|
2000
|
|
|
Bizkaian iraila izan zen bilketan errekorra jarri zuen hilabetea, baina azaroko bilketak errekor hori% 4an gainditu zuen. Beraz,
|
batez
beste biztanle bakoitzeko 500 gramo jaso dira. Iazko (1999ko) lehenengo hamaika hilabeteetan pertsonako 4,3 kilo ontzi bildu zituen Garbiker enpresak.
|
|
|
Edukiontzi horietan jasotzen den guztia ez dira ontziak izaten.
|
Batez
beste% 25 erreusa izaten da, jendeak edukiontzietara bota behar ez dena ere botatzen baitu. Aerosol, jostailu, tresna elektriko, gomazko eskularru, orrazi, kazola, zartagin eta halakoei ez dagokie kontenedore hau.
|
|
|
Agian bertsolaria akitzen duena ez da bertsotan egitea, baina bai bertsolarien bizimodua eramatea, alde
|
batetik
bestera ibili beharra...
|
|
|
(...) Aurrrekontuak murritzak izan arren, gauza asko egin daitezke. Mutur
|
batetik
bestera joan da: Madrilen arrakasta izan duten ereduak kopiatu dira edo folklorearekin betelana egin da.
|
|
|
Euskalki desberdinak daudela kontuan hartuz, esan daiteke bateren
|
batek
besteek baino egoera okerragoa bizi duela, adibidez. Edo funtzio desberdina izan dezaketela euskalkiek batuari egin diezaioketen ekarpenari begira?
|
|
|
Euskalkia bera abstrakzio bat da, bada herri euskara, azken finean herri
|
batetik
bestera aldatzen direlako kontrakzioak, entonazioak... eta hori ez euskararen kasuan bakarrik. Hori desagertuko da?
|
|
|
Zerotik hasita ere, norbera bere ingurunean bizi denetik, handik 50 urtera soinuak edo dena delakoak aldatu egingo lirateke leku
|
batetik
bestera.
|
|
|
Batzutan ama izatea da gehien bereizten nauena, denbora gehien hartzen didana, baina beste bolada batzuetan alaba naiz beste ezer baino. Uste dut trebea naizela
|
batetik
bestera pasatzen, bai, lortu dut hori.
|
|
|
Esate baterako, garai batean joko guztia zuzena zen: talde
|
bat
bestearen aurrean jarrita, tenisaren egiturarekin. Gero pilota biziagoak lortu zituzten eta pareta baten kontra jokatzeko aukera ere bazegoen.
|
|
|
«Zine oro»ko film ikusienen artean «Gaixo ingelesa», «Bihotz ondoko sekretuak», «Airbag», «Betiko kartzela», «Iluntzetik egunsentira arte», «Garrasia», «Etxean bakarrik», «Maverick», «Dreed epailea», «Fluke», «Oroimena erronka» eta «Izurria» ditugu. Hauek guztiek
|
batez
beste 300.000 ikus entzuleko audientzia metatu dute.
|
|
|
diosku Tomas Ugalde K2000ko bikoizketa buruak.
|
Batez
beste, film bat bikoizteko, astebete behar izaten da; aurrebikoizketa aldiz, askoz luzeagoa da, hilabete ingurukoa, hain juxtu.
|
|
|
Alabaina, sona handiena duten telebistetan jakin badakite kate baten heldutasuna fikziozko telesailekin ez ezik, erreportaje eta dokumentalen bidez ere lortzen dela. Ikerketa erreportaje batek esaterako,
|
batez
beste 15 milioi pezetako (600.000 bat libera) aurrekontua behar du, ikuskizun saio baten erdia, alegia. Xedea, berezko ekoizpena egitea baldin bada, kanpoko kateei erosi gabe (%80 Britainia Handiko BBC kateari), erreportajea egiteko epea bi hilabete ingurukoa izaten da.
|
|
|
LAIA eta KASen sasoiak ziren; eztabaida, formazioa eta pil pilean; HBren sorrerarako ilusio eta itxaropena, atsedenik gabeko lana... baina pozik eta gustura! Eta Teo, saltseroa zen, geldi egon ezina,
|
batetik
bestera eten bako mugimenduan ibili behar zena, berdin gaua ala eguna izan, ordurik gabe, ogitartekotik tira eta segi, redios!
|
|
|
Landarediak inguratutako bidea, galtzada bat dugu eta bertako arbelek lurzorua estaltzen dute. Nork igaro ote ditu orduak eta orduak harriak moldatu eta
|
bata
bestearen alboan ezartzen. Pauso bakoitza, hurrengoaren aurrean, kontu handiz eman ezazu eguraldi umela denean irristakorra bihurtzen baita galtzada.
|
|
|
80ko hamarkadaren amaiera aldera berdintasun eredua ezarri zen AEKn. Eredu horren arabera, lortutako bitarteko ekonomikoak Euskal Herri osoko euskaltegietan berdintasunez birbanatu dira geroztik,
|
batetik
bestera zeuden aldeak murriztuz. Bada, sistemaren balorazio baikorra eginik ere, AEK barruan lanak eta ardurak ezberdinak izanik, berdintasun ereduak moldaketak jasango ditu etorkizunean.
|
|
|
Haurrei zuzendutako istorio hone tako protagonista bidaiaria da. Edo, hobeto esanda, jostailu eta panpin saltzailea, eta horrek toki
|
batetik
bestera bidaiatzea eta dendaz denda, azokaz azoka ibiltzea ahalbidetzen dio. Bere familia, txakurra eta etxetxo zuria utzi eta Ondojoan izeneko herrira iritsiko da halako batean.
|
|
|
Non dago koska panpin
|
bat
bestea baino ospetsuago bihurtzeko. Erreka Mari, kasu.
|
|
|
Orain Kanbon du egoitza Xalbador Kolegioak, baina eraikina izan bitartean leku
|
batetik
bestera ibili ziren. Izan ere, Baiona, Donibane Lohizune eta Biriatun eman behar izan zituzten eskolak.
|
|
|
Jolasak dira. Istorioak
|
bata
bestearen atzetik lotzeak bere zailtasuna du, hala ere, ipuinak nonbait bukatu behar duelako. " Tabakoa txarra da osasunerako" ipuinaren kasuan, adibidez, istorioak kontatzen eman nitzakeen urteak eta urteak.
|
|
|
Estatu Batuetan askoz gehiago irabazten bada ere, ez dute inondik ere hemengo bizi kalitatea. Lana dela medio, jendea etengabe aldatzen da estatu
|
batetik
bestera, eta azkenean, edonongoak eta inongoak ez dira. Horregatik miresten dut erroak nonbait edukitzea, sorlekuan bizitzen jarraitzea.
|
|
|
XXI. mendearen atarian gauden honetan, informazio teknologia berriek aldaketa nabariak ekar ditzakete arestian azaldutako eszenatokian. Sistema hauek baliatuz, erakundeek informazioa uneoroko aldaketak ahalbidetzen dituen euskarrian eduki dezakete eta orduan,
|
urte
batetik bestera testuliburua aldatzea edota zaharkituta geratu den informazio hori prozesu historiko dinamiko batean kokatzea posible izango da. Gainera, erakunde bereko diren baina leku desberdinetan lan egiten duten bi pertsonak lanean elkarrekin aritzeko aukera izango dute eta honela, esperientziak trukatzerik izango dute.
|
|
|
Hau ekonomiaren edozein alorretan gertatzen ari bada ere, euskal kulturan tentsio bereziak eragin ditzake, gure erakundeek, gutxi edo gehiago, bere laneko eremua izan baitute. Nire ustez,
|
bata
bestearen laneko eremutan sartzea gero eta normalagoa izango da eta horren aurrean gerta daitekeena ondoan azaltzen diren hiru bideetakoren batetik joango da: haserretzea, konpetitzea edo aliantza estrategikoak bultzatzea.
|
|
|
Dena den, institutua beste taldeei irekia dago. Taldeko kideez gain, banakako kideak ditu;
|
batez
beste, hamar bat pertsonak hartzen du parte indibidualki. Denetarik dago jatorriari dagokionez, Euskal Herrian bizi diren irakasleak, atzerrian bizi diren ikerle euskaldunak eta Euskal Herriari buruz ikertzen duten atzerritarrak.
|
|
|
Oxford House deritzan eraikinean daukate bulegoa; orain dela gutxi arte, ordea, nomaden moduan
|
batetik
bestera ibili dira. Bazkideen etxeetan biltzen ziren neguan eta parkeetan udan.
|
|
|
Literaturaren barruan 3 edo 4 dibisioak dira, nork bere zelaian jokatzen dituenak, ez du asko ardura zer egiten duzun, txarregia edo onegia den... diluituta geratzen da taldean. Positiboa da, indibidualki ibili beharrean,
|
batak
bestearena irakurtzea, jendeak ez jakitea zer den zurea eta zer besteena, zein gordetzen den goitizen baten atzean... Sortzen den humusak etorkizuneko pare bat idazle bermatzen ditu.
|
|
|
Azken
|
batean
beste edozein lanbide izatea bezala da hori.
|
|
|
Horretan gure belaunaldia sanoa da, bakoitzak bere giroa du eta horixe islatzen du. Bildu egiten ginen, bazkariak egiten genituen, baina
|
batak
bestearen poemak irakurtzen hasi eta esaten genuen: " Zertan gabiltza?
|
|
|
Nire esperientzia ezberdina izan zen. Ez dut esago nire lehen liburua argitaratzea zaila izan zenik, baina argitaletxe
|
batetik
bestera ibili nintzen, Susak hartu zuen arte. Ez zait sekula ahaztuko editoreak esan zidana nire bilduma erakutsi nionean:
|
|
|
Bi nerabe, biak ere amerindiarrak agidanez, amerikar futboleko baloiarekin jostatzen ari ziren aurrean," jaurtiketa bikainak" (oroitzen?) behin eta berriz egiten, ingelesez," of course", eta jaka zeharo yankiak arbasoen zurezko lanaren oinetan trakeski botata. Erroia, hartza, eta hainbat izaki
|
bata
bestearen gainean dituen arte lana fotografiatzeko, jantziak mugitzeko baimena eskatu diet. Dena txepeltzen zuten. Urruntzean, Sitkako" tlingit" herriaren kultur etxea atzean aurkitu dut, ustekabean, eta barruan sartu, nola ez.
|
|
|
Gainera, edozein turismo gidatan irudiak testuak bezain garrantzitsuak direnez, ibilaldi bakoitzaren erakusgarri, mendi, ibai, eliza, herri, trikuharri, eskultura... eta, noski, paisaien argazkiak
|
bata
bestearen atzetik aurkituko dituzue, interesgune bakoitzaren lehen inpresioa jaso dezazuen. Bestelako irudiak ere bai, gure herriko mendirik esanguratsuenen tontorreraino heldu baina tartean ez galtzeko mapak edota hiriburuetako planoak esaterako, denak astero astero agertuko zaizuen ibilbide zatiaz gain, mapa errepide funtzioa egingo duena.
|
|
|
Tartean urte batzuk hutsik egin nituen; saiatu egiten nintzen, baina ez agian behar zen bezala. Bigarren mailan urte
|
batetik
bestera txapeldun ateratzea niretzako oso inportantea izan zen eta beharbada inportantzia eman beharrean, itxaropentsuegi azaldu nintzen eta tartean lau bost bat urte galdu nituen, buruz buruko txapelketa irabazteko behintzat. Gainera, gero, 22 urte neuzkala, lesio oso larria izan nuen belaunean.
|
|
|
Liburuaren egileen esanetan, ziuraski hizkuntza hauen ezagutza nahiko oinarrizkoa izango zen. Hizkuntza ugari menperatzen zutenak portuko alde
|
batetik
bestera ibiltzen ziren batelariak ziren eta horiei atal berezi bat eskaini zaie azterketan.
|
|
|
Bestalde, elkarlanaren ondorioz finkatuko da euskara batua edo euskalkia erabiltzea. Bailarako mintzamoldea nagusiki bizkaiera bada ere, herri
|
batetik
bestera aldaketarik badelako. Horren jakitun da Iriziar," egin kontu, Oñatin edo Bergaran berezitasun fonetikoak dituzte.
|
|
|
Erromeria nagusi horri beste bi erromeria txikiago batuko zaizkio (Inguruko beste bi enparantzatan kokatuta egongo dira), 19:00etan. Horrela, Errenteriako herrigune osoa festa leku bihurtuko da, eta jendeak
|
batetik
bestera ibiltzeko aukera izango du. Gauean, aldiz, modako erromeria taldeen txanda izango da dantzaldian.
|
|
|
Hala ere, oro har erkidego autonomoetako eta estatuetako mugek indar handia daukate, eta batean eta bestean egindako ekimen eta lanak eremu bakarrera mugitzen dira, noizbehinkako elkarlanak salbu. Ondorioz, asturlleoneraren aldeko aldarrikapen prozesuak dinamika eta bizkortasun ugari ditu, eta beraz, emaitzak ere ez dira berdintsuak
|
batetik
bestera.
|
|
|
Hartu Kortaren kasua: nola garbitu dezake abertzale
|
batek
beste abertzale bat?
|
|
|
Egoera berri honek Iparraldean ere bere eragina izan zuen; ordurarte sobera urtetan
|
bata
bestearengandik urrunduta egon garen abertzale familia desberdinen arteko elkarrizketak abiatu ziren.
|
|
|
Tolosako Abesbatz Lehiaketan abesten diren kantuen %15 gutxi gorabehera euskal konposatzaileen obrak dira. Kopuru hau urte
|
batetik
bestera asko alda daiteke. Lehiaketan parte hartzen duten euskal abesbatzen kopuruak eta obra behartuak hemengo konpositoreenak izateak eragiten dute kopuru horretan.
|
|
|
Adi denek, beraz, ZERUKO ARGIAk ez zeukan horretan laguntzeko asmorik eta: " Ez dezaizkiogula
|
bata
besteari eman etsaiari eman behar dizkiogun muturrekoak. Orregatik ez luke euskal aldizkari batek senide arteko mutur jokan parterik artu behar".
|
|
|
" Woody Allenek txiste bat kontatzen du' Annie Hall' filmaren hasieran: bi emakume daude bainuetxe batean eta
|
batak
besteari esaten dio: ' Zein txarra den ematen diguten janaria!'.
|
|
|
Ondare historiko artistiko oso aberatsa erakusgai duen Elorrion pare bat kilometrotan sartuko gara, eta erdigunea harrapatuko dugu. Hortik aurrera osotasun monumental izugarria eratzen duten elizak, jauregiak, gurutzeak...
|
bata
bestearen atzetik etorriko dira.
|
|
|
Kantari, idazle eta beste askorekin konparazioak eginez, bertsolaritzak badauka tentsio intrinseko
|
bat
besteek ez daukatena, ahozkoa delako. Bertsolaritza kirola, jolasa, da, baina aldi berean hizketan ari da.
|
|
|
Horrela, errepidearen bidegurutzearen beste aldean
|
bata
bestearen alboan Beotibar pilotaleku ospetsua, 1904ko Artxibo Probintzialaren aurrealde ederra eta San Frantzisko komentuaren eraikin trinkoa ikusiko ditugu, eta gure atzera so eginez aldiz, neoklasiko isabeldar estiloko Kultur Etxea (Gipuzkoako Diputazioa izandakoa) eta bere ondoan antzina hiriko sarrera adierazten zuen Gaztelako atea.
|
|
|
Hiri, herri, kosta aldea edo mendi aldeko eremuen araberakoak. Alta, hiri eremu
|
batetik
bestera alderik ere egon badago jakina. Baiona eta Hendaiako gizarteak ez dira gauza bera ere.
|
|
|
Alor bi horiei lotutako saio asko idatzi ditu, 1998an plazaratu zuen" Euskalkiak gaur" adibide gisa. Bere iritziz, euskalkien etorkizunaz jarduteko, euskalkien iragana ezagutu behar da,
|
bata
bestearengandik gertuago zeudelako XVII. mendean gaur egun baino. Eta kasu gehienetan, dugun buruhausterik handiena ez delako euskara nafarra, giputza edo bizkaitarraren arteko zera hori, euskararen eta gaztelaniaren (edo frantsesaren) arteko gatazka baino.
|
|
|
Eta kasu gehienetan, dugun buruhausterik handiena ez delako euskara nafarra, giputza edo bizkaitarraren arteko zera hori, euskararen eta gaztelaniaren (edo frantsesaren) arteko gatazka baino. Koldo Zuazok gogorarazten digu euskara batua ez zela asmatu euskalkiak ezgauza zirelako, zazpi herrialdeetako euskaldunek
|
batak
besteari eroso ulertzeko baizik. Baina uste oker horrek, bere aburuz, norberaren euskaran konfiantza galtzera, eta gurasoen eta seme alaben arteko hizkuntza loturaren etenera, hots, hizkuntza sena garatua ez izatera eraman gaitu.
|
|
|
Gaixotasuna sortzen duen agente kutsakorra ez da birus edo bakteria bat," prioi" misteriotsu eta heterodoxoa baizik. Honek hiltegietako ohiko desinfekzio metodo guztiak baino indar handiagoa du eta horregatik, haragi zati
|
batetik
bestera igaro daiteke. Gizakiaren organismoan ez du inolako erreakzio inmunologikorik sortzen eta beraz, ezin da odolean antzeman.
|
|
|
Zergatik? Orduan ere, bi burrukarietako
|
bat
bestearen epaile izanen zelako; eta epailea, bere auzian izanen zelako epaile. Eta mundu guziak ba daki eta ez gaur goizetik, ori ez dala zuzen epaitzeko biderik onena".
|
|
|
Xabier Arriaga' Txiplas' kanporaketetan gelditu zen kanpoan, eta finalaurreetara heldu arren, Beñat Gaztelurrutia eta Arkaitz Ugartetxea ere finaletik kanpo gelditu ziren. Gazte bi eta beterano
|
bati
beste horrenbestek hartu diete lekua.
|
|
|
Algortarra eta galdakoztarra, biak ere euren eskualdeetako, Bilboaldeko eta Uribe Kostako txapeldunak izan ziren udaberrian, eta elkarrekin ibili dira finala prestatzen.
|
Batez
bestean euskaldun kopuru txikiena duten Bizkaiko eskualdeetakoak dira Ibaizabaletik mendebaldera bertsozaletasunak oraindik oso urrats apalak egin ditu, baina baita bertsoaren hiritartzearen erakusle argia ere.
|
|
|
Nafarroako agintari politikoek euskararen inguruko berri beltzak
|
bata
bestearen atzetik sortzen diren honetan, adierazpen mediatikotara mugatutako erantzunak ere porrostadan etorri dira. Kasu hauetan erranza eta merkea da erantzuna ematea, gaia pil pilean dagoelarik kazetariek adierazpen eta prentsaurreen arrantzan aritzen direlako.
|
|
|
Eta gero bakoitzak esan duenaren erantzukizun guztia hartu, guztia. Zeren gauza
|
batek
bestearekin harremana duenez, denak denarekin du lotura (hizkuntzak egoera politikoarekin, legeriak erakundeen legitimazioarekin, hauek epaileekin, torturarekin, atentatuekin, irizpide etikoekin, erantzukizunen zehaztapenarekin.... eta ikusten duzue honek luze jotzen duela). Estatuaren pentsamendu bakarra euskarara itzulirik hizkuntzaren normalizazioari bere ekarpena egin nahi dionak hor konpon, baina komeni da desberdintzea zer den ikuspegi linguistikotik landutako irakurketa orokorra eta zer den barkamen eske ibiltzeko behar infinitoaren sindromea.
|
|
|
Poemak liburuan zertarako bat ere nabarmentzen du, erabakia du saiatzea: "... ekin dezagun harik eta gure aberri eta/ sasoiaren tankerako hitzak aurkitu arte..." (Nuyi illa, 108 or.). Izan ere, sasoi makaletan ere poetek," gau sagaratuan lur
|
batetik
bestera aldarrai dabiltzan" Hölderlin en poeta horiek, badute zer esanik eta zer eginik. Poesian bezala prosan ere zeregin horri lotzen zaio beti, aberriari eta garaiari doitasunez dagokion hitza bilatzeari poesiaren giltza ttipiaz, edota eguratsa arteztasunez besarkatzeari gilletak bezalako aizto txipiez.
|
|
|
Ondorioz, askotan denbora espazioaren aipamenaren bidez egituratu dezakegu. Izan ere, eleberri honetan anakroniak ugariak direnez, beharrezkoa dugu denbora eta espazioaren arteko identifikazioa egitea gertakizunak
|
bata
bestearen ondoan egoki txertatzeko. Gertakizunak garai jakin hauetan girotzen baditu ere, testuinguruak ez du leku berezirik beteko, (nahiz eta garaiko giroaren aipuak badauden:
|
|
|
" Orri batzuetan idazkeraren joera errepikakor eta gogoetatsuak asperrera jotzen du, baina makur hori oso errealista edo akzioz oso betea ez den edozein narraziori gerta dakioke." (Egan 50) Haatik, errepikapen hauek, askotan jazo dena irudikatzen laguntzen digute, eta errepikatzen den egoera hori ez du beti efektu bera sortarazten: izan ere, testuaren leku ezberdinetan egoteak sentsazio ezberdinak dakartza,
|
batetik
bestera dugun informazioa aldatuz baitoa: narrazioaren munduari buruzko gure ezagutza ezberdina baita.
|
|
|
Batasuna alderdi askotan azpimarratzen da: batetik, ipuin guztiak Izurkiz herrian kokatzen dira; bestetik, pertsonaiek ipuin
|
batetik
bestera salto egiten dute. Javier Rojok dioen bezala," narrazio hauek elkarrekiko erreferentziaz beterik daudelarik, elkar osatzen dute, azkenean ia ia nobela bat burutuz." (El Correo IV) Etengabeko erreferentzia hauez gain, giro jakin batek harilkatzen ditu liburu honetako narrazioak:
|
|
|
Gainera, kasu guztietan ipuineko pertsonaia batek ematen digu istorioaren berri. Batzuetan, pertsonaien arteko erreferentziak lotuz ipuin
|
batetik
bestera narratzailea aldatzen ez delako sentsazioa dugu. Beste batzuetan, ordea, argi dago narratzailea beste pertsonaia bat dela.
|
|
|
Canoren aburuz," batasun handiko liburua egin digu oraingoan, bai gaiaren aldetik bai formalki barne hari askorekin jositako hiriaren fresko zabal bezain ederra." (Jakin 101) Batasun hori"
|
batak
besteari deitzen dion ipuin kateatuz osaturik daudelako" (Jakin 101) lortu du. Izan ere, narrazio hauek gerra zibila bukatu eta gaur arte hiriak jasan duen aldaketaren lekukotza eskaintzen digute.
|
|
|
Izan ere, narrazio hauek gerra zibila bukatu eta gaur arte hiriak jasan duen aldaketaren lekukotza eskaintzen digute. Honela," Gasteizko postale ezagunak dira batzuk, giro underground ezezagunago
|
batekoak
beste batzuk" (Jakin 101). Hiri baten berri emateaz gain, pertsonaien bidez gizakiaren sentimendu unibertsalen berri ere ematen digu.
|
|
|
Bere hasierako lanetan desamodioak, bakardadea eta ilusioen zapuzketa ziren nagusi. Hala ere Emakume biboteduna liburuan aldaketa sumatzen zen, eta errealismo zikin
|
batetik
beste errealismo xumeago batera pasatzen ari zela nabaritzen zitzaion. Oraingo honetan, Montoiak bere bilakaerarekin jarraitzen du, eta errealismo objetiboagoa lantzen du.
|
|
|
Beraz, ipuinak
|
bata
bestearekin egoki lotu izana aipatu izan da bilduma honen lorpenik aipagarrientzat.
|
|
|
Ipuin hauetako gai aipagarrienak: droga, sexua, rock and rolla, tabernetako giroa, alkohola,... Lotura handia dago bilduma
|
batetik
bestera. Honela," Gauaren testuingurua dute ipuin guztiek, eta ez dago liburuan gauetan gertatzen ez den ezer; ikusitakoa, bizitakoa kontatzea baitu xede, errealitate horri imajinazio apur bat gaineratu dion arren." (Egunkaria XI) Honetaz gain, giroa ere aitzakia da hainbat sentimendu unibertsal islatzeko:
|
|
|
Gaueroko hauek gogoeta moduko ipuin laburrak dira. Testu
|
batetik
bestera ez dugu loturarik aurkituko. Dena den, denek tonu ezkorra dute, gai ilunak jorratzen baitituzte.
|
|
|
Edozein modutan ere, askotan neska mutilen arteko harremanak dira ipuin hauetan kontatzen direnak. Beraz, egitura aldetik harremana badute ere, ipuinak ez daude
|
bata
bestearekin kateaturik.
|
|
|
Bestalde, istorio guztiak leku jakin batean kokatzen dira; Ezterenzubiko mendien altzoan. Halere, pertsonaiak aldatu egiten dira ipuin
|
batetik
bestera.
|
|
|
hitzaldi baten grabazioa, telefono elkarrizketak, gutunak, ikasleei zuzenduriko saioa... Batzuen iritziz, ipuinak
|
bata
bestearekin kateatzea izan ohi da bilduma baten lorpenetariko bat. Hona hemen Mendiguren Elizegiren adierazpen hauek:
|
|
|
iraganari oraina erantsiz. Beraz, oraina eta iragana
|
bata
bestearekin harilkaturik ikus ditzakegu. Izan ere, askotan iraganetik ihesi eta etorkizun berri baten bila dabiltzan pertsonaiak aurkezten zaizkigu:
|
|
|
Aitzitik, liburu
|
batetik
bestera ezberdintasunak badira umorea garatzeko garaian. Bigarren bilduman" aurreko liburukoa baino landuagoa, helduagoa, garai horri egokiago heltzen zaiona." (Egunkaria XI):
|
|
|
Bestalde, hitza hartzen duen pertsonaia protagonista denean (Etxegoien denean), narratzaile autodiegetikoa dugu; baina besterik gabe istorioan parte hartzen duen bigarren mailako pertsonaia bat denean, narratzaile homodiegetikoa izango genuke. Gainera, kasu gutxitan bada ere, pertsonaia
|
batek
beste norbaitek idatziriko eskutitzak irakurtzen ditu, narratzaile metadiegetikoak hitza hartuz.
|
|
|
Horregatik, narratzaileak kanpo fokalizazioaren bidez ematen digu hauen berri. Gainera, kanpo fokalizazio hori erabilita kamararen lana egin dezake fokoak pertsonaia
|
batetik
bestera aldatuz, eta beraz, intrigaren nondik norakoak bata bestearen ondoan txertatzen diren eszena ezberdinen arabera irudikatuz.
|
|
|
Horregatik, narratzaileak kanpo fokalizazioaren bidez ematen digu hauen berri. Gainera, kanpo fokalizazio hori erabilita kamararen lana egin dezake fokoak pertsonaia batetik bestera aldatuz, eta beraz, intrigaren nondik norakoak
|
bata
bestearen ondoan txertatzen diren eszena ezberdinen arabera irudikatuz.
|
|
|
Istorioa kronologikoki kontatzen bazaigu ere, pertsonaien berri emateko haien bizitzari buruzko zenbait pasarte aipatzean, denboran hainbat erretrospekzio egiten direla dakusagu. Bestalde, kontuan hartu genuke batzuetan narrazio luze baten bidez oso epe laburraren berri ematen dela, eta beste batzuetan, liburuaren amaieran, esaterako, orrialde
|
batetik
bestera urteetako aldea dagoela. Hau da, narrazioaren erritmoa aldakorra da.
|
|
|
Ipuin bildumak sailkatzerako orduan, hauen batasunari begiratu diogu. Hartara, datozen orriotan ikusi ahal izango duzuen bezala, hiru sailetan berezi ditugu; lehenik, ipuinen artean nolabaiteko kateaketa erakusten duten bildumak aurkeztuko ditugu; bigarrenik,
|
bata
bestearengandik independienteak edo askeak diren ipuinak eskaintzen dizkiguten bildumak aipatuko ditugu; eta azkenik, ipuin aske gutxi batzuei buruzko zenbait aipamen egingo ditugu.
|
|
|
Ipuin hauetan sentsazio ugariren berri eman ahal izateko adjektibazio etengabea darabil. Bestalde, askotan esaldi
|
batetik
bestera oraina eta iragana tartekatzen ditu, bat egin nahiko balitu bezala. Umorearen erabilera ere nabarmena da.
|
|
|
bertan, borroka armatua utzi aurretik sator modura lanean zebilen bat hiltzeko erabakia nola hartu zuen kontatzen zaigu. Beraz, plano
|
bat
bestearen barruan txerta badezakegu ere, bi plano ezberdin hauek zeharo bereizirik eskaintzen zaizkigu: Mikelen oraina eta Dionisosen iragana.
|
|
|
beraz, kronotopo determinatua darabil, bai denbora bai espazioa zehaztu baititu. Jarraikortasuna aintzat hartuz, plano bakoitzean gertaerak kronologikoki narratzen diren arren, plano
|
bat
bestearekin tartekatuz eskaintzen zaigunez, aurrera eta atzera egiteak ugariak dira.
|
|
|
Bestalde, nahiz eta denbora tarte jakin bat kontatzen zaigun, diakronia puskatzen du, linealtasun eza nagusituz. Honela, herri
|
batetik
bestera salto egingo du atal batetik bestera, baina, denboraren jarraipenari begiratu gabe:
|
|
|
Bestalde, nahiz eta denbora tarte jakin bat kontatzen zaigun, diakronia puskatzen du, linealtasun eza nagusituz. Honela, herri batetik bestera salto egingo du atal
|
batetik
bestera, baina, denboraren jarraipenari begiratu gabe:
|
|
|
hil zaion anaiaren oroimena, maitasun istorioak, gaixotasuna... Haatik, denborari buruz mintzatzean aipatuko dugun bezala, bi ardatz hauek nahasirik aurkezten zaizkigu,
|
bata
bestean tartekatuz. Gainera, idazleak aipatu zuen bezala, bi hari hauek honela uztartzen ditu:
|
|
|
Hala ere, idazleak egoki lortzen du bi plano hauek
|
bata
bestearekin jostea: lehen eleberrian, Bob Ieregi eroetxeko zoroen artean kokatzen du; bigarrenean, era bertsuan, erakunde armatuan sator modura sartu den ertzain bat izango da istilu gehienen ardatza.
|
|
|
Hala ere, fokalizazioaren bidez, narratzaileak pertsonaia
|
batetik
bestera eramango gaitu, haien barne mundura erabat gerturatuz: fokalizazio orojakilearen bidez pertsonaia gehientsuengana hurbilarazteko ahalmena izango du narratzaileak.
|
|
|
Nobela honetan gehien interesatu izan zaidana pertsonaien eboluzioa izan da, nola pertsonak ez diren iragazkaitzak, nola
|
batak
bestean eragiten duen, askotan itxura eman arren ez dagoela eraginik eta bakoitza bere ideiekin eta bere munduan dagoela. (Argia 1739)
|
|
|
Espazioari dagokionez, lasartearrak eleberri
|
batetik
bestera aldaketa nabarmena egin du. Hau da, lehen eleberria Euskal Herritik kanpo kokatu du:
|
|
|
Hala ere, Canok elkarrizketa batean aipatu zuen bezala bi eleberri hauen arteko ezberdintasunak ere ugariak dira: batez ere, eleberri bakoitzean sorturiko giro eta mundu txiki hori
|
batetik
bestera zeharo aldatu egiten delako. Hona hemen Canoren hitzak:
|
|
|
Belmonteren eleberriko Joanen antzera, Igantzi pertsonaia nagusiak pertsonaia ezberdin ugari aurkeztuko dizkigu, haren antzera alde
|
batetik
bestera dabilen gaztea baitugu hau ere. Beraz, bigarren mailako pertsonaia asko ezagutzeko aukera izango dugu.
|
|
|
Bere bigarren eleberrian, politika internazionala eta estralurtarrak batzen ditu. Pertsonaia nagusia, Isidoro Belaustegigoitia deiturikoa, lurralde
|
batetik
bestera dabilen Egunkariako berriemailea da. Erredakziora Kazakhstanen estralurtarrek lur hartu dutelako berria iritsi da.
|
|
|
pertsonaia talde baten barne mundua islatzen denean. c) Aldakorra: pertsonaia anitzen barne mundua islatu nahi denean, horretarako fokalizazioa pertsonaia
|
batetik
bestera mugituz.
|
|
|
. MAILA METADIEGETIKO (edo HIPODIEGETIKO): narrazio
|
baten barruko
beste narrazio bat da, bigarren mailako fikzioa. Hots, maila intradiegetikoan txertaturiko beste maila narratibo bat.
|
|
|
Narratzailea intradiegetikoa denean, ordea, narratarioa fikziozko narratzaile intradiegetikoa zuzentzen zaion fikziozko pertsonaia izango da. Izan ere, narratzaileak eta narratarioak
|
batak
bestearen dependentzia dute.
|
|
|
Bestalde, pixkanaka liburuen erreseinen kopurua ugarituz doala azpimarratzekoa da. Hauetan, liburuaren berri emateaz gain, iruzkingileak bere iritzia eskaini ohi du, iruzkingile
|
batetik
bestera aldaketak nabarmenak diren arren.
|
|
|
b)
|
bata
bestearen antzeko esaldi atalenhasierannahiz segidakoelementuen arteanezartzendu: edogauza naastaubacdirialaco, edoverbaezainenbatecaoti urtenezdaguijuenbildurragaz...// edoondraan, edoaciendan, edobestegauza balijocorenbaten.
|
|
|
Euskaldunak, espainolak, frantsesak. Horra hor hiru nortasun ezberdin, batzuen iritziz hirurakkontrajarriak, beste batzuen ikuspegitik, ordea,
|
bata
beste bietan integragarria (euskalduna eta espainola, edo euskalduna eta frantsesa, aldi berean). Gatazka horretanetengabeak dira nortasun horien eraikuntza eta desegituraketa prozesuak, nortasunakez baitira betiko emanak, eta gizarteko prozesuen barnean kokatzen baitira.
|
|
|
Alde batetik, nazio estatuen ezarpenetik eratortzen dirennazio nortasunen kasua dugu: nahiz eta askotan talde etniko
|
bat
beste batzuen gaineanaltxatu eta bere kultura eta definizio propioak ezartzen dituen, ezagutzen ditugunestatu nazio gehienak etnia anitzekoak izateak hauxe erakusten digu: estatu nazioak ezdira, besterik gabe, nortasun etniko nagusitu baten garapen politikoaren emaitza.
|
|
|
Beraz, honela uler dezakegu eremu publikoa: hedabideek mugatzen dutenesparruko komunitateko kideek, hedabideen bitartez,
|
bata
bestearekin kontaktuan jarrieta beren burua, gu, gisa osatzen duteneko eremua.
|
|
|
Altuagoa da gizonezkoen presentzia, emakumezkoena baino; emakumezkoenaez da,
|
batez
beste, %43ra iristen.
|
|
|
– Egunean 207 minutu dira,
|
batez
beste, telebistaren aurrean pasatutakoak.
|
|
|
Pribatuen pisua ere aipatzeko modukoada: %40, 4 Telebista lokalek,
|
batez
beste, audientziaren %4 dute, eta gainontzekotelebista eskaintzek (satelite bidezkoa, digitala...) %1, 9.
|
|
|
Eduki aldetik, irrati formulakoak (musika, albisteak, ekonomia...) eta irratiorotarikoak
|
bata
bestearen ondoan aurki daitezke sintonizatzailean.
|
|
|
|
Batez
beste, populazioaren erdiak (%54, 1ek) egunkariak irakurtzen ditu; gainera, Hego Euskal Herrian duplikazio maila altua dagoenez, egunkari bat baino gehiagoerosteko joera dauka jende askok.
|
|
|
Telebista kontsumoa oso zabalduta dago gure artean, CIESen arabera populazioaren %85, 1ek telebista ikusteko ohitura baitu. Gainera,
|
batez
beste, EAEkopopulazioak 207 minutu pasatzen ditu egunero aparatuaren aurrean.
|