|
2000
|
|
|
edari onek
|
berea
baitu
|
|
|
Orain, Bartzelonan pausatu eta laketurik, bestelako zenbait eginkizuni lotu zaio azpeitiarra. «Futbolsofia» liburua argitara eman berria du, prentsa idatzian hainbat artikulu idatzi ohi du, eta Sorginen Laratzeko pertzak ere
|
bera
du pizgarri. Poliglota da, lankide ona eta lagun hobea, komunikatzaile aparta eta, batez ere, bizitzen doktore
|
|
|
Alfonso Irigoien zenak prestatu zuen aditzerako eredu batua hezkuntza sailak eskatuta. Lexikoan bakoitzak
|
berea
du, hor egon daitezke azpieuskalkietan dauden hitz bereziak, baina horiek erakustea besterik ez da, eta arazo bakarra da forma hori justu nola idazten den. Jakina, bizkaieraz ari garen honek, berdin balio du gainerako euskalkiendako.
|
|
|
Aspaldikoa da dorrea museo bezala erabiltzeko asmoa. Herriko monumentu zaharrenetakoa izaki, eraikuntzak
|
berak
bazuen interesa publikoari zabaltzeko. Parrokiak, ordea, beste erabilera bat eman nahi zion dorreari «Hogar del transeunte» delakoa ipini asmo zuten behean eta lehen solairua Caritas en egoitza izan zedin nahi zuten.
|
|
|
Iñaki Mozos Mujika irakasleak lan bat agindu eta euskarazko argota gaitzat hartzea erabaki zuten. Bakoitzak
|
bere aldetik
bazuen materiala bildua eta hura atondu eta osatuz burutu zuten «Argitaren bideetan» izeneko lana.
|
|
|
Musikaren ildotik, 5/ 8 ko erritmoa zortziko euskaldunaren erritmotzat hartua izan da beti. Dirudienez, ordea, Olmeda maisuak eginiko hainbat kantuk neurri
|
bera
du. Olmedak berak dioenez, Gaztelan eta baita Sorian ere" rueda" k dantzatzen dira, eta 5/ 8koa da hauen konpas zaharrena eta berezkoena.
|
|
|
Internet gauza ugari ari da iraultzen, haien artean ekonomia bera, informazio gizarteak ekonomian duen eraginaren gainean sorturiko mundu mailako eztabaidak aditzera eman duenez. Zibermundura sartzeak ekonomiak
|
bere
dituen hainbat arau zalantzan jartzen du, nazioarteko lehiakortasunaren hiru ezaugarri azaleraziz: lastertasuna, adimena eta moldakortasuna.
|
|
|
Ordenagailua ez da jada gure komunikazio zentroa. Ordenagailuaren zerbitzuak etxe osoan sakabanatu dira, etxeko aparailu guztiek teknologia digital
|
bera
baitute. Aparailu hauek PCarekiko duten desberdintasuna da funtzio bakarra burutzeko diseinaturik daudela.
|
|
|
Baina Espainia bertako enpresa askok ere nazioartekoen jokaera
|
bera
du. Gallina Blanca Purinak adibidez, hamar hizkuntza erabiltzen ditu pentsuen osagaiak eta elikagarritasun balioak adierazteko.
|
|
|
Ordutik euskarara bideratutako diru-laguntzak boskoiztu egin dira, eta hitzarmenei esker ekimen ugari bideratu ahal izatea espero da. Horien artean," Bizkaia"
|
bera
dugu horren emaitza nabarmena.
|
|
|
Begi bistakoa da gizartearen sekularizazioak mugatu eta urritu egin duela elizak
|
beregan
duen eragina, noraino eta euskaraz alfabetatu diren askok, etxeko euskaraz berbetarako gai izanda ere, idatzirako edo hizkera formalerako unean (bertsotan aipatu kasuan adibidez) batuan bakarrik topatu dutela erreferentzia. Baina urte luzez idatzitako eredu hori, ingurune zehatz batzutan bakarrik eutsi zaiona, bizkaiera batuaren ernamuina izango da ziur aski.
|
|
|
" Ni nahiko burugogorra naiz; aurrena entzuten dut, baina ez diot kasu handiegirik egiten. Gero, hotzean lasaiago pentsatu ondoren, askotan konturatzen naiz
|
berak
duela arrazoia, sekulan eman ez diodan arren".
|
|
|
Halaber, egun egungo musika taldeak ekarriko dituzte. Kaleko musika eta antzerkia, eta saioak
|
berak
duen balletaren ikuskizunak izango dira ikusgai, besteak beste.
|
|
|
Auetatik, milloi t' erdi pertsonek, mundu guziaren laguntzari esker jaten dute zerbait. Bere artekoak dira Feddayin ak ere, indarkeriaz
|
berea
zuten lurra berriz artu nai dutenak: Palestina (orain Israel dana).
|
|
|
Hori edozein musika motaren zabalpen handiagoan islatzen da. Horrek ez du esan nahi entzuteko informazio eta formazio maila
|
bera
dugunik. Formazioaz dudanean ez diot inori eskatzen musikari profesionala izatea, musika errespetuz eta arretaz entzuteko ohitura izatea baizik.
|
|
|
Bable, asturianu, lliones, mirandes... hizkuntza
|
berak
dituen izenak dira. Sanabres, cepedanu eta antzeko lekuko izenak ere hartu izan ditu eta baita arloteen hizkeratzat hartzekoak ere:
|
|
|
Baionako auzapezak eta espainol edo frantses poliziek izaera
|
bera
dute: kontra gailurra gelditzea dute helburu.
|
|
|
Argiñanok hamaika programa egiten ditu hemen eta Hego Amerikan, Subijanak urte askoan egin du saio bat... sukaldariak konturatu dira, telebistan euren errezetak saltzea ez dela euren kalte: amateurra ez da sekula bere mailara iritsiko, ez ditu izango
|
berak
dituen erraztasunak, tresnak, langileak... Gehienez ere errezetak zabaltzen dituzte, eta gero ikuslea euren bezeroa izango da.
|
|
|
Arazo askotxori egin die aurre, etxean zein ikastolan, ingurukoek den bezala onartzen ez dutelako. Zorionez, amona
|
bere alde
du ordea...
|
|
|
8a+ mailako 3 bide igo ditu.
|
Berak
du Espainiako Estatuko emakumeen errekorra, eta mundu mailan 3 emakumea da maila hori igotzen. Bide hauen artean" El gran engaño" (Kanpezu, 2000) dago, gaur arte bistaz Josunek bakarrik igo duena.
|
|
|
galdetzen dutenean; EAEn euskararen berreskurapena, hizkuntzaren normalizazioa eta gizartearen arlo guztietan benetako ofizialtasuna lortu, azken batean euskara Euskal Herri osoan berreskuratu nahi badugu hau baita bidea: guztion artean elkartasunez arituz baina bakoitzak
|
berean
dituen aukera, ingurune eta baliabideekin ahalik eta urratsik eraginkorrenak ematea. Zeren, latza litzateke gero ondokoaren mixeriari elkartasuna adieraziz bakoitzak berean egin ahal duen guztia ez egitearen kontzientzia txarra xurituko balu!
|
|
|
Iñaki Aldekoak" Joseba Sarrionandiaren poesia: itsaso gartzeleratua" (Hegats 1989) delakoan, bere
|
berea
duen estilo hori lirikoaren ukituak markatzen du: " Bere narrazioetan jakina salbuespena salbu" Sonbreilu baten historia", esate baterako nabarmenagoa da poetaren tonu lirikoa kontalariaren ahotsaren ondoan.
|
|
|
Gizonaren ikuspuntua hurbiltasun handiagoz aurkezten bazaigu ere, gure aburuz, ipuinetan garrantzia
|
bera
dute kontatzen den istorioak eta kontatzen ez denak: hau da, bigarren mailako pertsonaien atzean gordetzen dena.
|
|
|
Liburu honetan azaltzen diren pertsonaiak kondenaturik daude, kondena hori zenbaitetan jatorritik datorkie umezurtzak izaten dira (I eta II atalean batez ere) eta heldutasunean badirudi, irtenbide bezala, suntsipena erabili behar dutela; erahilketa, suizidioa. Besteetan, pertsonaiek errealitatea, interpretapen eta bizipen distortsionatu batetik, desarroilatzen dute, eldarnioan murgildurik daude, giro etsai honek pertsonaiei oso baliabide urriak horni diezazkieke, beraz, kanpotik datorrena traumatikoa izan ohi da, edota pertsonaiak
|
berak
badu bere baitan zerbait traumatikoa dena. Beraiek harrapaturik daude, maiz planteatzen den egoera edo errealitatea itogarria gertatzen da, eta pertsonaiak emango duen irteera ez da bere kondena baino izango.
|
|
|
Pasaia Blues eleberrian, ordea, honako bi plano hauek bereiz ditzakegu: batetik, erakunde armatu baten inguruko ikerketa
|
bere gain
duen ertzainen taldea; bestetik, erakunde armatu bateko kideen arteko harremanak. Kasu honetan, irakurlearen arreta erakartzeko hasieratik aipatzen den erakundeko kide baten eta ertzain baten arteko harreman bitxiaz baliatzen da:
|
|
|
Horren arabera, ez luke behar laguntza berezirik. Baina, hara hor, Frantziako Estatu Kontseiluak
|
bere esku
du hizkuntzei dagokien arazo hau eta bera da Europako Batasunean hizkuntza gutxituen aldeko gutunari betoa jarri diona, bere Konstituzioaren 2 artikuluaren kontrakoa omen dela eta. Orain onartu duelarik, zer gertatuko ote bere Estatu barnean?
|
|
|
Era horretara jarraituz, 9 artikuluan, beste honako hauek azaltzen ditu: Justiziarako ere, bi aldeetariko bati hizkuntza gutxituan epaitzearen eskaria aski zaio, bere burua
|
berea
duen hizkuntzan defendatu ahal izateko. Horretarako, tribunalak, beharrezko diren bitartekoak jarri ditu, hizkuntza gutxitua dakitenekin osatuz eta aldi berean agiriak ere bere hizkuntza jatorrean jarriz.
|
|
|
Hala ere, euskararen proportzioa txikiegia iruditzen zaie euskaldunei, aspalditikeuskararen zabaltze handiagoa eskatzen baitiote France 3ri28 SIVUk (SyndicatIntercommunal a Vocation Unique, hots, Bokazio Bakarreko Herriarteko Sindikatua), euskal kulturaren defentsariak, sentimendu
|
bera
du. Lehen urtean, 100.000 libera emanzizkion France 3 Euskal Herriri (France 3rekin hitzartutako aurrekontuaz gain, etaBiarritz Angelu Baiona barrutiaren 600.000 liberez gain), egunero minutu eta erdizeuskaraz mintzatzeko baldintzapean.
|
|
|
Estatuaketa egitura administratiboak, esaterako, lurraldea eta herritartasuna definitzen dituzte, eta horien bitartez taldea geografikoki eta sozialki mugatzen. Hori da, beharbada, estatuak talde nazionalaz egiten duen mugaketaren adibide nabarmenena, baina ezbakarra, estatuak
|
berak
duen botere sinbolikoaren indarra kontuan hartuta.
|
|
|
ETBlen emanaldien heren bik baino gehiagok Euskal Herriarekin zerikusia dutenbitartean, ETB2n erdira jaisten da portzentaje hori. Aldea nabarmena dela uste dugu, biek zuzendaritza
|
bera
dutela kontuan hartuta. Ezberdintasun hori, neurri handi batean, programen jatorri ezberdinarekin lotuta dago, 29 taulak erakusten digunez.
|
|
|
Euskal Herriarekin zerikusia duten programen kopurua oso altua da (%72) etaprogramen jatorrian maila
|
bera
dute Euskal Herrikoek. Espainiaren presentzia ez daoso altua (%4), gainontzeko herrialdetakoa (%25) baino txikiagoa.
|
|
|
El Correo taldea 80ko hamarkadan hasi zen hedatzen, El Correo Español El Pueblo Vasco argitaratzen zuen Bilbao Editorial enpresak hasitako garapen politikarekin.Lehendik
|
berea
zuen El Diario Vasco gipuzkoar egunkaria argitaratzen zuen SociedadVascongada de Publicaciones; baina hamarkada horretan, hainbat prentsa enpresatradizionalen krisiaz baliatuta (EDICA, nagusiki), erosketa zabalak egiten hasi zenEstatu osoan zehar, hainbat probintziatako egunkariak bereganatuz. Gaur egun 11 (hamaika) egunkari kontrolatzen ditu, eta baita horiek eta beste hainbat egunkarik banatzen dituzten aldizkariak eta gehigarriak (Suplemento Semanal, Suplemento TV,...) argitaratzen dituen Taller de Editores enpresa ere.
|
|
|
Besteak ekuatoreekonomikoa irudikatzen du, horren arabera, lur aberatsek? eta, lur pobreek, hedadura
|
bera
dute munduan. Baina zenbakiek beste errealitate bat erakustendute.
|
|
|
Antzinatetik ditu gizakiak bera bizi den lekuaren eta
|
beretzat
duen bizitokiarenjabe den inpresioa eman diezaiokeen zantzuren baten gogoa, nahia eta beharra. Kulturagehienetan, antzinatetik markatu ditu gizakiak beretzat hartutako territorioak eta, behinmarkatuta, defendatu egin ditu, ustez, bertan sobera daudekeen guztien aurka; batzuetan hitza ahoan zuela, eta beste batzuetan ezpata eskuan zeukala.
|
|
|
Besteekiko harremanetan, denboraren joan etorrian, gizakiak garatu egin du
|
beretzat
duen territorioaren errepresentazio ulerkorra izan daitekeen irudi bidimentsionala, non marrazten ikasi baitu bereak diren errekak eta mendiak, herriak eta bideak; batetik, kideak eta lagunak non bizi diren irudikatzeko; eta, bestetik, besteek, etxezkanpokoek, lurralde hori errespeta dezaten.
|
|
|
Atxikimenduaren Teorien oinarrizko printzipioa ez da ama semea motakoharreman goiztiarrak ondorengo garapenean derrigorrez eragina izatea, aipatutakoharremanaren esperientziak era probabilistiko batean ondorengo garapena bideratuahal izatea baizik, zeren subjektuak besteei buruz eta harremanei buruz dituenitxaropenak,
|
berari buruz
dituen sentimenduak eta beste kontestuetan erabilditzakeen trebetasun sozialak baldintzatzen baititu.
|
|
|
Oinarrizko fantasia inkontzienteak unibertsalak dira, pertsona guztiok igarotzen baikara garapeneko antzeko egoeretatik, bakoitzarentzat desberdinak izanarren. Talde egoera batean, berriro ateratzen dira; horrek ez du esan nahi, taldeosoak fantasia
|
bera
duenik, zenbait fantasia taldekide desberdinek berrezagutzendituztela baizik.
|
|
|
Mitoaren berraragitze hura, Gaxuxaren beraren garaikoa bazen, pertsonabizirik eta hurbil batengan egina zen. Eta modu errekurrenteaz errepikatua izan delapentsa daiteke, Oxobi-k ere (1923) entzun eta argitaratu baitzuen Saindiaren zigorrarenistorioa, eta hartan izen
|
bera
du, Joanes, Harruseko nagusiak. Orain, iraganean ikustendute gertakaria berriemaileek, azpimarratuz gaur egunean Harrusean bizi diren jendeakez direla zigorra jasan zutenen ondorengoak edo familiakoak:
|
|
|
Herri mugimenduaren ezinbestekoa aldarrikatzearekin batera, ordea, horrek hizkuntzako fenomeno sozialez ondo jabetu behar duela nabarmentzen du. Horienazterketa soziolinguistiko serio eta zientifikoaren premia, besteren artean, euskararenaldeko herri mugimenduak
|
berak
du, hain zuzen, Txillardegiren ustez. Horretaraxeetorri zen, besteren artean, BAT Soziolinguistika Aldizkariaren sorrera bera, lehenzenbaki hartan aitortzen zigunez.
|
|
|
Euskal herriaren bizitza nolaaberastu? Azken finean galdera
|
bera
dugu.
|
|
|
Horrela dagoeginda natura, espezie ezberdinez osatuta. Bakoitzak
|
berea
du eta horrekin gizadi osoaaberasten da. Euskaldun batzuk, beharbada, ez dira konturatu euskal kultura, euskalizaeraren gakoa, zein aberatsa den kanpotik ikusita.
|
|
|
Leturiaren egunkari ezkutua ezin izan daiteke, eta ez da, Kierkegaard-en iruzkinbat. Haren estadioek eta nobelako protagonistarenek ez hertsiki kointziditzen dute, ezta hertsiki zentzu
|
bera
dute ere barne barnean (luteranoa). Txillardegik nahiko librejokatu du bere protagonistaren, giza existentziaren?
|
|
|
jainko zaharren lege eternalek halaagintzen omen dute. Baina Kreontek ere Hiriaren jainkoak
|
bere alde
dituela dio5.Antigonak, Kreontek zaurtzen dituen betiko legeak jartzen ditu bere alde. Enfrentamendu honetan burutzen da Kreonteren heriotza sinbolikoa:
|
|
|
Hau da, intelektual gisa gizarte mailan erakutsitako jarrera
|
bera
dugu Txillardegikhezkuntza jardunean irakatsitakoa. Alde batetik eta edukiei dagokienez, etengabekogaurkotze eta birziklaia landuz (egungo globalitatearen kulturan inoiz baino premiazkoagorik suertatzen zaiguna).
|
|
|
–
|
Bera
duk okerrena eta!
|
|
|
Uhin elektromagnetiko horien existentzia, Heinrich Rupdolph Hertz alemaniarrak berretsi zuen geroago. Hertz ek zirkuitu elektriko bat egin zuen aipatu uhinak sortzeko, ikersaio hartan uhin horiek argiaren hedapen abiadura
|
bera
zutela (300.000 kilometro segundoko) erakutsiz. Horren zioz, uhin elektromagnetikoek fisikari alemaniar honen deitura daramate (uhin hertziarrak).
|
|
|
Goitik behera, eraikuntza honen alderdi guztiak arautu ziren: irakaskuntzaz arduratuko ziren agintariak (Irakaskuntza Publikorako Kontseilu Nagusia, kontseilu akademikoak, eskolak eta ikuskaritza), oinarrizko irakaskuntza (edukiak, irakasleak, agintari arduradunak,...), bigarren irakaskuntza (zentroak, agiriak,...), etab. Sare honen beste mailak gutxietsi gabe sareak
|
berak
du garrantzi nagusia, oinarrizko irakaskuntzak aparteko bultzada jaso zuela esan dezakegu, bera izango baitzen, Giolito k99 dioenez, batasun nazionalaren zutabea.
|
|
|
Vanitas vanitatum et omnia vanitas. Zeren, nola denboraren seme alabak garen, eta hitzak, orobat, gure seme alabak diren, hala, denboraren bilobak dira haiek —eta denboraren menekoak, beraz, gu bezalaxe—, baita hitzik handiusteenak eta ustez handienak ere; eta nola, bertzalde, gorputz orok
|
bere baitan
duen ereinik denboraren harra, denborarekin indartzen eta bortizten dena, kementzen eta adoretzen, halako suertez, non, lehenago edo berantago, gorputza bera ere guztiz jaten duen eta itxura kanpo ederra ezabatzen, hala, berdin gerta liteke hitzekin. Zeren eta hitz bakoitzak ere bere gorputza baitu, bere baitan eta bere gerizpean har ttipi ikustezin bat aterbetzen duena, eta handituz eta handituz joan daitekeena, baldin hitzak, hanpatzearen hanpatzeaz eta erabiltzearen erabiltzeaz, higatzerat eta galtzerat egiten badu.
|
|
|
Zeren, nola ahal duenak ahal bitartean iraun nahi izaiten duen eta ez iraungi, hala, ez ote du boteredunak, ondorez, iduri egin behar eta itxura eman ezen denboraren gainetik dagoela eta bere esentzia ez dela nehola ere botere tenporala, baina eternala, eta ez behin behinekotasuna, baina betikotasuna? Eta zer hoberik, hartarakotz, iraganean akabatu pieza haien hezurrak eta adarrak erakustea baino, aitak guztiz
|
berea
balu bezala heriotza erabakitzeko ahala, jainko tipi bat iduri. Eta aski zuen, bertzalde, haien burezurrak erakustea:
|
|
|
Eta aitona Nikolas gurekin hala ibiltzen zen, eta bere bi semeekin ere —ene aitarekin eta osaba Joanikotekin, alegia— halatsu ibili izan omen zen, noiz eta aitona Nikolasek hartarako beta izaiten baitzuen, zeren, Urbiaingo eta Olabeko olen ardura
|
bere gain
zuela, nekez izaiten baitzuen bertze deusetarako astirik. Eta, harreman haien berri emaiten zidala, osaba Joanikotek behin batean erran zidan:
|
|
|
Eta, ai, nola eskertu nion amari egun haietan ene ondoan egon izana! Zeren osaba Joanikotek bakarrik utzi baininduen, baina ez nengoen bakarrik bizitzan, han
|
berean
bainuen, neure alboan, ama. Eta, sukarra zertxobait jaitsi zitzaidàn goiz haietarik batean, geure jaun Jesu Kristoz oroitu nintzen, noiz eta apostoluek bakarrik utzi baitzuten, hura hil hurran zegoela... baina ez, ez zuten guztiek, halarik ere, bakarrik utzi, zeren han berean baitzuen gurutzearen azpian ama Maria, semearen sufrimenduarekin bat eginik!
|
|
|
Zeren osaba Joanikotek bakarrik utzi baininduen, baina ez nengoen bakarrik bizitzan, han berean bainuen, neure alboan, ama. Eta, sukarra zertxobait jaitsi zitzaidàn goiz haietarik batean, geure jaun Jesu Kristoz oroitu nintzen, noiz eta apostoluek bakarrik utzi baitzuten, hura hil hurran zegoela... baina ez, ez zuten guztiek, halarik ere, bakarrik utzi, zeren han
|
berean
baitzuen gurutzearen azpian ama Maria, semearen sufrimenduarekin bat eginik! Eta bi idurien idurikotasuna —Jesu Kristorena eta haren amarena, eta enea eta ene amarena— konfirmatzerat etorri zitzaidan —edo hala uste izan nuen nik bederen istant hartan, edo sinetsi nahi izan nuen— ezen, Jesu Kristo jarraibide harturik, apez egin behar nuela; izan ere, ez al zen hura nik sagastian ustekabean hartu nuen erabaki zentzugabeari bere zentzu ezkutua eta egiazkoa edireiteko modua?
|
|
|
—Eta ez kezkatu —erran zuen ostatu jabeak—, zeren eta leku ezin seguragoa baita ene ostatua... eta leku ezin seguragoa duzue, halaber, Santo Tomás, halako moldez, non hemen
|
berean
baitugu armadako guarnizino bat ere, bere soldaduekin, zeinek babesten baikaituzte kortsarioen eta filibusteroen atakeetarik... baita indiar gorri salbaienganik eta bertako jendeen arteko liskarretarik ere, jakina. Baina jar zaitezte eta har ezazue yaraki pixka bat, bazkaltzen hasi aitzin... zeren aitzinatzen baitizuet ezen hiri osoan ez duzuela arno xortarik kausituko, Espainiatik aspaldi iritsi behar zuten hornidura untziak iritsi ez direnez gero.
|
|
|
Eta nola bekaiztu nituen, aldi berean, sugandilak eta muskerrak, zeren, bizitza osoan arrastaka dabiltzan arren, denboraren zama astunak hartarat kondenatu balitu bezala,
|
bereak
baitituzte eta arintgarri baitituzte, aldiz, eguzkiaren oren biribil haiek, orenen orenetan ez oren...!
|
|
|
Gero, argibideak eman nahi balizkit bezala, erran zidan: ‘Ez zara iduri batez amorosten den lehen pertsona, zeren hor
|
berean
baitugu Narzisoren historia, nahiz eta Narziso bere buruaz amorostu zen eta haren iduria ez zen olioz egina, baina urak islatua... zure aitak noizbait kontatuko zizun bezala, zeren baitakit ezen zure aitak literatura atsegin zuela eta etxean poema batzuk leitzen zizkizuela ozentki, edo autore handien hainbat obra. Eta ez zaude, bertzalde, ero, zeren sasoinez baitzabiltza... eta zureak badu erremediorik, eta berehala emanen dizut horren frogantza.
|
|
|
Eta karitatea deitzen ziotek horri...! Salatzea
|
bera
duk, ordea, enetzat, bekatu mortala! Eta isilpean salatzea, bi bekatu mortal:
|
|
|
Aitona alde ikusi zuenean, osaba Joanikot hazi egin zen eta hala mintzatu zen, arrazoina
|
berak
balu bezala, anaia zaharraren plantak eginez:
|
|
|
Eta, hala, bazirudien ezen libertatea haize bat zela, baina haize bakoitzak bere kaiola zuela —haragi bakoitzak
|
berea
zuen bezala—, eta kaiola hartan itzalek inguratua nengoela.
|
|
|
Eta, ondotik, bi oilarrez mintzatu zen, zeren eta erran baitzuen: " Aquí somos dos gayos, y sobra uno..." 25 eta galeoi frantsesa zen, haren aburuz, Frantziako oilarra, gangarra
|
bere lekuan
zuena —mastak eta belak, alegia—, eta galeoi espainiarra zen Espainiako oilarra, gangargabeturik zegoena. Eta segidan erran zuen:
|
|
|
Ahantzia nuen nik, ordea, ezen Alain Coup d’Œil en Frantzia berezi hartan Alain Coup d’Œil
|
bera
genuela Jainko eta errege, eta berari zegokiola, ondorez, azken baldintasunen ezartzea. Eta orduan erran zidan:
|
|
|
Baita inbidia ere, egia erran behar badut, jaun André... Zeren, osaba Joanikotek eta biok teleskopioz ikus genitzakeen izarren gainetik, Mattin
|
bera
baikenuen inguruetako izarrik distiratsuena.
|
|
|
Baina aitak, aldiz, halako espekulazioneetan ibili gabe, guztiz klar zituen gauzak eta, akabatu zuenean Pedro Huizik ni hainbertze liluratu ninduen marrazkia, ama eta aita Bartolome ere han
|
berean
genituela, erran zion:
|
|
|
Izan ere, kantuen eta lantuen mundu honetan maizago ukitzen gaitu, maleruski, lantuak kantuak baino... eta ukitzen gaitu, halaber, batzuetan, izurriak. Eta han
|
berean
genuen osaba Joanikot, Egiptoko hamar izurriek joa zirudiena. Eta han berean zegoen jende hura guztia ere, haren kondenatzeko prest.
|
|
|
—Hobe, bai, bertzalde, sinaturik gabe uztea, zeren eta Ofizio Sainduko guardiak
|
bertan
baititugu, eta koadroa haien eskuetan eroriko balitz... —eta, irri bati bertze bat zerraiola, eratxiki zuen—:
|
|
|
" Gure anderea irrikor, iztartean kilikor!", Itsasoko Amako ene kide guztien irrien artean. Baina, lagunen irrietarik haratago, arra zoin zuen Manexek, zeren zinez baitzen neska hura paregabea, eta zeren
|
bereak
baitzituen gaztetasuneko lorea eta berdetasuna: hain bereak, non harenganat makurtu eta erori baitzitzaidan gogoa osoki, ez apur bana, baina kolpe batez.
|
|
|
finitua infinituan urtzekoa, baina baita, aldi berean, infinitua finituaren mugetarat ekartzekoa ere? Eta, baldin amorioaren kontra ez banago, zergatik egon nuke komunionearen aurka, jakinik ezen sorburu eta iturburu
|
bera
dutela eta infinitutasun egarriak iturri hartarat garamatzala, batean bide batetik: emazteki bihurturikako jainkosa baten gorputzaren bitartez; bertzean bertzetik:
|
|
|
—Joanes, guztiok behar diagu kontzientzian ausiki egiten ahal digun har bat, zeren, bertzenaz, bakoitzak nahiko lukeena eginen bailuke, eta hori ere ez duk kontua. Baina mundu honetan harrak eta harrak zeudek, eta hireak ez hau gaitzaz libratuko, zeren eta harra
|
bera
baituk gaitza.
|
|
|
Eta, zen bezalakoa zelako, hari buruzko iritziak aldatzen hasi zitzaizkidan. Libertatea omen zen itsasoa, kapitainaren erranetan, eta nik ere hala sentitu izan dut usu, baina itsasoak irakatsi zidan, halaber, ezen
|
bere baitako
zituela menekotasuna eta libertate faltarik handiena ere.
|
|
|
Marixa arreba zaharrenak ezbeharraren berri zuen jadanik, eta
|
bere gain
zuen, halaber, amari gaztigatzeko ardura. Leun eta lauso eskaini nion albistea:
|
|
|
Orain, kale lan gorrian zebilen, hasberri baten gisan. Berrogeita hamarrak gibelera utzita, porrotaren marka da hori gure lanbidean, baina Tomasek axola
|
bera
zuen bere kidekoen iritziaz eta iazko haizeaz.
|
|
|
Egilearen sinadura bilatu nuen, aztura hutsez bilatu ere, haren izena aurkitu baino lehenago bainekien Isabel Sanjoseren balentria zela. Bere
|
berea
zuen lehengo okerrak zuzentzeko trebezia hori, irakurle oroimendunak ez sumatzeko maneran.
|
|
|
Bat bateko hunkipenak egunkaria itxiarazi zidan," Azken ordukoak" izenburuko orrialdera iritsi baino lehen. Erredakziokoak aurreratzen hasi gabe, nire mina kanporatzeko bezperatik bilatzen ari nintzen aukera sukalde horretan
|
berean
nuen. Oztopo bakarra, egoeraren ezohikoa.
|
|
|
Debalde ene erreguak eta ene irainak. Morfeo hordi batek ebatsia zidan eta
|
bera
zuen, orain, amorante. Gorputz lokartu horretaz bertzerik gabe baliatzeko aukera aztertu nuen.
|
|
|
Gauza berdintsua gertatu zitzaion erlojuarekin: eskumutur berria dezentez sendoagoa zuela eta,
|
berea
zuen plastikozko erlojua ez zi  tzaion bertan kabitzen, eta utzi behar izan zuen; gauerdi batez, komunera pixa egitera jaiki zelarik, eskumuturrera begiratu, eta Hublot MDM bat aurkitu zuen bertan lotuta, eta pozaren pozez gaua begirik bildu gabe joan zitzaion ia kilo erdia balio zuen erloju deportiboari begira, esfera urdinak eta kautxuzko uhalak osatzen zuten pitxi ezinago dotoretik begiak ez...
|
|
|
Zer axola dio eguzki ala euri, tiraniak beti bere legea ezartzen duenean? Zer, lekuak nola duen izena, leku guztietan tiraniaren borreroek izen
|
bera
badute?
|
|
|
Ni konturatzen nintzen Frantziskok, lehendik ere hamaika zume hots eta odol guri jasan behar izan baitzituen, zuela halako egoerarik onartu; baina, egun hartan, merezia dik alu horrek! esan zidan, besterik ez; egia da Frantziskok ongi ezagutzen zuela Kandidoren nireganako grina txarra;
|
bera
nuen kasu askotan lekuko; baina zaila zen Frantzisko bezalako batentzat, halako une estu batean norbaitek zume astinduak merezi zituela aitor  tzea. Haren ahotsaren azken dardara nire belarrietan itzali zenean bakarrik estimatu nituen behar bezala Frantziskoren hitzak.
|
|
|
Aurre  koan aipatu zenidan behin sagar betekada bat izan zenuela eta harrezkero ezin dituzula ikusi ere egin". (Nik esaten ahal nion
|
berak
duen lehorreriarako oso egokiak direla, osasunerako inondik ere donuts ak baino egokiagoak, baina ohi bezala katuak mihia jan dit...; ni lotsa  garri uztearren, edozer egingo lukee  la  koan nago).
|
|
|
Seguruenik Tom papao horrek txizagura izan, eta denda ataritik bertatik egingo zuen, non ari zen begiratu barik. Amorrazioaren amorrazioz, bihar Grand Canyonera jaistekoa ote den galdegin diot, eta haren baiezkoa entzunda, zenbaki
|
bera
dugula ziurtatu eta, gero gura badu nire zapatilak hartzeko proposatu diot, garbitu berriak ditudala esateaz bat. Berak" Montoncito de gracias" eman dizkit...
|
|
|
Ni hotzikara porrokatzaile batek zeharkatu nau buruko ile garaienetatik oinetako behatz ttikienaren atzazaleraino, eta aurren aurrena bururatu zait Karmelo kontakatilu hutsa dela eta dena kontatu diola, baina gero kontrakoa pentsatu dut (nik berea sekretupean dudan neurri
|
berean
du berak nirea ere isilpean).
|
|
|
Nik bakar bakarrik dakit amona katu berpiztua ikustean geratu bide zen bezalaxe sentitu naizela, nor eta Dabid, non eta Golden Gate entzutetsuan topa  tzean. Eta horrexegatik, ez da harritzekoa
|
berarekin
nuen hitzordura artega agertzea (ez nuen oso argi ongi egin ote nuen hari baiezkoa ematean). Hori gutxi balitz, zubikoaz geroztik Rubenek luzatu dizkidan begirakuneak eta isiluneak are gehiago artegatu naute.
|
|
|
Baina beldurra aipatu dudala, argi dago Bostonen New Yorken baino erosoago nagoe  la, laketuagoa agian. Hiriak Gasteizko giza neurri
|
bera
du, eta Donostiako xarma, aukeran. Oraintxe bertan, Irish Pub horietako batean nagoela, ez naiz batere arrotz sentitzen eta garagardoak doi bat bizkortu eta indarberritu nau.
|
|
|
Ez dakit nola esan. Nire bidaia hau erretrasmititzen ari direlako sentsazioa izan dut, intimitaterik ez banu bezala, eta, Karmelo oraindik ere aski atsegina zaidan arren (azken batean, berak nire berri duen neurri
|
berean
dut nik harena, edo hortxe hortxe, eta, bestalde, mezuan sumatzen zaio ez dela gaiztoz ari, ez dela gustura ari), ez zait batere atsegina egiten beraren begiradapean ibili behar izatea, eta are gutxiago Teresa etxean ez topatzea eta harekin askatu ezin izatea. Eta orain ere Dabidek ere dena kontrolpean...
|
|
|
Eta aurrerago," Inkisidoreak" deitu epigrafean: " Ezagugarri bat
|
bera
dute dogma guztiek: boterea behar dute.
|
|
|
Sobera ditu euskalkikeria batzuk. Onak ditu asmoak, gogoak eta ekintzak, batez ere, denboraren harian astinaldi sakona ekartzen badio Bizkaiari, euskal herrialde horrek, inolako lotsarik gabe,
|
bereak
dituenak kanpora ditzan. Badatoz horretarako zantzuak, gero eta bistaragokoak.
|
|
|
Edozein akademiarentzat garrantzitsu izan ohi da hizkuntzaren hiztegia ontzea. Bere
|
berea
du Euskaltzaindiak euskararena eta horri ekin dio, buru belarri, azken urteotan. Askorentzat luzeegi joan doana, beste batzuentzat labur arin etorri dator, hizkeraren biziraupenari bagagozkio bederen.
|
|
|
Bere aipu ugariak ez dira sortzaile handiek daukaten elementu arrotzen asimilatzeko ahalmena besterik, Parthenon beldurgarria Altubeko lainoak biltzen du, Sarajevoko muinoek inguratzen dute bere Gasteiz, Ponpeian amaitzen du Zapateria kaletik barrena... Hori, besteak beste, zeharbidez eta
|
berak
duen manera finean, gure historiaren zekena kritikatzeko modua da.
|
|
|
Poesiazaleontzat benetako karameluak dira liburu hauek, eta batek baino gehiagok hartuko du sorpresarik, batez ere autorerik zaharrenen kasuan perla ezezagunak topatzeko aukera izango baitu. Liburu guztiek orrialde kopuru
|
bera
dute, hitzaurrearen luzera ere berbera da, eta badute beste ezaugarri berezi bat: liburuaren amaieran ohikoa den bibliografiaz aparte, autorearen diskografia jasotzea, alegia.
|
|
|
Konparazio batez baliatuz, imajina dezagun hizkuntza bat arabiar arrazako zaldia dela, gaztea eta osasuntsua; bestea, berriz, astoa, bere gain hamaika zama garraiatu duena. Animalia biek lasterketa batean parte hartu behar dute; biek toki
|
berean
dute bai irteera eta baita muga ere. Arauak berdinak dira bi lehiakideentzat.
|
|
|
Naturaltasun zail hori da Urretabizkaiaren poesiaren balore nagusienetako bat. Hala
|
berean
ditu ezaugarri, irudi literarioen ekonomia handiz, hizkera zuzen eta gozo baten bidez hartzen duen indar ebokatiboa eta ahapaldi klasikorik gabeko periodo luzeko errepikatuetan lortzen duen musikaltasuna.
|
|
|
Ezkontzaren betierekotasunerako gogoak, izadiarena berarena dela ere, ezinbestean dakar grinak geldiarazteko muga; modu horretan, legeek dute, eduki ere, halako indar eta boterea, kontraturik santuena nahikeriaren edo iraungabekeriaren joko hutsa izan ez dadin; areago oraindik, inon dagoen eskuerarik indartsuena ere
|
berea
dute legeek, kontratu hori grina zital baten harat honat lotsagarrien objektua izan ez dadin.
|
|
|
102 Egia egokitzapen gisa ikusten duen teoriak, gogoetek
|
beren artean
duten adostasun gisa definitzen du egia. Adierazpen bat onartu edo errefusatzeko irizpidea, onarturiko beste adierazpenekiko bere egokitzean datza.
|
|
|
Norberaren jainkoak eta beste herri batzuen jainkoak parekatzea. Modu honetan izenek esanahi
|
bera
dutela sinestarazten da.
|
|
|
Sesto Gain, Antzuategi eta Antzuategi Baztarrekoa baserrietakoak ziren, harriak zioenez; hiru gizonezko eta emakume bat. Emakumeak nire deitura
|
bera
zuen. Lamarain’tar Prantziska, ibili ibili eginda, tartekoa izatea ere ez zen ezinezkoa, gure aitona zena Elorriokoa omen zen-eta.
|
|
|
" Eseri", esan zion Elik hari; neska eurengandik aldendu, leihoaren ondoan, aulki batean jarri zen;" nire ahizpa da", esan zuen Elik; isilaldi bat izan zen, Xanek ikusi zuen Elik eskua lo zegoen haren buruaren gainean ipinita zeukala; hargatixe: " ez duzu ezagutzen?", galdetu zion Elik; Xanek ezezkoa egin zuen;"
|
bera
duzu Henriren anaia"; Eli haren aldamenean, beroki handi baten barruan, hankak bilduta, txikortua, figura txikitxo bat zen;" zergatik sartu zara hor?", galdetu zion Elik, irritsu. " Beldur nintzen...", esan zuen Xanek, bista apaldu zuen.
|
|
|
" Hortaz, familia negozioa duzue?", esan zuen Xanek. "
|
Berea
du", esan zuen Elik;" normalean ahizpa egoten da; orain hura bajan dago eta, aldi bateko nago ni". " Banengoen ba", esan zuen Xanek," ez zela hauxe zure profesioa".
|
|
|
Beroki, agian, urdin ilun bat, larruzko bota luzeak jantzita zegoen. Gero begiak Eliren bizkarrean atxiki zituen; haren gorputzaren parte harekin konformatu behar zuen; bizkar hura, pentsatu zuen, oraindik pixka bat
|
berea
zukeen; neskaren bularrak, berriz, konkorrarenak izan. Alabaina Xanek, Eli ikusten segitu nahi izanez gero, handik goiti, nolabait, konkorrarekin konpartitu zuen, neskaren oniritziz.
|
|
|
" Ez dakit edatekoa den", esan zuen linterneroak;" guk botila horietakoak erosten ditugu". Paperezko toailen ontzia
|
bere aldean
zuenez, haietako bat luzatu zion Xani. Xanek aurpegia lehortu, irten egin zen.
|
|
2001
|
|
|
Gure etsairik handienak ere ezin esan izan du gizon haiek errespetagarrienak ez zirenik. Jon Juaristi
|
berak
duela gutxi idazten zuen: " Haietako bati eskua ematen nion bakoitzean, gizon ondratu bati eskua ematen nion irudipena izan dut beti".
|
|
|
Adierazpen etsikor hori egin eta gero, egoera ilun haren zergatia azaltzen zuen: " Bordeleko biltzarrean lapurditarrek lehen
|
berea
zuten 3 millatako uraldea 6 millataraiño aunditzea lortu zuten. Beraz, bizkaitar ez gipuzkoarrek ezin uralde horren barnean arrantzarik egin.
|
|
|
Kontseilari nahiz Azkarateko auzapez gisa, Baigorriko Herrien Erkidegoa sortu aitzin Garazi eta Iholdiko kantonamenduetako herriekin nahi nuke mintzatu. Hiru kantonamenduetako jendeak nortasun
|
bera
dugu, gure ekonomia laborantzan finkatzen da eta beheti ari da hiru eskualdeetan; errealitate bera bizi dugu hirurok. Arrenkura beretsuak izanik egitura honen xedea ekonomia sustatzea litzateke.
|