktikan haien babesean segitzeko modurik baldin badu, samurragoa izango zaio bere kondizioa aldatzea; gehienetan, ordea, nahiz eta deseatzen egon aitaren etxetik alde egiteko, nahasita sentitzen da bera parte zen sozietate txiki horretatik bereizia denean, bere... Bizitza erotiko kartsu betea izatea du berriro immanentziaren bakean murgiltzeko modu bakarra, baina, normalean, asebetea baino gehiago aztoratua dago hasieran; sexu iniziazioak, hobea zein okerragoa izan, nahasmendua handitu besterik ez dio egiten.
|
|
2020
|
|
|
Harreman hori, hamabost urteko neskaren eta merkatari txinatar gaztearen artekoa, berandu gabe debeku sozial eta eskandalu publiko bihurtzen dena. Jendearekiko harremana, orobat, adiskideekiko, nebekiko,
|
batez
ere amarekiko harremana: " Nire haurtzaroari buruzko kontakizunetan(...) esango nuke gure amarengana sentitzen genuen maitasunaz aritu naizela, baina ez dakit harengana orobat sentitzen genuen gorrotoaz aritu naizen, edota elkarrengana sentitzen genuen maitasunaz eta gorrotoaz".
|
|
|
Aitaren heriotzak ustekabean harrapatu zituen ama semeak, une batetik bestera bien bizitzak irauli ziren eta egunak eman zituzten zer egin eta zer erabaki asmatu ezinik. Kolpe latza izan zen biontzat, baina
|
batez
ere amarentzat. Nikok eta Soniak amari lagundu nahi zioten eta, hiletaren bueltako gorabehera guztiak bukatu ostean, euren etxera eraman zuten ama.
|
|
|
Martinen iritziz gehiegizkoa zen nire familiarekin nuen ardura etengabea eta atxikimendua. Ez zituen normaltzat jotzen, eta
|
batez
ere amarekin nuen obsesioa. Akaso, gurasoak gaztetan galdu zituelako ez zuen nire jokabidea ulertzen, ez zidan gauza handirik esaten ezta ezer leporatzen ausartzen ere, baina haren konplizitatea eta maitasuna inoiz baino gehiago behar nuenean, berak entzungorrago erantzuten zien nire laguntza garrasi mutuei.
|
|
|
10:00etan, herriko plazan elkartuko dira, eta bakoitzak etxetik eramandako kafearekin, hainbat gairi buruzko tertulia egingo dute. Talde feministak jakinarazi duenez, kafe tertuliak irauten duen bitartean herriko mutil talde batek kudeatuko duen zaintza gunea jarriko dute," emakumeak, eta
|
batez
ere amak, lasai egon daitezen". 12:00etan, kazerolada egingo dute herri osoan zehar; etxetik" zarata" egiten duen zerbait emateko eskatu dute talde feministako lagunek.
|
|
|
Udako egun luzeak oraindik bukatu gabeak zirela hartu zuen lehen aldiz etxetik kanporako bidea, 15 urteak bete berriak zituela. Groseko Zabaleta karrikan zuen apartamentua notarioak, eta Josefina baino anitzez gazteagoak ez ziren bi semeekin bidali zuten, etxekoandre eta
|
batez
ere ama lanak egitera. Ez zen bereziki apartamentu handia, baina bai sabai altu eta balkoi ugarikoa.
|
|
|
Ondo antzezten du Baina familia hau hain da sineskorra
|
Batez
ere ama.
|
|
2021
|
|
|
Gauza jakina da, eta arrunt ohikoa, gurea baino aurreratuagoa edo hau da behintzat sinestarazi digutena gure auzokoek edota aberatsagoa den gizarte batek liluratuta suertatzea, baina guk ere jakin behar dugu gure fedearen indarra norainokoa den kalte egiten digunari uko egiteko, eta Hâkimen ustez indar hori sharian dago, hots, bizitzaren arlo guztiak arautzen dituen kode sakratuan. Nik ez dut sharia delakoa Hâkim fededun ikaragarri zintzoak bezain ondo edo zehatz mehatz ezagutzen, egia esan badakit entzunez bakarrik eta gehienbat Hâkim sasi muftiaren ahotik, gure etxean halako gauzak inoiz oso aintzakotzat hartu ez ditugulako,
|
batez
ere amak edo amandreak erlijioaren kontura zer edo zer esatekotan nire arrebak beherala aurre egiten dien aldetik Europan gaudela aurpegira botaz alkohola, txerrikiak edota okela ez odolgabetua haram direla, gehiena jota. Nik uste gure etxean erlijioari buruz argi eta garbi duten bakarra nire anaia Yâsserren bizimodua bekatu ezin larriagoa dela, edo gure amak maiz esan bezala:
|
|
|
Inork ez zekien nor zen Antzola idatzita sinatzen zuen egilea. «Aita ez zen hitz askoko gizona, ez zuen gerra garaiaz hitz egiten; guk
|
batez
ere amaren bidez jakin genuen», gaineratu du Anzola semeak.
|
|
2022
|
|
|
Hemen jaio nintzen eta hemengoak dira nire lehen oroitzapenak. Hemen eta Urdiainen, txikitan asteburuak eta oporraldiak
|
batez
ere amaren herrian pasatzen genituelako. Bi leku horiekin lotzen dut haurtzaroa.
|
|
|
Eta aldi berean sentitzen duzu zeinen ederra den, guk gure ekarpen txiki eta mugatu horrekin jende askori bide ematea. Jende askori ere bide eman dio bere gurasoekin, eta
|
batez
ere amarekin hitz egiteko. Nik pertsonalki emanaldi honen prozesuan zehar alaba bezala ere asko bizi izan dut.
|
|
|
Desilusio handia hartu zuten denek,
|
batez
ere amak, hainbeste lan egin ondoren, borondaterik onenarekin.
|
|
|
«Seguru asko —azaltzen du Baladiak— amaren esnearekin jasotzen ez den proteina bat delako gertatzen da hori». Gainera, proteina «arraro» ugari dituen haurren lehen elikagaietako bat da,
|
batez
ere amagandiko edoskitzea uzten denean. Eta lehenengo hartualdi horietan formula esnea sartzen da; izan ere, behi esnea bezalakoa ez bada ere, esne horretatik lortzen da eta proteina berak ditu.
|
|
|
Besteak beste, hurrengoak aipatzen ditu: " Familientzat(
|
batez
ere amentzat) lan bajarik gabeko haurren konfinamenduak jasan zitezkeela onartu izanak dakarren indarkeria; banatzea erabakitzen dutenei eragiten dien pobrezia; bakarrik hazten dutenek pairatzen duten abandonu instituzionala".
|
|
|
Askotan motz sentitzen zara,
|
batez
ere ama izan diren beste emakumeen begirada errukarrien aurrean. Zeure buruan oharrei eskaintzen diezun karpetan hitz berriak gordetzen joateko beharra sentitzen hasten zara, epe mo  tzean interneten kontsultatzeko.
|
|
|
Zilbor hestea fisikoki ebaki arren, ama eta umearen arteko lokarria ez da inoiz askatuko,
|
batez
ere amarentzat, beti izango baita norbaiten ama, baita hil ondoren ere. Bizi artean, ordea, ezagutu berri duen umearen negarrak eta beharrak interpretatzen jakingo du, aztikeriaz edo.
|
|
2023
|
|
|
Ilara luzea egon izan ez balitz izozki bat edo palmera zuri horietako bat erosiko zuen Iratik, baina ez zegoen denborarik horretarako. Gehiegi kezkatu gabe baina arduraz aitona bilatu behar zuen,
|
batez
ere amaren urduritasuna apaltzeko.
|
|
|
Esfinterrak kontrolatzeari uztea, etapa hori gaindituta zegoenean, oso lausoa da. Arreta dei horiek, batez ere, haurrek gurasoen nolabaiteko abandonua hautematen dutenean gertatzen dira; izan ere, gurasoek,
|
batez
ere amak, ez dute haurrekin hainbeste denbora ematen, jaioberria lanpetuta dagoelako. “Baina portaera erregresiboak, batez ere pixoihala behar izatea, ikusi dudan bezala, amak gaixo dagoen senitarteko bat zaindu behar izan du (adibidez, aitona), edo gurasoetako batek denboraldi luze batez lanera joan behar izan du”, dio Rebeca Palomo Oinarrizko Osasun Laguntzako pediatrak.
|
|
|
eskola-aldian, 17 familiatako 24 pertsonei eman zitzaien arreta (8 gizon eta 16 emakume). Zerbitzura
|
batez
ere amak joaten diren arren, zerbitzukoprofesionalak aitak ere baliabidera joan daitezen saiatzen jarraitzen dute. Horrela, eta kontsultaren arrazoiei dagokienez, jokabide disruptiboak eta portaera arriskutsuak gehiago lotu dira gizonekin emakumeekin baino.
|
|
|
Oso gertuko pertsona batek esan zidan egiten ari nintzen lelokeria horiek egiteari uzteko, eta ni saiatzen nintzen, benetan saiatzen nintzela, baina ezin nuen. Zergatik ezin nuen hainbeste kalte egiten ari banintzen,
|
batez
ere amari eta aitari. Horrek mintzen ninduen gehien, beraiei mina emateak, gezurretan aritzeak.
|
|
|
...aginduei egin zien laster muzin bere burua maitatu zuen gauza guztien gainetik Jainkoa maitatu ordez eta haren izena erabili zuelarik mila miloi bat aldiz madarikatzeko zikintzeko kakazteko laidotzeko erabili zuen jaiegunak santifikatu zituen haatik hainbertze non astegun zuriak ere ahalegindu baitzen santu bihurrarazten laugarren agindua ere bete zuen guti goiti beheiti aita amak ohoratu zituen(
|
batez
ere ama aita ohorazten geroago hasi zen hura eta bera zeinen antzekoak ziren hondarrean jabetu zelarik) baita bosgarrena ere sekula ez baitzuen nehor hil nahiz eta maiz norbait
|
|
|
Hogei urte luze hauetan uste dut Markosek sekulako familia izan duela, egundoko lagunak izan dituela, baina batez, batez,
|
batez
ere ama espektakular bat. Seguru nago, Markosen gaixotasunarekin, beste edozein psikiatrikoan itxita egongo zela hogei urtez.
|
|
|
Gure gaurko munduan Marte ere gure horren partetzat hartuta ez dago klase sozialik, hitzaren adiera hertsian bederen, baina ez gara denok guztiz berdinak, ezta hurrik eman ere. Continuum bat dago, koska handirik gabeko aldapa leun bat, jende boteretsuenarengandik behe beheko mailakoenganaino, eta Mario ondo ohartuta zegoen horretaz,
|
batez
ere amaren arrimuan aldaparen goialdekoen ondoan bizitzea egokitu zitzaionetik: hau da, amarekin bizitzen hasi zenetik.
|