2000
|
|
Korsika den eremu txikian naturak erakustaldi ikusgarria egiten du, bere soinekorik anitzen eta dotoreenak azalduz; zenbat usain, kolore, paisaia... Kontinente eta klima ezberdinetako puskatxoz osatutako maketa erraldoi
|
bat
dirudi, puzzle zoragarri bat.
|
|
Ongi irakurri duzu! Urgull ere Donostiako irlen artean sartu dugu; gaur egun irla baino mendi edo penintsula txiki
|
bat
badirudi ere, jatorriz Santa Klara bezalakoa da, hots, higadura diferentzialak sortutako harri irla bat.
|
|
Bai, hori kontraesan
|
bat
iruditzen zait. Ezin da instituzio bat gobernatu eta desobedientzia zibilaren alde egon.
|
|
Bernardo Atxagak ere bere epilogoaren sarreran Bernardo Soaresek (Fernando Pessoaren heteronomoak) idatziriko zati batean jasotzen du nabigatzen duen eta aldarrai dabilen untziaren gaia: " Untzi bat helburu bezala nabigatzea duen untzi
|
bat
dirudi, baina bere helburua ez da nabigatzea, baizik eta portu batera iristea. Gu nabigatzen ari gara, baina ez daukagu babestzat hartu genukeen portuaren ideiarik.
|
|
Ez dut esan nahi negarrez hasten naizenik holakoetan; alderantziz, irribarretsu hurbiltzen natzaio gidariari, nire bide bera egingo duen galdezka. Baina segundo frakzio txiki
|
batez
iruditzen zait... ez dakit, hor dagoela, gidari horrek erabakiko duela nire bizitzak momentu horretatik aurrera nondik nora jo behar duen, guztia idatzita dagoela, ez dakit, ezin dudala patu horretatik alde egin. Zeren, hori egia da:
|
|
Eta, gaitzetik gaitzagorat egiten zuela, urratuak eta zauriak guztiz zornaturik, sukar izugarri batek hartu zuen handik egun batzuetarat Mattin, eta kopetan zapi heze batzuk ipintzen genizkion, kasik deus ere egiten ez ziotenak, zeren haren buruak ontzi
|
bat
baitzirudien, berun goria zeukana.
|
|
Villagrandeko dukeak hiru egun egin zituen gure jauregian, eta erran liteke ezen, haren errezibitzeko eta haren omenez eginkizun genituen festen zelebratzeko, Urbiaingo herri kasik osoa izan genuela morroi edo neskame, zerbitzari edo mirabe. Inurritegi
|
bat
zirudien gure etxeak, norat batzuk sartu eta bertzeak jalgi egiten baitziren: hauek jatekoak eta biandak zekartzaten orgetan eta gurdietan festa egunerako —arkumeak eta oreinak, urdeak eta basurde ehizatu berri bat, oilaskoak eta faisaiak, usoak eta eperrak—; eta haiek, zaldi gainean abiaturik, mezuren bat zeramaten harat eta honat, falta ziren probisioneen eta hornizoinen solizitatzeko eta haien eskuratzeko.
|
|
Eta, nigarrarekin batean, jauregitik eta osaba Joanikotenganik ihes egiteko gogoa izeki zitzaidan, jaundu eta nagusitu. Eta jaso nituen begiak eta hodei hura ikusi nuen, gurdi
|
bat
zirudiena, haizearen zaldiek tiratua, eta neure burua haren gainean idurikatu nuen, Urbiaindik urrun ninderamala, gero eta urrunago; idurikatu nuen gero ezen Italian ezagutu nuen napolitarra etxe ondotik iragan zitekeela bere Donejakuerako bidean, eta harat joan nintekeela ni ere harekin, neure buruari galderarik egin gabe, gitarra musikaren hatsarekin bat eginik, eta behatu ere egin nuen bidean ... Baina zer nenbilen ni, ezinezko amets hartan denbora alferrik galtzen?
|
|
Uste baino gehiago zekien amak: bururat etorri zitzaidan nik bizpahiru aldiz ikusi itzal hura, neskame
|
batena
zirudiena eta eneganik ihesi zihoana, zelatan ari izan balitzait bezala...
|
|
Zeren eta jauzi batean eta dantza batean jaiki baitzitzaigun hil hurran zegoena, zeina baitzen, arestian erran dizuedan bezala, gure aita. " Horra hor zure aita sendaturik", mintzatu zitzaidan gizona; eta hala zen, zeren aitaren begiek orain dohatsu zeruratu berri
|
batenak
baitziruditen; haren hatsa haizearen hatsa zen, eta haren azala, berriz, guri guria zen, haur jaioberri batena iduri; eta mirakulu hura neure begien aitzinean nuela, ihardetsi nion gizonari: " Hala da, bai, sendatu duzu gure aita, eta ikus dezazun ezen ohorezko gizona naizela, oraintxe bertan trenkatuko dut behatza".
|
|
Eta nik ezin sinetsi nuen, zeren eta mirakulu
|
bat
baitzirudien hark guztiak, eta ez nolanahikoa... eta Piarres Oihartzabal ere halatsu zegoen, zeren hari ere ez sinesteko moduko gauzak gertatu baitzitzaizkion bere azken bidaia hartan, zeina gai ezin bikainagoa izan baitzitekeen bertze liburu baten egiteko eta zeinak eraman baitzuen Donibane Lohizunetik Indietaraino, ene aztarnen gibeletik.
|
|
Agertu dizut nolakoa zen aita bere menekoekin, grosier eta deskortes, hertsi eta itxekin, eta erran ere dizut ezen arras bertzelakoa zela haren jokabidea, bera baino handiagoak edo aberatsagoak zituenean bisitari. Zeren goikoentzat beti baitzituen prestik so argiak eta errepuesta eztiak, hitz onak eta salutantzia arraiak, eta haiei egiten zien, halatan, festa eta begitarte, eta zeren ikustekoak baitziren haren manerak eta mugimenduak, emetasun puntu batek ukituak bezala, eta haren boza, castrato
|
batena
zirudiena, haien erranetarat plegaturik eta malguturik, kanabera bezala...! Begirune falta idurituko zaizu, beharbada, jaun André, gure aita izan zenaz horrela mintzatzea, baina egia erraiterat etorri natzaizu, neure egia; ordea, gezur erranen nizuke, baldin egia apaintzen ibiliko banintzaizu.
|
|
Mattin hamabortz urteko mutila genuen... garaia, indartsua eta kementsua, aita bezainbat bai orduko... eta, orotarat, gizon
|
bat
zirudien, mutila baino gehia go.
|
|
Eta Pedro ere, bere marrazki egin berria pintura zuri marroiska batez beztitzen eta estaltzen zuela —baita bere libertatea ere, bide batez—, bertze marrazki batekin hasi zen handik egun guti batzuetarat, zirriborro berri batzuk egin ondoren: ipini zituen lehen planoan Jesus haurra, printze tipi
|
bat
zirudiela, bere koroatxoarekin, eta hiru errege magoak, nor bere presentarekin, urre, intsentsu eta mirra; kendu eta edeki zituen hiru artzainak, ipini zituen gibelago Josepe eta Maria, eta, azkenik, gibelaldeko planoko ilunean ezkutatu zituen idia eta astoa; eta guztiak zeuden, ez lastozko ganbela batean, baina tenplu joniar iduriko aterbe batean, zeinak baitzuen zorua marmolezko, eta aitzinean ... Eta, marrazkiaren ondotik, pazientzia eta pairu osoz, pintatu zuen, hurrengo asteetan, koadro handi hura eta, osaba Joanikotek iragarri bezala, Pedroren arrakasta sekulakoa izan zen.
|
|
Eta ebaki zuen zigorrak airea hamaika aldiz... hogei... hogeita hamar... berrogei... laurogei... eta gero eta jasangaitzagoa zitzaidan ikuskizuna, zeren eta ikusten bainuen osaba Joanikot, bere gorputzaren bertze lur hartan, zauriz josia, eta ikusten nuen nehoiz baino burumakurrago, pertsona bat baino gehiago fardel odoldu
|
bat
zirudiela, hasperenka, harik eta lurrerat erori zen arte.
|
|
Izan ere, ba al dakik zer zabaldu zuen gure Bartolo horrek bere igandeko predikuan, orain dela hiruzpalau aste? Herritar batzuek Luthero zaunka eta zaunka ikusi zutela, otso
|
bat
zirudiela, Pagabasoko leizearen inguruan, artalde baten gibeletik; eta artaldeari, halako batean, oldartu, bizpahiru ardiri ausiki egin, eta artaldeko ardi gehienak hil zirela hurrengo egunetan, eta hala iritsi zela izurria Urbiain ingururat, Lutheroren kulpagatik. Eta, meza akabatu ondoren, gurutzea hartu eta prozesionean joan zuan apeza, elizan ziren gizon emaztekiak eta neska mutilak lagun zituela, Pagabasoko leizerat, non guztiak ere harri jaurtikika aritu baitziren Lutheroren kontra.
|
|
Baina, aitzina egin baino lehenago, derradan ezen guztiz ahantzia nengoela ni orduko istripu hartaz eta istripuan galdu behatzaz, harik eta, Amsterdametik itzultzeko puntuan geundela, kapitaina etorri zitzaidan arte, eskuan kutxa tipi bat zuela, lokarri mehe bati lotua eta lepotik dilindan eramaitekoa, zeinak erlikiontzi
|
bat
baitzirudien. Eta erlikiontzi bat zen, zinez!
|
|
Gauza gehiago erants nezakeen. Ttipik panpina handi
|
bat
zirudiela, kasurako, telebista programa jasangaitzetan agertzen diren sabeliztun edo bentrilokuo asasinagarriek baliatzen ohi dituzten horietarik. Edo soineko traje italiarrean —bulego berean, astebete lehenago nirekin elkartzean zeraman bera— kopetatik eroritako odolak ildo bakarra utzirik zuela, jakaren lepoaren ezkerraldean.
|
|
Norbaitengandik xehetasun eskeren bat espero balu bezala egin zuen etena. Charlyk, ordea, estatua
|
bat
zirudien, Jainko gupidagabe batek bekatu ezezagun batengatik gatzitua. Eskuak ere, aitzineko orduetan pausatu gabeak, hil hotz zeutzan orain, ahurrak mahai gainean eratxekirik.
|
|
" Hamar xentimoko
|
bat
dirudi".
|
|
Eliz aldera abiatu nintzenean, bazen ordubete euri tanta lodi batzuek kaleko harlauza zabalak bustiak zituztela. Lainoek sortzen zidaten inpresioagatik, nahigabe luze
|
bat
iruditzen zitzaidan Astarraingo Kale Nagusia. Kalea ez zen artean lehortu, eta salto txikika zebiltzan lanera zihoazten guztiak, oinetako garbiak ez zikintzearren.
|
|
Nire haur denboran, eskolan, eskulanetarako buztinezko puska karratu batzuk erosten zizkiguten, material harekin gero geure gustuko irudiak sortzeko. Eta, egia esatera, Dabidek egun hartan ekarri zuen eskulturak, artelana baino gehiago, buztin puska karratu haietako
|
bat
zirudien. Hala ere, bereizgarri bat zuen:
|
|
Gizateriaren gaizkia zigortzeko bidalia jarraitu du berak nik ezagutu ez, baina katixima bateko definizio zahar
|
bat
zirudiena errepikatuz.
|
|
Eseki aurretik, Dabid, uste dut jakin egin behar duzula gaur Tom ez dela gainerako taldekideekin joan eta gelan geratu dela. Rakelen koadernoa bere tokian uztera itzuli naizenean, gizon pressé bat ikusi dut Tomen eta bion logelan sartzen; hobeto esan, sartu, batekin eta arropa edo oinetako denda
|
batekoa
zirudien poltsa batekin sartu da, eta, irten, bat ere barik irten da. Hori guztia igogailuaren atzealdean ezkutatuta ikusi ahal izan dut, eta net susmagarria egin zait.
|
|
Alabaina, nola esango nuke, handik gutxira Dabidek egia osoa esan aitortu behar izan zidanean, egiaz tiro egin zidanean alegia, zuloa neuri sortu zidan eta, zabaldu zitzaidan hutsuneari erreparaturik, pistola batena baino gehiago kanoi
|
batena
zirudien. Egia esatera, nik ere halakoxe zuloa eragingo nion eskultura hura ezustean hartu, eta jaurti nionean, baina ez nuen jo, eta zulo bakarra neuri zabaldu zitzaidan, handi eta biribil, eta halako hustasuna uzten duen zulo bat, halako neurria duen zulo bat nekez itxi daiteke, nekez...
|
|
Rikardo Arregi Diaz de Herediak diosku mendia higatzen duen uraren antzera higatzen digula gorputza malko bakar batek. Desmasia
|
bat
irudituko zaizue, baina arrazoi du, bera poeta delako, eta poeten gorputzak bestelakoak direlako, minberak, izukor, edo nahiago baduzue, poeten malkoak bestelakoak direlako, urratzaile, erregarri, garratz.
|
|
Ikusteko dago ere zein izango den orrialde digital hauen taxuera. Hasiera
|
batean
bazirudien Adobek garatutako PDF (Po rtable Document Format) formatua izan zitekeela sarean materialak aurkezteko estandarra. PDFri esker, paperean diren bezala agertzen dira sarean ere QuarkXPress edo beste maketazio programa bat erabiliz egindako dokumentuak.
|
|
Hilketaren zioei buruzko zalantzak nabariak ziren, baina ez zegoen inongo lotura garbirik zergati politikoekin. Kasua hortxe bertan itxi zen, atzetik hipotesi eta iluntasun asko agertu arren, hasiera
|
batean
zirudiena baino ilunagoa baitzen43.
|
|
Santanderren hartu nuen ontzia, gerra garaian Arroxelara joateko hartu nuen leku berean... baina mendebalderantz. Nire bizitzako bidegurutzeetako
|
bat
zirudien Santanderko leku hark.
|
|
Baina, ardoaren eta haxixaren ondorioz, Lauaxetaren arrazoimena guztiz moteldua zegoen ilbetearen eraginpeko sutondo hartan, eta Goizederren hitzek emandako zartadak K.O. utzi zuen arrazoimen ahuldu hura, puska baterako elbarritua. Neuk ere izango nukeen akaso zer esanik beste egoera batean, baina orduko hartan Goizederren hitzak poeta handi
|
batenak
iruditu zitzaizkidan. Horregatik, isilik geratu ginen hirurok tarte luze batez, geure bizitzak laburtuko lituzkeen kanta labur eta xume bat entzun bagenu bezala.
|
|
Itsasoari buruz poema bat baino gehiago idatzi zuela ekarri zuen gogora, baina itsasoaren narru nabarra pantera batenarekin alderatuz idatzitako lerroen ausardia zela, XX. mendearen amaierako idazle eta kritikarien begietan behintzat, poema haien alderdirik goraipagarriena. Pantera
|
batena
zirudien, bai, begien aurrean zuen itsasoaren narru nabarrak. Pena sentitu zuen aurreko bizitzan idatzi gabe utzitako poesia guztiagatik.
|
|
Miguel Sánchez Ostizen La gran ilusión nobelako pertsonaia
|
bati
iruditzen zaio heltzen zaigun oro" bigarren eskukoa" dela, ezagutzen dugun oro azaletik baino ez dugula ezagutzen, inoiz ezeren benetako muinera heldu gabe. Pertsonaia haren irudipena indartu egiten du, dudarik gabe, eguna egunkari baten erredakzio barruan emateak, etengabe mundu osoko berriak eta irudiak jasotzen.
|
|
" Zer da hau?", galdetu zuen emakume gazteak. " Ez dakit", esan zuen Xanek," bia muerta
|
bat
dirudi". " Huelga izango da", esan zuen pasiloaz bestaldetik emakume sendoak.
|
|
" Hirian?", esan zuen Lazarok; harridurazko espresioa ipini zuen;" balitekek hirian egotea", erantsi zuen," hiria handia baita; balitekek beste auzo batean izatea"; ustez, horiek izan ziren Lazaroren hitzak; bazirudien mihia pixka bat trabatu egiten zitzaiola;" nik behintzat ez diat aspaldian ikusi", esan zuen; azken hori, Xanek Lazaroren ahora begira igarri zuen; izan ere, handiak ziren inguruko abarrotsak; bestalde, Lazaro hain altua zen: zuhaitz
|
bat
zirudien, tente jarriz gero; alabaina, Xanek ez zion ohartarazi, ez zitzaion gisakoa iruditu, hain zuzen ere zeukan altueragatik bere hitzak espazioan galdu egiten zirela; alta bada, Lazarok berak konprenitu ote zuen, hurrengo hitzak Xanen gainera areago makurtuz esan zituen-eta;" lehengoan", esan zuen," egundoko mozkorra harrapatu genian". Zertaz ari zen?
|
2001
|
|
EZIN ditugu orrialde honetan euskal zinemaren arazoak aztertu eta gainera aski ezagunak ditugu. Horregatik, euskal luzemetrai bat pantaila handian ikustea amets
|
bat
iruditzen bazaigu, gure errealitatea (historia, artea, folklorea, eta abar) ezagutarazteko asmoz burututako dokumental bat ekoiztea amesgaizto bat bihur daiteke. Are gehiago, gaurko bereizketa politikoa kontuan hartzen badugu.
|
|
Frantzizkotarra izan bazen ere, idazle zibilaren eredutzat jotzen du ibarlarra Izagirrek. Are gehiago dio, Jon Mirandek akademiko
|
bat
dirudiela Manex Erdozaintzi Etxart frantzizkotarraren aldean. Gauza da, Erdozaintzi, bere lehen liburuan, 1956tik 1976 bitarteko poemen bilduma den horretan, Iparraldeko erlijio kutsuzko poesiaren eta Hegoaldean garai horretan idazten zen poesia sozialaren artean bide liriko desberdin bat bilatzen saiatu zela.
|
|
1993an burutu zen azken diru biltze kanpaina. Azkeneko hamar urteotan kanpaina bakar bar burutu izana eta aurreneko hamarretan sei, harritzeko moduko datu
|
bat
iruditu zaigu: «Herrikoaren baitan zegoen SEI enpresaren porrotak geldiarazi zuen akziodun berriak biltzeko kanpaina sistema.
|
|
Oso gauza handia da. Itxura
|
batean
dirudiena baino askoz ere garrantzitsuagoa da. Lehenengo eta behin ez garelako konpainia kataluniarra, eta gero, Europako jaialdi garrantzitsuenetakoa delako.
|
|
Oro da errea eta guzti da bero. Hondartzak aldare
|
bat
dirudi, eta han dautza gorputzak eguzkiari eskeiniak. Ofrenda handi bat da hondartza".
|
|
Urtegiak 13,5 Hm kubikoko edukiera dauka, eta presak 158 metroko luzera eta 44 metroko altuera ditu. Itxurari dagokionez, mapan ikusten baduzue hiruhortzeko
|
bat
dirudiela ikusiko duzue, hortzak elkarrekiko urrun dituena.
|
|
–Pellokeria?
|
bat
dirudi, baina esan beharra dago, badaezpada ere: –IkasleekEuskal Telebista aukeran gutxitxo ikusten badute, seguruen, ondo ulertzen ezdutelako izango da?.
|
|
–Izatez, ez ote da itxura
|
batean
dirudiena baino argiagoa morroi hori?
|
|
Pintzadun galtzak eta zapata beltzak. Lehenengo Dibisioko hiritar zintzo
|
bat
dirudi. Eta hori da, hain zuzen, eman nahi duen itxura.
|
|
Leihoak koadro arraro
|
bat
zirudien, goiko aldeko eskuineko angeluan zuen ilargi betearekin.
|
|
Horretan hasten denak ez du lan erraza hartuko. Labirinto
|
bat
irudituko zaio. Niretzat ez; niretzat ez da labirintoa.
|
|
Liposukzioa egin berri zirudien, baina burua sekula baino soilduago zeukan, eta zaharrago ematen zuen. Zehatz esateko, zotz batean ilkaturiko azeituna
|
bat
zirudien. Itxura patetikoa, benetan.
|
|
Berriz atzera begiratu nuenean, banku batean eserita zegoen, burua esku artean sarturik. Une hartan parkeko beste elementu
|
bat
zirudien; iturria, lorategia edo usoaren zirinaz orbandutako bustoaren antzera. Lekutan geratuak zitzaizkion lehengo gentleman trazak.
|
2002
|
|
S. de rozas. Garatu zen errepresioa bidegabekeria
|
bat
iruditu zait, estatuak delitutzat jo zituen ekimenak ez ziren batere kaltegarriak. Gainera, uste dut jende hori bakearen ideiarekin konprometitutako jendea dela.
|
|
Aralarrek ez zuen lortu ontzia nahi zuen portura eramatea, eta Batasunatik ateratzea eta alderdi bat sortzea erabaki dute. Hori zerrikeri
|
bat
iruditzen zait, benetako zerrikeria.
|
|
Informazio gutxi duen borondate oneko behatzaile
|
bati
irudituko zaio agian behar zen unean transferentziak egin ez zirenez bertako zinemagileei gauzak ez zaizkiela batere ongi joan, erreklama ditzagun transferentziak eta ikusiko duzue zeinen ongi egiten ditugun gauzak. Eta ez da horrela gertatu Eusko Jaurlaritza, bereziki azken 8 urteotan, fenomeno zinematografikoaz ahaztu delako ezerezean utzi arte.
|
|
lurraldetasuna subiranotasunaren egutegia urte batzuetarako atzeratzearen truke. Niri territorialitatearen aldean hamabost urteko atzerapen bat broma
|
bat
irudituko litzaidake. Bakeratzea tartean dagoela gainera.
|
|
Horretaz ohartu behar dugu eta estatu gizonen ikuspegia eduki, zuhaitzaren adarren gainetik begiratu eta ohartu elkarren kontra ari bagara antzeko egoeran ari diren herriak bezala ari garela. Topiko
|
bat
dirudi, baina egon naizen instituzioetatik beti aldarrikatu dut negoziazioa irtenbide bakartzat.
|
|
Itsasoaren marmar gozo haren gainetik ahots bat entzun zuen Pertseok. Emakume
|
batena
zirudien, eta, nahiz eta ez izan erabat gozoa, atsegina zen, ziurra, serioa.
|
|
Esan bezala, itxura
|
batean
dirudiena baino sakonagoko gatazka izanik, alderdi pertsonalaz gain, ezinbestekoa da erakundeen aldetik irtenbideak plazaratzen hastea, irtenbiderako estrategia pribatua eta politikoa bateragarriak izatearen bidetik. Erakundeen aldetik bermeak ezinbestekoak dira formalki areagotzen ari diren berdintasunak egunerokotasunean islatzeko.
|
|
Irakurtzen duzunerako, Sufeno eder eta dotore hura ahuntzain edo aitzurlari
|
bat
irudituko zaizu ordea, hain da zakarra eta aldakorra.
|
|
ahuntzain edo aitzurlari
|
bat
irudituko zaizu
|
|
Beraz, milaka sarrerez ari gara eta hori kontrolatzeko ez da egokia ez fitxategi bakar bat, ezta fitxategi multzo bat ere. Datu base
|
bat
dirudi irtenbide aproposena eskala honetako proiektu baterako, baina diseinua ez da sinplea izango, bertan kontrolatu behar baitira, gutxienez, osagai hauek guztiak: morfemak, jarraitze klaseak, azpilexikoak, hautapen markak eta ezaugarri morfologikoak.
|
|
A zelako panorama! Benetan, zoroherri, beno, zorri herri
|
bat
zirudien hark. Eskolara joan eta maisu maistrek, eskuak buru gainean, tximinoak ziruditen.
|
|
–Tontakeria
|
bat
irudituko zaizu. Seguru.
|
|
Eta, handik aurrera, alferrikakoak izan ziren aitaren azalpen guztiak, azalpen bakoitza susmoen gaineko susmo bihurtzen baitzen tenientearen iduriko: esan nahi dut pilatuz eta pilatuz joan zirela aitaren aurkako frogak, harik eta elur bolatxo
|
bat
zirudiena elurrolde bihurtu zen arte.
|
|
" Maite zaitut". Hunkiturik itzarri nintzen, urduri, bihotzak norbaitek etengabe jotzen ari zen atabal
|
bat
zirudiela. Eta tximeleta hura, bat batean, Sara izan zitekeela bururatu zitzaidan.
|
|
Amonak ez zuen kultura handirik, baina horrela hitz egiten zuenean, euskaltzain
|
bat
zirudien. Batzuetan, eztabaidak izaten zituen bere alaba Pantxikerekin, Sara eta Karmeleren amarekin, alegia.
|
|
–Aingeru
|
bat
zirudien... –esan nion.
|
|
Aquariumera iritsi zirenean, Kontxako eta Ondarretako hondartzak ikusi zituzten; eta portua, non belaontzi eta batzuk baitzeuden. Itsasgainak altzairuzko xafla
|
bat
zirudien, eta ontziek xafla hartan harrapatuak ziruditen, finko eta geldi, sendo eta gotor.
|
|
–Arrazoi duzu. Urduri jartzen naizenean, zezen elektriko
|
bat
baitirudit, txiklearen hausnarrean...
|
|
Ez Sergiok eta Anderrek elkarren antza zutelako, batere antzik ez zutelako baizik, bataren zein bestearen gorputzek eredu estetiko antagonikoei erantzungo baliete bezala: Ander hezurretan zegoen, baldarra zen bere ibileran eta, bere despistatu itxura izugarriarekin eta bere bizkarrezur apur bat konkortuarekin, gizon babesgabe
|
bat
zirudien, orotara; Sergio, aldiz, mutil garaia zen, bulartsua eta bizkarzuta, hainbat kiroletan ongi moldatzen zena; ilea motza eta kizkurra zuen, eta bel beltza, begiak bezalaxe, printze mairu bat iduri. Malagatik Donostiara injinerutza ikastera etorria eta Opuseko unibertsitatean matrikulatua, Malagako hotel kate bateko nagusiaren semea zen Sergio, Donostian kolpe zorririk jo gabe lau urte egin zituena eta karrera bigarren ikasturtean utzi zuena:
|
|
irribarre
|
bat
dirudi
|
|
Baina, nire ustez, gailurra umorezko liburuetan jo du: Kutsidazu bidea, Ixabelen, jakina (1994), baina baita Zorotariko euskal hiztegian ere (1996) eta Gerturik daukagu odolan (1999) (edonola ere, kalifikatibo eta sail  kapen guztien gainetik, idazle on
|
bat
iruditzen zait Sagastizabal). Baina honez gain, beste batzuk ere azpimarratzekoak dira, nire ustez:
|
|
Itzalen itzal (1994), hamarkada honetako maisulanetako
|
bat
iruditzen zait; Juan Garziaren aurreko bilduma, Akaso (1987), ona zen, baina Itzalen itzalek gailur bat jo zuen, beste erregistro erabat ezberdin baten bidetik abiatuta. Literaturaren gaineko literatura, Italo Calvino eta Jorge Luis Borgesen oihartzunekin baina, aldi berean, zer edo zer oso originalarekin.
|
|
Alde batetik, agerian da EuskalHe rrian unibertsitate sistemaren garapen itzela —eredu pribatuan zein publikoan— daukagula; bestetik, arrazoi demografikoengatik ikaslegoaren kopurua beherantz joanez, gure unibertsitateak ikaslego urri hori erakartzeko lehian sarturik daudela. Egoera honetan, beste unibertsitate baten sorrera burugabekeria
|
bat
dirudi. Ordea, ikasle euskaldunen kopuruaren gorakadaren beharrei ditugununibertsitateek askotan erantzuten ez dietela pentsatzen badugu, Euskal Unibertsitatearen proiektua guztiz onuragarria dela iruditzen zait, beste unibertsitateei ikaslegoa kentzen badiete ere.
|
|
Martxa militar baten antzeko zerbait jotzen hasi zen txistuka, eta bere oinek erritmo erregularra jadetsi zuten haren konpasean. Kale kantoi bateko errotulua irakurtzen gelditu eta, bertan adierazitakoa aurrez bilatutakoarekin
|
bat
irudituta, oldartsuago ekin zion ibilbideari. Hurrengo etxadian zegoen garaje itxurako zerbaiten buruz buru gelditu egin zen erabat.
|
2003
|
|
Eta erabat lasaitu da. Beste haur
|
bat
dirudi orain. Ipuina entzuteko prest dagoen haurra.
|
|
Ospitalera joan ginen eta han ez zegoen erregistratuta, ez zen existitzen. Argentinako pelikula
|
bat
dirudi. Azkenean mediku bat etorri zen esanez ezin zutela ezer esan, inkomunikatuta zegoelako.
|
|
Autodeterminazioaz haratago doazen lan taldeak sortu dituzue, gizarte batean diren ia arlo guztiak biltzen dituztenak, ideia bat ardatz moduan hartzen duzue baina erakundetze antzeko
|
bat
dirudi.
|
|
Kazetari jendeak uste du hori dela generorik onena, gorena. Baina niri hipoteka
|
bat
iruditzen zait. Ezinezkoa delako norberak sentitzen eta pentsatzen duena esatea.
|
|
Orain denon esku dago Medemen lana, zine guztietan daukagu, datorren urtean DVDa, liburu eta telebistarako serie bat izango den lan hau ikusteko. Eta eskaintza honen aurrean, gauza
|
bat
iruditzen zait azpimarratu behar dela beste guztien gainetik: pelikula hau ikusteko da, begiratzeko, eta elkarrizketarako gonbidapen zuzena ere bada.
|
|
esaten dio neskäak Inasiri, handik irten eta sukaldera sartzen dala, ikusi dozu ze dotore jantzi yakun Txomin?... Beste gizon
|
bat
dirudi!
|
|
Itxura oneko gizon ez lodia ez argala, ez luzea ez txikia, Apalategi etzan ohargarria eskuetara so egin ezik. Eskuak ordea lodilodiak, beste gizon handiago
|
batenak
ziruditen, hamar hatzen ordez hamar odolki eukiko balitu bezela. Hau pelotaka jokatzetik dator eta honegatik eukitzen dituzte atzamarrak handituta euskaldun askok.
|
|
Lagun urkoaren zoriona ta bihotz beratasuna oso iratxekikorra da. Irriz dagoz Txomin ta bestea, biak atera begira, bainan comisarioak beste gizon
|
bat
dirudi berriz agertzen danean. Eztakigu zer gertatu ote zaion, bainan oraino parrez zetorren atetik eta tipuski, bat batean, Txomin ta bestea ikusi bezain laister, irrinoak bukatu eta arpegi hasarre bat erakusten du.
|
|
Alargun
|
bat
dirudi herri guztien jabiak; erki buru zana zergapean jausi da.
|
|
Txamarrarekin ez zitzaizkion bularrak igartzen, baina esne eztizko izterrak ordezko bikainak ziren. Honela, lotan, aurpegiak aingeru
|
batena
zirudien, edo hura irakasten zebilen Errenazimenduaren ideala: azal zuria eta masailtxo gorrixkak.
|
|
Horrela erabaki genuen, alde batetik, gasteiztar gozoen ospea betidanik entzuna zelako (nork ez ditu jan amonak ekarritako vasquitos eta neskitas direlakoak?). Horrez gain, bestalde, interesgarria zen gai
|
bat
iruditu zitzaigun, gutxi landutako gaia zelako2 Gainera, lan hau aurkeztu genuenean, irakasleak galdetu zigunean gai bitxi hau zergatik aukeratu genuen, gure kideetako batek erantzun zuen moduan: guri txokolatea asko gustatzen zaigu, eta hori izan zen arrazoi nagusienetakoa gaia aukeratu eta lana egiteko.
|
|
BBVAEspainiako bigarren banketxe nagusia da, eta Hemen eta Munduanen tokiko etsainagusia ere bada. Banketxearen egoitza nagusia Bilbon dago, hiriaren erdi erdian, 20 solairuko etxe erraldoi batean, hiriko edozein tokitatik ikus daitekeena, bigarrenGuggenheim
|
bat
dirudiela, eta egoitza hori globalizazioaren aurkako mugimenduaborrokatzen den boterearen irudi bilakatu da. Egoitza horren inguruak dira Hemeneta Munduanek bere ekintzak egiteko aukeratu izaten duen tokia, eta egoitzakohormak izan ohi dira globalizazioaren aurkako euskal mugimenduari buruzkoerreportajeetan eta argazkietan agertzen direnak.
|
|
Gobernu zentralari dagokionez, hasiera
|
batean
bazirudien Bilbo Gasteiz tartearen finantziazioa berak hartuko zuela bere gain, Azpiegituren Gida Planarenarabera (MOPTMA, 1994: 399) Estatuaren Aurrekontu Orokorretatik 0.6 bilioipezeta esleitzen baitzen zenbait abiadura handiko lanen burutzeko, eta horretanMadril Bartzelona Perpiñan ardatzeko Calatayud Ricla eta Zaragoza Lleida tarteekin batera Bilbo Gasteizkoa ere barneratuta legoke; baina praktikan, eta EuskoJaurlaritzak behin eta berriro salatu izan denez, proiektuarentzat esleitu diren kopuruak benetan urriak dira.
|
|
Anaren ahotsa Renoirren koadro
|
bat
iruditu zitzaion Matiasi.
|
|
Emango zion, esaterako, neska eta biak elkarrekin bizitzen jarri zirela imajinatzeko aukera. Eta berriz pentsatu zuen neskak Renoirren koadro
|
bat
zirudiela, ilegorria ez bazen ere.
|
|
Sabaia zuri zuri zegoen bestela, baina mantxa bat zeukan ohearen gain gainean. Eta mantxa hura izotz gaineko patinajea egiteko bota
|
bat
iruditzen zitzaion batzuetan Matiasi. Eta Oxford inguruko laku bat beste batzuetan.
|
|
Eta lotsa apur bat eman zidan horrek, bularrean hiru ile eta erdi baino ez dauzkadalako, guztiak ere irregularrak eta bistarako kaltegarriak. Eta lotsa eman zidan Anak Renoirren koadro
|
bat
zirudielako oraindik ere. Batez ere kamisoi jakin batzuekin.
|
|
Orduan ikusi nuen, begietatik estalki bat kendu balidate bezala, gizon hura ni desagerrarazteko gai zela; are gehiago, desagerrarazteko modua eta unea ere erabakirik zituela eta, asmatzen zituen nobeletan pertsonaiak bezalaxe, aurreikuspen osoz eta ustekabean garbituko ninduela, arriskurik hartu edo eskurik zikindu gabe –esan zuen eta isildu egin zen, esan zuenaz harriturik edo, adierazi arte ez baikara askotan geure baitako pentsamenduak ulertzera iristen– Eta pistola neurekin eramatea erabaki nuen –esan zuen gero isilunea moztuz. Niri lekuz kanpo zegoen esaldi
|
bat
iruditu zitzaidan baina komisarioak berandutzen ari zen galdeketa bideratu nahi izan zuen.
|
|
Ezin zitekeen besterik ere egin, ez zegoen hizketan egoteko lekurik, atseden hartzeko sofarik. Telebista itzaliak antigoaleko apaingarri
|
bat
zirudien egongela bazterrean. Ez nuen sekula piztuta ikusi.
|
|
Haizeak bota egin zituen batzuk (egun handi gehienak izaten dira haizetsu), eta galtzadan ere ikus zitezkeen, oinezkoen zapata markak aurpegian zituela, matxuraturik. Hainbat urte aurpegirik erakutsi gabe ezkutuan egin zuen idazlearen kontrako mendeku
|
bat
zirudien ospakizunak. Eliza bakanetako hil kanpaiak jotzen ari ziren, beren hots tristeekin uso saldoak izutuz.
|
|
–Ahopeka otoitzean edo bere buruarekin marmarrean ari den amona xahar
|
bat
dirudi batzuetan, otzan otzan dagoenean edo hego haizeak bizkarra leun laztantzen dionean –esan zuen Monikak pozik, metaforen jokoa asko gustatzen zitzaiolako.
|
|
–Beste batzuetan histrionikoa, esajeratua eta neurririk gabea da. Haserreturik dagoen maitale
|
bat
dirudi. Egun horietan, alde egiten dut bere ondotik.
|
|
Aspaldiko Coca Cola baten txapa gorria izan zitekeela esan zuen Monikak, batetik eroria edo izarrek gauez atera aurretik makillatzeko darabilten hautsen ontzia, erantsi zuen. Niri ez zitzaidan ezer bururatzen eta, metafora hoberik ez genuela aurkituko etsitzen hasiak geundenean, Goudako gazta gorri
|
bat
zirudiela bota zuen Monikak, eta Gouda, Edam, Volendam eta Amsterdam ezagutzeko planak egiten hasi ginen, nik behin eta berriz bisitatuak nituen arren Monikak ez zituelako ezagutzen.
|
|
Pitin bat lotsaturik eseri ginen bazterreko mahai batean, katedral handietan eseri ohi garen bezala, ahopeka hitz eginez, distirak eta edertasunak kikildurik. Afaltoki baino gehiago eliza
|
bat
zirudien eta jendeak burumakur dastatzen zituen plateretako jaki urriak, tarteka, eskerrak emanez bezala, begiak zerurantz itzuli eta buruarekin men eginez. Ospatu egin behar genuela erabaki genuen.
|
|
–egin zidan orroa. Haurra galdu berria duen ama
|
bat
zirudien. Sorkuntzak inondik ere zerbait pertsonala eta barnekoa izan behar duela erabaki nuen eta obra galdu batek, haur galduak bezalaxe, hutsune ikaragarri bat utzi behar duela.
|
|
Leku hartan eta gizonaren ahots lakar eta larrian entzunik, beste nobela
|
batekoak
iruditu omen zitzaizkion Monikari, ez haatik txarragoak.
|
|
Bere ama izan daitekeen emakume horren irudiekin tartekatuz, gizaseme heldu baten argazki pare bat ageri dira. Ilea urdintzen eta sabelaldea loditzen hasiak dituen arren, sasoiko dagoela ikusten da eta erretiro zoriontsua agintzen duten iragarkietako aitona gazte horietako
|
bat
dirudi. Argazki bakar batean ageri dira guraso izan daitezkeen horiek elkarrekin, eta ingurumarian agertzen diren xehetasunengatik Ipar Euskal Herriko herrixka batean daudela ematen du.
|
|
Ni ez beldurtzeko errepikatzen zidan, iruzurra izugarri segurua zelako, pare bat egunetarako bidaia bat egin nuen, eta etxera itzultzen nintzenerako aktorea egongo zen zerraldoan eta bera, Gary, Londresen, Parisen edo Berlinen, hiru hiriburu horietan bizitzeko asmoa baitzuen bertako eskaleekin, tarteka telefonoz deituko zidala erantsi zuen, alargun gisa zer moduz bizi nintzen jakiteko. Niri burla
|
bat
iruditu zitzaidan dena, buruberoen asmazio bat, baina ez nuen nire iritzia emateko abagunerik izan. Jela zatiak edalontzian mugitzen zituen bitartean hizketan jarraitu zuen eta editorearekin eta abokatuarekin ere hitz egin zuela jakinarazi zidan eta espektatibak ezin hobeak zirela, gisa horretako heriotza batek sekulako eragina izan zezakeela salmentetan eta leienda bat bihurtzeko aukera guztiak nituela, edo zituela berak, edo biok genituela, azken batean hura guztia bion kontua omen zelako.
|
|
Gizakiak, aldiz, arrotz egiten zitzaizkion askotan. Bere gaztetako adiskidearen nobela gainetik begiratu zuelarik sentimenduen anabasa
|
bat
iruditu zitzaion, eta emazteak bere iritzia galdetu zionean futbolean maiz erabiltzen zuen kontu batekin erantzun zion, nobelagile on batek, futbolari trebeak bezalaxe, bi begi behar dituela alegia: idazten ari den paragrafoari begiratu behar dio batekin, eta nobelaren osotasunari bestearekin, futbolari onak begi batekin hanketan duen baloiari eta bestearekin zelaian barreiaturik dagoen taldeari erreparatzen dion bezala.
|