|
2004
|
|
|
Horra kakoa. Herri batek edo presuna batek hizkuntza
|
bat
jakitea ez da deus, mintzabidetzat ez ba du. Hizkuntza bat hildakoren mintzabide billakatu denean, hizkuntza hilla da.
|
|
2006
|
|
|
Bai, irakurle –barka ezazu bokatiboaren erabilera zakar hau, truku merkea baizik ez denez–, zalantzarik gabe sinesgaitza irudituko zaizun arren, horrelako jaunak badira mundu demokratiko honetan; dozena bat, batez beste, fakturazioa mila milioira iristen den eskualdeko. Norberari bizitza izorratzea beste lanik ez duen putakume bat, esango dute intzibilizatuenek eta basatienek; jauntxo bat, esango dute beste batzuek, formei arreta jartzeak eta historia pixka
|
bat
jakiteak ez duela norberaren posizioaren irmotasuna gutxiesten uste dutenek. Baina oker leudeke batzuak eta besteak, horrelako irainak, gordinenak bezala kultu usteenak ere, ezgaitasun baten adierazle baizik ez direlako, ezjakintasun itzel baten isla, humanoen arteko tratuaren sakon hondogabearen eta giza harremanen berezko zailtasunaren latza atzemateko ezina baizik ez baitute salatzen.
|
|
|
Agintariek aitortu dutenarekin bat, hemengo mortuan 1951 eta 1992 urteen tartean bederatziehun eta hogeita zortzi –928– froga atomiko egin dira. Hainbeste ze,
|
batek
daki ez ote diren ontziak laku batean desagertzea eta berriz bestean agertzearena sinesteko lain. Onddo atomikoen erauntsi indarra, ala lurpetan zulaturiko balizko tunel sekretuen miraria?
|
|
2007
|
|
|
Horrenbestez: hizkuntza
|
bat
jakitea ez da jarduera intelektual kontzeptuala, aribide prozedural komunikatiboa baizik.
|
|
2009
|
|
|
Tamalez, borrokak eta hildakoak eragin dituzte armadaren erasoek, baina PKKk erakutsi izan du ekintzarik gabe egoteko borondatea; hala egon zen 1999tik 2005era ere. Oso jarrera ulerkorrak ditugu orain bertan, eta, horiek aintzat hartu ezean,
|
batek
daki ez ote diren independentzia jarrerak indartuko.
|
|
|
3 Tokian tokiko hizkuntzarekiko hiztunen atxikimendua, hizkuntza
|
bat
jakitea ez baita nahikoa erabiltzeko, eta ohikoa baita prestigio handiagoko hizkuntzara jauzi egitea tokian tokikoaren apaltasunaren altzoa abandonatuta.
|
|
2010
|
|
|
–Horiek nire espeziekoak dira.
|
Batek
daki ez ote diren nire alaben alabak.
|
|
2011
|
|
|
Afrikako herri mintzairen hizkuntz identitatearen gainean gogoeta txit jakingarria egiten du Justo Bolekiak: . Afrikar hizkuntza
|
bat
jakiteak ez du nahitaez hizkuntz identitate baten jabe garenik adierazi nahi. Hizkuntz identitatearen zerizana askoz zabalagoa da:
|
|
|
Egiari aurre egiten saiatu da: Idoiak idazle kaxkar batengatik utzi du,
|
batek
daki ez ote duen bigarren harreman solapatu honek bera kareletik behera jaurtia izatearekin zerikusirik izan. Ez, Idoiak ez du garbi jokatu.
|
|
2012
|
|
|
–Beharbada zure amarekin putaseme bat bezala portatu zen, baina
|
batek
daki ez ote den munduko aitarik onena.
|
|
|
Alegatu lezake bere buruaren defentsan jokatu zuela, baina sinetsiko ote liokete?
|
Batek
daki ez ote luketen susmatuko ez dakit zer amarru zure senarra paretik kentzeko. Eta errugabe deklaratuko balute ere, nolakoa litzateke gure bizimodua mundu guztiak gorroto nauen eta bera ere oso gogoko ez duten lurralde honetan?
|
|
2013
|
|
|
" Ingelesa nazioarte maillan erabilteko beharrezkua da. Euskal Herritik kanpo gaztelera minimo
|
bat
jakitea ez dau gaizki, baiña nire ustez nahikua da horrekin".
|
|
|
Hor nonbait egongo da gure joandako urteen hilerri bat, non eta gure gazte sasoi ederrak eta sutondoko kantuak egongo diren.
|
Batek
daki ez ote garen han batuko.
|
|
2014
|
|
|
Bilera eskatzen dizut erreaktorea itzali behar badut memoria
|
baten bidez
jakin ez dezazun.
|
|
2015
|
|
|
Batzuk idatzi ditut: haietako
|
bat
badakit ez ziotela eman, arrazoi batengatik; gainerakoekin ez dakit zer gertatu den. Hemen nagoenez gero, bat bakarra hartu dut berorrengandik.
|
|
2016
|
|
|
bere ama baino zaharragoa izan behar zuen inondik ere, hamabost urte gehiago bai, eta ama hil bazaio, auskalo hau ere... Gainera, bizi bada ere,
|
batek
daki ez ote zen Ameriketan gelditu, bere ama gelditu zen bezala, edo itzulita ere ez ote den beste inon bizi, agian Euskal Herritik kanpo, edo Euskal Herrian izanda ere Bergara baino toki ospetsuagoren batean; eta dorretxe hura ere, ba al zekien berak zutik ote zegoen ere... hainbeste gerra eta deskalabru gertatu ondoren, ezinezkoa al zen ba, etxe zahar hura porrokatu eta behera erortzea?... Ez zekien ezer, beraz hobe zuen bere irudimen manugaitz hura kate motzean lotu, egurrezko hegalekin hegadari ekin baino lehen.
|
|
2017
|
|
|
Caixa Galiciako zuzendaritzako kidea ez den arren, ukuilu berdinetan ibiltzen omen da, gorbatadunak bazkatzen diren tokietan.
|
Batek
daki ez ote zitzaien bururatu izan Telleriako egitasmoa familiako bazkari batean kubataz aseak.
|
|
2018
|
|
|
Baina kontuz: ezezkoan ustez sendo gaudenok ere ez gaude geure buruak oso xantu egiteko moduan, zeren ez baitugu sekula jakingo gure ezezko hori bihotzeko edo barruko zerbait den, ala den, besterik gabe, holako trantze
|
batean
badakigulako ez litzaigukeela zakilik gogortuko. Gizontasunaren eta gizonkeriaren zainak oso barruan jaiotzen zaizkigu, are gizon gorrotoko emakume* sentitu ezinik ez dugunoi ere.
|
|
|
zenbat bider ez ote zuen deskuiduan atsegin izan edo bertxiotu sekretuki jarraitzen zuen inoren ezer? Segituan konturatzen zen akatsaz gehienetan, eta desegin zezakeen berandu baino lehen, baina batek jakin nor zegoen bestaldean,
|
batek
jakin ez ote zen beste adiktu bat, Miren bezalakoxea, ez ote zen jada ohartu laprastadaz, nahiz eta azkarra izan, ia ikusezina. Erretinazko 27 hazbeteetan, berriz, nekez gertatzen zen halakorik, saiatuta ere.
|
|
2019
|
|
|
...i kontzienteki zorrozten zuelako edo, une batez, telefono baten txirrin hotsa nabaritzen zuela iruditu zitzaion, Nirea izango da, pentsatu zuen, baina hotsa oso gertutik iritsi zen, kalearen beste aldeko bizartegitik agian, eta segundo hartantxe beste posibilitate bat etortzen zaio burura, hura arduragabekeria, berea, Costa telefonoa erabiltzetik hasiko zela uste izatea ergelkeria itzela izan zen,
|
Batek
daki ez ote den oraintxe bertan hortik zehar etorriko, irudimenak amore eman zuen berehala, jazoera osatu zuen, berehala, Costa bere ibilgailuan, Rua do Limoeiro suturik igoz, Katedraleko bihurgunean pneumatikoen kirrinka hotsa airean da oraindik, Raimundo Silva lehenbailehen ezkutatzen ez bada, hor agertuko da Costa, motorra orro batean, atera iristen denean frenoari hondoraino sakatuz, eta esan... Zuzentzaileak ez du gehiagorik behar, S. Crispimeko eskailerak arrapaladan jaitsi, eta bihurgunea eman arte ez da gelditzen, Costaren miatzetik ezkutuan.
|
|
|
Ohe gainean, sartzean bota duen tokian, liburua dago, tribu sarraskituaren azken cherokeea, Maria Sara doktorearen adeitasun esplikagaitzaz Rua do Milagre de Santo Antónion errefuxiatu dena, esplikagaitza, esaten dio bere buruari, ez delako ulergarria proposamena egin izana bakarrik ironiarengatik, Idatz ezazu liburu bat, eta, bestalde, konplizitate batek, intimoa denez, ez du sarrerarik hemen, non ez den doktoreak ikusi nahi duela gizona noraino dagoen prest erokeriaren bidean barna ibiltzeko, buruko nahastea gizonak berak aipatu zuela kontuan hartuta. Raimundo Silvak platertxoa eta katilua mesanotxean pausatu zituen,
|
Batek
daki ez ote den harridura inpresio hau sintoma bat, etxea nirea ez balitz bezalako inpresio hau, edo ni toki honetakoa eta gauza hauetakoa ez banintz bezalakoa, galdera eskegirik gelditu zen, erantzunik gabe, horrela, Batek daki leloarekin hasten diren guztiak bezala. Liburua hartu zuen, azala antzinako miniatura frantziar edo alemaniar baten imitazioa zen, azken buruan, eta une hartan, gainerako guztia ezabatu zuen osotasunezko, indarrezko sentsazio batek bereganatu zuen, bazuen esku artean erabat berea zen zerbait, gainerako guztiek erdeinatzen zutena, egia da, baina, arrazoi horregatik berberagatik, Batek daki, are preziatuagoa, azken buruan liburu honek ez dauka maitatuko duen maitalerik, eta gizon honek ez du, maitatzeko, liburu hau besterik.
|
|
|
Mikel Laboak hainbatetan kontatzen zuenez, zaletasun izugarria zuen irrati bidez atzerriko hizkuntzak aditzeko (frantsesa, ingelesa, portugesa?). Hizkuntza
|
bat
jakin ez arren, hizkuntza horretan kantatzeko erreparorik ez zuen izaten eta, bestela, haren itxura hartzen zuten hitzak asmatzen zituen. Albisuk (2015:
|
|
|
Dena
|
batera
jakin ez dezaten.
|
|
2020
|
|
|
paseo luze batzuk mendi inguruetatik, pintura ikastaro bat, asteazkenero filmen bat zineman. Daukaten adinarekin, gainera,
|
batek
badaki ez dela urrutiegi joan behar dibertitzeko. Kontua, hala ere, betikoa da, nork bere burua engainatzea, ez zaren zerbait zarela uste izatea, nola edo hala sinestea parkeko zuhaitz batetik zeure burua urkatzea baino zentzu gehiago daukala.
|
|
|
—Deus ere ez.
|
Batek
daki ez ote nuen bukaera aurreratu.
|
|
2021
|
|
|
Ez ahaztu txiskeroa,
|
batek
daki ez ote dugun berriro.
|
|
|
Dirudienez, makina bat zientzialari, politikari, kazetari...,, alegia, Lurreko biztanleak bizi diren errealitatea moldatzeko ardura beren gain hartu dutenak?, tematurik daude frogatzen gizakiok ez dugula natura ezertarako behar. Eta
|
batek
daki ez ote den egunen batean lortuko, teknika eta robotak direla medio, lurtarrak Marteko kolonietan naturaltasun eta normaltasun osoz ibiltzea, euskara Euskal Herrian dabilen antzera... Horrela dabiltza gaur hiri handietako bizilagunak ere, metroko katakonbetan nahiz lanpostu itogarrietan orduak eta orduak emanez egunero, arnasteko aire egokitu nazkagarria baino ez dutela.
|
|
|
Hala ere, esan beharra daukagu, eginikoarekin pozik eta harro gaudela eta etorkizunean
|
batek
daki ez ote den Aldiri antzeko proiektu bat azalduko. Pozez hartuko genuke, eta konta beza gurekin.
|
|
2022
|
|
|
Euskararen erabileraren datuek erakusten dutenetik desberdin, euskararen garapenak aurrerapen handiak izan dituela atxiki behar da, ezagutzari erreparatzen badiogu. Jakina da hizkuntza
|
bat
jakiteak ez dakarrela nahitaez haren erabilera, baina horrek ez du esan nahi euskararen ezagutzari dagokionez urteotan bilakaera oso positiboa izan ez denik. Euskararen ezagutza espero zena baino gehiago hazi da, eta erabileraren alorrean irabazi kualitatiboa handia izan da, espazio sozialetan, gai espezializatuetan, eta estandarizazio kulturalean asko irabazi baita.
|
|
|
gaitasun handiko pertsona asko hondoratu dituela grina horrek.
|
Batek
daki ez ote ziren denborarekin goi kargudun izatera iritsiko, grinari aurre egin baliote.
|
|
|
...z naizela bakarrik ahots bat eta nire atzaparkada bakar batek hamar urteko hitzontzikeriak bezainbat esan dezakeela hitzen atzean ezkutatzen denari buruz, atzaparkada horiek uzten dituzten markek ez dutela amaren bularra eskatzen duen haurraren amorruaren enbidiarik batere, gainera batek daki gizon horrek ez ote duen burua esku artean duela lo egiten, ni bainugela batean larrubizi nagoela amestuz,
|
batek
daki ez ote den isilean masturbatzen nire istorioei bizitasun pixka bat emanez, horra inoiz jakingo ez dudana, horra aditzeko eskubiderik ez dudana, eta jakingo banu, zer gertatuko litzateke, zer agituko litzateke eskua praka barruetan harrapatuko banu, buztana hartuko banio eta ahoan sartuko banu, zenbat denbora izango genuke bizitzeko ahoa goitik behera eta ezkerretik eskuinera ibiliko banio, z...
|
|
|
Batzuetan, elkarren ondoan etzanda gaudenean, pentsatzen dut: "
|
Batek
daki ez ote zen izan honen aita nire aita hil zuena"; gure aitak, dakizun bezala, aurreko gerran galdu zuen bizia. Horixe pentsatzen dudala, baina azken batean ez dit inporta; alde batean bera eta ni gaude, eta bestean jendea dago.
|
|
2023
|
|
|
Vicent Andrés Estellésen lanaz jabetu da Armengol. Leonor Espainiako erregina egiten dutenean —eta egin egingo dute—,
|
batek
jakin ez ote dugun Valtònyc en kantaren bat entzungo Kongresuan. Eskerrak Patxi Lopez ez den Kongresuko burua.
|