|
2003
|
|
|
Dinosaurioak, nolabait, ziklo bat osatzen du, simetria bat ezartzen du, koju zegoen mahaiko hanka berdintzen du, Tesia (Proust) Antitesia (Monterroso) Sintesia joku dialektikoak aurrera egin dezan egiten du posible. Eta hori idazle
|
batek
baizik ezin zuen egin. Prousten mailako idazlea, Prousten ifrentzua.
|
|
2004
|
|
|
Izan ere, haren familiak bazuen, bai, dirurik soberan, baina haren etxeari, ardo egin berriari bezala, urteen zaporea falta zitzaion: goi mailako zigilua eta marka, alegia, tradizio eta historia luze
|
batek
baizik ezin eman ziezaiokeena, moduak eta moldeak ez baitira diruz erosten, ez kolpetik sortzen, ez begien itxi ireki batean ehuten; ezaugarri horien faltan, baina –eta segurtasun ez hartan, ondorioz–, Montserratek hainbat suzedaneorekin bete zuen familiaren gabezia, gehiegikeriara joz eta ezin konta ahala gizon ospetsuz inguratzen ahaleginduz, gehiegikeria hura gabezia estaltzeko ezinb... hortxe, jaun andreok, gizon ospetsu bat gehiago nire bildumarako; horra hor, bai, markako ardoa, munduko enologorik goi mailakoenak irrikatuko lukeena eta begi onez aukeratuko!
|
|
2006
|
|
|
Ohartu zen ontzitik dirutzak balio zituen marfila eta kautxua lehorreratu zituztela eta trukean Kongora ez zutela bidali balak eta fusilak besterik. Bitxikeria honek esplikazio
|
bat
baizik ezin zuen eduki: esklabo lana.
|
|
2009
|
|
|
baten absolututasuna hartzen duen puntu sakratua (familiako batasuna eta gozoa, adibidez), munduko esperientzia soilak, da?
|
bat
baizik ezin eman duenean (eta edonork dauzka pertsonalki bere, behar du, absolutuak, norbait absolutuki zinikoak izan ezik).
|
|
|
...isten zen bakoitzean, Albertoren falta nabaritzen zuen; bakar bakarrik sentitzen zen, beraz, bere errudun ustearen eta Albertori egindako promesaren artean zatikatua; bakardade hark, gainera, gorputz arimetako hoztasuna zekarkion, eta ez hozpera zelako; Domingok sentitzen zuèn hotz hura, ondorioz, beste hotz bat zen, barrukoagoa eta sakonagoa, gaixotasun existentzial bat balitz bezala, beste azal
|
batek
baizik ezin erremedia zezakeena, menturaz; Domingok garbi gogora zezakeen bere haurtzaroa, noiz eta amaren edo izebaren magalean beste norbait sentitzen baitzen, existentziaren behin behinekotasunetik babestuta, gabezia orotatik at, halako moduan, non, haur koskortua zenean ere, berdin segitu baitzuen bolada batean, magal batetik bestera, emakumearen magalak paradisu galduaren oihartzunak balekar... Horregatik egiten zuen Domingok, beharbada, gauero edo ia gauero amets Brigitterekin:
|
|
|
Jarraian, motorrots batzuk entzun ziren, hegazkin
|
batenak
baizik ezin izan zitezkeenak; segundo gutxiren buruan, berriz, gainean sumatu zuten hegazkina, ganbararen bertikaletik ez oso urruti: datu hura egiaztatzeko, baita jakin mina asetzeko ere bide batez, joan zitekeen Teofilo Maria, hegazkinaren nondik norakoak aztertzeko asmotan, baina ez zen joan; aitzitik:
|
|
|
–Aberria? fribolitate
|
bat
baizik ezin da izan dagoeneko, eta fribolitea bizirauteko da garrantzitsua; ezin da bere alde hil, ez da berarengatik bizitza ematen ere, fribolo izateari uzten dionez orduan. Nik ez dut aberririk nahi ez bada biribilketan ibiltzeko, ez bada Matisse-ren koadro bat.
|
|
|
Jarraian, motorrots batzuk entzun ziren, hegazkin
|
batenak
baizik ezin izan zitezkeenak; segundo gutxiren buruan, berriz, gainean sumatu zuten hegazkina, ganbararen bertikaletik ez oso urruti: datu hura egiaztatzeko, baita jakin mina asetzeko ere bide batez, joan zitekeen Teofilo Maria, hegazkinaren nondik norakoak aztertzeko asmotan, baina ez zen joan; aitzitik:
|
|
|
...isten zen bakoitzean, Albertoren falta nabaritzen zuen; bakar bakarrik sentitzen zen, beraz, bere errudun ustearen eta Albertori egindako promesaren artean zatikatua; bakardade hark, gainera, gorputz arimetako hoztasuna zekarkion, eta ez hozpera zelako; Domingok sentitzen zuèn hotz hura, ondorioz, beste hotz bat zen, barrukoagoa eta sakonagoa, gaixotasun existentzial bat balitz bezala, beste azal
|
batek
baizik ezin erremedia zezakeena, menturaz; Domingok garbi gogora zezakeen bere haurtzaroa, noiz eta amaren edo izebaren magalean beste norbait sentitzen baitzen, existentziaren behin behinekotasunetik babestuta, gabezia orotatik at, halako moduan, non, haur koskortua zenean ere, berdin segitu baitzuen bolada batean, magal batetik bestera, emakumearen magalak paradisu galduaren oihartzunak balekar... Horregatik egiten zuen Domingok, beharbada, gauero edo ia gauero amets Brigitterekin:
|
|
|
Korporazioa gizarte zibilaren burokrazia da; burokrazia estatuaren korporazioa da... Burokraziak irudikeria praktikoen ehun
|
bat
baizik ezin du izan: estatuaren irudikeria bera da.
|
|
2010
|
|
|
Beste inor baino gehiago maite zintuen. Haren gizontxoa zinen, haren seme lehena eta bakarra, eta ama
|
batek
baizik ezin defenda dezakeen gisan defendatu zintuen. Sekulakoak erran zizkidan.
|
|
|
" Kabroi
|
batek
baizik ezin du halako lan bat ondo egin", esan omen zuen Evelyn Waughek.
|
|
|
" Urrezko bala
|
batek
baizik ezin izango du hil!".
|
|
2011
|
|
|
Beste anaiena izana ote zen ba? Ahora eraman nuen; ia hondaturik zegoen mutikoetakoren batek hankapean ibilita, eta txistu hots ahul
|
bat
baizik ezin izan nion atera. Poltsan ezkutatu nuen.
|
|
2012
|
|
|
Momentutxo
|
bat
baizik ezin izan nuen ikusi Colette. Emakumeek inguraturik zeukaten eta ez zuten bakean uzten.
|
|
2013
|
|
|
Nola izango da txarra literaturarentzat urte askotan ustelkeria, adiskidekeria eta maccarthysmoa osagarri nabarmen eduki dituen sari bat salatzea? Hori literatura maite ez duen batek edo analfabeto funtzional
|
batek
baizik ezin luke defenditu.
|
|
|
16 urtetik gorako 1.316.700 herritar daude lanean edo lana bilatzen, aurreko hiruhilekoan baino 12.400 gutxiago. Jaitsieraren zati
|
bat
baizik ezin zaio biztanleriaren jaitsierari egotzi, orduan baino 7.800 lagun gutxiago baitaude lan egiteko adinean. Denbora luzean lan gabe Krisia luzatu ahala, luzatzen ari da epe luzeko langabezia ere.
|
|
2014
|
|
|
Mandatari
|
batek
baizik ezin zuen ordeztu etendako korrontea. Eta denbora puska bat zuen gizon horrek Moskutik Irkutskera dauden bost mila eta berrehun verstak (5.523 kilometro) ibiltzeko.
|
|
2015
|
|
|
Historia hau nori kontatu ez dauka, gauez gau memoriaren labirintoetan hazten eta gogortzen zaizkion historietako bat izanen da. Iheslari ezezagun
|
bati
baizik ezin dio azaldu. Ni bainaiz historia hori kontatzen ibiltzeagatik gizon hau salatu ezin duen gizaki bakarra.
|
|
|
Begi haien leihoetatik begiratzen zuen hari ezin irudikatu biziaroetako gertaera arruntak, ez zorionekoak ez zoritxarrekoak. 1938ko maiatzaren arrats
|
batean
baizik ezin dut ikusi oihukatuz gorriak eskapatu dira, kagoendios hil behar ditugu. Gero, arropa armairukoan zeukan kutxa batetik kartutxo guztiak atera eta jakaren sakeletan sartu bitartean sukaldetik pasatu eta etxetik arrapaladan atera, ehiza eskopeta eskuan zeramala.
|
|
2016
|
|
|
▪ Irakasleak talde
|
bati
baizik ezin dio behatu.
|
|
2017
|
|
|
Mundu etorkizuna oraindik ez da jaio, oraezina da, isurkorra, ametsen materiaz osatua dago, hodei bat da eta haize bortitzek astintzen dute, maitasunak, irudimenak, patuak, Jainkoak?, trinkotuz eta mehetuz doa, forma berriak hartzen ditu etengabe... Profeta handienak gizakiei agindu hitz
|
bat
baizik ezin eman diezaieke, eta zenbatenaz hitz hori baita ilunagoa, hainbatenaz da profeta handiagoa.
|
|
2018
|
|
|
Eta garaiz aurretik izan zuela akabera, ez dago dudarik. Sasoi sasoian zegoen artean, eta bat bateko istripuzko heriotza
|
batek
baizik ezin zezakeen eraman. Ez dakit, ordea, nola izan zen; ibaian ito zen edo sugeren batek irentsi, ala Ezpata Hagin tigre zaharraren urdailean desagertu zen, ez dakit.
|
|
2019
|
|
|
Ez al zintuen atsekabetzen haiei gogapen
|
bat
baizik ezin eskaini izanak gogapena ere ba al zen, bada?. Imajinazio lauso bat baino gehiago ba ote zen?
|
|
|
Denbora luzea zeraman ihesi eta beti iristen da ahuldadezko une bat non amore eman eta harrapa zaitzaten nahi duzun. Mirari
|
batek
baizik ezin zuen salbatu.
|
|
|
Jarraitzen dut nire irudia uretan ikusten txiza egin bitartean. Gogoratu zait eztabaida eruditu bat, Gongoraren Polifemoak, maite auziez goibel, Siziliako itsasoaren azalean bere burua ikusi ahal duen ala poetaren hanka sartze bat den (laku edo ibai
|
batean
baizik ezin baitu nork bere isla ikusi). Aldeko eta kontrako argudioak ez ditut gogoan, baina orain bai erantzuna.
|
|
|
Nolanahi delarik ere, egun hori iristen ez den bitartean, liburuak hemen daude, galaxia ezkutu bat bezala, eta hitzak, berorietan, harat honat dabiltzan izarren hautsa dira, zentzu batean finkatuko dituen begiradaren zain, edo beren baitan zentzu berria bilatuko duen begiradaren zain, zeren, unibertsoari buruz ematen diren azalpenak aldatu diren bezala, lehen betiko eta denetarako aldagaitza ematen zuen esaerak, bat batean, beste interpretazio bat eskaintzen baitu, edo kontraesan ezkutuaren posibilitatea, edo okerra zelako ebidentzia. Hemen, egia maskara aldakor infinituen gainean ezartzen den aurpegi
|
bat
baizik ezin izaten den bulego honetan, ohiko hizkuntzaren hiztegiak eta hitz zerrendak daude, Morais eta Aurélios, Morenos eta Torrinhas, zenbait gramatika, Zuzentzaile Onaren Eskuliburua, ogibide honetakoen vademecuma, baina Artearen historiak ere badaude, Mundu osokoa, Erromatarrena, Persiarrena, Greziarrena, Txinatarrena, Eslabiarrena, Portugaldarrena, hau da, ia herri eta nazio partikularra ...
|
|
|
Ia hamaika eta erdiak ziren irteteko prestatu zenerako, atzeratuta zebilen, taxi bat berehala aurkitzeko zoria ez bazuen, beste aipu bat gogoratu zuen, erranairu zahar bat, Eroriari, ostikoz, esaera trinko eta sarkorra, honela ere itzul daitekeena, Ez baten ondoren, berandu zatoz bat, azkeneko hau egokiena litzateke kasurako, zalantzarik gabe. Zoria izan zuen, izan ere, beharrik Rua do Milagre de Santo Antónion bizi zen, mirakulu
|
bati esker
baizik ezin zitekeen espero, halako kale soilean, eta hura bezalako egun euritsu batean, taxi bat agertzea, taxia gelditzea horretarako keinua egiten zaionean, eta taxiak beste norabait zihoalako keinurik ez egitea. Raimundo Silva taxian sartu zen, zoriontsu, argitaletxeko helbidea eman zuen, baina gero, euritakoa behar bezala jarririk eduki zuenean, ergela iritzi zion bere buruari, larridura bi modutan nabarmentzen zitzaion, joateko beldurra, iristeko gogoa, alde batetik argitaletxea toki gorrotagarri bihurtu zitzaion, eta beste alde batetik, gidariari presa ematen zionean, Presaka nabil, ez zen bakarrik hamabi hamabietan iristearren, martxa hartan etsai bihurtuko zuen hasieran mirakulu baten tresna bezala agertu zena.
|
|
2020
|
|
|
Johnsonek ez du aukerarik galdu esateko otsailaren 1ean irekiko den trantsiziozko epea abenduaren 31n bukatuko dela bai ala bai. Azken urteetan estatukide guztien izenean merkataritza itunak negoziatu izanak ematen dion esperientziak Bruselari sinetsarazi diote 11 hilabetean merkataritza itun sinple
|
bat
baizik ezin dela sinatu.
|
|
|
nondik nora, zer dagoen eskuinean, zer ezkerrean, zer sakontasun... Kasu honetan, ikusten duzunean zerbait esaten duela lurperatu zuten sakoneraz eta beste xehetasun batzuk, norberak pentsatzen du; egia izango da edo ez, baina xehetasun maila hau parte hartu duen
|
batek
baizik ezin dezake eman, eta tokia ikusi ezean ez zara egiaz jabetuko. Esaterako, nik ez nuen sekula pentsatu Lasa eta Zabala Alacanten egongo zirenik, urrutiegi neritzon, absurdoa iruditzen zitzaidan, pentsatzen nuen eramaten ahal zituztela, nik zer dakit ba, Lleidaraino, beharbada, baina haraino...
|
|
|
...alista eta indibidualaren, sozialismo burokratiko eta kolektibistaren(" giza arimaren kolektibizatzea", Santamariaren adiera uzkurrean), borroka subertsiboaren eta beste hainbat baldintzapen objektibo eta subjektiboren artean(" gizakiaren tragedia"), pertsonak erdigunean ipiniz, gizarte harremanak eraldatuz eta beren buruaren jabe izanez egitura kooperatiboak sortzea aukeretako
|
bat
baizik ezin zitekeen izan. Arizmendiarrietak, hain zuzen ere, lantegian langilea pertsona izateko egitasmoa landu zuen.
|
|
|
Gilenek bere obraren parte
|
bat
baizik ezin izan zuen idatzi. Mureteko batailara arte heldu zen kontakizunean.
|
|
|
Edo etorbidean autoek bi aldetarat segitzen ahal bainan lerro bakar, aldizka eskualde batetik eta bestetik, su berde eta gorriak ezarririk. Edo bestenaz etorbidean eskualde
|
batetik
baizik ezin ibil. Lehen aterabidea baztertua izan da sobera galkadura izanen zela den hoberenetik ere.
|
|
2021
|
|
|
Eta une hartarainoxe eramaten du kolonizazioaren aurkako defentsa guduen legitimazioa, ez gehiago. Handik aurrera, eta goibehera zenbaitekin bada ere, norbanakoen haserrez eta gorrotoz ehundutako fikzio manikeo bat besterik ez da izango Agirrek irudikatuko duen" egia historikoa"; fikziozko errealitate interesatua, beraz, nonbait horratx erdietsi nahi duen korolarioa bizitza ulertzeko pentsakera edo sinesmen berri
|
batek
baizik ezin konpon lezakeena.
|
|
|
Eta egunez egun zuzentzen dizkiegu etxeko lanak; eseri ere egiten gara haien ondoan etxeko lanak egiten dituztenean, haiekin ikasten ditugu ikasgaiak. Egia esan, haur batentzat, eskolak hasieratik izan luke berak bakarrik, gu gabe, aurre egin beharreko lehen borroka; hasieratik argi egon luke haren gudu zelaia dela, non guk laguntza noizbehinkako eta hutsal
|
bat
baizik ezin baitiogu eman. Eta han bidegabekeriak jasaten baditu edo ulertzen ez badute, jakinarazi behar diogu hori ez dela batere harritzekoa, bizitzan etengabe espero izatekoa baita besteek gu ez ulertzea, ez ikusiarena egitea, eta bidegabekerien biktima izatea; eta axola duen kontu bakarra da guk geuk bidegabekeriarik ez egitea.
|
|
|
Baina ez zaio damutzen eduki ez dituen lanbideetatik bat ere. Ni, berriz, lanbide
|
batean
baizik ezin izango nintzatekeen aritu, lanbide batean baizik ez: hautatu dudan eta ia haurtzarotik egiten dudan lanbidean.
|
|
|
Pasadizo hori, Vitruviok kontatua, plagioa eta eskandaluak lehiaketa literarioak berak bezain aspaldikoak direlako erakusgarria da —beharbada, horregatik deitzen diete batzuek" fallua" epaimahaien erabakiei— Gainera, Aristofanes Bizantziokoaren istorioak Liburutegi Handiaren hazkuntzaren berri ematen digu: sortu eta handik mende batera, alimaleko oroimen on on
|
batek
baizik ezin zuen jakin zer zegoen. Iritsia zen katalogo eta zerrenden garaia.
|
|
2022
|
|
|
...zeren emakume bat ondoan izateak nahitaez dakar konparazioa, hau ederragoa da, hau ez da hain aktiboa, saiatu beharra dago, zeren ez dago beste emakume bat bezalakorik zu bere mailan ez zaudela gogorarazteko, ez dago inoren azala bezalakorik zeurearen inperfekzioak nabarmenarazteko, eta bezeroekin biok gaudenean ere, bataren burua bestearen hankartean, ez dago bakar batentzako tokia baizik, beti,
|
batek
baizik ezin du irabazi zeren zorigaitzez bezeroek nahiago izango dute bat bestea baino, eta horra zergatik hautatu nuen Danielle partenairetzat, nekez irabazten didalako, ni balioan jartzen nauelako, gizenegia da nire aldean, zaharregia, Daniellek azpimarratu egiten du nire liraintasuna, nire gaztetasuna, irabaztera eramaten nau eta batez ere bost axola zaio, ez, bera ez da ni bezalakoa, berak ez...
|
|
|
Michael Burgessekin batera, behin baino gehiagotan azpimarratu dut federalismoa esparru politiko demokratiko
|
baten barnean
baizik ezin daitekeela ezarri eta aurrerarazi (Burgess eta Gagnon, 2010; Gagnon eta Burgess, 2018a). Guk federalismoaz dugun ikuskera Franz L. Newmannek (1955) eta bestelako autoreek proposatutakoaren oso aurkakoa da, haiek baieztatu egiten baitute demokrazia eta federalismo nozioak ez direla zuzenean elkarrekin lotu behar.
|
|
|
Esapide horrek alde on bat du: halako munstrokeriak atzerriko nazio baten edo arraza diferente
|
baten kontra
baizik ezin egin daitezkeelako aurreiritzia saihesten du. Gauza jakina da Hitler ‘ezin sendatuzko eri’ zirenei ‘errukizko heriotza’ emanez hasi zela masa erailketak egiten, eta aleman ‘genetikoki kaltetuak’ (bihotzeko eta biriketako eritasunak zituztenak) akabatuz nahi zuela bere deuseztatze programa bukatu.
|
|
|
Gauza jakina da Hitler ‘ezin sendatuzko eri’ zirenei ‘errukizko heriotza’ emanez hasi zela masa erailketak egiten, eta aleman ‘genetikoki kaltetuak’ (bihotzeko eta biriketako eritasunak zituztenak) akabatuz nahi zuela bere deuseztatze programa bukatu. Baina, bestalde, argi dagoela ematen du erailketa modu hori talde jakin
|
baten kontra
baizik ezin dela bideratu, hau da, aukera irizpidea egoera jakinei lotutako faktoreen araberakoa izaten dela. Aski sinesgarria gertatzen da, etorkizun ez oso urrun bateko ekonomia automatizatuan, maila jakin batetik beherako adimen kozientea duten guztiak deuseztatzeko tentazioa sor daitekeela.
|
|
|
Oro har hizketan, horrek esan nahi du belaunaldi guztiak, continuum historiko batean jaioak direlarik, gurasoen bekatuekin madarikatuak eta aurrekarien egintzekin bedeinkatuak daudela, ez askoz gehiago. Baina gu ez gara hemen erantzukizun mota horretaz ari; erantzukizun hori ez da pertsonala, eta zentzu metaforiko
|
batean
baizik ezin esan liteke pertsona bat beraren aitak edo beraren herriak egin duen zernahirenagatik erruduna sentitzen dela. (Moralaren aldetik, nekez da arinagoa gauza jakinik egin gabe errudun sentitzea, gauza jakin batengatik erruduna izanik erru oroz libre sentitzea baino).
|
|
2023
|
|
|
" Hitzezko ekoizpen
|
baten bidez
baizik ezin dugu jakin ikasleak zerbait ulertu edota barneratu duen". Irakasleen eta ikertzaileen artean ere onarpen zabala duen baieztapena dugu, zalantzarik gabe.
|
|
|
" Preso hartu diten Clavell eta azkena eman zion justiziak eta ezin haiz hemen gelditu". Eta musikariek jai ziztrin eta negargarri
|
bat
baizik ezin izan zuten eman, Elisabetek ez baitzekien nora jo, ez baitzekien non sartu, bakarrik, basoaren erdian, sabela gorpu bat baino astunagoa, eta oinak eta zangoak haziak, ireki eta odol beltz ustela jarioan.
|
|
|
Abenturetako lagunen hitzakmotzak, hotzaketahilgarriak ziren, harroputz
|
bati
baizik ezin burura zekizkiokeenak, liskarrerako gonbitea eginez: " Recibiale juramentu y preguntola si sabia quien habia cortado la cara a doña Francisca Marmoltjo, y respondio que si.
|