|
2000
|
|
|
LEHENIK ETA BEHIN, UAk jorratutako bideari jarraituz, euskal nazio eraikuntzaren egitasmoaren desatxikimendua garbiki planteatzen du eta horretarako euskal nortasunaren indar soziala ukatzen dute (Arabako gehiengo zabal batek
|
bere
burua euskal hiritartzat jotzen badu ere, eta irakaskuntzan, euskaldun ereduak aukeratuenak izan arren), abertzaletasunaren indarra gutxietsiz (arabar hautesleen %40k indar abertzaleen hautua egiten du) eta Arabako eskualdeen errealitate soziologikoa desitxuratuz (Arabako zortzi eskualdeetatik espainolismoa soilik Gasteizen dugu nagusi).
|
|
|
Ez dugu hemen jardungo euskal nortasuna zertan datzan definitzen. Esku artean dugun gaia norbanakoaren atxikimenduen ingurukoa izaki, norberak
|
bere
burua euskal herritartzat jotzea izango dajorratutakoaren hari nagusia.
|
|
|
Adibidez, gaur egun Nafar Parlamentuko lehendakariaden Castejon jaunak, PSNko kidea izanik ere, onartzen du Euskal Herria badela kulturalki, sozialki eta historikoki; eskubide politiko batzuk ere badituela onartzeabakarrik falta zaio. Pertsona horri, eta Baztanen
|
bere
burua euskal herritar gisa hartuarren UPNri botoa ematen dion hainbati, une batean ea lapurtarrekin, gipuzkoarrekin, zuberotarrekin, arabarrekin eta bizkaitarrekin batera bere etorkizuna eraiki nahiduten planteatuko balitzaie, gaur egungo indar korrelazioa ez litzateke ordukoarenparekoa izango.
|
|
2001
|
|
|
Duela zenbait urte, Donostiako El Diario Vascok galdera batzuk egin zizkion zenbait pertsonari, ni ere horien artean nintzelarik, euskararen etorkizunaz. Funtsez, ederki jaso du hitz bitan nik erantzun nuenaren muina, baina, ordukoak eta oraingoak elkarrekin erkatuaz, bere buruari, eta
|
bere
buruaren bitartez Euskal Herri osoari, zerbait galdatu nahi lioke Zaloñak: " Eta or dago guztiz arritzen nauen koxka!
|
|
2003
|
|
|
Gure Ikastaro honek, hamar urte bete dituala ta,
|
bere
burua Euskal Herriaren aurrean agirian aurkezteko gogoa dau, eta honetarakoxe alkartu gara gu orain hemen.
|
|
|
Zinemagintzaz ari garela, batek baino gehiagok galdetu lioke
|
bere
buruari Euskal Herrian sortzen diren lan urri urriak, Al final de la noche adibidez, espainieraz grabatu behar izatearen arrazoia, batez ere, kasu honetan gertatu zen bezala, lantaldea kontratatzeko garaian denak euskaldunak izatea derrigorrezkoa izan zenean. Hurrengo urterako asmorik ere bada filmik euskaraz egiteko.
|
|
2005
|
|
|
Nik ez dut inor asto gainean ikusten, horienak bai direla eztabaida birtualak. Nork ikusten du gaur egun
|
bere
burua euskal arkadia zoriontsu berde batean eta asto baten gainean?
|
|
2007
|
|
|
bere burua euskalherritartzat jotzen duen jendearen ustez euskal herritartasun hori kulturaren (euskara jakitea, euskal kulturarekin bat egitea...) eta politikaren arloan (burujabetzarenaldekoa izatea...) kokatzen da.
|
Bere
burua euskal espainiartzat dutenek, aldiz, ezaugarri zibikoak (auzokidetza, hemen lan egitea...) erabiltzen dituzte gehienbat (Azurmendi, 2005) 4.
|
|
|
Hor, identifikazioaren inguruko datu hauek ditugu: erdaldunetan% 11k jotzen du bere buruaeuskal herritartzat soilik, euskaldunetan% 71k, horietan, gainera, zenbat eta euskaraerdara baino hobeto jakin orduan eta gorago joaten da
|
bere
burua euskal herritartzat soilik jotzen dutenen kopurua (erdal elebidunetatik% 62, elebidun orekatuetatik% 74, eta euskal elebidunetan% 81). Euskarak markatzen du, bertakoaizateak baino gehiago, identifikazio nazionala.
|
|
|
Horretarako nahikoa litzateke pentsatzea merezi duela herri honen historia azaltzea. Merezi duela kontatzea zein izan den
|
bere
buruari Euskal Herria deitu izan dion giza multzoaren kultur ekarpena. Kontatzea zer utzi duen, mendeetan zehar, gerorako.
|
|
2008
|
|
|
Hola, Iparraldeko euskaltzaleen agerkari nagusia zen Eskualduna, adibidez, Lapurdi, Nafarroa Behere eta Zuberoan zentratzen zen, Frantziako politika berari Hegoaldekoari baino arreta askoz handiagoa eskainiz. Ildo berean,
|
bere
burua euskal nazionalista gisa aurkezten zuen mugimenduaren politika ez zen Euskal Herri perspektibarekin lantzen, baizik Hegoaldeari edo are soilik Bizkaiari begira, batik bat gaztelaniaz, frantsesa osotara ahaztuz, eta sarritan are euskara ere. Aldiz Azkueren kasuan, bereziki 1900etik aurrera, lurraldetasun aldarrikapen argiak egiten ibiltzen ez bazen ere, de facto, bere obran eta harremanetan Euskal Herri perspektibarekin aritzen saiatu zen, ez gabeziarik gabe, jakina, baina hein handiz lortuz.
|
|
|
Hau guzti hau dela eta, nor
|
bere
burua euskal herritartzat eta Euskal Herriak osatzen duen nazioaren eraikuntzan aportatu nahi duenak hitzordua du biharkoan Izarran. Baita Euskal Herriko selekzioen ofizialtasunaren alde dagoen orok ere.
|
|
|
Gipuzkoako txoko bereziari begira denbora asko igaro zuela dio. Ez zegoen, horren erliebe malkartsuak ikustera ohitua; hasiera batean,
|
bere
buruari Euskal Herri osoa horrela ote zen galdetzen zion. Denbora gutxira ohartu zen chiloetarra horrela ez zela.
|
|
|
Orduz orduko albistegiek irrati baten lerro editoriala islatzen dutelakoan nago; horietan, nork bere hierarkia markatzen du, albiste batzuk goratuz, besteak gutxietsiz.
|
Bere
burua euskal irratitzat daukanak bere albistegi orotan aipatu beharrekoa zela Garaterena, euskal kulturan eta mundu intelektualean zeukan zamagatik; halakoxeko subjektibotasunez eman nahi izan zen iritzia. Inoiz ez zen esan ez iradoki hemen, kultura.com edo Graffiti saioek, esate baterako, ez ziotenik tarterik eskaini Garate zenari.
|
|
2009
|
|
|
ETAk
|
bere
burua euskal langileriaren aldeko abangoardiatzat du, eta ukatu egiten du atentatu indiskriminatuak egiten dituenik; aise garbitzen ditu haatik azken aldian langile apalak eta sukaldariak, eta edonongo karrika erdian bonba auto ikaragarriak diskriminaziorik batere gabe eztandarazten. Hara gure herria askatzeko ekintza ausart tipikoa:
|
|
|
1981 urtean sortu zen Euskaltzaindiaren Literatura batzordea. Urtarrilaren 23an eta 24an Loiolan egindako Barne Jardunaldietan proposatu zuen Juan San Martin Jagon sailburuak batzordea sortzea, 1920ko barne arautegian Euskaltzaindiak
|
bere
buruari euskal literatura sustatzeko eginkizuna jarri ziola argudiatuta. San Martinen proposamena ontzat jo, eta hurrengo batzarrean sortu zen Literatura batzordea, otsailaren 27an.
|
|
|
Datuek baieztatzen dute denok inoiz kalean, komunikabideetan, politikarien ahoan ikusi, irakurri, entzun duguna: kulturaren eta nortasunaren adiera oso ezberdinak daudela gure gizartean, euskal herritar sentitzeko eta euskal kultura ulertzeko moduan ez gatozela bat zazpi herrialdeetako bizilagunak, eta bakoitzak nahierara moldatzen duela ispilua
|
bere
burua euskal kulturan islaturik ikusteko. Hortik paradoxara:
|
|
|
eta euskaraz nahiz gaztelaniaz erraztasun (eta zailtasun) berberaz jarduten dutenak. Adin tarte horretan
|
bere
burua euskal elebiduntzat jotzen dutenak elebidunen %21, 6 baino ez dira.
|
|
2010
|
|
|
Alternatiba bezala planteatzen den guziak identitate batekoak bakarrik bil ditzake, baina ez bestekoak. Alternatiba bezala planteatu daitekeen guztiak abertzaleentzako bakarrik balio du, baina ez
|
bere
burua euskal abertzaletasun esklusiboan hertsirik ikusi nahi ez dutenentzat.
|
|
|
hiztunaren ezagutza maila. esana dugu gaurko elebidunen artean asko direla euskaldun berriak edo euskara bigarren hizkuntza (l2) dutenak, batez ere gazteen artean. 1624 urte bitarteko elebidunen %56k l2 dute euskara, beren burua erdal elebidun definitzen dute. adin tarte horretan %21, 6 bakarrik da
|
bere
burua euskal elebiduntzat jotzen duena. horrek esan nahi du, oro har, hobeto moldatzen direla gaztelaniaz euskaraz baino. bestalde, ezagutza mailak eta hizkuntzarekiko loturak (afektiboa...) erabilera ez formaletan, eta bereziki etxean, eragin nabarmena du: euskaldun zaharren %86k etxean nagusiki erabiltzen dute euskara; euskaldun berrien %89k, ostera, gaztelania erabiltzen du. gune soziolinguistikoaren arabera ere alde nabarmenak daude, ezagutzari lotuak, euskararen erabileran:
|
|
|
Galdea hau zen: « Zure iritziz, zein dira bi baldintza garrantzitsuenak norbaitek
|
bere
burua euskal herritartzat sentitzeko? »
|
|
|
Hori zen, 2005ean egin den ikerketa baten galdera nagusia. « Zein dira baldintza, garrantzitsuenak norbaitek
|
bere
burua euskal herritartzat sentitzeko? ».
|
|
|
Euskara eta euskal kultura zapalduta dauden ala ez eztabaidatzen denean, ez da hau auto identifikazio nazionalaren interferentziarik gabe egiten.
|
Bere
burua euskal nazioarekin lotzen duenak gabezia eta erasoa baizik ez du sentituko Frantzian edo Espainian. Bere burua frantziar edo espainiar nazioarekin lotzen duenarentzat, alderantziz, euskararen gehiegizko zabalkundea izango da kezkagarria.
|
|
2011
|
|
|
«Heidegger' en azalkizunak»; «Platon eta Eraklito», «Rousseau Ion Iakue», «Platon eta Parminedeta» «Platon eta Pitagora ta»... eta idazle frantses batzuei buruzko artikulu laburragoez: «Staël anderea», «Lamennais», «Villon», «Rabelais», «Aldi Erdiko Edesti Idazleak Parantze' n», eta kultur ondare horrekin gai ikusten zuen
|
bere
burua euskal kulturgintza gidatzeko hortxe nonbait.
|
|
2012
|
|
|
Modernizatzaileak apaiz, irakasle, gramatiko, politiko, antropologo, filologo, polizia edo mediku ari dela, kendu dio boza. Alabaina prozesu hura ez da izan lineala, ezta erantzun gabekoa, kontradikzioak eta anbiguotasunak ugari izan dira. prozesua bera izan da euskal bizi mundu ahul, zatikatu eta sakabanatuen iraupenerako giltza, han ahaldundu behar izan baitzuen
|
bere
burua euskal jendeak.
|
|
2015
|
|
|
BEGOÑA BILBAO ALBONIGA Bermeon jaio zen 1932an eta Gernikan bizi da gaur egun. Euskal kulturari loturik egon da betidanik baina berandu samar hasi zen idazten. Hemen aurkezten dugun ipuin honekin ezagutarazi zuen
|
bere
burua euskal letretan, eta geroztik sari ugari irabazi eta beste zenbait obra kaleratu ditu, hala nola Bermeoko euskera kresaltsua edo Ibaia maitasunaren oztopo.
|
|
|
Estreinako zenbakian euskaraz paratu zuten editorial puskan (editorialaren lehen zatia gaztelaniaz baitzegoen), bestalde, Deiak euskal astekarien lana goraipatu zuen ezer baino lehen, eta gero, puntuan,
|
bere
burua euskal egunkari modura aurkeztu zuen. Sortu berritan, bestalde, Euskal Herria erreferentzia esparrutzat hartzen zuen egunkaria zela antzeman daiteke, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako berriez gain Nafarroa zein Ipar Euskal Herrikoak ere ageri baitziren bere orrietan.
|
|
|
Alabaina prozesu hura ez da izan lineala, ezta erantzun gabekoa ere, kontradikzioak eta anbiguotasunak ugari izan dira. Prozesua bera izan da euskal bizi mundu ahul, zatikatu eta sakabanatuen iraupenerako giltza, han ahaldundu behar izan baitzuen
|
bere
burua euskal jendeak. Edo, lehenago esan legez, euskal bizi munduen objektibazioarekin batera, euskal subjektua taxutu zelako.
|
|
|
Batzorde Exekutiboaren kontu emateak azken laurtekoan harreman sindikalen koadroak izandako iraultza aztertzen du: UGTk
|
bere
burua euskal sindikatuen aliantzatik kanpo utzi ondoren, hiruko lankidetzaren alde egin zuen ELAk; laster, ordea, CCOOk nahiago izan zuen UGTn konpainia, eta bakarrik utzi zituen ELA eta LAB.504 Exekutiboak Kongresuan azaltzen duenez, arazoak ere izan diren arren, LABekin burututako aliantza onerako izan da, ordezkaritzaren nahiz ekintzarako ahalmenaren aldetik beste gehiengo bat ahalbidetzen dio...
|
|
2016
|
|
|
Eskualdunaren edukia aberastu eta euskarari leku gehiago eman zion. Alabaina, ez zuen
|
bere
burua euskal abertzaletzat. Frantzia zen bere aberri, eta armada zein garaiko inperialismoa sutsuki defendatu zituen kazeta lanetan.
|
|
|
Bere lehenbiziko apaiz lanak Nafarreten gauzatu zituen, urtebetea egin aitzin Aiala aldeko Salmanton ber lanen jardunean segitzeko. Gerra aurretiko urteetan eman zuen ezagutzera Jaka Kortajarenak
|
bere
burua euskal poeta gisa, Euskaltzalekoek eta eratu Olerki egunetan aurkeztu poesia ugariren bitartez bereziki, egun Eusko Olerkiak liburu segidak interesatua dagoenari aski ongi eskaintzen dizkionak: " Aingerutxoa"," Amandrearen ollo aldra"," Ametsak"," Burgos aldeko eizak"," Gure astoak"," Len euzkotarra gaia"," Maite eziña"," Mitxeleta"...
|
|
2017
|
|
|
" Hala ere, nortasunari dagozkion desberdintasunik handienak hizkuntza gaitasunaren araberakoak dira (ez jaio tokia)(...) hamar elebidunetik zazpik (%71) dute
|
bere
burua euskal herritartzat soilik; elebidun hartzaileen artean portzentaia erdira jaisten da (%36) eta bikoiztu euskal herritar eta espainol edo frantsestzat dutenena (%25etik %55era). Azkenik, erdaldun elebakarren artean bere burua euskal herritartzat soilik dutenak zazpirena dira (%11), euskal herritar eta espainol edo frantsestzat dutenen portzentaia mantendu egiten da (%56) eta oso egiten du gora bere burua espainol edo frantses soilik dutenen portzentaiak (%22)" (II Inkestan,:
|
|
|
" Hala ere, nortasunari dagozkion desberdintasunik handienak hizkuntza gaitasunaren araberakoak dira (ez jaio tokia)(...) hamar elebidunetik zazpik (%71) dute bere burua euskal herritartzat soilik; elebidun hartzaileen artean portzentaia erdira jaisten da (%36) eta bikoiztu euskal herritar eta espainol edo frantsestzat dutenena (%25etik %55era). Azkenik, erdaldun elebakarren artean
|
bere
burua euskal herritartzat soilik dutenak zazpirena dira (%11), euskal herritar eta espainol edo frantsestzat dutenen portzentaia mantendu egiten da (%56) eta oso egiten du gora bere burua espainol edo frantses soilik dutenen portzentaiak (%22)" (II Inkestan,: 29). hemen, funtsean bakarra den arazo baten bi aurpegiak ditugu:
|
|
|
Azkenik, diferentea da norberak bere barrutik duen autoidentitatearen pertzepzioa eta kanpotik besteek dutena. Diferentea da tuterarrak edo kaskantearrak berak nola senti lezakeen (edo ez)
|
bere
burua Euskal Herritar, eta nik nola eduki nezakeen bera halakotzat (edo ez). Beraz, tuterar edo kaskantearra nola har daitekeen Euskal Herritartzat, ezin da egon erantzun bakarra.
|
|
|
Elizetako artean, literaturan (Navarro Villoslada, Antoñana), folklorean, kiroletan (Tuteran pilota txapelketak jokatzen dira), Nafarroan nonahi kausituko dizu Euskal Herria. Ez dira gutxi zioak, kaskantearrak, euskalduna izan gabe,
|
bere
burua Euskal Herritartzat jo ahal izateko, hala nahi badu?, hori egiteko moduak Pio Barojaren eta Julio Caro Barojaren manera etno kulturaletik Victor Praderaren integrismo katoliko espainolistara edo abertzaletasun petora joan badaitezke ere, euskal herritartasunaren uko agresiboaren posibilitatea baztertzeke, berrikiago ikusten den legez. Berez ez du barakaldotar edo irundarraren kasua baino oso bestelakoa ematen.
|
|
2018
|
|
|
Oier Araolazak antzeko ataketan ikusi izan du
|
bere
burua euskal dantzetan parekidetasuna sustatzeko egitasmoak bultzatzean. Tradizioaren, ezagutza?
|
|
2019
|
|
|
Bat literalki lokartu zen.
|
Bere
burua euskal idazletzat aurkeztu zuen gizon batek, nik ezagutzen ez nuenak, planteatu zuen Iñaki Perurenaren bertsoak zergatik ez diren poesiatzat hartu behar. JB k eztabaida dialektoen erabilerara eraman nahi zuen.
|
|
|
“zure buruarekiko konfiantza lapurtu ahal dizu”. Karmele Jaiok,
|
bere
burua euskal literaturaren historian kokatzeko eskatutakoan “kate baten barruan” kokatu du, emakumezko idazleentzat ateak irekitzen ari zireneko horretan, ez egile indibidual eta bakan moduan. Uxue Alberdiri telebistan egin zioten lehenengo elkarrizketan, hain zuzen ere, horixe leporatu zioten:
|
|
|
Uxue Alberdiri telebistan egin zioten lehenengo elkarrizketan, hain zuzen ere, horixe leporatu zioten: idazlea izateko gogo nabarmenegia; eta
|
bere
burua euskal literaturaren historian txertatzeko eskatuta, erantzun du jende batek pentsa dezakeela ez dagokion tokia betetzen duela. Azken honek, gutxika gutxika, idazle gisa gero eta autoritate handiagoa sentitzen duen arren, kontziente da jendearen aurrean onartua izateko inteligentzia eta talentua erakusteko bulkada izan ohi duela, ukazio batetik abiatuko balitz bezala.
|
|
|
|
Bere
burua euskal literaturaren barruan kokatzeko eskatuta, dio “oraingoz idazle ikusgarrien multzoan” dagoela. Euskal literaturan preziatzen diren dohainak bere ustez dira:
|
|
|
|
Bere
burua euskal literaturaren historian kokatzeko eskatuta, genealogia aipatzen du:
|
|
|
|
Bere
burua euskal literaturaren barruan kokatzeko eskatzen zaionean, zalantza egiten du. Uste du, jende batek izan dezakeela sentsazioa merezi baino arreta gehiago daukala, eta horrek azkura eragiten duela; baina era berean argi dauka, egon badauden arren merezi baino arreta gutxiago duten idazleak, ez dela bere, edo “emakumezko idazle”en erruz.
|
|
|
Urretabizkaiak, Mintegik, Jaiok eta Alberdik presente daukate honek haien postura literarioari eta, azken buruan, testuari eragiten diola, testu baten funtzionamendua aztertzerakoan, testua historikoki eta sozialki kokatutako esanahi baten eraikuntzan parte hartzen duten elementu bat gehiago baita. ...e pasioari iseka egiten dionean; agian horregatik jartzen du Laura Mintegik hainbesteko kontua idazten ari den bitartean gorputzean gertatu zaiona nabaritu ez dadin, gertatutakoa katarroa edo haurdunaldia izan; agian horregatik zaintzen du hainbeste ematen duen itxura; agian horregatik iritsi da gorputza ukatzeraino; agian horregatik kokatzen du Karmele Jaiok bere burua emakumezko idazleen artean,
|
bere
burua euskal literaturaren historiaren barruan kokatzeko eskatutakoan; agian horregatik ardura zaio gero eta gehiago hurrengo prentsaurrekora nola jantzita joan; agian horregatik saiatu da orekatzen Uxue Alberdi nobela samurrek berari buruz eman lezaketen irudi gozoa ipuin bilduma lehor eta ilunago batekin edota karga sozio-politiko handiagoko nobelarekin; agian horregatik idazten du Meabek gorpu...
|
|
2021
|
|
|
Ez zuen arrakastarik izan. Kazetari, itzultzaile eta interprete lanerako aurkeztu zuen
|
bere
burua Euskal Herrian, baina euskararekin eta euskal munduarekin loturiko eginbeharrak profesionalizatu gabe zeuden.
|
|
2023
|
|
|
Kontzertuaren bigarren partean, Gustav Mahlerren 1 Sinfonia interpretatuko dute musikariek, Titan izenaz ere ezaguna dena, «iluntasunetik argirako igarobide heroiko bat izaki», orkestraren hitzetan. «Sinfonia honek leku berezia du Euskadiko Orkestraren azkenaldiko historian, Robert Treviñok obra horrekin aurkeztu baitzuen
|
bere
burua euskal ikusleen aurrean, 2016ko irailean titular gisa emandako aurreneko kontzertuan», ekarri du gogora, halaber. Treviñoren lehen kontzertu horren ondotik, Mahlerren beste hainbat sinfonia eskaini ditu orkestrak urteotan.
|