|
2000
|
|
|
Garai baten «liquidacionismo» deitzen genuena, alegia. Beste modu
|
batera
esanda, astakeria handi eta sufrimendu latzaren poderioz ETAko arduradun nagusiak ere ohartu ziren borroka armatuak, borroka politikoko tresna bezala, eman zuela eman beharreko guzia eta aurrerantzean euskal politikagintzan eszenatoki berriak sorrarazteko ez zela indar eragile positiboa. Hainbeste urte pasa ondoren, betirako erretiratzea duintasunez jantzi behar zen, eta eginkizun horretan zeregin handia zuen Lizarrako akordioak, eta batez ere, EAJ PNVren jarrera politikoak.
|
|
|
Gatazka politikoari konponbidea aurkitzeko indarkeri mota guztien desagerketa eskatzen duela ez du inork ukatuko. Horregatik, nazionalista espainolen kritika ez da edukietara zuzendu, baizik frentismoaren mamua astintzera, gizarte banaketa iragartzera, hitz
|
batean
esateko, beldurraren mezua zabaltzera.
|
|
|
Nik hori guztia egin dut eta uste dut nahiko ona naizela gauza horietarako. Halako batean
|
batek
esan zidan: «
|
|
|
Ander Letamendiak elkarrizketa
|
batean
zioenez, pilota biziak eta gogorrak gazte indartsuentzat primerakoak dira. Jokatzen bikainenak ez izanda ere pilotari txikiagoa menderatuko du.
|
|
|
Alfabetikoki ordenatu dituzte irainak eta kasu batzuetan, erabilera errazteko, adibideak ere ipini dituzte. Euskal Herri osoan erabiltzen diren irainak dira batzuk, euskalki
|
batean
esaten direnak besteak eta, azken kasu horretan, euskalkiaren eremua aipatu dute. Batzuk gizonezkoei zuzenduak dira potrozorri, mostrango, gizarako..., besteak emakumeei marimaixtra, amandola, bularmarmita... eta badira genero kontuetan bereizketarik egiten ez duten irainak.
|
|
|
Bertsolari gazte
|
batek
esaten dizunean bere bertsolari gustukoena zarela, zer etortzen zaizu burura?
|
|
|
Era formal
|
batean
esan daiteke Hauteskundeak direla Demokraziaren mami nominala, prozesu horren ondorioz erabaki politikoak hartzeko herri ordezkariak hautatzen baitira. XX. mende honek, aldaketa politiko erraldoia eta aurretigabea ikusi izan du.
|
|
|
Bidaia honek, nolabait, arrazoi eman die AFMren barruan Asiako krisia gainditzen hasia zela defendatzen zutenei. 1999ko abuztuan, dagoeneko, AFMko zuzendari nagusi Alberto Ortuetak euskal egunkari
|
batean
esan zuenez, sektorearen krisiaren gainditzea nabarmentzen hasia zen Txinan eta aurki kontinente osoan ere horren zantzuak agerian geratuko omen ziren.
|
|
|
Ez, andrea.
|
Batek
esango dit orain ez zela honako hau horretarako une egokia, oraingo honetan Madrilgo eserlekuak betetzeko izenak behar zirela, besterik gabe, han gure ahotsa entzun dadin. Eta egia da:
|
|
|
Kantabriako instituzioen laguntzak erroldako kopuru ofizialak mugaturik daude. Berriki 20.000ko kopurua gainditu da (paradojikoki bizkaitar gazte bat izan zen 20.000.a) eta horrek jauzi
|
bat
esan nahiko omen du Gobernu Autonomikoaren inbertsiotan.
|
|
|
Aditu askok deitu die globalizazioa kapital ekonomikoak egun dauzkan ezaugarri berriei. Beste era
|
batera
esanda, munduko kapital merkatuan gaude. Kapital honek gainera eskulan merkeagoa bilatzen du edonon, ahalik eta azkarren eta mundu mailan.
|
|
|
Hori ikusirik ez da batere harritzeko indiar ekintzaile
|
batek
esan zuena Munduko Bankuaren aitzinean duela oso gutxi: " Zuek nahi duzuena da betiko gure egoera ekonomikoa, soziala eta kulturala hipotekatzea".
|
|
|
Eskola komunitate bat bezala definitzen da. Denok hiltzen garenean eta mundua desagertzen denean galaxian disolbatuta milaka milioi urte barru, orduan jakinduria
|
batek
esan dezake: euskaldunen musika hau zen.
|
|
|
99an" Euskaldunon Egunkaria" ko elkarrizketa
|
batean
esan zenuen laugarren Gerra Karlista zetorrela...
|
|
|
Beraz, plazara joan eta gainera txaloak jasotzea... Gauza sinple batzuk era indartsu
|
batean
esatea niretzat ez zen batere gogorra.
|
|
|
" Hire kontra erabiliko ditiat egunen batean" egiten dit amenazu. Hori dena ikusita,
|
batek
esan behar du badituela muga batzuk, eta nire muga bat poesiarena da.
|
|
|
Filosofian bada axioma
|
bat
dioena: " Ez daukanak ezin dezake eman", salbuespen bakarra lotsa da:
|
|
|
Baina beti ere horretan gotortu gabe," Hiru" an dauden beste kontu horiei aurre eginez. Eta gero egongo litzateke erreflexio
|
bat
esateko: bueno, eta lagun dituzunak, eta beste gai horretan lagun ez dituzunak, horiekin maila pribatua eta maila publikoa nola ezkontzen den, eta bueno, hori jada norberak erabaki beharreko kontua da, ezta?
|
|
|
Ez da mintzatzen bere buruaz, ez du balore unibertsaltzat hartzen bere bizitza pribatua, bere intimitatea. Hitz
|
batean
esateko, ez da erromantiko bat, eta ez da erori, mugimendu haren epigonoak bezala, idazleak exhibiziolari eta irakurleak voyeur huts bihurtzen dituen literatura baten tentazioan. Are gehiago:
|
|
|
Sarrionandiaren esanetan, Durangoko irteerako zuhaitz horrek pelegrina, bidazti edo nabigatzailea izan nahi luke, baina bere erro sakon ikaragarriek eutsi egiten diote lurrari itsatsita, leku liriko horretan. Ikusi
|
batera
esan liteke zuhaitz hori Sarrionandiaren obraren irudi bat dela, leku lirikoan kokatua dagoela esaten du iturriaren ondoan, bere prosaren lirikotasunaz eta metaliteraturaz (iturriez) egin diren hainbat aipamen kritikori irri egin nahiez bezala.
|
|
|
Laberinto honetan irteerarik ez, bizimodu merkatarira itzultzea salbu, eta irteera hau are eta urriagoa. Hau da, bada, Malcolm Lowryren mundua, edo Laberintoa eta eta poema
|
batean
dioenez gartzela, zeinetan gauza ederrenei ere funtsezko gabezia eta suntsidura bait darie".
|
|
|
" Zentzu honetan Sarrionandiaren poesia metaliteratura da, literaturari buruzko literatura, euskaraz egindako collagea. Sarrionandiarentzat dena esanda dago, geratzen dena beste era
|
batetan
esatea da eta horrela bere poesia zertxobait manierista da. Liburuan agertzen den hitzaurrea Joseph Conrad-i egindako omenaldia da:
|
|
|
Esan izan da, Jon Kortazarren lehenengo iruzkin kritikoak (Jakin, 1982) aipatzen zuen ez zituela liburuan zehar izu horiek sumatzen, baina agian horixe da egileak bilatzen zuena, itsasoan zeharreko nabegazio alderraiak sortzen dituen izuetatik gordelekuetan babestu, eta laberintoan zeharreko laguntzaile duen bitakora kaieraren hariaren soseguari atxiki. Izuen zentzuaren giltzetako bat Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak liburuan itzultzen duen poema
|
batean
dioenak argitu liezaguke" Zein bizimodu hautatu?"" Enparantzan burruka/ eta arazo zailak daude, etxe barruan ardurak/ Baratzean lan amaiezinak, itsasoetan izuak". (Prosodipo Pelakoaren epigrama baten itzulpena, 33 or.). Hortaz, literatura klasikoan ezaguna den itsasoari buruzko" topos" horietako bat du bereganatua, ziurrenik, itsasoko izuetatik gordetzeko lekuetan barrena doa bidaiaria. b) 80ko hamarkadako poesia berriaren manifestua
|
|
|
Auzia beste bat da hemen, nik uste; hain zuzen ere, idazkuntzatik bizi nahi duen euskal idazleak non eta zelan erabili behar duen bere talentua. Edo beste modu
|
batera
esanda, Canok eta bestek erakusten duten bokazio sendoak zein etorkizun duen hedabideetatik kanpo geratuz gero. (Jakin 107)
|
|
|
Gil Berak esan duen bezala (Ostiela 9, 23 orr.)" edozein literaturan gehiena zaborra da", baina gure literatur mundu nimiñoan ez dugu literatura ona, ez hain ona eta kaskarra desberdintzeko ohiturarik, ez horretarako tresna ikonografikorik (bilduma ezberdinak, adibidez). Lagun
|
batek
esan zidan, behin, euskal literaturak abenturazko eleberrien eta best-sellerren beharrean zegoela, hots," bigarren mailako" literatura baten beharrean. Euskal Herrian, ordea, argitaratzen den oro kontsideratu nahi dugu literatura garaia.
|
|
|
Kontaketa modua, hala ere, hitz
|
batean
esateko, antigoalekoa iruditu zait, dezimononikoa ez esatearren. Kontalariaren eta pertsonaien baitan dago, nire ustez, antigoalekotasun horren zama nagusia:
|
|
|
–Pluralismoa? aldarrikatzen dutenen alderdikoa den Bizkaiko emakume
|
batek
esan zuenez, euskara ikastea zaila omen da eta gainera ez omen da hizkuntza erabilgarria(, el euskera, es difícil de aprender y de muy poca utilidad práctica?, bere hitzetan). Ez da konturatzen edo ezin da konturatu, euskaldunok Frantzia eta Espainiaren arteko muga igarotzeaz bat, anaikiro agertzen garela euskarari esker.
|
|
|
Modu erraz
|
batean
esateko, herritarren arteko nazio sentsibilitate desberdinakilustra ditzaketen multzo diferenteek sare polimorfikoa marrazten dute gure aurrean.Batzuek lurralde historiko bakarra islatzen duen oinarrizko multzoa baino ez duteikusten: foralistak dira horiek.
|
|
|
Garak bere egiten du zazpiak
|
bat
dioeneko leloaren lurraldetasuna. Egunkarihonek Euskal Herri zabala, osoa esan dezagun, eskaintzen du bere azken orrialdeaneguraldiari buruzko mapa argitaratzean.
|
|
|
Tartehonetan tenperatura iragarpenak eskaintzen dira. Euskal Herririk bere baitan erakustenez duen Frantziako mapa
|
baten aurrean
esaten ditu aurkezleak azken berbak, tarteariamaiera emateko.
|
|
|
Aita eta amarekiko sentimenduanbibalenteak sortzen dira, gorrotoa maitasuna, beldurra desira?, eta gatazkakonpontzeko modua, gurasoekin benetan dituen desirak asetzeari uko egin eta berenian introjektatzea da. Beste modu
|
batera
esanda, bere amarengandiko asetasunikez duenean, bere bakardade sentipenetan, haurra, bere buruaz arduratzera eta bereasetzeak bilatzera bultzatua ikusten da, ordura arteko ase iturria eta bestehirugarren horren presentziaz konturatzen delarik.
|
|
|
horrela galdu zuen besoa; gero, ezin hilez ereegon zen, bere sorgingoa beste norbaiti eman ahal zion arte, hori baita parte txarrekoakdituztenen akats nagusia. Beherago azalduko den istorio ezagun
|
batek
dio pertsona batkolpatua izan zela gauez abere itxuraz zebilelarik, eta nola biharamunean zauriakfrogatu zuen sorgina zela.
|
|
|
Beraz, lau galderetan jaso diren erantzun guztiak bilduz 839 erantzun dira edo, beste era
|
batera
esanda, 839 item. Inkesta egin den leku desberdinak kontuan hartuz, 839 aldiz jaso dira berba hauek.
|
|
|
Gaurkohonetan Frantzian nola ulertzen duten ikusi besterik ez dugu, gizarte baten benetakohelburu direnik inor gutxik sinesten duela konturatzeko. Ministro
|
batek
esan zueneuskara ezin zutela babestu, Frantziako, egalite, mailan bereizketa izanen zelako...
|
|
|
singularra berabaizik ez da; baina ez, lehenago sekta husita batek irakasten omen zuen antzera,, gaur egunabstrakzioaren lizunkeria? edo neurrigabekeriak maiz uste duenez, zehazten du Kierkegaard-ek bereikuspuntua?, Adan eta Eba bezala biluzik badabil, baizik bere baezpadakoa, menturazkoa, osoki beregain harturik, landu eta nobletu egiten badu, edozein gizakirentzat paradigmatikoa agertzeko moduan.Beste era
|
batean
esan da: gizatasunaren (gizadiaren) zerbitzuan ahaleginduz, unibetsaltzen?
|
|
|
izeneko paradigman, kognizioa gizabanako barneanematen den zerbait da eta, gainera, sortzetiko, berezkoa eta definitzailea gertatzenda gizabanako bakoitzean eta guztietan. Teoria honetan sartzen diren ereduteorikoen artean,
|
batek
esaten du gizabanakoen kognizioak sortzen dituela ezagutzak, eta ezagutzekin batera baita errealitateak ere; bestalde, kognizioa zenbaitmodulu edo azpikognizio berezirekin osatuta egongo da, adibidez: modulu linguistikoa edo hizkuntzarekikoa, modulu soziala, sen oneko modulua, etab.; gauregunean ondoen ezagutzen dena modulu linguistikoaren estruktura eta funtzionamendua denez, ezagutza linguistikoa eredu analogiko bihurtu da, beste edozeinezagutza mota nolakoa izan eta azter daitekeen ikusteko.
|
|
|
Elkarkidetasuna, beste modu
|
batera
esanda, zenbaterainoko ahalegina egitendugun geure zenbait interes besteenekin bat etortzearekin, sexualitatea askatasun osozegiten den hautuarekin, askatasuna eguneroko eta unez uneko jarduera konprometitugisa, zenbaterainokoa den gure gaitasuna harremanetan garbi jarduteko, zenbaterainokoa den gure borroka, jokaera publikoa eta pribatua bereizten dituen eskizofreniarenak kolpe huts egin dezan e... Ene iritziz, arestian aipatu dudana litzatekebidea gure eremuak lotzeko, gazteenak eta geureak, auzolan sarean, eta hor ez gaituzteikurrinak eta ideiak bakarrik bilduko, esperientzia ezberdinen arabera elkarri zordiogun errespetuak eta askatasun beharrak baizik.
|
|
|
Gure aspaldiko kezkarik nagusienetakoaondokoa izan da, alegia, Euskal Herrian dagoen gabezia intelektuala ikusita, nolabai teko eztabaida sakoneta lasaia ahalbidetzea. Beste era
|
batera
esateko,, estrategia, mailan munduan gertatu diren aldaketakikusita, eta hemengo egoera orokorra, politikoa, ekonomikoa, kulturala, linguistikoa eta soziala, kontuan edukiz, berton aplikagarri izan daitekeen zerbait plazaratzea. Behin eta berriz saiatu garahorretan, eta behin eta berriz porrot egin dugu.
|
|
|
gizakirik gabeko natura ez bailitzatekeespazio erreala baizik. Animaliak ere, bide
|
batez
esanik, badauzka gurariak, beregurarien arabera dihardu: jan eta edan egiten du, gizakiak legetxe.
|
|
|
Aitzitik, errusinol guztiak lur gainetik desagerturikere,, errusinol? izenaren adiera gauzatuak, poema
|
batean
esate baterako, iraun dezakebizirik, baita errusinol errealak gaindiezinak dituen oztopoak iragan ere, irrati uhinenbitartez adibidez?; nonahi koka liteke, halaber, errusinol errealak bertan kokalekurikez badu ere; eta abar. Askatasun bereizi eta erabateko ahal hauexek dira erroreakahalbidetzen dituztenak.
|
|
|
Aristoteles-ek oraindik bizirik dirauen tradizio filosofiko beneragarri baten ikuspuntuaadierazi zuen, esanez gizakiak egia bilatzeko berezko joera duela, egia hutsa, joeradesinteresatua; halatan, ikusmena lehenesten du zentzumenen artean, nahiz ezin betimozkin praktikorik lortu begiak erakusten dionetik. Euskarak ere, bide
|
batez
esanik, euskara sortu zuen herri poetak alegia, begiarekin lotu zuen egia.
|
|
|
Komillak ezin erabil daitezke, zeren bestela, ahotsa aldatzen ondo jakiteko, sabel hiztunak izan baikinateke, beste pertsona baten esaldi
|
bat
esan nahi dugunean. Irratian letra mota ezin alda daiteke, ezta era kurtsiban edo beltxean ipini ere.
|
|
|
esatea ulergarriagoa litzateke; dena den, nahiago bada, behiala? esan, jarraian baliokideren
|
bat
esatea komeni da.
|
|
|
Hemen koka genitzakeen nazioek egoera bereziari egin diote aurre: alde batetik, besteek ez bezala, ez dute Estaturik eta, beraz, ezta honek martxan jartzen duen Hobsbawn ek aipatutako ingeniaritza ideologikoa ere; bestalde, Estatu horien barruan sortzen diren heinean, Estatu nazioak irensten duen nazioak etsai nagusia izango du Estatua, hil ala biziko borrokan, nazio batek (Estatu nazioak alegia) bestea ukatzen baitu22 Beste era
|
batera
esanda, eta hezkuntzaren arloan kokaturik, Estaturik ez duen nazioak ez du hezkuntza sistema nazionalik (armada, zerga sistema?, ez duen bezala) eta legitimazio tresna indartsuaren faltan dago; baina ez hori bakarrik, nazioa ukatzen duen Estatuaren hezkuntza sistemaren eraginari aurre egin dio, horrek legitimatzen baitu Estatuaren oinarri ideologikoa den nazioa.
|
|
|
nola sor daiteke Estatuaren eta bere kontrolpean dagoen lurraldeko populazioaren arteko lokarria? Edo beste era
|
batera
esanda, nola sortzen da bi instantzia horien arteko identifikazio elementua. Hobasbawn ek Estatuaren gobernuarekin harreman zuzena duela dio; hau da, harreman erregularra sortzen da Estatu nazioarekin, honek dituen ordezkarien bidez (postaria, polizia, eskolako irakaslea, soldaduak?), identifikazio zentrogunea, leialtasunarena barne?
|
|
|
Estatuak populazioarengan kontzientzia nazionala errotzen du (eta ezagutzen dugu zeregin horretan hezkuntza sistemak duen garrantzia) eta komunitate politiko handiaren parte izatearen uste osoa indartzen du pertsonarengan (komunitate horrekin apurtu ezinezko lotura izango luke, bere izate pertsonalari helburu eta edukia emango liokeelarik). Beste era
|
batera
esanda, Estatu nazioak herritarrak politikoki soldatzen ditu nazioaren inguruan, horretarako, bere, soldagarritasuna, kontuan harturik (identitate elementu garrantzitsua den heinean),, nazioarena?
|
|
|
Estatua/ Frantzia, Frantzia// frantsesen Nazioa. Hitz
|
batean
esanda, Frantziako balizko historiaren irakaskuntzak, arestian erabilitako hitzak kasu honetara egokituz, frantses nortasuna eskaintzen du, Frantziako historia identitate frantsesaren isla litzateke eta nazioaren (Frantzia) eta herritarren (herritar frantsesen) arteko lotura ezarriko luke (Breully k aipatzen duen autorreferentziazko sinbolismoa), talde nortasuna nazioaren inguruan indartuz80 Antz... Estatu Nazioaren Frantziaren nortasun elementua, talde identitatearen errepresentazio bilakatu zen, honen guztiaren oinarrian Estatuaren mugen zilegitasuna indartzeko helburua egonik.
|
|
|
Laburbilduz, nahiz eta agerturiko asmoak eta helburuak materialki gauzatzeko modurik ez izan alde honetatik eskola aparatua eraikitzeko nahia burutzeko ezina egiaztatu behar da, Iraultza Frantsesa hezkuntza sistema nazionalaren sorrerak duen oinarrizko zutabea izan zela esan genezake, hori ahalbidetzeko corpus ideologiko sendoa eraiki zuelarik. Edo beste era
|
batera
esanda, sentimendu abertzalea eta kontzientzia nazionala zirela medio, hezkuntza nazionalari eman zion hasiera. Hala ere, eta lehenago zehaztu dugunez, eraikitze prozesu horrek urte askotako bidea egin behar izan zuen82 Horrela,. Convention, i jarraitu zitzaion Frantziako jaun eta jabe izango zen Napoleon-en garaiak erakutsiko digu lehenagoko asmo haiei sendotasuna emateko borondatea83.
|
|
|
Horrela, Prost en106 iritziz, Estatuarekiko identifikazioa bultzatzen zen, eta, mentalité spécifique, ari eman zitzaion hasiera; hots, talde mentalitatearen aurrean gaude, komuna zen ideologiaren aurrean, irakasleek gorputz solidarioa osatzen zutelarik. Estatuaren agindupean zeuden, baina, era berean, administrazioaren indartzea zuten helburu, Estatuaren indartzea hitz
|
batean
esanda, hauxe baitzen beraien posizioa ziurtatuko zuen bakarra. Ezinbestean, honek irakasleriaren funtzionarizatzearen garrantzia azpimarratzera garamatza:
|
|
|
Gauza jakina da, edozein hezkuntza politikak ikuspegi ideologikoari erantzuten diola, eta orduan jokoan zegoena eliteen formazioa zen, gizarte berriaren eraikuntzarako funtsezkoa zen klase nagusiarena hain zuzen. Beste modu
|
batean
esanda, Estatu modernoaren eraikuntzaren erronkari erantzuteko, burgesiaren oinarri politiko ideologikoak finkatu behar ziren, eta Estatuak kontu handia izan zuen hori horrela gertatu zedin (kontuan izan behar da institutuek Estatuaren aldetik jasotako mimo berezia) 217 Gauza bera esan daiteke goi mailako irakaskuntzari dagokionez, izan ere aurrenekoak, oraintxe bertan genioenez, funtsean zubi fu...
|
|
|
Hau da, goreneko lege koadroa sortzeko gertakariak eta kontuan hartu behar da, hori Estatuaren antolakuntza juridiko politikoaren oinarria dela Nazioa gorpuzteko beharrari erantzun zion, eta honek berekin hezkuntza alorrean Estatuaren ekarri zuen. Beste era
|
batera
esanda, konstituzioarekin Estatuak sortu zuen antolakuntza sozio-politiko berriak aldi berean Estatuaren hezkuntza politikaren sorrera ekarri zuen110 Puelles ek111 dioen moduan, Cadiz-ko Konstituzioak, gero aipatuko ditugun Quintana-ren. Informe, delakoarekin eta 1814ko lege proiektuarekin batera, Espainiako hezkuntza sistema nazionalaren sorburuen iturria osatu zuen.
|
|
|
Hitz
|
batean
esanda, burokrazia berriaren oinarriak finkatzen ari ziren, egitura zentralistari erantzuten zion burokraziarenak hain zuzen, gure gaiari dagokionez, Estatua irakaskuntzaren kontrola ziurtatzeko bidean jarriz. Izan ere, mahai gainean zegoen arazoa boterearena zen, eta, horretarako, hezkuntza arloko kontrola guztiz funtsezkoa zen.
|
|
|
ziurtatzeko, probintzia bakoitzeko buruak izendatuak ziren, beste arrazoi batzuen artean, Estatuak oinarrizko irakaskuntza garatu eta zabaltzeko hartutako erabakiak burutu zitezen ardura hartuko zutenak alegia, kontrol eta zaintze funtzioak nabarmenduz. Hitz
|
batean
esanda, Estatuaren makineria muntatuta eta prest zegoen, Administrazioaren eta tokian tokiko botereen arteko artikulazioa azken hauen buru makurtzearen bidez ziurtatuz155.
|
|
|
Hitz hauek aurreneko atal
|
batean
esandakoa gogorarazten digute; hots, gizartearen modernotze prozesuan, klase interesak direla medio, burgesiak boterearen hegemonia ziurtatzeko, ezinbestekoa da Estatu Nazioaren markoan kultur homogeneitatea bultzatzea. Gómez-ek dioen bezala, Estatuak populazio osoari zabaldu nahi dion kulturak gizarte berriaren modernizatze elementua izateaz gain, identitate elementu moduan jokatzen du, eta
|
|
|
Ez luke zentzurik izango oinarrizko irakaskuntzari heltzeak, etorkizunari begira ematen den aurre pausoa ez bada behintzat, bigarren mailakoarekin lotuko ez balitz; eta gauza bera esan genuke, unibertsitate mailako irakaskuntzari dagokionez. Edo, beste era
|
batera
esanda, ez dago eraikuntzarik edifizio osoa eraikitzeari heltzen ez bazaio.
|
|
|
Hobsbawn ek zioena gogoratuz, herritarrak fabrikatze prozesuaren testuinguruan sartzeko ahaleginean kokatuko genuke curriculum nazionalaren garrantzia; edo beste era
|
batera
esanda, irakasten denaren bidez ere egiten dira herritarrak, eta herritar horiek eraikitzen ari zen nazioaren partaide konsziente izan zitezen irakaskuntzaren curriculumari izaera nazionala eman behar zitzaion255 Curriculuma erreformatzeko joera garai ezberdinetan oso bizia izan bazen ere256, Moyano legeak inflexio puntu nagusia markatu zuela esan daiteke; Villacorta k257 dioen moduan, aurretik i...
|
|
|
bereizten gaituen partitura jo behar baitugu. Beste era
|
batera
esanda, balizko nazioa kokatzen deneko lurralde osoan uniformea den irakaskuntzak, nazio horren partaide egiten du herritar oro, nahitanahiez.
|
|
|
Hala, Ralphek erdi etsita alde eginda, azkenean heldu da hitzaldiaren ordua. Dozenatxo bat gazte geunden Gazte Aretora sartzeko prest, baina barrutik irten den gizon
|
batek
esan digu ekitaldia bertan behera geratu dela, eta ez zela ezer larria, baina aretotik berrogeita hamar bat metrora urruntzeko mesedez.
|
|
|
Noski, ez zen atzo gertatu, eta horrek asko laguntzen du penak uxatzeko momentuan. Gure abesti zahar
|
batek
dioen bezala, arrain asko dago itsasoan. Eta ni, hutsegite handi haren ostean, gogoz saiatu nintzen arrainen bat harrapatzen, baina bai zera!, inork ez du nirekin nahi.
|
|
|
Konfiantzazko inortxo ere ez zuten. Euren betiko jendea hilda zegoen, militarrek erailak; gobernuak, beste era
|
batera
esateko. Aterpea ematen zien gobernu berak.
|
|
|
LATINEZKO erran zahar
|
batek
dio: Morbi autumnales, aut longi aut mortales, eta erranak ongi mugatzen du jaun Marceli gertatu zitzaiona, zeren eta tigrea ekarri eta hiruzpalau hilabeterat eritu baitzen —udazken hasi berrian, beraz—, eta haren eritasunak, luzea izaiteaz gain, hobiratu ere egin baitzuen.
|
|
|
Baina jende asko ez dago konforme planteamenduarekin, dagoeneko bi ordu pasatu baitira, dagoeneko joan baita eguerdia eta hasi baita jendea gosetzen, seko gosetzen; eta jendea ez dago batik
|
bat
esandakoarekin konforme, akademiko xaharra hil egin baita dardar gordinen artean, betiko esaldia ahoan lore zuela: " Jainkoak estutu bai, baina ez du sekula itotzen".
|
|
|
Denak beren lekuetan zeuden, eserita, gertaturikoa haien arazoa ez balitz bezala, burukoikeria bete betean. Zigarro bat piztu nuen eta itsu
|
batek
esan zuen: " Zer gertatzen da?, zer gertatzen da?".
|
|
|
Negar batean banatu genituen zenduaren diruak. Gonbidatuetako
|
batek
esan zuen orduan: " Aurrerantzean, gure begiak ipurtargi izango ditu, artizar, itsas faro eternitatearen bidezidor terraltsuetan".
|
|
|
Eta, mozorroa kentzea erabaki zutenean, bada hiena gizajoak alferrikakoak izan zituen giza ahotsa imitatuz bota zituen silaba bakar gero eta larriagoak. Ni, egia esan, ahalegindu nintzen hienaren alde egiten, hura ez zela mozorro
|
bat
esaten, baina ahots hari ahul eta beldurti bat besterik ez zen irten ene eztarritik. Larrutik larrutu zuten.
|
|
|
Hala, oraingoan ere, txintxeten ziztadek itzularazi ninduten fantasietatik errealitatera. Ipurditik bizkarrezurrera, bizkarrezurretik garunetara betiko bidea eginez, beste era
|
batera
esanda, galdera doi bat: zergatik ez haiz hire jakinduriaz baliatzen?
|
|
|
Nik oso argi daukat: maitasuna da paradisu galdua, Adan eta Eba dohakabe haiek, basilisko zitalak atzipeturik, betiko suntsitu ziguten lur aratz amestua; edo beste era
|
batera
esanda: maitasuna da gizakiak, giza-abere orok duen, eta atzeman ezin duen eternitatea.
|
|
|
Ez al zen hura dena kartoi harri huts hutsa izango? Garaiari dagokionez ere, bat edo
|
batek
esan dezake zehazgabe bezala nabilela, ez dagoela argi kontagai dudana noiz gertatu zen. Arrazoi puskarik aitortu behar nioke, dudarik ez, galdetzaileari, eta zentzu horretan Inkisizioaren gainean egin nuen aipamena zuzendu behar nuke, oker ulerturen bat bidera dezakeen neurrian; hau da, Inkisizioa aipatu nuen, ez Inkisizioaren garai ilunetan geundelako, ez, une latz hark garai haiek ekarri zizkidalako burura baizik.
|
|
|
Nahiago dut oinaze une hura zehazgabetasunaren lanbroan gal dadin, hartara errazago jarraitu ahal izango baitut narrazioarekin. Zahartzaroak baditu bere pribilejioak, eta horietako bat, garrantzitsuena akaso, ahanztura da; edo, beste era
|
batera
esanda, erotasuna. Dagokidan erotasun eremuak salbatu izan nau askotan neure buruaz beste egitetik, adibidez; eta, gauzak hain muturreraino eraman gabe, zahartzaroak ekarri didan erotasunak, erotasun funtzionalak, egin du posible lekukotza hau kontatua izan dadin.
|
|
|
Etenaldia amaitu eta programak bere martxa jarraitu zuen gero. Ez zuen Armando Bonillak atsotitz
|
bat
esateko ausardiarik izan; horren ordez esan zuen, bai, Commersonen zera txiki polit bat, nik ezagutzen ez nuena: " zeure baitaz oroitzea da".
|
|
|
Patio gotikoan jendeak bere hartan zirauen itxura batean, gure aitorpenak entzuteko irrikaz. Eta, itxura
|
batean
esan dut, alegia ez naiz gehiegi ausartu egoera nola zegoen azaltzeko garaian, baina egia esan, egoera txit aldatuta zegoen harmailetan, guk, gonbidatuok, ezikusiarena egiten biziki saiatu ginen arren. Gauzak, ordea, aldatu egin ziren franko atsedenaldi luzeak iraun zuen tartean, eta ez, ausaz, gure onerako.
|
|
|
Ni ere ezkonduko naiz egunen
|
batean
esan nion serioski; ez baitzait behin ere inor gehiegi zigortzea gustatu. Inoren gorputz erorialdietan parte hartzeko arriskuan geldi  tzen naiz beti.
|
|
|
Zuen artean edozer gertatzen dela ere, egin kontu apur bat Dabidi. Ene demifrère hori ez da parte txarrekoa Karmelok niri (gero, txori ttiki
|
batek
esan didanez, Rubeni honela mintzatu zaio: " Zaindu ezazu lili hori, horretara ez duzu ni bezalako detektibe kaxkarren beharrizanik izango").
|
|
|
Allô, Dabid? Alde batetik, gaur gurago nuen erantzungailu malapartatu horrekin berba egin, batik
|
bat
esan behar dizkizudanak esateko. Orain ulertzen dut zergatik gura ninduzun ni Rakel zelatatzeko.
|
|
|
nik ere pilula hartzen jarraituko nuen. Egia da sexu harremanetarako guztiz gogogabetua utzi ninduela, baina egia da, halaber, eguneroko pilula ttikiak esperantza doi bat eskaintzen aukera eta posibilitateen mundu oso bat zabaltzen zidala; hitz
|
batean
esatearren: askeago sentiarazten ninduen.
|
|
|
Eta lehenengo eta behin, gure ostarien ustekabe polita aipatu behar dugu, benetako herri euskaldunetan zeudela konturatu baitziren. Idazle katalan
|
batek
esan zidanez, larunbatean goizeko hamarrak inguru Lekeitioko kaleetatik ibilia zen, eta ez ei zuen behin ere erdararik entzun. Eta halako iruzkin bat pozgarria den bezala, adierazgarria da oso Euskal Herriko bisitariek berton gure herriotan jasotzen duten zentzazioaz, sarritan herririk euskaldunenetan ere erdara gehiago entzuten baitute euskara baino.
|
|
|
Ni, bederen, ez naiz sartuko irudi korporatiboen auzi honetan, ez baitakit ezer irudigintzari buruz. Berrikuntzari buruz lagun
|
batek
esan zidan komentario kritikoa aipatuko dut, hala ere: tradizioa sortzeko aukera galdu dugula.
|
|
|
Ba al du esperantzarik gure oroimenak? Koldo Izagirrek bere liburu
|
batean
zioen legez, herri honetan hiltzen denaz gain, hiltzen duenaz aparte izan behar du beste zerbaitek. Igoal nazi uniformea jantzita euskaraz idazten zuen haren istorioa eta pistola eraman zuen neska erahila harena filmatuko dituena, bien argazkiak ameto egingo dituena.
|
|
|
Besteak beste, Kode Zibilean ditugu garai honetako lege euskarri nagusiak eta oinarri gorenak, segurtasun juridiko delakoaren adierazmolderik bikainenak. Hitz
|
batez
esateko, antolamendu juridikoaren bizkarrezurrik osoenak.
|
|
|
Zio desberdinekorik ere ekarri da puntu honetara, alegia, senar emazteen arteko ezkon bizimodua jasanezina izan daitekeela bizitza garratz, destaina gogor, eguneroko mesprezu, kontraesan jarraiko, zorrotz eta doilorrak tartean badira. Berba
|
batez
esateko, egintza mingarri askorengatik. Horietako bat ere ez da larria; horien metaketak, berriz, beroriek pairatu behar dituen ezkontidearentzat, nahigabe eta sufrikario izugarriak.
|
|
|
Bigarrenik ere, esan behar da krimen baten ikerketan badugula aspaldikoa ez den egitatea, berba
|
batez
esateko, gure begipean dagoena. Egitate eginberrien froga naturala lekukoena da.
|
|
|
Goiburutzat jarri dugu, beraz, egoera zibil autuetan, honako hau: lekukoen bitarteko froga ez da onargarri, horri pisu gehiagoko frogak eusten ez dion bitartean; hau da, etxeko agiriak, hildako ez susmagarrienak, aldi egokian igorri eta jasotako gutunak; hitz
|
batez
esateko, egitate multzoa, hortik antzematen bada egia zein den argitzeko erabilgarri izan daitekeen behar beste aztarna.
|
|
|
Portalisen esanak, edonola ere, ez datoz politikaren esparrutik, berak ondotxo bereizten baititu politika eta harreman zibilak. Berba
|
batez
esateko, eskubide politikoak eta eskubide zibilak. Ezin argiago nabari daiteke puntu hori, berak dioena hona eraldatuz gero:
|
|
|
Adin aitzinatuago batean, izpirituak kultura behar du. Bihotzaren lehen garatze horiek ere jagon behar dira, grinaren hasierako kimuak zuzendu eta zigortu, arrazoimenaren egoki zertu, sedukzio mota guztien aurrean babes egokia emanda; berba
|
batez
esateko, izadiaren zelatan egon, haren eraginak ez saihesteko eta harekin batera osatzeko beraren obra nagusia, horri lotuta, kide legez, onartzen baikaitu hark.
|
|
|
Bat gatoz ondoko honetan, alegia, inork ez du eskubide natural eta berezko baten bidez, hil osteko halako aginpiderik; modu
|
batean
esateko, testamentu baten bidez, heriotzaren ondoan bere burua biziarazteko. Ados gaude, berebat, legeek oinordeko izateko aukera edo modua ezar dezaketen horretan.
|
|
|
Epistemologiaren ikuspegitik, aldiz, Aufbau ari egin diezaiokegun berrinterpretazio finago batentzat gako garrantzitsuenetakoren bat izan daitekeena ezkutatzen du: hots, liburu honen jite ez itxia edo, beste era
|
batera
esanda, bertsio enpirista eta fenomenologistekiko atxikimendu itsuaren eza. Ikus dezagun atzartasun gehiagoz azken puntu hau116.
|
|
|
Soilik Mach, alabaina, soilik bere Sentsazioen analisia izan zen sistema fenomenalista berri baten hasiera; sistema bat non munduaren objektuak, eta zientziarenak bereziki, elementu fenomenikoen gain osotuko liratekeen. Objektuak eraikitzeko oinarri hau, Machen ustez, subjektu batek, gizabanako
|
batek
esate baterako, hautematen dituen elementu sentikorrek osatzen dute. Kontuan izan behar dugu elementu hauek neutroak direla, hots, ez fisikoak ezta psikikoak ere; soilik interpretatu behar ditugun datuak dira, eta interpretazio horrek modu ugari izan ditzake, horien artean fisikoa nahiz psikologikoa ere.
|
|
|
Hortaz, ‘ (ez p eta ez q) edo (p edo q) ’ proposizio osoa egiazkoa da edozein kasutan, bere ‘egibalioa’ ez baitago ez bere esanahi faktualaren ezta bera osatzen duten barne proposizioen ‘egibalioaren’ menpe. Esate baterako, baten
|
batek
esaten badigu" Orain eta hemen euria ari du edo elurra dago", errealitateari buruz zer edo zer ari zaigu esaten, proposizio horrek beste aukera batzuk baztertzen baititu: euria aritu eta eguzkia egon, euria ez aritu eta eguzkia egon, etab. Aldiz, tautologia bat proposatuko baligu, orduan ez litzateke beste inolako egoerarik baztertuko.
|
|
|
(1) auziari dagokionez, esan zuen" eder" hitza kasik ez dela erabiltzen eztabaida estetikoetan: " egoki" erabiltzeko joera gehiago daukagula, adibidez," Horrek oraindik ez du ematen oso egokia" esatean, edo kanta baterako emandako akonpainamendu
|
baten aurrean
esaten dugunean" Horrek ez du balio: ez da egokia".
|
|
|
esan zuen, atsegina izanda ere, joate hau" honi buruz esan daitekeen kasik gauzarik ñimiñoena dela". Esan zuen" Kontrabaxu hori gehiegi mugitzen da" bezalako enuntziatu bat ez dela inolaz ere gizakiei buruzko enuntziatua, baizik eta Matematikaren zati bat ematen duela; eta, marrazten dudan aurpegi
|
batez
esaten badut" Barre gehiegi egiten du", esaten dela oraindik" ideal" batera gehiago hurbildu litekeela, baina ez oraindik behar bezain atsegina ez denik, eta halako" idealera" hurbiltzeak" buruketa matematiko bat ebaztearen" antza duenik. Era beretsuan, esan zuen, margolari bat koadro bat hobetzen saiatzen denean, ez da bere buruari buruzko saiakuntza psikologikorik egiten ari, eta ate bati buruz" Gaizki orekatuta dago" esatea, atean gaizki dagoena esatea dela, baina ez zein hunkipen utzi duen.
|
|
|
Labur esanda, uste dut, askok berriketan egiten dutena nabarmen utzi dudala honen aurrean isilik geratuz. Hori dela eta, oker ez banago, zuk zeuk esan nahi duzunari buruz pilo
|
bat
esango du nire liburuak. Baina agian ez duzu ikusiko esanda dagoela liburu honetan.
|
|
|
Egunen
|
batean
esanen dut:
|
|
|
Hiru hilabetera desagertu zen Herreratik. Geroago jakin genuen, beste kartzeleroren
|
batek
esanda, urdaileko ultzera bat sortu zitzaiola eta alde egin beharra izan zuela lan hura utzita.
|
|
|
Aurrerantzean ere, libre neuzkan larunbat gehienetan ibiltzen nintzen Parisen batera eta bestera. Lanean gurekin jarduten zuen madrildar
|
batek
esan ohi zuen, Madril ederragoa zela Paris baino. Harekin kontrakarrean aritzea alferrikakoa zenez, adarra jo nion.
|
|
|
– Egokia da, bai, hori be gogoratzea. Eta, bide
|
batez
esanda, Arantxa Iturbe eta Luis Haranburu Altuna be ez doguz urrinekoak.
|
|
|
Segitu zuten. Lazarok orain tarteka marteka Xanengana itzuli, hitz erdi
|
bat
esan, begiratzen zion halakoxe estimaz. Noski mozkortuta zegoen.
|
|
|
" Beste gauza bat", esan zuen; etxekoandreak eskua ahora eraman, izutuxe begiratu zion: Xanek ez beharkeriaren
|
bat
esan balio bezala;" dutxa bat hartuko nuke". " Dutxa bat?
|
|
|
Zinta bildu, ez zion eskerrik esan. Zer ari ote zen edo, hitzen
|
bat
esango zion Xanek. Gizonak, ordea, berari bizkar emanda makurtu zen eta, galtzak apur bat bajatuta zeuzkala, ipurdiko erretena erakutsi zion.
|
|
|
Hartan, ohe gaineko neskak: " Xan?", galdetu zuen; intziri
|
batean
esan zuen, Xanek ez zuen ezagutu; isilaldi baten ondoren, irri pixka bat egin eta gero: " ez nauzu ezagutzen?", galdetu zion neskak.
|
|
|
Hala bada, hartu egin zuen aparatoa. Hartu eta bertan baina, eten egin zen komunikazioa; eta hala ere, kableaz beste aldean baten bat zegoela aditzeko betarik izan zuen, menturaz hitz
|
bat
esaten hasi zena. Berak eskegi eta oso sarri berriz, atzera jo zuen.
|