2004
|
|
Ordea, nahiz nire nahia La Vacheri galdera onak egitea izan, ez nion usainik ere hartzen
|
berak
esandakoari, eta isiltzea beste erremediorik ez neukan. Eta, hain zuzen, ia ordubete egon nintzen isilik eta lore kanposantuko hiru gurutzeei begira:
|
|
Eta irudimenak soinuaren sortzailea erakutsi zidan ametsetan bezala: txori handia zen, zapelatzak
|
berak
baino dotoreago hegan egiten zekiena, eta luma urdin bizikoa.
|
|
Nahiz eta ordu hartan, munduan neraman denbora gutxiarekin, diskoak zer ziren jakin ez, poz batean abiatu nintzen
|
bere
atzetik. Esaera zaharrak dioen bezala:
|
|
Ez zen konturatzen, kasu, La Vacheri egiten ari nintzaion mespretxuaz. Zeren, jakina, beti etxe inguruetan geldituz ez bainuen ikusi ere egiten, ez baineukan
|
berarekin
traturik. Nik banekien non egongo zen La Vache, Antiaju Berde eta errotako hortzaundiak zaintzen alegia, eta bisita bat egin behar niola pentsatzen nuen egunero; ordea azkenean Balantzategiko lokatz eztian sartuta gelditzen zitzaizkidan lau hankak.
|
|
Nik banekien non egongo zen La Vache, Antiaju Berde eta errotako hortzaundiak zaintzen alegia, eta bisita bat egin behar niola pentsatzen nuen egunero; ordea azkenean Balantzategiko lokatz eztian sartuta gelditzen zitzaizkidan lau hankak. Era
|
berean
, gogoratu egiten nuen biok kanposantu ttikian edukitako hizketaldia, eta gerra kontu haiekin jarraitu egin genukeela esaten nion neure buruari, baina batzuetan goizegi eta besteetan beranduegi iruditzen zitzaidan arazo haietaz arduratzeko, eta hurrengo egunerako uzten nuen dena. Esaera zaharrak dioen bezala:
|
|
Balantzategiko ugazaba andre Genovevak ez zuen
|
bere
barruan halako ugaritasunik, baizik eta bihotz bakarra, behiok batzuetan eramaten dugun zintzarri sendo horietako bat bezalakoa: bihotz bakarra eta hura oso sakonean gordea.
|
|
Genovevaren zintzarriak ez zuen huskeriagatik soinurik aterako, ez zen lurraren dardar arin batekin larrituko. Ordea, zerbaitek kolpe gogorren bat ematen bazion, orduan
|
bere
zintzarriak soinu latz eta iluna aterako zuen, zintzarria bera pitzatzeko gauza zena. Eta, hain zuzen ere, andre haren bihotzak pitzatua zirudien senarra eta beste bi lagunen fusilamendu hartaz geroz.
|
|
Genovevaren zintzarriak ez zuen huskeriagatik soinurik aterako, ez zen lurraren dardar arin batekin larrituko. Ordea, zerbaitek kolpe gogorren bat ematen bazion, orduan bere zintzarriak soinu latz eta iluna aterako zuen, zintzarria
|
bera
pitzatzeko gauza zena. Eta, hain zuzen ere, andre haren bihotzak pitzatua zirudien senarra eta beste bi lagunen fusilamendu hartaz geroz.
|
|
Bazuen, hori bai, haranaren inguruko herrian bizi zen morroi zahar zaharra, guk Bizkarroker deitzen geniona, eta enkarguak eta beste zenbait lan arin egiten zizkiona. Ordea Bizkarrokerrek laguntza eskasa eman ziezaiokeen, zeren gizon hark, guk ematen genion ezizenak adierazi bezala,
|
bere
onenaz aurrera baitzirudien ordurako, eta sarritan goiza besterik ez baitzuen egiten lanean. Bere bizikleta hartu eta herrira joaten zen bazkaltzera, poliki poliki, erortzeko beldurrez...
|
|
Ordea Bizkarrokerrek laguntza eskasa eman ziezaiokeen, zeren gizon hark, guk ematen genion ezizenak adierazi bezala, bere onenaz aurrera baitzirudien ordurako, eta sarritan goiza besterik ez baitzuen egiten lanean.
|
Bere
bizikleta hartu eta herrira joaten zen bazkaltzera, poliki poliki, erortzeko beldurrez... Begiratu Bizkarrokerri eta hala ematen zuen:
|
|
Andre sendo, Genovevari ez genion ahuldade unerik ikusten, ezta basoko kanposantu ttikira erretiratu eta hiru gurutzeen aurrean belaunikatzen zenean ere, eta hain zen justua
|
bere
hizketa edo keinuei buruz, non horietako bakar batek sekulako garrantzia hartzen zuen guretzat. Bere agur batek poza ematen zigun egun osorako; bizkarrean txapaka eginez gero, berriz, saltoka hasteko gogoa.
|
|
Andre sendo, Genovevari ez genion ahuldade unerik ikusten, ezta basoko kanposantu ttikira erretiratu eta hiru gurutzeen aurrean belaunikatzen zenean ere, eta hain zen justua bere hizketa edo keinuei buruz, non horietako bakar batek sekulako garrantzia hartzen zuen guretzat.
|
Bere
agur batek poza ematen zigun egun osorako; bizkarrean txapaka eginez gero, berriz, saltoka hasteko gogoa. Eta gertatu zen andre sendo eta justu hark bere ondora deitu ninduela behin, esanez:
|
|
Bere agur batek poza ematen zigun egun osorako; bizkarrean txapaka eginez gero, berriz, saltoka hasteko gogoa. Eta gertatu zen andre sendo eta justu hark
|
bere
ondora deitu ninduela behin, esanez:
|
|
Nahikoa izan zen esaldi hura ni, munduko behirik zoriontsuena sentituz, erabat
|
bere
mendean jartzeko. Gaurko egunetik begiratuz, zer esango dugu, ez zela horrenbesterako, antzematen zela bolada hartan euli burua neukala.
|
|
Gaurko egunetik begiratuz, zer esango dugu, ez zela horrenbesterako, antzematen zela bolada hartan euli burua neukala. Baina, jakina, garai bakoitzak
|
berea
du, eta konformatu beharra dago. Orain Pauline Bernardette daukat zaindari, gutxik merezi duten suertea; baina zaharra naiz, ezinezkoa zait xinpletasunak ematen duen zoriona.
|
|
Bera oso gutxitan azaltzen zen ukuilutik, Genovevak disko bat jartzen zuenean eta holako aldi berezietan, eta gurekin hitzik gurutzatu gabe betetzen zuen aldi hura. Altxa
|
bere
buru handia, eta mespretxuz begira egoten zitzaigun:
|
|
Hasiera batean, mindu egiten nintzen
|
bere
portaera harengatik, zeren, orduan neukan euli buruarekin, mespretxua egiten zidala iruditzen baitzitzaidan, lagun txar txarra zela. Baina, jakina, gauzak zeharo kontrako aldera ziren.
|
|
Baina bizimoduak ez zuen
|
bere
martxarekin jarraitu; eta gure adiskidetasuna ez zen hautsi. Eta hori nola gertatu zen segituan kontatuko dut, eta kontatu zahar naizenari esker, zeren urak, urak edota denborak, gu zaharrokin zereginik ez baitauka.
|
|
Nahiz eta normalean halako zipotza ez izan, une hartan urduri zegoen bankete usainagatik, bankete hura norentzat izango zen jakiteko irrikatzen. Beharbada
|
bera
bezalako gorrientzat izango zen, beharbada ni edo La Vache bezalako beltzentzat. Auzia erabakitzekotan zegoen, eta Bidanik lehenbailehen erabaki zedin nahi zuen— Harroa ez bada, zergatik ematen dio izen hori bere buruari?
|
|
Beharbada bera bezalako gorrientzat izango zen, beharbada ni edo La Vache bezalako beltzentzat. Auzia erabakitzekotan zegoen, eta Bidanik lehenbailehen erabaki zedin nahi zuen— Harroa ez bada, zergatik ematen dio izen hori
|
bere
buruari. La Vache qui Rit!
|
|
La Vache qui Rit! Eta bitartean,
|
bera
Txapar izan! Eta gainera, zergatik ibiltzen da beti taldetik aparte?
|
|
Pauline Bernardettek duda egin zuen. Buruak ezetz esaten zion, ezin zituela desobeditu komentuko erregelak, eta gainera ez zela hainbesterako, inguruetan ez zegoela hainbeste mendi, Altzuruku
|
bera
ere ez zela urruti gelditzen; baina bere bihotz guztiek, bere hamar txintxarriek, kontrakoa esaten zioten, babesa emateko mesede eskean etorritako jende hari.
|
|
Pauline Bernardettek duda egin zuen. Buruak ezetz esaten zion, ezin zituela desobeditu komentuko erregelak, eta gainera ez zela hainbesterako, inguruetan ez zegoela hainbeste mendi, Altzuruku bera ere ez zela urruti gelditzen; baina
|
bere
bihotz guztiek, bere hamar txintxarriek, kontrakoa esaten zioten, babesa emateko mesede eskean etorritako jende hari.
|
|
Pauline Bernardettek duda egin zuen. Buruak ezetz esaten zion, ezin zituela desobeditu komentuko erregelak, eta gainera ez zela hainbesterako, inguruetan ez zegoela hainbeste mendi, Altzuruku bera ere ez zela urruti gelditzen; baina bere bihotz guztiek,
|
bere
hamar txintxarriek, kontrakoa esaten zioten, babesa emateko mesede eskean etorritako jende hari.
|
|
—Serora batek komentuko erregelak obeditu behar dituzu, baina karitatea mundu huntako gauza ororen aintzinian duzu, Pauline Bernardette —esan zion
|
bere
buruari. Handik gutxira, komentuaren atzeko aldeko atetila ireki zien neska mutilei.
|
|
Ordu arte hain harroxko ibilitako Rubio hura ilundu egin zen une horretan.
|
Bere
lagunak buruz motzak bezala, bera zikina zen, simaurra. Altxa zen denda ondotik eta, aurpegiko zain guztiak larrituz, irain lizun zerrenda bat bota zion mojari.
|
|
Ordu arte hain harroxko ibilitako Rubio hura ilundu egin zen une horretan. Bere lagunak buruz motzak bezala,
|
bera
zikina zen, simaurra. Altxa zen denda ondotik eta, aurpegiko zain guztiak larrituz, irain lizun zerrenda bat bota zion mojari.
|
|
Laster bukatu ziren Rubioren irainak, eta baita
|
bere
harrotasunak ere. Txabolatik ateratzen ikusi ninduenean, moja ttikiak puskatutako botila haietako bat hartu eta gizontxo portatu nahi izan zuen, erakutsi bere lagunei noraino zen ausart.
|
|
Laster bukatu ziren Rubioren irainak, eta baita bere harrotasunak ere. Txabolatik ateratzen ikusi ninduenean, moja ttikiak puskatutako botila haietako bat hartu eta gizontxo portatu nahi izan zuen, erakutsi
|
bere
lagunei noraino zen ausart. Amenazu egin zidan botila puska harekin.
|
|
Zerendako hartu duzua mendeku? Ez duzu on ihurk ere mendeku har dezan
|
bere
eskuaz —esan zidan Pauline Bernardettek neska mutil haiek lorategitik desegin zirenean. Guztiarekin, bere txintxarriak bizi bizirik zebiltzan ostera.
|
|
Ez duzu on ihurk ere mendeku har dezan bere eskuaz —esan zidan Pauline Bernardettek neska mutil haiek lorategitik desegin zirenean. Guztiarekin,
|
bere
txintxarriak bizi bizirik zebiltzan ostera.
|
|
Beti han da. Baina, ez dakit, nik uste
|
bera
utzi genezakeela kanpoan —esan zuen Genovevak ohizko seriotasunarekin.
|
|
Badakit ez dela normala, baina gerta liteke. Hobe
|
bera
ere ukuilu barrura joatea.
|
|
La Vachek ez zuen gure tratabidearekin jarraitzeko asmorik erakusten. Ukuilura sartu nintzenean, begiratu ere ez zidan egin, edo hobeto esateko, begiratu egin zidan baina
|
bere
ohizko mezuarekin:
|
|
Jakina, egoera horretan ezinezkoa zen
|
berarekin
hizketa saioa egitea, eta banketeko jakiei heldu nien.
|
|
Ahal dela gauza naturala jan behar da, zeren osterantzean hondatu egin baitaiteke gure estomagoetako bat. Eta benetan esaten dizut,
|
bere
estomagoetako bat hondatzen duen behiak bere bizitzaren zati bat ere hondatzen du. Naturala, lagun, ahal dela gauza naturala jan behar da.
|
|
Ahal dela gauza naturala jan behar da, zeren osterantzean hondatu egin baitaiteke gure estomagoetako bat. Eta benetan esaten dizut, bere estomagoetako bat hondatzen duen behiak
|
bere
bizitzaren zati bat ere hondatzen du. Naturala, lagun, ahal dela gauza naturala jan behar da.
|
|
fuertegi itxitako ate baten kolpearekin edo lurrera eroritako antoxina baten kinketakoekin. Gainera, Bizkarrokerrek Balantzategin jarraitzen zuen, bizikleta hartu eta
|
bere
herrira joan gabe, eta ganbaran ari zen lanean, zarata ateraz bera ere. Zergatik horrenbeste mugimendu?, galdetzen nion neure buruari.
|
|
fuertegi itxitako ate baten kolpearekin edo lurrera eroritako antoxina baten kinketakoekin. Gainera, Bizkarrokerrek Balantzategin jarraitzen zuen, bizikleta hartu eta bere herrira joan gabe, eta ganbaran ari zen lanean, zarata ateraz
|
bera
ere. Zergatik horrenbeste mugimendu?, galdetzen nion neure buruari.
|
|
Zer egiten zuen ordu hartan Balantzategin? Normalean etxetik eguerdian alde egiten zuenak zein arrazoi zeukan gaua ere
|
bertan
pasatzeko. Begiratu nuen ukuiluko sarrerara, eta bai, hantxe jarraitzen zuen Bizkarrokerren bizikletak.
|
|
Ukuiluko saiateraz kanpora, iluna besterik ez zen ikusten; izarren bat, denez ere. Eta La Vache qui Ritek ere ezin zuen ezer handirik ikusi, nahiz
|
bera
ukuilu ateko zirrikitu batetik saiatu. Belarriz jakindakoarekin konformatu beharra zegoen.
|
|
gerran hil zen Serapiok, gerra galdu eta gero, gerra irabazi zutenek... baina kosta egiten zitzaidan beren jardunaren haria hartzea. La Vachek ere adi entzuten zuen salatik zetorrena, baina hala eta guztiz ere, nahiz
|
bera
eta biok izan ukuiluan esna geunden behi bakarrak, nahiz nik berarekin hitz egiteko gogo izugarria eduki, ez nintzen beragana joatera ausartu. Haserretuta egongo zela pentsatzen nuen, ez zidala behin ere barkatuko bera alde batera utzi eta behi makalekin ibili izana.
|
|
gerran hil zen Serapiok, gerra galdu eta gero, gerra irabazi zutenek... baina kosta egiten zitzaidan beren jardunaren haria hartzea. La Vachek ere adi entzuten zuen salatik zetorrena, baina hala eta guztiz ere, nahiz bera eta biok izan ukuiluan esna geunden behi bakarrak, nahiz nik
|
berarekin
hitz egiteko gogo izugarria eduki, ez nintzen beragana joatera ausartu. Haserretuta egongo zela pentsatzen nuen, ez zidala behin ere barkatuko bera alde batera utzi eta behi makalekin ibili izana.
|
|
La Vachek ere adi entzuten zuen salatik zetorrena, baina hala eta guztiz ere, nahiz bera eta biok izan ukuiluan esna geunden behi bakarrak, nahiz nik berarekin hitz egiteko gogo izugarria eduki, ez nintzen beragana joatera ausartu. Haserretuta egongo zela pentsatzen nuen, ez zidala behin ere barkatuko
|
bera
alde batera utzi eta behi makalekin ibili izana.
|
|
Benetako behi izan nahi nuen nik ere, ahalik eta gehiena bereizi makaldadetik, berriro elkartu La Vache behin bateko lagunarekin; baina behi makalen taldetik
|
berarenganaino
zegoen ibilera ez zen xamurra, baizik eta desertuan egin beharrekoa. Eta desertu hark, nire kasuan, izena zuen:
|
|
" Piarres, ez zitut maite eta ez nuzu zurekilan Pariserat joanen". Eta
|
berak
: " Irringarri duzu hori, Polinañi, nik badiakizut maite nuzula".
|
|
—Ondo pagatuta daukazu zorra, Soeur. Ondo baino hobeto —erantzun nion nik
|
bere
frantziberde eta alpapak gogoan hartuta.
|
|
Beste aldera, ordea, La Vacherekin edukitako harremana erasana zegoen, eta denbora eman behar zitzaion zauriari. Ezin nintzen errota inguruetara joan eta
|
bere aurrean
jarri, esanez: " Hara, hemen naun, ez dun ezer gertatu.
|
|
Ez neukan presarik ezertarako. Eguraldia ona zen, lekua eder aparta, Balantzategi eta haraneko beste etxe, erreka eta belaze guztiak
|
bere mende
hartzen zituena. Zer gehiago behar nuen ondo bizitzeko?
|
|
Segitu egin nion begiratuari: bost basurde ikusi nituen
|
berak
arestian aipatutako sastraka hartatik ateratzen. Errezkadan zihoazen, arin eta zuzen, bost senide bezala.
|
|
—hots egin zuen La Vachek arnaska. Ez nengoen
|
bere
ondo ondoan ere, eta guztiarekin bere bihotzaren taupadak sentitzen nituen.
|
|
—hots egin zuen La Vachek arnaska. Ez nengoen bere ondo ondoan ere, eta guztiarekin
|
bere
bihotzaren taupadak sentitzen nituen.
|
|
Ez dakit, baina asko. Nahiz basurdeak aurrera segi eta mendian ezkutatu, nahiz eguzkia gero eta biziagoa izan eta beroak gure zauriak mindu,
|
berak
hantxe eduki zituen begiak itsasita, bost basurdeak azaldutako tokian. Bere onera etorri zenean, niregana egin eta petral samar jarri zen:
|
|
Nahiz basurdeak aurrera segi eta mendian ezkutatu, nahiz eguzkia gero eta biziagoa izan eta beroak gure zauriak mindu, berak hantxe eduki zituen begiak itsasita, bost basurdeak azaldutako tokian.
|
Bere
onera etorri zenean, niregana egin eta petral samar jarri zen:
|
|
Nekatuegia nengoen eztabaidan hasteko eta, bestalde, ez nuen lehen egunean
|
bertan
haserre bat eduki nahi. Beraz, isildu egin nintzen.
|
|
Beraz, isildu egin nintzen. Baina, aurrerantzean, gogoan izan nuen
|
bere
erreakzio hura, denborarekin hartuz joango zen portaeraren lehen seinalea.
|
|
Eta, zergatik ez, beharbada egia da ukuiluko behiek mendi mendiari buruz esaten dutena. Gauza gutxi dago goialdeetan, eta
|
bertan
bizitzea zotz batekin sua egitea bezalakoxe lana da. Ukuiluko behiek, eta areago granja edo herri handietan bizi direnek, mila gauza desberdin dauzkate egiteko eta ikusteko:
|
|
ezaguera galduta bezala gelditzen zen aurrena, basa animalia haien deia entzunez edo, eta ondorenean petraldu egiten zen zeharo. Hala jartzen zenean, jakina, nik ordaindu behar izaten nituen
|
bere
amorrazio eta erantzun txarrak.
|
|
Ondo nekien nik La Vacheri gertatzen zitzaiona.
|
Bere
barruan borroka handi bat zeukan, basurdetasunaren eta behitasunaren artekoa, eta borroka hori mindu egiten zen gure bost auzoak aurrean jartzen zitzaizkionero. Bere Ahotsak, garai batean" jo, sartu adarra, alde egin baso itxira" esaten zionak," utzi lagun zaharra eta hartu berriak, pasa basurdeen aldera" esaten zion orain.
|
|
Bere barruan borroka handi bat zeukan, basurdetasunaren eta behitasunaren artekoa, eta borroka hori mindu egiten zen gure bost auzoak aurrean jartzen zitzaizkionero.
|
Bere
Ahotsak, garai batean" jo, sartu adarra, alde egin baso itxira" esaten zionak," utzi lagun zaharra eta hartu berriak, pasa basurdeen aldera" esaten zion orain. Ordea bere buruak ezetz esaten zion, bera behia zela eta behi segi behar zuela.
|
|
Bere Ahotsak, garai batean" jo, sartu adarra, alde egin baso itxira" esaten zionak," utzi lagun zaharra eta hartu berriak, pasa basurdeen aldera" esaten zion orain. Ordea
|
bere
buruak ezetz esaten zion, bera behia zela eta behi segi behar zuela.
|
|
Bere Ahotsak, garai batean" jo, sartu adarra, alde egin baso itxira" esaten zionak," utzi lagun zaharra eta hartu berriak, pasa basurdeen aldera" esaten zion orain. Ordea bere buruak ezetz esaten zion,
|
bera
behia zela eta behi segi behar zuela.
|
|
Nik ondo konprenitzen nuen hori. Nik
|
bere
egonezin hura izan banu, auskalo zer jokaera maltzur hartuko nuen... Konprenitu edo ez konprenitu, ordea, han irauten zuten suaren mihi beltzek, eta gero eta beltzago, gainera.
|
|
Konprenitu edo ez konprenitu, ordea, han irauten zuten suaren mihi beltzek, eta gero eta beltzago, gainera. Gure mendiko bigarren urtean sartu ginenerako, ia eguneroko kontua izaten zen
|
bere
petralkeria. Mementoren batean, goizean ez bazen arratsaldean eta arratsaldean ez bazen gauean, muturra jarri eta zapuztu egiten zen nirekin.
|
|
Jakina, horrek ezin zuen iraun. Azken batean, ez zen zuzena, ez zen justiziakoa, desberdintasun handia zegoen kontu hartan, zeren
|
berak
pagatzen ez zuen prezioa pagatu beharra baineukan laguntasunagatik. Nik ez nion ezer eskatzen laguna izateagatik, bakarrik horixe bera, laguna izatea; berak, berriz, laguna izatea eta umiltasun gehiegizkoa eskatzen zidan.
|
|
Azken batean, ez zen zuzena, ez zen justiziakoa, desberdintasun handia zegoen kontu hartan, zeren berak pagatzen ez zuen prezioa pagatu beharra baineukan laguntasunagatik. Nik ez nion ezer eskatzen laguna izateagatik, bakarrik horixe
|
bera
, laguna izatea; berak, berriz, laguna izatea eta umiltasun gehiegizkoa eskatzen zidan. Bere petralkeriak txintik atera gabe irensteko behar beharrezkoa zen umiltasuna, hain zuzen ere.
|
|
Nik ez nion ezer eskatzen laguna izateagatik, bakarrik horixe bera, laguna izatea; berak, berriz, laguna izatea eta umiltasun gehiegizkoa eskatzen zidan.
|
Bere
petralkeriak txintik atera gabe irensteko behar beharrezkoa zen umiltasuna, hain zuzen ere.
|
|
—Hortzaundirik ez dago hor, behintzat —gaineratu zuen
|
berak
pentsakor. Artean ahaztu gabea zeukan festa egunekoa eta, bi anaia haiek han segitzera, adarrak erakutsiko zizkien.
|
|
Nola egongo zara bada, zu ere erdi makala zara eta! —atera zitzaidan
|
bera
begi beltzak larri larri jarriz.
|
|
—Bai,
|
bera
hoberena —ametitu nion.
|
|
Bada basurdeak bizi ziren sastraka aldera, seguruenik ere.
|
Bere
barne borroka areagotuz zihoan, areagotuz eta okertuz bere behitasunaren kalterako. Azkenean, udazken hura pasa eta neguan ondo sartuta geundenean, bataila zahar hura erabaki egingo zen azkenez.
|
|
Bada basurdeak bizi ziren sastraka aldera, seguruenik ere. Bere barne borroka areagotuz zihoan, areagotuz eta okertuz
|
bere
behitasunaren kalterako. Azkenean, udazken hura pasa eta neguan ondo sartuta geundenean, bataila zahar hura erabaki egingo zen azkenez.
|
|
—Zer egin behar dugun! —berresan nion
|
berak
mutu segitzen zuela ikusita. Erantzun bat nahi nuen, borrokan hasiko ginen ala ez.
|
|
Baina ez, ez zion egin. Bat batean baretu eta usainka hasi zen
|
berarekin
. Eta aurreneko hark egindakoa, beste laurek berritu zuten.
|
|
—Ene lagun on ona —entzun nuen orduan—, alde kobazulo horretatik. Zoritxarrez, zure lagun hori nahastu egin da burutik eta,
|
bere
naturalezaren aurka jokatuz, atzerapauso bat eman du. Baina zu ez zaitez itsutu.
|
|
Ez ordea, polikitasun hura, Setatsuari obeditu eta paseatzeko asmoa nuelako, baizik eta La Vacheren aldaketak indarge utzi berria ninduelako. Jakina, espero nuen
|
bere
erabakia, baina hala ere kolpea hartu nuen bera basurde artean etzaten ikusitakoan. Esaera zaharrak dioen bezala:
|
|
—Mundu honetan gauza asko daude, lagun —moztu zidan
|
berak
oso serio— Zu lau mendi horien artean bizi izan zara beti, eta jakin ez dakizu, baina munduan gauza asko daude. Eta leku asko ere bai.
|
|
Kalean behi bat etzaten bada, ez du inork altxako, ez dio inork kentzeko esango, baizik eta zain geldituko dira denak harik eta behiak altxatzea erabakitzen duen arte. Eta bitarte horretan guztian, jendeak ukitu egiten du behi hori, eta gero
|
bere
eskua kopetara eraman errespetu seinaletzat. Eta entzun azkenekoa:
|
|
—Zer eginik ez dago, lagun on ona —adierazi zidan nire pentsamenduak asmatuz— Oso urruti gelditzen dira. Antiaju Berde eta
|
bere
laguntzaileak behin ere ez dira joango hara. Jakina, Suitza hurbilago dago, eta Suitzan ere zerbait bagara behiok, ez duzu Suitzako erretratu bat ikusiko behirik gabe, baina ez dut uste gure hiltzaileak urkatzen dituztenik.
|
|
Baina gero aldatu egin ziren gauzak. Munduak
|
bere
omegarako bidaiari ekin zion, eta behiok argitara atera ginen. Grezia klasikoan, esate baterako.
|
|
Orduan, zer egin dute setiatzaile haiek? Bada egurrezko behi handi erraldoi bat eraiki, Troiako behia noski, eta
|
bere
barruan ezkutatu. Eta troiarrek, tramankulu hura ikusiz, zer egin dute?
|
|
bost basurdeak eta La Vache. Baina oso gutxitan gogoratzen nintzen
|
berarekin
.
|
|
Azken horren buruan, berriz, bide sendo eta zabala abiatzen zen, herri bateraino zihoana. Non gertatu han ostatu, herri hartan
|
bertan
gelditzea erabaki nuen. Ez noski bere plaza edo kale nagusian, baizik eta erreka bazter goxo batean.
|
|
Non gertatu han ostatu, herri hartan bertan gelditzea erabaki nuen. Ez noski
|
bere
plaza edo kale nagusian, baizik eta erreka bazter goxo batean.
|
|
Herriak leku lasaia ematen zuen, Balantzategiko ingurua
|
bera
baino lasaiagoa, eta baita hutsagoa eta isilagoa ere. Inor bizi ote da hemen?, galdetzen nion aldika neure buruari.
|
|
Gizon batek kantatu egiten zuen, eta ez oso gaizki, zirudienez. Entzun hura eta, hotzikaraz, Genovevarekin gogoratu nintzen,
|
berak
goiko salan jartzen zizkigun diskoekin: zenbat denbora musikarik entzuten ez nuela!
|
|
Baina itzalak
|
bere
hartan, gortinen artetik atera gabe. Azkenean, gizonak etsi egiten zuen, eta aldameneko etxera joaten zen.
|
|
Haundia pazientziako gizona izan ordea, eta ez zituen
|
bere
saioak moztu. Hori bai, aldatu egin zuen kanta.
|
|
Bai, kantaria pazientziako gizona zen, ezta dudarik ere. Ni
|
bere lekuan
egon izatera, harrika hasiko nintzatekeen balkoiaren aurka. Baina berak ez, berak nahikoa zuen kantatzearekin eta gora begiratzearekin.
|
|
Ni bere lekuan egon izatera, harrika hasiko nintzatekeen balkoiaren aurka. Baina
|
berak
ez, berak nahikoa zuen kantatzearekin eta gora begiratzearekin.
|
|
Ni bere lekuan egon izatera, harrika hasiko nintzatekeen balkoiaren aurka. Baina berak ez,
|
berak
nahikoa zuen kantatzearekin eta gora begiratzearekin.
|
|
Halako batean, ahulak ahulgarria
|
berarekin
izaten duela-eta, eguraldia txartu zitzaion Haundiari: udako zerua, normalean hain urdin eta alaia, lainotu egin zen zeharo.
|
|
udako zerua, normalean hain urdin eta alaia, lainotu egin zen zeharo. Eta
|
berak
nozitu egin zuen kolpe hura. Aldatu egin zuen kanta bigarren aldiz, eta honako hitzok luzatu zizkion itzalari:
|
|
Zutaz aiphatzeak, aditzeak
|
berak
Bihotza deraut nigarrez urtzen.
|
|
Batzuetan lagunik gabe gelditzen garela konprenitu zuen, neronek lehentxeago bezala. Hura guztia konprenituz, jiratu eta
|
bere
etxera sartu zen. Haundiaren saioak bukatuak ziren betiko.
|
|
—Esker mila, Mo! —esan zidan orduan
|
bere
barruko txintxarri guztiak mugituz.
|
|
Eta Balantzategiko basoa, erne ote da berriro? Hartu ote zuen
|
bere
kastigua Antiaju Berdek. Eta La Vachek?
|
|
Barrutik hitz egiten didan Setatsu hori, zein ahots da zehazki? Zeren, nahiz Bernardettek Bidani behi zahar hark esaten zidan gauza
|
bera
esan, hots, mintzo hori nire Aingeru Guardakoarena dela, niri ezinezkoa egiten baitzait holakorik sinistea. Batzuetan pentsatzen dut ni neroni naizela, eta bi ahots ditudala, barrukoa eta kanpokoa.
|
|
—Zer duzu, Mo? —esan zidan lehengo batean Pauline Bernardettek komentuko baratzean geundela,
|
bera
azenarioak ateratzen eta ni azenario probatzen. Azken denboran zinez penaturik ikusten zutut —gaineratu zuen.
|
|
—Hori trufa duzu, Mo —atera zen
|
bera
niri azenario ttiki bat emanez— Zu ez zira neholaz ere zaharturik. Orhoit zite nola ibili zinen lehen aldiz, Altzurukura joan ginelarik.
|