|
2000
|
|
|
Gaur egun, batuak dagoeneko
|
bere
lekua hartu du, eta bere zeregina ez du inork zalantzan jartzen. Euskalkiak ere hizkuntz normalizazio prozesuan bere lekua duela esaten da.
|
|
|
Gaur egun, batuak dagoeneko bere lekua hartu du, eta bere zeregina ez du inork zalantzan jartzen. Euskalkiak ere hizkuntz normalizazio prozesuan
|
bere
lekua duela esaten da. Zein da, beraz, euskalkiaren garrantzia eta funtzioa euskararen normalizazio prozesuan?
|
|
|
Teatro lan baten ahozko hizkuntza bat egingo da eta lagun artean tabernan zaudenean beste bat. Aldizkari batean ere, kooperatiben gainean zabiltzanean euskalki jasoa erabiliko duzu eta txiste bat kontatzeko horrek ere aldizkarian
|
bere
lekua izan behar du eta beste maila bat.
|
|
|
Laburtuz, batetik, tradizioa ez da denondako berdina izan; bestetik, batasunerako egin den aukera egin da, eta gainetik, ezinbestekoa den aukera horri geuk erantsitakoak dira. Une honetan euskalki guztiak ari dira eskatzen, batzuk besteak baino indar handiagoarekin,
|
bereak
leku gehiago izan dezan.
|
|
|
Hain zuzen, eraikin horrek Zuberoako hainbat kultur eta kirol elkarte biltzen du bere baitan, baita kontzertuak antolatzeko gunea, musikarientzako errepetizio gelak, biltegia eta taberna bat ere. Lan baldintzei dagokienez, egoitza berrian langile bakoitzak
|
bere
lekua edukiko luke, 3 kazetariek nola 2 animatzaileek.
|
|
|
Bai, jakina, ikuskizun" zuri" bat eginda ere zure iritzia ematen ari zara. Behar hori dugu antzerkilariok, baina ez beti gustatzen ez zaiguna aldatzeko, kutsu poetikoa duten obrek ere
|
bere
lekua dute. Antzerkia da zentzu horretan gizakiaren kezkak islatzeko molderik zuzenena.
|
|
|
Sohuta eta Atharratzeko Ikastolak bestera, AEK k ere
|
bere
lekua du Zuberoan. 1983an sortu zen Su Azia kultur elkartearen eskutik; Maulen du bere egoitza.
|
|
|
Horretarako, 20 gune ezberdin egokitu dituzte. Azken urteetan bezalaxe, Euskadiko Guneak
|
bere
lekua izango du. Tarregako Antzerki Azoka hego Europan egiten den antzerki feria nagusia da, horregatik azken bost urteotan Kultura Sailak eta Antzerki Azokaren antolakuntzak itxi duten hitzarmenari esker EAEn ekoiztutako antzerkiak leku berezia du Tarregan.
|
|
|
Jokalariek nork
|
bere
lekua hartu beharra daukate beren zeregin zehatza bete ahal izateko. Falta marratik urrunen dagoenari" salto" esaten zaio eta bere aurrean dagoen" tercio" aren akatsak konpontzen saiatu behar du.
|
|
|
Guk ez diogu hainbestekoa emango, barrutik ezagutzen dena ez da mitifikatzen. Besterik gabe, beste jardunbide bat da, eta gizartean
|
bere
lekua badu, utzi bere bidea egiten. Besteen esanak esan, gu konturatu gara guri balio digula eta gainera sortzaile bezala esperientzia aberasgarri bat ari garela sortzen, baita proiektu soziokultural bezala ere, baduela bere lekua.
|
|
|
Besterik gabe, beste jardunbide bat da, eta gizartean bere lekua badu, utzi bere bidea egiten. Besteen esanak esan, gu konturatu gara guri balio digula eta gainera sortzaile bezala esperientzia aberasgarri bat ari garela sortzen, baita proiektu soziokultural bezala ere, baduela
|
bere
lekua. Elkartearen inguruan proiektu autoeratu bat sortzen ari gara euskal lurralde guztietan, bertsolaritzako agente guztien partaidetzaz, eta gizarte esperientzia bezala ere ezaugarri interesante batzuekin.
|
|
|
Ez bakarrik elibitasuna onartu, baizik, ONU erakundearen arabera, gaur egun hain beharrezko diren teknika eta tresneriei ere
|
bere
lekua eskainiz. Arestian aipatu dudan Antonio Tovar hizkuntzalariak La lucha de lenguas en la Península Ibérica liburuan ongi zioen bezala:
|
|
|
Nobelaren irakurketa arretatsu batek horixe erakusten duela. Horrela, konpromiso politikoak, konpromiso existentzialaren filosofia aktibo batean aurkitzendu
|
bere
lekua eta oinarria. K. Mitxelena-rentzat berarentzat oraindik erresistentziakoamor fati etsi batean egiten zuen artean?.
|
|
|
Oro har, Kojeve ren esanetan, gauza erreal baten esentzia (Platon-en, ideia?, Aristoteles-en, forma?, hots, filosofia tradiziorik beneragarrienak gauzaren existentziarikontrajarri diona) sortzen denean,
|
bere
leku denborazko kokapenetik bereizi egiten dagauza hori, askatu. Gauza baten esentzia gauza horixe berorixe da, bere hemen orainetatik desitsatsia den heinean.
|
|
|
Horiek guztiak orokortutakoan, ene ustez, irratiari informazio eta musikaren bidea baino ez zaio geratuko beste mende batez irauteko. Seinale multimediatikoak jasotzeko aparatu aniztasuna ere garrantzitsua izango da, higikortasunaren aroan irratiak ere
|
bere
lekua eduki dezan. Genevan 1999ko urrian egindako Telecom azokan ikusi den bezala, jasoketa higikorrean egon daiteke irrati berriaren salbazioa, behin digitalizazioak ikusizkoaren esparruarekin bat egin ostean.
|
|
|
Baina portaera hori ez zen historiako testuliburuetara mugatzen; irakurketa lantzeko liburuen artean (hauek ere gobernuaren oniritzia jaso behar zuten) historiak ere
|
bere
lekua izango zuen, testu hauen ezaugarririk nabarmenetariko bat, helburutzat hartzen zuten formazio zibiko politikoa izanik. Aipaturiko autoreek dioten bezala,, con estos textos se educaba a los niños del siglo XIX español y se forjaba la mentalidad del ciudadano de la patria burguesa? 285 Irakurketa orokorra egiteko asmotan edo, hauxe esango genuke:
|
|
|
Lanbide irakaskuntzak ere bazuen
|
bere
lekua legearen barruan, baina ez gara gu gai hau aztertzen luzatuko, gure helburu nagusia eta hori da, hain zuzen, egindako hurbilpenaren arrazoia irakaskuntza maila ezberdinak elkarrekin nola lotzen ziren ikustea baita.
|
|
|
Moyano legeak ekarri zuen ikuskaritzaren erabateko ezarrera. Hain zen garrantzitsua gai hori, non irakaskuntzako administrazioari eskainitako atalaren barruan
|
bere
leku berezia eman zitzaion. Argi eta garbi azaldu zen zein den Estatuaren asmoa:
|
|
|
Baina honetaz zerbait esan aurretik, azpimarra ditzagun ikuskaritzaren inguruan ezarri ziren ardatz nagusiak. Alde batetik, Estatuaren zuzendaritza beste edozein ezaugarriren gainetik nabarmentzen zelarik, ikuskaritzak guztiz zentralizatua zen administrazio egituraren barruan
|
bere
leku protagonista zuen. Arestian esan dugun moduan, goreneko administrazioa finkatzeko momentuan Estatuak ezarritako kontrola oso zorrotza bazen ere, kontrol hori erabatekoa izango zen etorkizunean, aparteko garrantzia izango zuten. Juntas de Instrucción Pública?
|
|
|
Eta, halatan, zure memoriak harritu ninduen lehenik, zeren baitzirudien ezen biblioteka oso bat zeneukala zeure buruan, eta bibilioteka hartarik beharrezko errana beharrezko mementuan hautatzen eta zeureganatzen zenuela, zeure arrazoinbideetan aitzina egiteko. Baina erran behar dizut ezen zure memoriak baino areago harritu eta zurtu ninduela aipu eta anekdota haien lotzeko erakutsi zenuen antzeak eta trebetasunak, zeren, hainbertze pilatu eta juntatu arren, ez baitzirudien bihirik ere soberan zegoela, bakoitzak baitzuen han bere intentzionea eta erranahia, bere tokia eta
|
bere
lekua. Eta, aipu eta anekdota haiekin eta haien arteko loturekin, sare bat osatuz joan zinen hitzez hitz eta elez ele, eta ni sare hartan atrapaturik eta liluraturik sentitu nintzen, halako suertez, non ez bainintzen ohartu ere enekin egiten ari zinenaz.
|
|
|
—Tigrea izan duk! —erran zidan, artean izuturik, begiak
|
bere
lekutik atereak, erdi nigarrez— Beha zer atzaparkadak egin dizkidan...
|
|
|
, eta hirurok baterat egiten genuen geure ahalegina, nork bere tokitik. Eta, hartan ari ginela, ohartu nintzen ezen osaba ere urduri zegoela, ez dakit zergatik... harik eta, halako batean, gurdia
|
bere
lekutik atera genuen arte, baina, hain fortuna gaixtoarekin, non, aldi berean, gurdiari eman genion bulkadarekin baterat, oinen gainean labaindu baitzen osaba eta ahozpez erori, bularra eta gorputzaren aitzinalde osoa lohitan blai. Hantxe ene urduritasunari eta neure ezinegonari leku emaiteko okasionea!
|
|
|
Sutan zegoen aita jesuita, beraz, eta sutan zegoen ama... baina aitak ez zuen nahi gauzak
|
bere
lekutik atera zitezen eta, noiz eta amak behe solairuko bertze salarat eraman baikintuen —sala tipirat—, erran zuen:
|
|
|
Baina denborak eta naturalezak gauza bakoitza
|
bere
lekurat eta bere neurrirat ekartzen dute, eta, nola Alexandro Handiari Demostenesek bere bizitzako lezionea eman zion, enperadoreak prometatu zionean ezen berak nahi zuena emanen ziola, eta filosofoak ihardetsi ezen aparta zedila eta hastan zedila eguzkiaren paretik, zeren eguzkia hartzen ari baitzen —nunc quidem paululum a sole—, hala eman zidan osaba Joanikotek ere bere lezionea handi...
|
|
|
zaldiak, astoak, mandoak eta indiar horiak... hauetarik hainbat eta hainbat biharamunean salgai jarriko zituztenak, zeren esklaboak baitziren eta esklabo gisa saltzen baitzituzten, beltzak eta bertze jende miserable batzuk bezala; eta bortz gizon haiek herriko bertze ostaturantz zihoazen, zeina baitzen Octavio Hernando zeritzan gaztelau batena. Mementu hartan Fernando Pachecorekin geunden, eta hari aditu genionetik jakin ge nuen ezen gizon haiek bigarren semeak zirela eta Espainiatik etorriak —Avilatik eta Zamoratik—, aberasteko edo kargu inportant baten erdiesteko asmotan, nahiz eta azkenean fortunak
|
bere
lekurat ekarri zituen eta, halatan, xede apalagoetarat etsi behar izan zuten —Joxe Aberasturik ere egin zuen bezala, itxura guztien arabera—, zeren kapataz gisa trabailatzen baitziren, bazter haietako jauntxo boteretsu batzuen lurretan; eta jakin genuen, halaber, ezen aldian behin etortzen zirela, bai jendearekin eta bai balizko erosleekin hainbat tratu egiteko, zeinetarik gehienak bere... Eta, nahiz eta bigarrentsuak ziren, goraki mintzatzen ziren beren buruez, klar eta ozen, eta lau haizeetarat kanpatzen eta famatzen zituzten beren bertuteak eta bertutezko obrak, zeren zaldun zalduntzat eta kontu kontuzkotzat baitzituzten beren buruak, halako moldez, non bi hitz haiek enplegatzen baitzituzten noiznahi den, bertzeen aitzinean:
|
|
|
Ordea, borroka hark ez zuen historia luzerik izan, zeren, hasi bezain sarri, lehenengo entseiuan zauritu eta akabatu baitzuen Joxe Aberasturik, eta hala gelditu zen eskarnio egin ustea eskarniatua eta odol isurle ustezkoa odolustua, lurrean etzanik, bere kapelu hegal zabala —baita ile-ordea ere— burutik kanpoan eta bere iduri irrigarri harekin, zeren halakoa baitzen haren begitarterat bildurikako keinua, eta zeren buruan orraztatu gabeko bi ile baitzituen, biak ere nahasirik eta izurturik. ...rra ez zen isiltzekoa, eta ihardetsi zion ezen hura gezurra zela eta bere ohorearen kontrako falta, gezurti deitzen ari zitzaiolako eta koldar, eta erran zion, halaber, ezen, baldin gizona bazen, egin zezala urrats bat aitzina berak ere, zeren munduko denbora guztia emanen baitzion bai bere lekuan jartzeko eta bai bertze prestakuntza guztien egiteko ere, nahiz eta aitzinetik jakinarazten zion ezen
|
bere
lekua, handik gutirat, hilen lekua izanen zela eta bere lagun hil berriaren lekua. Eta, orduan, gaztelau hark keinu bat egin zien bere lagunei eta guztiek, supituki eta deblauki, jauzi batean ezpata biluztu eta bizkaitarra inguratu zuten.
|
|
|
Baina Antoniok ez zuen bere burua galtzen, eta pairu handiz erran zidan halako batean, irriz baina serios, haren atsekabean atsegintasunak ere
|
bere
lekua eta partea balu bezala:
|
|
|
Egia erranen dizut: heroi sentitu nintzen... denbora ezin laburragoan, ordea, zeren, haren jarraikian,
|
bere
lekutik altxatu baitzen aita, odola sutan, haragia eta biandak ebakitzeko labana eskuan... Bai, badakit ezen oharkabean zeramala labana eskuan, mementu hartan zerbaitetan erabiltzen ari zelako... baina, bertze deusetarako betarik gabe, ikusi nuena ikusi nuen nik orduan, eta hala agertu zitzaidan hura, Abraham erresuzitatu bat balitz bezala, ustekabeko hark itsutua, bere seme Isaak semearen gibeletik, haren sastatzeko disposizionean.
|
|
|
" Lehenengoan barka, bigarrenean, urka"; eta, bertzetik, nola labana begiztatu orduko, orein eta zezen sastatuen iduriak etorri baitzitzaizkidan gogorat... hala, ihes, itzuri eta eskapatu, hirurak baterat egitea bururatu zitzaidan. Istant berean, baina, osaba Joanikoten hitzez oroiturik —" Fida hadi, bai, Joanes, zeren, deus ere gertatuko balitz, nihaurk defendatuko baihinduket" —, harenganat jiratu nintzen, eta ikusi ere nuen
|
bere
lekutik altxatu zela, hitz egiteko asmotan edo, noiz eta Villagrandeko dukearen boz ozenak durundi egin baitzuen:
|
|
|
Eta, handik harat, zer...? Ordu arte itzal bat bezala bizi izan zuèn bertze kezka hark
|
bere
lekua eta bere gorputza aurkitu ote zituen apur bana aitonaren baitan. Zeren orain denbora gehiago baitzuen hartan pentsatzeko eta zeren lehen hutsegiteak bertze hutsegite hartarat eraman baitzezakeen —guztizkorat eta behin betikorat— ohar zitekeelako, ororen buruan, ezen falserian eta gezur handi baten gainean eraiki zuela bere bizitza.
|
|
|
badakigu ezen lohitzen eta likisten garela, noiz eta egin beharrekoa egiten ez baitugu, baina, halarik ere, noiz eta, erretorikaren bidez, bi hitz airoski lotzen ikasten baitugu, berehala lotzen gatzaizkio, hitzen ederraz eta urrearen distiraz, geure lohiaren eta geure likitsaren beztitzeari eta haren estaltzeari, eta apaintzen dugu geure satsa eta geure simaurra arrosa lurrinztatu batez. Eta, hitzen errepikatzearen errepikatzeaz, uste dugu eta sinesten dugu hondarrean ezen azala dela barrena, eta barrena azala... harik eta, halako batean, berez eta halabeharrez, gauza bakoitzak
|
bere
lekurat egiten duen arte —azalak azalerat eta mamiak mamirat—; eta ohartzen gara orduan ezen gure lohia eta gure ustela ez dela bertze alderat behatuagatik desagertzen, eta geure lohiarekin eta geure ustelarekin egin behar dugula aitzina —geure mugetarik eta geure hauskortasunetik—, eta besoak ditugula, geure muga horiei buru egiteko, zeren, geure deusezetik bertze deusez bat ...
|
|
|
Edo, ez al dakizu ezen Eliza Spiritu Sainduaren emaztea dela, eta emazte hura lohitzen duenak ordaindu beharra duela? Ohitura hori ez bazenu, ordea, gauzak bidetik eta
|
bere
lekutik ateratzekoa, Jainkoaren donu eta dohaintzat hartuko zenuke, zeren zuri ere ez bailitzaizuke gaizki etorriko osabarenetik zentzatzea. Izan ere, heresia izurria baino kutsakorragoa da, eta osabarekin gehiegi ibili izan zinen, urte luzeetan.
|
|
|
Neure patrikaren goiti beheitiez ere axolagabe izanik —horra Kristinaren bertze arrangura bat—, are axolagabeagoa gertatu naiz beti esparru handiagoko diru aferetarako. Aldizkaria
|
bere
lekura itzuli eta gainerakoak haren jendaki zirela frogatu ondotik bertze zigarro bat piztu nuen. Eguneko laugarrena.
|
|
|
Nire bisaiak zalantza eza adierazi nahi zion, baina ez dakit ulertu zuen. Eskua atorraren poltsikora itzuri zitzaidan berriz eta, atzera ere, hutsik itzuli
|
bere
lekura. Doinuz aldatzeko tenorea genuen.
|
|
|
Beharbada ez dira bikote gazte batendako mintzagairik erromantikoenak, baina garai liluragarritzat daukat gogoan. Lantokia
|
bera
leku jasangarria iduritu zitzaidan bolada hartan, eta nire lanaldi beti luzexkoak akituta, trago bakarrik ere egin gabe etxeratzeko ohitura berraurkitu nuen.
|
|
|
Oro har bizian gertatzen den gisara, familietan ere —munduaren errepika tikia, azken batez— kide bakoitzak
|
bere
leku eta egiteko bereziak izaten ditu. Bere rola, sukaldeko hizkerak soziologoen solaskeriari mailegatu dion hitza hobetsiz gero.
|
|
|
Nolanahi ere, ikuskizuna zirraragarria zen: inor ez zen
|
bere
lekutik mugi  tzen, inork ez zuen ezer galdetzen itsuak bakarrik, inork ez zuen angustiaz edo itobeharraz edo negarrik egiten. Jabetu nintzen orduan ezinezkoa dela hain pasibo izatea zorigaitza edota heriotza hain hurbil dagoenean, sortasun hain ageriko hura ezin zitekeela iruzur bat baino izan; hau da, bidaiari haiek guztiek bazekitela liberatuak izango zirela, edo, bestela, txarrenera jota, kondenaren ondorioak ez zituztela jasango; hortik ekartzea zegoen bidaiari haiek guztiak edo inpartzialak edo arerioak zirela; inpartzialak, jukutria edo, hobeto, trajedia hura antzezteko kontratatuak edo agian behartuak edota bahituak izan ziren neurrian; arerioa, ni, zuzenki nahiz zeharbidez, akabatzeko agindua izan zezaketen neurrian.
|
|
|
Jarri zen, bada, mediku ospetsuaren eskuetan, eta, hara non, labur esanda, dena alderantziz irteten den: jatorriz  koak
|
bere
leku jatorrizkora ekarri bai, baina, handik hilabete batzuen burura, beste bi atera omen zitzaizkion, bere kasa, bizkar aldean, hauek bai dotore txuri mardulak. Bular menditsuak, ordea, ez ziren konformatu izate estetiko hutsarekin, eta, egun batetik bestera, tumor edo hantura gaiztoaren jokabidea hartu zuten; ezkerrekoak (aurretik begiratuta) mintzoa xurgatzen omen zion, eta eskuinekoak, (aurretik begiratuta) entzumena; deliberazio hartara iritsi omen ziren behintzat Estatuko espezialistarik adituenak, hainbat eta hainbat froga egin ondoren.
|
|
|
hutsegitearen jatorria aurkitu behar da, bestela egia entzuteak ez du ezertarako balio. Egia ezin da barneratu, beste gauza batek
|
bere
lekua hartu duenean.
|
|
|
Aspaldisko errauts bihurtuak ziren ordurako nire gaztetako suak. Urte gehiegi ziren jada gurpil
|
berari
leku beretik eta modu berean bultzaka beti, euskara eta aberria gora eta euskara eta aberria behera beti, geure antzinako euskal txilbor mitiko aratz parerik gabekoari mirespen erlijioso folklorikoz begira beti, ETAk, KASek, HBk, AABk, LABek eta abarrek ziotenaren edo egiten zutenaren mende beti. Ez nion ezeri behar adinako federik, ez nintzen inongo talde, elkarte edo kolektibotako kide izateko gauza sentitzen.
|
|
2001
|
|
|
Euskarak
|
bere
lekua izan du joan den astean Parisen egin zen Expolangues azokan. Eusko Jaurlaritzak erakusmahai bat paratu zuen eta helduentzako euskararen irakaskuntzari leku berezia eskaini zion.
|
|
|
Uztaritzen egindako bileran, euskara bizi publikora hedatzeko ekimen berriak abiatzea erabaki du. Azaroaren 5a eta 11 bitartean euskararen astea antolatuko du euskarak toki publikoetan
|
bere
lekua izan dezan eta publiko zabalari hurbil dakion helburu izanik. Halaber, Herriko Etxeetan euskararen presentzia areagotzeko neurriak hartzea eskatuko dute.
|
|
|
Eguzkiaren izpiek lur azaleko airea berotu egiten dute. Aire honek dentsitate baxua duenez gora egiten du eta aire hotzak
|
bere
lekua betetzen du. Honekin guztiarekin airea mugitu egiten da eta hori da, hain zuzen ere, haizea.
|
|
|
Errealaren jokoa ere susmagarria izan zen, eta berdin Osasuna sostengatu zuen realzaleen jarrera orokorra. Halako gertakizunen esanahia
|
bere
lekutik atera gabe, zenbait gauza berez mintzatzen da lurralde eta herritarren loturen indarra azaltzerakoan.
|
|
|
Ezin dute jasan ezer
|
bere
lekutik kanpo ikusterik, aldi baterako izanda ere.
|
|
|
KAROLINEk eskua
|
bere
lekura eramaten du. MIKEk ez ditu ikusi.
|
|
|
Beste pare bat saihetsetan. Matrailezurrean ere bai, hortz bat
|
bere
lekutik mugituz. Eta gustura jarraituko zuen tipoak, dinbi eta danba, Tasio haurrentzako ahia bihurtzeko ahaleginean kontzentraturik, Arantxak besotik helduz geratu ez balu.
|
|
|
Eta, euskaldunen ekandu antisentimentalak ahaztuz, antropofagia apur batekin besarkatu dugu batak bestea, musua ahoan emanez, mihi bakoitzak beste mihiaren lekua hartu nahirik, lehenago inoiz okerreko ahoan geratu eta mihiek orain zeinek
|
bere
lekua errekuperatu nahi balute bezala.
|
|
|
Egun batez fotografoa heldu zen, urtero bezala klasearen erretratua atera behar zuelako. Denak arbelaren aurrean jarri ginen, bakoitzak
|
bere
lekua ahal zuen moduan harturik. Erretratua atera zuen, eta badaezpadan beste bat aterako zuela esan zigunean betirako irautea zuen figura ematen ahalegindu ginen berriro.
|
|
|
Z (mangera
|
bere
lekutik atera eta gasolina putzu erraldoi bat eginez): Baina nagusiari abisatu diot behintzat, adiskideei, alkateari, inguruko bizilagunei...
|
|
|
alderik zabalena, zinta metrikoa lasai harturik, baina bizkarrean behera erortzen  utzi gabe. Bi bihotz sartzeko lain leku kalkulatu, bakoitzak
|
bere
lekua behar duenean etxean bertan topatzeko aukera izan dezan, inora alde egin beharrik gabe.
|
|
|
Descartesen Discours de la Méthode sartzen al da frantses literaturan? Nik baietz esango nuke, uste dut horrelako liburuak egiten dituzten gehienek sartzen dutela, nahiz
|
bere
leku berezia literaturaren historiatik kanpora izan, eta antzeko liburuak edozein literaturatan eta edozein hiz  kuntzatan aurki daitezke. Momentuan momentuko eta beste mugaketatan sartu gabe oraingoz (etorriko baita garaia hori egiteko) hemen hartuko dugu euskal literatura bezala, arrazoi berezirik ez baldin bada, euskaraz idatzirik agertzen den guztia edo gehiena behintzat, eta nahiz idatzirik ez egon, euskaraz esan diren gauza franko.
|
|
|
Gogoz menderatua izan den herri batean, agintea eta agintarien errespetua dogma gisara irentsi behar izan duen herri batean, boterearen eta boteredunen eskutik datorrena onetsi egiten da. Zuberoako Herri Elkarteak euskarari
|
bere
lekua ematea erabaki duenez, zuberotarrek ontzat jotzen dute. Hori bezain sinple da... eta hori bezain korapilatsu ere aldi berean.
|
|
|
Madrilgo gobernura PP iristean, aldiz," erretiratua" zen nazionalismo espainola
|
bere
leku naturala errekupera tzeko asmoz itzuli da, horren arabera Estatuaren izaera eta egitura eraiki guraz, ETA ren eta kale borroka ren jarduerakbaliabide nagusi darabiltzala azken hogei urteotako ibilbidea moteltzeko eta gelditzeko asmoz. ETA ren jarduera askatasun gabeziari eta abertzaletasunari lotuz, euskalgintza eta hau sustatzen duten arau eta erakundeak dira jopuntuan.
|
|
|
arrazakeria, xenofobia, ETAren helburu berak, inposaketa, diskriminazioa, eskubideak pertsona renak direla eta ez kolektibitateenak... eta abar aipatuz. Euskara eta euskal kulturak
|
bere
lekua izatea" mehatxu" gisa izendatzea da modurik egokiena, kontraeraso bat antolatzeko. Justu euskaldunok erabil ditzakegun argumentuak erabiliz murriztu da euskararen estatusa Nafarroan.
|
|
|
Kantu tradizionalak bizirik irautea ez zen eskoletan soilik gauzatzen, elkartearen jaialdietan ere
|
bere
lekua baitzuten. Hiri bakoitzak bere jaialdiak zituen, baina guztietan errezitatzen ziren jendaurrean Homero eta gainerako olerkari handien olerkiak.
|
|
|
Jorratzen dituen gai horiek guztiak beraietan adituak direnek ezagutuko dituzte hobekien eta, ondorioz, Platonen aburuz olerkigintzak meta diskurtso artikulatzailea izateari utzi lioke, ez baitaki hitz egiten duen horri buruz.
|
Bere
lekua, nabaria denez, filosofiak hartu du.
|
|
|
Oro harrezko gauzez irakaspen sistematiko batean apriorizko ezagutza objektiboa ematen duela uste duen Ontologiaren izen harroak adimen hutsaren Analitika soil apalagoari utzi behar dio
|
bere
lekua (A247/ B303 (E252)).
|
|
|
" Gure adimena nola erabil dezakegu, baita esperientziari dagokionez ere, geure buruari helbururik ez badiogu ezartzen?" (A816/ B844 (E590)). Helburua ez da ezer ezagutzen laguntzen digun adigaia, ez da kategoria bat, baina ezagutzaren osotasunean badu
|
bere
lekua. Lehen ikusi dugunez izadiaren egitura teleologikoa eta bizitzaren prozesuak ulertzeko balio digu.
|
|
|
–Anaia maitea, sexua eta fornikazioa ez ditzazula zuk deblauki non nahi sar: bakoitzak
|
bere
lekua badu. Mattina emazte prunta, gurbila eta garbia zen.
|
|
2002
|
|
|
Soziologiaren ikuspegitik beharbada bai, baina niretzat" Kamilo Lizardi" argitaratu zen data askoz egokiagoa litzateke. Ez, belaunaldi berriak plazan irabazi du
|
bere
lekua, ez txapelketan. Txapelketak lagunduko diola bere presentzia areagotzeko?
|
|
|
Gero, Miguel Zugazak Bilboko Arte Eder Museoko zuzendaritza utzi eta Madrilgo El Pradoko kudeaketari ekin zion.
|
Bere
lekua bete du Bilbon Javier Viarrek, urtetan Museoko patronatuan egon ostean. Arte lanak baino gehiago ari dira mugitzen arte gizonak.
|
|
|
Eta 115 emakumezkoenak. Orden horietako bakoitzak
|
bere
lekua bete du gure historian. Hain zuzen ere, krisi garai honetan, Arantzazun «Familia eta Institutu Erlijiosoen Euskal Herriko Historiaren Igo kongresua» burutuko da ekainaren 24tik 28ra.
|
|
|
Hendaiarrak eta Hendaiako Gure Ikastolako gurasoak partikularzki Euskal Herriko XXV. Marmitako Txapelketa antolatzen ari dira aspaldi honetan. Hil honen laugarren igandearekin irailaren 22an jokatuko den txapelketa honek badu
|
bere
lekua gure historia berrian. Hendaia herriak berealdiko bi mugarri ipini ditu engoitik txapelketaren garapenean eta ibilbidean.
|
|
|
Eta mugimenduaren barruan, berbere edo amazigh kulturaren inguruan zabaldu den elkarte eta ekintza sailak garrantzia berezia du. Espainiaren kanpo politika erabakitzen dutenen artean eragin berezia duen «Politica Exterior» bihilabetekariak
|
berak
leku berezia eskaini dio irail urriko zenbakian, Maria Angels Roquek argitaratu duen «Sociedad Civil y asociacionismo' amazigh' en Marruecos» artikulu interesgarriari. Antropologoa da Roque, eta Institut Europeu de la Mediterrania erakundeko ikasketa zuzendaria.
|
|
|
Bere eraikin propioak,
|
bere
leku fisiko propioak behar ditu Euskal Unibertsitateak.Ez da ghettoa erreibindikatzen dudana. Umea jaiotzea umekia eraikin propioarenjabe egitea da.
|
|
|
Azkenik, errealitatea aldatzen ari bada, gure kontzeptualizazioan ere aldaketa kualitatiboa eman dugu. Gizarteak errealitate ontologiko objektibatua izateari utzi eta
|
bere
lekua sozialitateari uzten badio, gure baliabide kognitiboek ere egoera berri horri erantzun diote. Ardura etiko eta politiko hori hartu nahi izan dut lan honetan.
|
|
|
Dena dela, eta maiztasun batzuk erabiltzeko aukera zuenez, gazteei zuzendutako irrati formula musikala abian jarri zuen FMn, EITBko irratiak hamargarren urtean sartzen zirela. Ez zen apustu erraza izan, SER kateraren 40 Principales delakoa oso finkatuta baitzegoen Hego Euskal Herriko gazteen artean, eta ez zuen
|
bere
lekua uzteko asmorik, beraz, harekin lehiatzeko zerbait berria eskaini behar zuten, besteak ematen ez zuena, target berdinari zuzentzen zitzaizkien eta?. 1990eko martxoaren 21ean hasi zen emititzen; euskaraz Donostiatik, eta gaztelaniaz Bilbotik.
|
|
|
Goiko sailkapena ez da itxia, gainera. Hizkuntza batek baino gehiagok aurki dezake
|
bere
lekua sailkapeneko atal batean nahiz bestean. Baina hizkuntza horiek guztiek ezaugarri komun bat dute:
|
|
|
Adibide hurbil bat jartzeko: euskarak ez du
|
bere
leku soziala bertsolaritzan bakarrik behar, CD ROMetan ere bai baizik. Kontzeptu naturalista bat erabiltzearren, kontserbazionismoa ez da nahikoa hizkuntzen mundu honetan.
|
|
|
Gizarte komunikazioan, kulturartekotasunari
|
bere
leku mediatiko duina aitortzeko eta gizarte bazterkerian ez jausteko, albistea ematean, berau bere osotasunean ulertzeko beharrezkoa ez baldin bada, ez dago zertan eman pertsonaiaren etniari, larruazalaren koloreari, jatorrizko herriari, erlijioari eta kulturari buruzko daturik.
|
|
|
Mekanismo horiek diskurtsoaren azaleko egituren rola betetzen dute, diskurtsoari berari lotura emanez. Azaleko isotopiak, beraz, emisio kate bereko programa batean beste programa bati buruzko erreferentziak eginda, telebista katea bakoitzak bere buruaz egiten duen iragarkiak aireratuta, edo aurkezleen lanean bilatzen du
|
bere
lekua.
|
|
|
Politika, militarrak, segurtasuna... giltzarriak dira desinformazioaren munduan; ez bakarrak, ordea. Desinformazioak
|
bere
lekua egin du kirol gaietan, gai kulturaletan, sozialetan, linguistikoetan, administratiboetan... Desinformazioa informazioa bera bezain garrantzitsua da hedabideen jardunean; ala, garrantzitsuagoa ote?
|
|
|
Gizartea gero eta teknokratagoa bilakatzen ari da abiaduran oinarritutako zientzia eta teknologia berriak direla eta; hedabideek lagunduta, elite intelektual berria sortzen ikusten ari gara teknokrazia horien baitan. Elite berriak
|
bere
lekua aurkitu du medioei esker, eta elite kultural edo intelektual klasikoak baino indartsuago ari da bilakatzen gure begien aurrean.
|
|
|
Orain egingo dugun bigarren irakurketa hori lehena bezain garrantzitsua da, sarritan bazterrean uzten bada ere. Komunikazioaren bigarren irakurketa horretan, komunikatzea ez da bakarrik informazioaren igorpena gauzatzea, ezpada harreman sare batean esku hartzea ere, munduaren definizioa eraikitzeko eta mundu horretan nork
|
bere
lekua aurkitzeko eta finkatzeko. Beraz, ikuspuntu horretatik begiratuta, komunikazioak mundu komun bat modelatzea dakar.
|
|
|
badu bere ideologia, propioa, berea; eta, hori ez bakarrik kazetariak lan esperientzia antzerakoen lekuko direlako, ezpada, kazetari moduan aritzeko, ezaugarri pertsonal eta profesional oso antzekoen artean egin ohi dutelako, modu masiboan, kazetarien kontratazio hautaketa informazio enpresetako nagusiek. Modu orokorrean hitz eginda, klase bateko partaidetza eta gizarte harremanetan
|
bere
leku propioa dauzka kazetariak, kazetari taldeak.
|
|
|
Hedabide handietako elite profesionalak dira kazetari taldearen ideologia ezartzen eta suspertzen dutenak. Inork karrera egin gura badu, eliteak markatzen dituen irizpideetatik egin du aurrera; eta, horien artean
|
bere
leku apartekoa irabazi.
|
|
|
Edozein gelatarako tresna den telebista aparatuak mobiliarioaren disposizioan du eragina: altzariak erostean, mobiliarioa antolatzean, telebista aparatuak
|
bere
lekua behar du, eta, horrez gain, gainerako tresnen lekua baldintzatzen du.
|
|
|
Bikoiztuta ezarriko dugu informazioa, beraz. Arren, eta kausazkoa, nahiz modukoak osagai independenteak dira eta, horrenbestez,
|
bere
lekua behar dute hemen. Are gehiago, menderagailu batzuk posposizioen tratamendu bera eskatzen dute, osagai bat aditzari lotua baitute eta, bestea, askea:
|
|
2003
|
|
|
Gabonek gauza askotarako parada dakarte, baita pentsatzeko ere, baldin eta estomagoak garuna irentsi ez badigu behintzat. Jan/ edan eta edan/ jan binomioek digestioa egiteko premia berekin dutenez, hausnarreko denbora horretan garunak
|
bere
lekua hartzen du eta, guk nahi ala ez, berea egiten hasten da: pentsatzen.
|
|
|
Errunaldi bakoitzean 120 bitarte arrautza jartzen dituzte eta hori guztia abdomeneko ezkatekin biltzen dute babestearren. Jaio eta berehala sortu
|
bereko
lekuan elikatzen dira. Guztira bost larba fase izaten dituzte.
|
|
|
Interesgarria izango da ikustea hilaren 23an Frantziako Tourra Baionara iristen denean lasterketaren antolatzaileek euskarari emango dioten trataera zein den. Batasunak eta EHEk azken honek lehenago ere berdina egin izan du Tourreko antolatzaileekin mintzatu ziren euskarak lasterketan
|
bere
lekua izan zezan hau Baionara iristean. Espainiako Gobernuaren presioak bere ondorioa izan du eta Jean Marie Leblanc Tourreko zuzendari nagusi ordezkariak, Batasunak iruzur egin diola adierazi du, baina EHErekin hitz egindakoa ongi dela ere adierazi du.
|
|
|
300 saio horietan bat esperimentala irten daiteke afari batean patxaran botila falta izan delako. " Ardagai" hitzaren moduan,
|
bere
lekua edukiko ez duten 150 errima atera daitezke. Saiorik ez zegoen lekuan, goizaldera saio bat sortu da gitarra jole ingeles batekin...
|
|
|
Normala da denen lagun ez izatea. Kirolean urte asko goi mailan dagoenari etsaiak ateratzen zaizkio,
|
bere
lekua hartu nahi izaten dutelako. Bakoitzak bere bidea egin behar du, eta kontzientzia lasai eduki.
|
|
|
Polizi elaberrien tankerakoa. Elaberri honetako dialogoetan, euskara nagusi izan arren, frantsesak ere badu
|
bere
lekua, Poirot detektibearen aitzakiaz, eta gaztelaniak ere bai, guardia zibilak bitarte direla. Beste narraziolanetatik hastantzen den puntua, dialogoetako eta narrazioko euskara berdina edo berdintsua izatean datza; euskalki edo azpieuskalkiek apenas dute tokirik hemen.
|
|
|
· Paulo VI.a: " Sarritan esan ohi da, gaur eguneko erlijino liburu askok ez deutsala
|
bere
lekurik emoten Espiritu Santuari. Guk, geure aldetik, dei hau egiten deutsegu guztiei, baina, batez be, eleiz artzain eta teologoei:
|
|
|
Altarako Liburua altara ganean, eta Irakurgaiak bere tokian. Bakotxari
|
bere
lekua emon behar jako. Horixe da gaurko liturgi legeak eskatzen dabena, ahal dan neurrian.
|
|
|
Ez sarritan, lantzean behin baino ez. Egia da, bai, gure Bilbo Herri Irratian euskerea
|
bere
leku estu laburra lortzen hasi zanean gorago esan dodanez, Julián Olazabalaga izan zan honetan aurrelari eta bultzegile, neuri be laguntza apurren bat eskatu eusten.
|
|
|
Esan beharreko gehiena esanda dagoala uste dot. Apurkaapurka euskereak
|
bere
lekua egin eban Derioko Seminarioan:
|
|
|
Orduantxe iritsi zen Unax irakasleen gelara.
|
Bere
lekura abiatu zen, agurtu ondoren, eta gauzak han itxita Bibioten ondora hurbildu zen.
|
|
|
Neu be irrikan nago, jakiteko zer gertatu dan tramankulu horreekaz. Yankien akats bat izan ei da irakasle gazteenak
|
bere
lekua hartu zuen berriak lasai entzuteko. Azkenean heldu zen eurek nahi zutena.
|
|
|
Ia estropezuka zuzendu zen
|
bere
lekutik irakaslearen mahaira. Arantxa azterketari eusten zegoen, eta berak ere urduri zirudien.
|
|
|
Baina, dena gainbegiratzen hasi zenean, hara non aurkitu zituen berak hutsik utzitako galdera biak goitik behera, zuzen, eta berea zela ezin gezurtatu zen idazkeraz eginda.
|
Bere
lekura itzuli zenean, Karmelek itxi behar izan zion ahoa, euliak jan nahi al zituen galdeturik.
|
|
|
Egizu nire moduan: planak gaurko gauetik aurrera ez dira igaroten Arantxak nabarmendu nahi gabe begiratu zion
|
bere
lekutik, hau entzunda.
|
|
|
Kontatuko zion zelan eman zitzaien denborarekin itxura aldatzeko ahalmena, hainbeste mendetan arnasa hartzea bezain erraz bilakatu zitzaiena; edota zelan eman zituzten urte batzuk Tibeten, Euskal Herritik kanpoko euren egonaldi bakarrean, eta zelan han euren garunen ezagutza azken muturretara eraman zuten, denboraren mugarik ez egonik, azken txokoetara iristeko aukera irekitzen zitzaiela. Eta, zergatik ez, zelan egin zuen
|
beretzako
lekua ikastolan, irakasle inozo hura bidalirik. Baina neskaren hitzen aurrean ez zeukan erantzunik.
|
|
|
Besteak beste, klima aldaketa, ohikoa baino euri gehiago eginizana (2002ko uda), Siziliako sumendia berri ere erupzioan hasi izana eta han etahemen izandako euriteak aipatu dira. Bistan da meteorologiak, igogailuetan ez ezik, albistegietan ere
|
bere
lekua aspaldi egina duela. Bide beretik doa ere urari buruzkoinformazioa.
|
|
|
eraztunak efektu jarraitua du jarrita dagoen bitartean. Hesi metodoa ez denez hala nola preserbatiboa, ez du axola eraztuna
|
bere
lekutik mugitzea. Metodo horrek denbora guztian eusten dio odolean antisorgailu kantitate berari.
|
|
|
Endometrioa deitzen zaio. Enbrioiak
|
bere
lekua galtzen du arraspatu horrekin, eta, ondorioz, desagertu egiten da haurdun geratzeko arriskua. Teknika bereziki egokia da anemiak eragiten dituzten odol-jario handiegiak dituzten emakumeentzat, baina Estatu Batuetan modu nabarmenean ari dira zabaltzen seme alaba gehiago ez izatea erabakitzen duten exekutiboen artean.
|
|
|
Gainera, urtero legez, Ibilaldia ere
|
bere
lekua edukiko du berdegunean. Aurten, Sopelako Ander Deuna eta Leioako Betiko ikastoletako haurrek ikuskizun paregabea antolatu dute biharko, partida hasi aurretik.
|
|
|
Jenialtasuna ez dela, dio, harribitxietan bildurik aurkitzen, hautsa bezala barreiaturik baizik, eta gutxi batzuek bakarrik lortzen dutela distirak egiteko adinako multzoak pilatzea. Gizaki orok duela artista izateko eskubidea, txikienak ere baduela
|
bere
lekua adierazi nahi nion, baina ez nuen esateko modu egokirik aurkitu.
|