|
2000
|
|
|
Hitzaurrea berriz, Jose Luis Orella Deustuko Unibertsitateko katedradunak eta EHUko titularrak egin du.Aipatzen dituen berdintasunen artean izpiritu demokratikoa, erakundeak (hemengo eliz aurreetan inspiratu zirela dio), odola (O mota eta Rh faktorea), ile horia, jaiak eta kirolak (pilota, sokatira, aizkolariak, entzierroa, zezensuzkoa), paisajea, eta abar nabarmentzen ditu. Baina
|
batez
ere herri, mendi eta ibaien toponimo ugarietan oinarritzen da Ruiz Vega: Urbion, Larralde, Celaya, Garray, Garagueta, Chabarri, Aranzana, Ormaza, Erice edo Iruecha, adibidez.
|
|
2001
|
|
|
Indiako jendea,
|
batez
ere herri ttipietan, ikusi ez baina edonon sumatzen den marra batek banandu eta bereizten du. Alde batean kastako jendea; bestean kasta gabekoak, ukiezinak edo harijanak(" Jaungoikoaren haurrak").
|
|
2002
|
|
|
Profesional euskaldun ezagun batzuk baziren arren, ez ziren aski plantilak osatzeko. Hori zela eta, Euskadi Irratiaren sorrerak kalte ugari eragin zituen ordura arte euskaraz ari izan ziren hainbat emandegitan,
|
batez
ere Herri Irratian, hortik profesional asko arlo publikora pasatu ziren eta.
|
|
2003
|
|
|
XIX. mendean zehar, gizarte klaseak azaldu zirenean, beste mota bateko gizarte harremanak sortu ziren. Baina, orduan ere, nahiz eta aldaketa handia izan, gutxi gorabehera jokaera berbera izan zelakoan dago aditu hau,
|
batez
ere herri txikietan. Hirietan eta Barakaldo bezalako herri handietan, ordea, bestelakoak izan omen ziren kontuak, beste kultura batean hazitako jende multzoa azaldu zelako.
|
|
|
Segurutik 700 modu egongo dira buruari eragiteko, edo 688 gutxienez, baina bi bereizten zituen Matiasek. Sinplea izan nahi zuelako, batez ere gauean,
|
batez
ere herri bateko ostatu batean.
|
|
2004
|
|
|
Euskal Herriaren hitza euskarak jaso du mendez mendeko bere bilakaera malkartsuan. Euskal hitz hori
|
batez
ere herriaren hitza izan da, agintarien hitzak beste hizkuntza batzuk ere izan dituelako adierazpide. Hitza eta hizkuntza, elkarren arteko hartu eman adiskidetsuan; horra hor gure historia hurbilean antzeman dezakegun haustura lazgarria.
|
|
2005
|
|
|
16 Bakion badira zenbait estilotako eraikin ederrak,
|
batez
ere herriaren goiko aldean, jauretxe dotoreak, dorretxeak eta beste. Eraikin horietako asko indianoenak dira; XIX. mende amaierako krisialditik eta karlistadetatik ihesean Kubara joan eta han egindako diruekin jaso zituzten.
|
|
2006
|
|
|
Erakunde horrek gomendatzen du egunean 600 g fruta eta barazki kontsumitzea helduetan eta 480 g haurretan. Baina ez da joera hori gaur egungo dietetan, non, pixkanaka pixkanaka, gantzak eta karbohidratoak gehitzen diren barazkien kalterako,
|
batez
ere herri gazteenetan: haurrek helduek baino landare gutxiago kontsumitzen dituzte.
|
|
2007
|
|
|
Iberiar Penintsularen sartaldean eta erdialdearen zati baten finkatu ziren
|
batez
ere herri zeltak. Zelta indoeuroparrak ziren euskaldunek hegoaldean zituzten auzoak ere, gaurko Errioxaren erdialdean egokitu ziren beroiak.
|
|
|
Berak baino apur bat lehenago egiten nuen nik normalean ekitaldia, eta gero neuk laguntzen nion txakurrekin. Izan ere, Diccinoren zirkuan denetarik egiten genuen denok,
|
batez
ere herriko tabernetan Lucio fakirrarentzat botila hutsak eskatzen ibiltzea. Gero apurtu egiten genituen bildutako kristalezko botilak, eta oihal handi baten gainean jartzen genituen zati guztiak, Lucio oin hutsik kristal apurtuen gainean pasea zedin.
|
|
2008
|
|
|
Eta galderaren inguruan honakoa:
|
batez
ere herri ertain eta handietan zer behar ditugu euskara elkarte erraldoiak, ekimen piloarekin, egitura sendoekin, jende piloarekin edo ekimenak sendotu ahala autonomiaren bidea hartuko dutenak. Arrasaten, AEDren baitan jarraitu beharrean, ekimenak indartu ahala, bakoitzak bere bidea hartu zuen.
|
|
|
Elizara goizeko zazpietan joaten ziren,, goizeko zazpietarako mezetara joatea ez genuen atsegin, goizegi izaten zen guretzat. Baina eskertu ere egiten genuen horren goiz jaiki izana,
|
batez
ere herriko jaietan, hamaiketako mezara joanez gero eliza kanpoan buruhandiak izaten ziren-eta umeen zain. Eta ni oso beldur nintzen buruhandiekin?.
|
|
|
Hortaz, interes nabaria du almanaka eta egutegien historiak, Euskal Herriko mentalitateak ezagutzeko, interes ideologiko, erlijioso eta politikoen hedapena aztertuz joateko,
|
batez
ere herri euskaldun arruntarengana hurbiltzeko.
|
|
|
Ziur aski herriko eraikinik ikusgarriena da. Harresi hondakinak eta aztarnak badaude,
|
batez
ere herriaren iparraldean eta mendebaldean. Garai bateko harresiaren aztarna asko gelditzen dira.
|
|
2009
|
|
|
Bertoko biltzaileak ere badira XIX. mendean zehar,
|
batez
ere herri literatura genero batzuetan oso goiztiarrak. Mende hasieran bertan gailenduko zaigu Juan Antonio Mogel, batez ere errefrau biltzen, baina baita herri ipuin eta herri kanta bat edo beste ere.
|
|
|
Mende hasieran bertan gailenduko zaigu Juan Antonio Mogel, batez ere errefrau biltzen, baina baita herri ipuin eta herri kanta bat edo beste ere. Gerotxoago azalduko zaigu Juan Ignacio Iztueta, folklore alderdiko zenbait alderdi jorratzen,
|
batez
ere herri dantzena.
|
|
|
Herri literatura, belaunik belaun iraun eta biziarazia zenez gero, ederra zen berez, baina
|
batez
ere herriaren izpirituaren gordailua: herriaren arima horrexen bila zebiltzalako saiatu ziren ipuinak, kantuak, elezaharrak eta herri jakintzako adierazpen mota guztiak batzen eta gordetzen.
|
|
|
ez da beti demokrata eta fededuna eta ez abenturero heroikoa, ezpada euskararen herri ezjakin, menperatu eta otzandu, ahalketu hori, herri txikikoa edo baserritarra; oso erraz edozein harrokeriatan lainezten den horixe, lagunartean beti iskanbila batean mintzo ohi den ahoberoa, plazer espiritualagorik ez duena bazkari hannndi bat baino, eta segi zeuk nahi duzuna gehitzen?, beharbada txit maitagarri ez dena, baina Gandiagak horixe maitatu du eta horrekintxe identifikatu da. Gandiagak modernitatean pentsatzen du, baina
|
batez
ere herri horrengan pentsatzen du. Horrentzat nahi du fede berritu bat, nahi duen bezalaxe Euskal Herri berri bat, kultura berri bat, euskara berri bat.
|
|
|
Iritzi guztiak sartuko dira; nahi duenak bere iritzia emateko aukera izango du,
|
batez
ere herri honetan ahotsik ez daukatenek. Udaletan lan bikaina egiten duen jende asko dago, baina euren burua agertzeko aukerarik ez daukatenak dira.
|
|
|
Eta gainera gastu berriak sortzen ari dira. Guardia Zibilaren eta Espainiako Poliziaren presentzia eta kontrolak handitu beharra izan dugu
|
batez
ere herri arriskutsuetan. Bitartean, Ertzaintza lanez buruz gainezka dabil argazkiak kentzen, mota desberdinetako manifestazioak debekatzen, Francok fusilatutakoen omenaldiak debekatzen, presoen argazkiekin tiro praktikak egiten.
|
|
|
Publizitatea ere gehitu da, baina gutxi, ez hedabideek izan duten hazkundearen pareko. Erdi gezurretan edo erdi egiak esanez ibili nahi ez bada, aitortu behar da hazkunde hori
|
batez
ere herri aginteek helburu horretarako jarri dituzten diru-laguntzei zor zaiela. Euskarazko prentsaren esparruan ez dago hedabiderik diru-laguntza publiko pisuzkoa eta biziraupenerako guztiz erabakigarria jasotzen ez duenik.
|
|
|
Garrasika libratu zen eta, bat batean, deus gehiagorik eskatzen ez bailuen, bizkarrez bihurtu zitzaion, mutur. Une zehatz hartan Sigmak bazekien ez zuela segurtatu, hutsean ibili zela,
|
batez
ere herri hura abandonatu zuenean, autoan Springsteenen Reno entzutean: alabaina gertatutakoa ez ziezaiokeen Lamdari konta.
|
|
2010
|
|
|
Horrela, sarrera handieneko munduko populazioaren bosten batek karbono dioxidoaren isurketa guztien% 53aren erantzulea da; aldiz, bosten txiroena isurketahorien% 3 eskasaren erantzulea da. Haatik, isurketa horiek gizateriarengan dituztenondorioak ikaragarriak dira,
|
batez
ere herri txiroenentzat: uraren eskasia, itsaserreserben galera, oihanen suntsiketa, hiri kutsaduraren ondorioak, etab. Laburbilduz, ekosistemen narriadura globalak txirotasuna areagotzen du eta horrek, aldiberean, larriagotzen du ingurumenaren babesa modu egokian gauzatzeko aukera, finean miseria gorria ezagutzen duen populazioa elikatzeko presioak hura bigarrenmailako helburu bilakarazten baitu.
|
|
|
Hasieran zalantza asko egon ziren,
|
batez
ere herri txikienetan. Beldur ziren (ginen), horrelako proiektu batean, baztertuta geratuko ote ziren herri handienen mesedetan.
|
|
|
1968an, Luis Espinal Boliviara heldu zenean, giro oso txarra zegoen nazio hartan politikan eta sozial arloan. Langile harrigarria zen, hainbat ekintzatan ahalegindu zen idazle, maisu, kazetari..., baina
|
batez
ere herriari bere errebindikaziorik handienetan laguntzen. Denekin izan zituen arazoak:
|
|
|
Jakitun naiz alderdiak ni proposatu ninduela lehendakarigai EAJ PNVren proiektua aurrera eramateko, eguneroko kudeaketagatik ez ezik,
|
batez
ere herriaren etorkizunaz nuen ikusmolde politikoagatik. Hala adierazi zidaten Jose Antonio Ardanza Lehendakariak eta EBBko presidente Xabier Arzalluzek, haiek konbentzitu ninduten baiezkoa emateko.
|
|
2011
|
|
|
Euskaldunok ez gaitu, oraingoz, sare horretan bete betean harrapatu. Zulo ederra egin diogu, garaiz, sare neoliberal horri, Bilduren eta Amaiurren emaitzei esker, eta
|
batez
ere herri honen kultura politiko alternatiboak bizirik dirauelako. Baina kontuz!
|
|
|
Honen harira Noemi Ostolaza EAJko zinegotziak esan zuen, familia kontziliazioa ahotan gero eta gehiago darabilgun honetan, ez zaigu batere ordu aproposa iruditzen familia daukagunontzat. Beñat Solaberrieta alkateak gaineratu zuen proposamena izan dela eta adostu beharra dagoela, baina proposamena egin dela
|
batez
ere herriko merkatariek interesa erakutsi dutelako eta haiek gerturatzeko asmoz beraiek dendak ixten dituzten ordua kontuan hartu dugu, baina gaien arabera edo garaien arabera moldatu genezake.
|
|
|
Botere ez ofiziala.
|
Batez
ere herri mailakoa, botere ofizialaren eragin ‘zuzenetik’ at gelditzen dena —hau erabat egia ez bada ere, zeren eta beti baitago baldintzatua—, harreman pertsonal eta herri bizitzaren alorreko harremanen inguruan antolatzen dena: lagunartea, elkargune sozialak, herri mugimendua, kultur eta kirol herritarra, auzolana, lantegi barneko harremanak eta antolakuntza,.
|
|
|
Fruta hori kontsumitzen duten familiak honako hauek dira: seme alaba zaharragoak eta adin ertainekoak dituzten bikoteak, seme alabarik gabeko bikote helduak eta erretiratuak, klase aberatsekoak eta
|
batez
ere herri ertainetan bizi direnak. Sandiaren kontsumoan Gaztela Mantxako, Extremadurako eta Gaztela eta Leongo autonomiak nabarmendu ziren.
|
|
|
Batean lan egiten du eta bestean aisialdia edo asteburuak pasatzen ditu. Litekeena da,
|
batez
ere herri txikietan, bezeroak kontua irekita duen bankuak udalerri batzuetan ez jardutea. Halaber, ohikoa da, erakundea tokikoa bada, zaila izatea bere bulegoetako bat hiri handi batean kokatzea, erabiltzailea dagoen lekutik urrun egon baitaiteke.
|
|
|
Euskal Herrian indarra hartzen ari den taldea da hau
|
batez
ere herri askotan jotzekotan daudelako eta haien webgunean, haien diskak jende askok deskargatu dituelako.
|
|
|
Ni mutikoa nintzela, Oiartzungo herrian, bertsolariak oso oso figura eta oso pertsonaia inportanteak ziren eta jai egunetan, jai egun handietan,
|
batez
ere herriko festetan, baina baita ere San Isidroetan eta abar, herriko enparantzan bertsolariak izaten ziren eta auzoetako festetan ere bai, eta bertsolari garrantzitsuak etortzen ziren. Oiartzungo herrian, meza nagusia bukatzen zenean San Esteban egunez, ba bertso saioa oso garrantzitsua izaten zen.
|
|
|
Ohikoa da denboraren poderioz izenak pixkanaka pixkanaka aldatzen joatea bereziki ahozko usarioan; hori inoneko bazter guztietan gertatzen da, eta Goizueta herria ez da salbuespen joera horretan,
|
batez
ere herri honetako azentuaren berezitasunagatik. Ondoren azaltzen dira aldaketa horietako batzuk.
|
|
2012
|
|
|
“Parte hartzea politika ulertzeko eta egiteko modua bat da,
|
batez
ere herri mailan”, dio Aralarrek. Gaur egungo testuinguruan, diru sarrerak murriztu direnez, gastuaren kudeaketa egiterakoan “iritzi eta ikuspegi ezberdinak izan behar dira eta oinarrizkoa da herritarrei galdetzea non inbertitu gura duten”.
|
|
|
Gure testuinguruan eta koiuntura hurbilean kokatuta, espainiar eta europarkrisian, lehenik eta behin?, esan behar dugu Euskal Estatua ezin lor daitekeelaindependentzia fiskalik gabe, bere eskubide, eskumen eta botere ekonomikoakberetzat gorde gabe. «Washingtongo Kontsentsua» behin eta berriz aipatzenbadugu, horren arrazoia da berak esaten digula zer ez dugun onartu behar, ezin onarditzakegun exijentzia inperialistak ezartzen dizkigula; izan ere, hor amore emanezgero, «interbenitutako estatu» bat izango ginateke, baliabide propio nahikorikgabe politika aurrerakoiak alderdi guztietan garatzeko,
|
batez
ere herri langilearenhegemonia indartzera zuzendutako politikak garatzeko.
|
|
2013
|
|
|
Ez luke nahi Agintarien aurrean barregarri gelditu... Horretarako, badaki zer pertsonalegiak saihestu behar dituela, une tragiko edo etsiak ekidin, eta esperantzaren petaloak hauspotu, eta herrimina, eta
|
batez
ere Herri Erakunde demokratikoekiko goratze gartsua...
|
|
|
Partaidetza boterea konpartitzea da, informatzea edo galdetzea baina askoz gehiago. Erabaki guneetan egoteko aukera eman behar diegu herritarrei,
|
batez
ere herriaren etorkizuna baldintzatuko duten erabakietan: kultur azpiegitura erraldoiak, lurralde antolamendua...
|
|
2014
|
|
|
" Haiek erantzun zuten ezin zela hori egiaztatu tabernak' ez dituztelako bakarka ikertu'". Oro har, epaileak dio ez dagoela agiri bakar
|
bat
ere herriko tabernak ETA KASekin lotzen dutena, ez Udaletxe proiektua dokumentuan ezta ere Herrikoak, behearrezkoa den eztabaida n; areago, Bayarriren ustez, azken honek kontrakoa frogatzen du.
|
|
|
Dena dela, eguraldiaren programa gero eta amaigabeagora ikus entzuleek bidaltzen dituzten argazki zipriztinduak kontuan hartuta, eta kai inguruetan pilatzen diren berrigose kapusaidun kopuruari erreparatuta, badirudi itsaso amorratuak liluratzen duela
|
batez
ere herria, eta ulergarria ere bada, zinezko eta zilegizko boterea oldakortasunaren eta indar hutsaren bidez erakusten dela sinetsi baitu aspaldian. Dirudienez, sotiltasunaren xarmak erromantikoentzat bakarrik dirau bizirik.
|
|
|
Bestetik, aisialdi eskaintzan adinarekiko desorekak egon direla azpimarratu dute: "
|
Batez
ere herriko bi sektoreengan: edadetuengan eta haurrengan".
|
|
|
Bestetik, aisialdi eskaintzan adinarekiko desorekak egon direla azpimarratu dute: "
|
Batez
ere herriko bi sektoreengan: edadetuengan eta haurrengan".
|
|
|
Bera guztion artzaina dela esan ohi da, eta egia da. Andoaingo eskolan jartzen du bihotza eta burua, eta horrela ezagutzen du jendeak
|
batez
ere herrian. Gogoratu behar da lan izugarria egindakoa dela herritik kanpo ere.
|
|
|
Gaizua. Mementoko utz dezagun argi oraingo maskaraden antolaketa ez dela tradizionala, oreka prekario baten emaitza ordea, ez kontratu
|
bat
ere herrien artean, eta ez errana ez dela maltzurki botatzen ahal beste arrazoi batzuengatik hautatzen ditugun akerren gainean. Abertzale ez direlako adibidez.
|
|
2015
|
|
|
Gaubekaren esanetan, merkataritza enpresa txikiei,
|
batez
ere herrietan, merkataritzako Bizkaiko hitzarmena ezartzen zaie, baina ez da hala gertatzen multinazionalekin, horiei bestelako hitzarmen bat aplikatzen baitzaie, estatu mailako Biltegi Handien hitzarmena, hain zuzen ere.
|
|
2016
|
|
|
Aralarren, Aizkorrin, Izarraitzen eta Ernion egin ditu grabaketak, besteak beste. "
|
Batez
ere herri lurretan erabiltzen dituzte zintzarriak, artaldea kontrolpean izateko", azaldu du Koochakik. Zintzarria gero eta gutxiago erabiltzen dela adierazi du, gero eta itxitura eta pabiloi gehiago daudelako, eta horietan ez delako beharrezkoa artaldea kontrolatzeko zintzarriak erabiltzea.
|
|
|
Ildo horretan, arnasguneak
|
batez
ere herri txikiak direla eta, ondorioz, bertara kanpotik joandako bizilagun berrien eragina handiagoa dela nabarmendu du Segurolak. " Dudarik ez dago, zaurgarrienak herri txikiak dira.
|
|
|
Bai,
|
batez
ere herrietako jaietan antolatzen dira. Lehen baino gutxiago egiten dira, baina mantentzen direnak indartsu daude, telebistan ere ematen dituzte.
|
|
|
334
|
Batez
ere herriko edo auzoko osasundegietan, edota zenbait eskualdetako anbulategietan.
|
|
|
errugabetzat jo zituzten akusatuak, hilketaren egile izan zirela segurutzat jotzeko adinako frogarik ez zegoelako. Artikuluaren mamia, ordea, auziko alderdien ordezkarien deklarazioek osatzen zuten,
|
batez
ere herri akusazioaren abokatuarenak. Dezepzio handia izan zela zioen udalaren ordezkariak, eta, disimulatu gabeko ironiaz, defentsaren profesionaltasuna nabarmentzen zuen, epaimahaia osatzen zuten herritar ezjakinak, batere prestakuntza juridikorik gabeko jende xume hura bere tesietara erakartzen asmatu zuelako, denek erruduntzat seguru jotzen zituztenak libre uzterainoko trebetasuna erakutsi zuelako.
|
|
|
Ikerketa haren arabera, 690.000 euskal herritarrek dute euskarazko hedabideak kontsumitzeko adinako gaitasuna. Barandiaranek dio «hutsune handiak» dituela azterlan horrek,
|
batez
ere herrietako hedabideen kasuan. Hala ere, datuak ontzat jo ditu:
|
|
|
Prestonen arabera, hasierako alderdi faxistak hain jarraitzaile gutxi izateak ez du esan nahi frankismoa, ez faxista? izan zenik, izan ere, eskuineko indar askok faxismoranzko biraketa egin baitzuten II Errepublikaren garaian,
|
batez
ere Herri Fronteak hauteskundeak irabazi ondoren (1997). Eskuin, arruntaren?
|
|
|
Nahi baino asti txikiagoa izan du, hortaz. Pausoka Guraso Elkartearen laguntza ere izan duten arren, “lana” izan da; baina,
|
batez
ere herriko umeendako, eta baita Debagoien eta Debabarren osokoendako ere," ekintza polita" antolatzearen poza ere izan du mendi taldeak. Goizekoa bakarrik da ekintza; autobusean etortzen dira bisitariak, goizeko ekintza eta gero joaten dira bueltan eta, beraz, Antzuolan aparteko gorabeherarik ez da espero.
|
|
|
Gitarra edo mandolinarendako musika XVIII. mendeaz geroztik idatzi zen (Bach, Vivaldi), baina XIX. mendean bereziki garatu zen eta geroztik, musikari paregabeak jarri dira honen zerbitzuko (Lagoya,...). Jazz gitarra mota anitzetakoa da (Django Reinhardt mito bat bihurtu da), baina
|
batez
ere herri musikak (Bob Dylan, Joan Baez, Georges Brassens,...) eta rock musikak (The Beatles, Jimi Hendrix, Led Zeppelin, Deep Purple,...) parte hartu dute gitarraren arrakastan.
|
|
2017
|
|
|
Estatu bat bai, eta haren herriak ere,
|
batez
ere herri txikiak. Haren potentzialtasun horiek pertsonak dira, bizilagunak, kideak.
|
|
|
Beste etxe batzuk,
|
batez
ere herrikoak," desalquilada" izendatuak ageri dira:, Aitaborrobiejo, Escuderoa, Ysabelcho, Corrosca, Miguelmozo, Chacurchozar..., eta badirudi ordurako zahartuxeak eta lur jotzen hasixeak zirela haietako gehienak; gero, betirako galdu baitziren asko. Baserrietan, ordea, Kaperottiki bakarra ageri da" desalquilada".
|
|
2018
|
|
|
Dena den, sarreran esan duguna gogoratuz, bi aldagaiek ez dute unibertso bera ordezkatzen; izan ere, erabilera kaleko hiztunen jardunetik etortzen den emaitza da, eta gaitasuna, berriz, herriko zentsutik datorkigu. Ez gara ari bete betean unibertso berberaz, baina neurri batean bai,
|
batez
ere herri txiki eta ertainetan pentsatzekoa baita kalean behatu ditugun lagun asko bertan erroldatuta daudela.
|
|
|
Izan ere, hitzartutakoa ez betetzeak ondoriorik ez duenez, hizkuntzaren faktorea betetzen ez denean, zigor bat jartzeko ezintasunaren aurrean ezer gutxi egin dezake lan honek, eta neurriak proposatu baina betearaziko ez dituen inor ez egoteak egoera zaildu egiten du. Horren alternatiba gisa ere erabiliko da ESEP, Euskal Autonomia Erkidegoan
|
batez
ere herri kopuru handiak hartu baitu hau egin eta honi jarraipena egiteko konpromisoa.
|
|
|
Euskal Herrian jokoa eta apustua errotutako ohitura izanagatik ere,
|
batez
ere herri kiroletan, erakunde publikook ezin dugu ez ikusiarena egin horrek sor ditzakeen arazoen aurrean, eta, ondorioz, horien prebentzioan egin behar dugu lan.Udalok egiten ditugun tokiko planek eboluzio bat izan dute. Hernaniko Udalaren kasuan, orain arte egindako planak droga menpekotasunen prebentziorakoak ziren, eta osatu den berriena, ordea, Menpekotasunen Prebentziorako Plana da.
|
|
|
Ez dago bakar
|
bat
ere herrian. Egon zen, baina dagoeneko ez dago.
|
|
|
Gerra aitzin Matiasek saxoa jotzen zuen garraldarrez bakarrik osaturiko taldean. Berrogei urte geroago irratia eta diskoak genituen bakarrik, inork ez zuen musika ikasteko posibilitaterik izan, ez zen musiko
|
bat
ere herri guzian.
|
|
|
Ikerketa aktibisten eremua dugu zubi nagusietariko bat. Herri mugimenduekin batera garatu ohi dira, baina,
|
batez
ere herri mugimenduetan sorturiko ezagutza izan ohi dute ardatz, eta ezagutza hori biltzea, egituratzea eta hedatzea dute helburu. Espazio hibridoak dira, beraz:
|
|
2019
|
|
|
Zeruko Argia() hilabetekariaren zuzendari izateaz gain, 1920an euskaltzain izendatu zuten eta Akademiako" yagoleen" sailburu izan zen. Kargu horrek erantzukizun handia zuen,
|
batez
ere herri hizkuntzen sustapenak Espainian izan zezakeen inplikazio politikoengatik. Euskaltzaindia sortu eta berehala, A. Campión eta D. de Inza Iruñeko apezpikuarekin bildu zirenean, J. López Mendozak seminarioan euskarazko katedra sortzeko zailtasunak aipatu zituen.45 Mateo Múgica apezpikuak, ordea, artean euskararen erabilera areagotzea lortu zuen, eta Iruñeko apezpikuaren aginduz D. de Inzak prestatu zuen Kristau ikasbidea (1927).
|
|
|
Eta Orreaga-rekin ere, jaialdia bukatzen baitut Orreagarekin jeneralki. Nik beldurra neukan,
|
batez
ere herrietan ze erantzun. (?) Eta ba bueno, jendeak onartzen du, barre egiten du batzuetan eta hori dena.
|
|
|
Honek ere kontu berbera erakusten du: abereen azpirako eta ongarritarako iratzea, eta bazkatako hostoa,
|
batez
ere herriko etxeetarako gordetzen zela, bordetan azinda larririk izatea edo bazkatzea erabat mugatuz eta bigarren mailara murriztuz.
|
|
2020
|
|
|
Abian dituen ekimen juridikoak tarteko," lokaztua dago gaia. ...u honetan, 2016ko maiatzean jendaurrean aurkeztu ostetik lau urteotan, erraustegia eraikitzen hasteke zutenean eta gerora, lanak martxan izan diren tartean zehar," garbi utzi genuen herri honetan badaudela hondakinak kudeatzeko beste modu egokiago batzuk". Zubieta gaineko proiektuaren garapenak aurrerantz jo arren," beti garbi izan dugu hor izango gaituztela elkarrizketarako, baina
|
batez
ere herri honen eta haurren osasunaren alde egingo duten" metodo eta azpiegiturak bultzatzeko. Orain arte bezala, aurrerantzean ere" erraustegia martxan jarri duten arren, gure borrokak hor jarraituko du gure haur eta herritarren osasuna bermatua izan dadin", iragarri du GuraSOSek, haurrak, osasuna eta etorkizuna ardatz nagusiak izanda. Hori bai, testuinguru berrira egokituta;" hasieran erraustegia martxan ez jartzea izan zen helburua.
|
|
|
Beskoitzen ere ez dute ahantzia: 1964an omenaldi eder bat eskaini zioten, Noël Gueçamburu, Lucien Ithurbide eta Henri Duhauk bultzaturik, oroitarri
|
bat
ere Herriko Etxe aitzinean agertzen zutela (ikus joanden asteko argazkia). Eta han ere badago talde bat, plazaz plaza ibilitako Otxalde kantari taldea, Eiherabide anaien inguruan muntatua.
|
|
2021
|
|
|
moldaviera aparteko hizkuntza (SESBen mantentzen zen ikuspuntua) edota errumanieraren dialektoa ote den, alegia. Nahiz eta hizkuntzalari gehienen ustez moldavierak eta Errumaniako errumanierak oso desberdintasun gutxi dituzten (Ciscel, 2008), hiztun askok,
|
batez
ere herrietako biztanleak direnek," moldaviera" deitzen diote bere hizkuntzari: 2014ko erroldaren arabera, hirietan bizi direnen artean% 36,9k" moldaviera" zeukan ama hizkuntza, eta% 28,2k," errumaniera"; landa eremuan, berriz,% 64,4k eta% 20k, hurrenez hurren.
|
|
|
Frankismoari jaiak ez zitzaizkion batere gustatzen,
|
batez
ere herriak egiten zituenak. Gainera, inauteriek badute transgresio puntu bat, kritika egitea delako oinarrietako bat.
|
|
|
Han jaio zen eta han bizi izan zen, hirira Medikuntza ikastera joan zen arte. Hango jendearekin eta
|
batez
ere herriko alkatearekin eztabaidak eta heldukadak nazkatzeraino izan ondoren joan zen; alkatea, jauntxo miserable bat, herri erdiaren eta herritar erdien bizitzaren jaun eta jabea zen, mesedetxoak egiten baitzituen, jendea berarekin zorretan egon zedin betiko: udalean entxufatu ez zuenari enpresa batentzako kreditua lortzen lagundu zion edo herri lan bat enkargatu zion edo udalerako zerbait, edozer gauzak balio zuen herritarrei sentiarazteko faborea sekula betiko zor ziotela.
|
|
|
1983an poliziari agindu judizialak eman zizkioten lege horren nonahi errespetarazteko. Ekainean hasiak eta uda osoan errepikatuak, izan ziren lege horren aurkako mobilizazioak,
|
batez
ere herriko jaietan, banderak altxatu behar zirenean. Herriko Etxe askotan erabaki zen Estatuko bandera, armarriak gorabehera Errepublika bota zuten frankistena zena, ez ezartzea eta jende anitzek pentsatzen zuen horretarako haizu zirela.
|
|
|
Hain zuzen, Antxon eta Iruinen ondoan eta
|
batez
ere Herri Batasunean bakarrik zebilen jendea, 2011ko prozesuraino heldu den lerro erreformistaren aitzindariak ziren.
|
|
|
Horiek hola, eta egiletzari buruzko eztabaidetan ageri trapu zikinen gainetik, atentatu ikaragarri horiek garbi utzi zuten zer leku zuen ekintza armatuak,
|
batez
ere herri xehea biktima (zuzena, zeharka edo kolaterala) zuenean.
|
|
|
Eta zeresanik ez txorien inguruan. Literaturaren historian orokorrean agertzen zaigun elementua da hau,
|
batez
ere herri literaturaren barnean eta beste animalia askoren artean, noski. Metaforak edota elementu orokorrago eta abstraktuagoen sinbolo izan dira, eta kasu batzuetan, herrien kosmobisioan elementu totemiko edo mitiko ere bai (Urbeltz, 2000).
|
|
2022
|
|
|
Hirugarren erronka ekonomikoa da. Baztan haranak tokiko ekonomia funtzionatzen duten turista anitz erakartzen ditu,
|
batez
ere herrian dauden azpiegitura turistikoen bidez: zuhaitzetara igaitea, raftinga eta arrantza.
|
|
|
—Irizpide zehatz bakarrik ez dagoela oro har esan daiteke euskaraz. Ohitura, usadioa,
|
batez
ere herri, eskualde edo lurralde horretakoena dela biderik se guruena deritzat. Horrixe eutsiko nioke.
|
|
|
Azken urteotan,
|
batez
ere herriko elkarteei laguntzak emateko deialdiak egiten direnean, hizkuntza betebehar batzuk jartzen zaizkie kulturan, kirolean edo gizarte alorrean euskara erabiltzeko; dirulaguntzen ordenantza orokorrean21 ere sartu da hizkuntza betebeharrean puntua, 179/ 2019 dekretuan oinarrituta. Horrekin batera, Udalarekin elkarlanean aritzera gonbidatzen dira taldeak, eta laguntza teknikoa ere eskaintzen zaie:
|
|
|
jende gutxiago kalean, maskararekin asko... Horregatik, ordu gehiagoz egin zen neurketa,
|
batez
ere herri txikietan, datu fidagarriak jasotzeko.
|
|
|
Zentzu horretan, nabarmendu behar da herri hauek hazkunde moteleko joera orokorra dutela eta baita populazioaren beherakada ere 1980ko hamarkadatik aurrera. Garapen Partzuergoak azpimarratzen du, nahiz eta zahartze orokorra beste eskualde batzuetan bezain kezkagarria ez den, zahartze" handia" dagoela,
|
batez
ere herri txikietan.
|
|
|
d) ELIZ-GIZONEK euskara erabil dezatela euren artean komentuetan eta elizetan,
|
batez
ere herriari Jainkoaren hitza banatzeko orduan, nahiz izan apaiz, lekaide edo lekaime. Har dezatela euskara, behin betiko, euren mendeko ikastetxe eta eskola guztietan kultur tresna nagusitzat erabiltzeko, baita argitaratzen dituzten aldizkarietan, erdara zeharo baztertzeko.
|
|
|
haurrentzako parkeak konpontzea, plazako frontoia estaltzea, tokiko merkataritza sustatzeko kontsumo bonuen kanpaina, futbol zelaiko harmailen azpiko espazioa egokitzea, Gizarte Etxea martxan jartzea, gazteentzako lonjen proiektua, Txopera Parkea hobetzea eta berritzea... etab. EH Bildurentzat azpimarragarria da aipatutakoak ez direla proiektuak bakarrik, baizik eta edozein udalek bermatu beharreko oinarrizko lanak. EH Bilduk adierazi du ezin dela urtero esan gero gauzatu gabe geratzen diren lanak egingo direnik eta, aipatutako lanak egiteko baliabide ekonomiko nahikoak daudela gaineratu du.Udal Gobernuak gaitu duen 1.257.998, 38€ etatik euro bakar
|
bat
ere herriak egindako proposamenak martxan jartzeko ez erabiltzeagatik, Adiek orozkoarren eskaerak gerorako uztea salatu eta jendeari entzutea lehentasuna izatea aldarrikatu du Orozkoko Talde Politikoak.Joan den urteko abenduan informazio eskaera bat erregistratu zuen EH Bilduk, Udalak egin beharreko lanak eta ekintzak zergatik egiten ez diren jakiteko. Urte bereko martxoan emandako erantzunak argitzen du inbertsioak ez gauzatzearen zergatia administrazio izapide luzeak, denbora falta, arlo teknikoetako zailtasunak eta lan karga direla.
|
|
|
“Horrela, gure saltokiei eta ostalaritzari laguntzeaz gain, sormen eta kultura sektorearakaz lotutako ekonomiari balioa eman eta ikusaraziko diogu. Era berean, udal arlo guztiakaz eta tokiko elkarteakaz lankidetzan, aisialdi, musika, kultura eta kirol jardueren programa oso zabala prestatu dugu gustu guztietarako,
|
batez
ere herriko txikienentzat; kalitatezko eskaintza da, kaleak dinamizatzeko eta Getxon gozatzeko”, Amaia Agirre alkateak adierazi duenez.
|
|
|
Ez zen orduan liburu dendarik herrian, estankoan edo denetarik, janari zein lan tresna saltzen zuten dendetan erosten ziguten eskolarako materiala, eta agian haurrentzako ipuin erraz eta koloretsuak; kioskoan egunkariak, aldizkariak, fotonobelak eta komiki batzuk. Eskolaratze maila oso handia zen herrian, %100 esango nuke, eta eskualdean ere bai,
|
batez
ere herri edo auzo eskoletara joaten baitziren haurrak hasierako urteetan, eta gero, hamar hamabi urte egindakoan herriko eskola publikora zein ikastetxe pribatura, monjek zuzentzen zutenera, neskak batez ere. Hamarkadaren bukaeran zabaldu zen ikastolara ere hasi ziren gutxi batzuk.
|
|
2023
|
|
|
" Hori da gure helburuetako bat, komunitatean integratuak egotea. Ahal dugun aldiro irteten gara plazara, baina,
|
batez
ere herria etortzen da gugana". Gogoan izan dituzte eurengana jarduerak egitera joaten diren elkarte, talde eta gainerako herritar guztiak, baina, tarte hau Sasoetako haurrekin egiten ari diren lanketari eskeinia dagoenez, hortan jarri dute arreta.
|
|
|
Baina kanpaina are eta interesgarriagoa iruditu zait, ez delako haurrekiko harremanetara mugatzen baizik eta helduak ere jo-puntuan jartzen dituelako, eta helduekiko gure harremanetan bai nagusitzen dela gaztelania. Haurrek, arazoak arazo (eta handiak dira eskolek dituzten zailtasunak eta baliabide ezak haiek euskalduntzeko) ikasten dute euskaraz,
|
batez
ere herri euskaldunetan, eta gozatu handia da euskaraz tapa tapa entzutea. Besterik da, ordea, helduekin gertatzen dena.
|
|
|
JON ATXA: Harrera oso ona egin digute,
|
batez
ere herrian. Hala ere, zailtasunak eduki ditugu arlo teknikoan.
|
|
|
293 udal eta 346 kontzeju osatuko dira hauteskundeen ostean eta EH Bildu baita UPN ere lehian arituko dira,
|
batez
ere herri handienetan. Laura Aznal EH Bilduren zerrendaburuak “udalgintzari eta tokiko politikari ematen dioten garrantziaren erakusgarri” dela azpimarratu du.
|
|
|
Horrekin batera, gabezia nagusien artean, bizilagunak gutxitu izana ere nabarmentzen da txostenean. Gaineratzen denez, Debabarrena zahartze prozesu handia jasaten ari da; kontsultatutako eragileen arabera, gazteak beste udalerri batzuetara joaten dira bizitzera, bai etxebizitzaren prezioengatik(
|
batez
ere herri turistikoenetan) eta baita eraikinen narriadurarengatik ere.
|
|
|
Athletic zale amorratua, herrian futbol taldeetako entrenatzaile izan zen, oso pertsona aktiboa oro har kirola zabaltzen. Lan handia egin zuen
|
batez
ere herri kirolak sustatzen eta nesken kirola bultzatzen. Iurretako paper fabrikako hamaika kontu kontatzen zizkidan.
|