|
2000
|
|
|
Soizu, gure historian eboluzio bat bizi izan dugu, normala denez. Herri honen geroari begira, eta
|
bere
historiari so jartzen bagara, une batean komunistak progresistak zirela ohartzen zara. Gero apezak izan ziren aitzindariak laborantza eta sindikatu munduan lan izugarria egin dute hauek.
|
|
|
(da?).
|
Bere
historia dauka. Borrokarako arrazoiak izan ditu?
|
|
|
Pentsa, Espainiako Konstituzioa bera 140 urte lehenago zegoen gatazka bati buruz ari da hizketan. Horrez gain, Estatutuaren Bigarren Xedapen gehigarriak dioenez, Estatutua onartzeak ez du esan nahi Euskal Herriak
|
bere
historian zehar izan dituen eskubideei uko egiten dienik. Indarkeriarik gabeko egoeran, alderdi politiko bakoitzak bere proiektu politikoak mahai gainean jarri eta, beharrezkoak izanez gero, egungo markoan aldaketak egiteko bide ematen zuen Ajuria Eneko Akordioak.
|
|
|
SORTU zenetik izandako bisitari kopurua eta publikoa erakarri eta honekiko duen jarrera onagatik jaso du Guggenheim Museoak 2000 urteko Europako Museorik Hoberenaren saria. Bonneraino,
|
bertako
Historiako Etxeraino, joan zen maiatzaren 13an Juan Ignacio Vidarte museoko zuzendaria saria eskuratzera. Beste 28 hautagaien artean izan da aukeratua Guggenheim museoa.
|
|
|
Egoitzari dagokionez, hainbat leku aldaketa ezagutu du ikastolak
|
bere
historian. Hasiera batean Errazti familiak 1960an sortutako Galmaka auzoko ikastola aitzidarian izan zituen ikasgelak.1978an, Gurasoen Kooperatibak Arabako Foru Aldundiaren laguntzaz egungo egoitza nagusia eraiki zuen.
|
|
|
Hamaika dira Euskal Herriko hiriburuaz, Iruñeaz aritu diren ikerlariak. Hor da, erraite baterako, eta eredu gisa, zoritxarrez nahikoa zaharkiturik dugun Jose Joakin Aratzuri doktorearen lan itzela, frankismo gogorrenean indarrean zegoen Bianako Printzea delakoan hasirik eta ikaragarri onak diren bertze lan batzuk tarte Iruñeko karriken gaineko hiru liburu mardulen bidez
|
bertako
historia aparta burutu duena.
|
|
|
Historia, gogoratzea... denaren txikitasunari erreparatzea, gaixotasuna bide da. Baina laburpena egin zale direnek, gainera,
|
bere
historia tomo askotan idatzi nahi izan dute.
|
|
|
Harresiz inguratu zuten, gipuzkoarren erasoei eta sendien arteko gudei aurre egiteko.
|
Bere
historia luzean pertsonaia garrantzitsu bat baino gehiago sortu du, eta horren ondorioa ikusgai dugun jauregi bilduma zabala. Garrantzitsuena San Balentin Berriotxoakoa da.
|
|
|
Liburuak merezi du, eta ez soilik istorio harrigarri eta hunkigarriak direlako, (Montoiak ipuinak behar duten bukaera perfektua emateko abilidadearekin jarraitzen du) edo azaldutako estruktura puzzle moduan erakargarria egiten delako, baita liburuak duen balore historikoagatik ere, bertan hiri batean
|
bere
historian gertatutako hamaika istorio kontatzen zaizkigulako. (Egunkaria VI)
|
|
|
Euskarak lehen aldiz izan zuen ofizialtasuna, epaitegiak barne, Nafarroako erresuman izan zen,
|
bertako
historiak hala erakusten duenez. Uste hori nuen nire irakurketen arabera, eta horren lekukotasuna agertzen digu Jimeno Juríok ere bere Navarra.
|
|
|
Euskal Herriak, jakina da, ez du erabateko batasun politiko administratiborikeduki
|
bere
historian. Ez eta hizkuntzaren erabateko batasunik19, aro modernoagoan.Baina bistakoa da, gure herriaren bizimodua eta kultura ezagutzen dituen edozeinentzat, euskal herrialdeen artean beti izan dela zelanbaiteko lotura.
|
|
|
Mutur psikoanalitikorantz gerturatzen diren eskolen ezaugarri nagusiena, lehenplanoan gizabanakoa jartzea da, familia oso kontuan hartu arren. Familia gizabanakoez osatuta dago, eta bakoitzak
|
bere
historia eta bere norberatasuna ditu. Gizabanako bakoitza eta beraien arteko elkarreragina familiaren barnean aztertuko dute.Talde honen barruan Ackerman Institute, Whitaker eta bere jarraitzaileak, Filadelfiako Taldea, Bowen eta bere taldea, eta orientazio Taldeoanalitikoa aipatu ditugu.
|
|
|
Futboleko emanaldietan ere jokaldi eztabaidagarriak izaten dira. Ezinbestekoa dena da, gure barneko historia horretan gertaerensekuentzia bera izatea, partiduaren bideo bat eta bera erabiltzea; oraindik herri kulturanerdietsi ez duguna, bakoitzak
|
bere
historia partikularra baitarabil.
|
|
|
–La historia, propia? brinda un contexto de significación básico en lo que a la identidad se refiere? 40 Hona hemen, kasurako, Esteva k
|
berak
historiak kultur arloan duen dimentsioari buruz jasotako Spicer en iritzia:
|
|
|
Eskola erabiliz hauxe lortu nahi da: nazioaren (naturala den ala ez, hori beste kontu bat da) irudia zabaldu, baita
|
bere
historia eta tradizioa ere, nazioarenganako zaletasuna eta berarekiko atxikimendua ezartzen saiatuz, horretarako sinboloak eraikiz (bandera nazionala, himno nazionala,?) eta, askotan, nazioaren tradizioa zein historia, edota nazioa bera ere, asmatuz. Hobsbawn en hitzak erabiliz14, apropos eta jakinaren gainean martxan jartzen den ingeniaritza ideologikoa dugu hau, zeinak herri zehatzarenganako baino, herri horren kontzeptu ideologikoarekiko leialtasuna bilatzen duen; hots, Estatuarekiko abertzaletasuna du helburu.
|
|
|
Bidean, ahaideez eta Urbiaingo eta Ubarneko jende ezagunaz aritu ziren osaba Joanikot eta Pedro, baita gure Pisarat joaiteko asmoaz ere, gaingiroki izan bazen ere. Gero, tabernarat heltzean, mahai batean eseri, oilasko errea eskatu, eta Pedro Huizik
|
bere
historia kontatu zigun:
|
|
|
Eta hargatik erakartzen zuen Pagabasok, baita Pagabasoko leizearekin zerikusirik zutèn historiek eta ipuinek ere, leku hura eszenario ezin hobea izan zitekeelako, non koka baitzitzakeen
|
bere
historia haietarik batzuk, indar eta eraginkortasun handiz.
|
|
|
Baina osabarekin bizi izan nituen egun gogoangarri haiek guztiak, nekez gerta zitezkeen, baldin osabak ziegarako bisita hura egin izan ez balit, eta baldin, bisita haren karietarat, elkargo sekeretu moduko hura sortu izan ez bagenu, bere eraikuntzan eta
|
bere
historian bi mugarri eta bi data jaingarri izan zituena.
|
|
|
Izan ere, komunionea egin nahi ez nuelako, aitak zartako ikaragarri hura eman zidan eta kondenatuen gelan giltzapetu. ...ilun hartan beldurrak airean nengoela, nor etorriko... eta osaba Joanikot!, ene aingeru begiralea balitz bezala, bere adostasuna eta bere babesa eta geriza eskaintzen zizkidala... eta sekeretu bat ere bai, berea ez ezik enea ere izan zitekeena, eta enea zena jadaneko... zeren eta osaba Joanikot protestant baitzen, jaun Esteban Etxegoien etxeko ardi beltza bezalaxe, osabak berak jakinarazi zidanez,
|
bere
historiaren eta arbaso zahar harenaren berri emaiten zidala! Eta, erran ere, halaxe erran zidan osabak, eskua bere eskuz hertsatzen zidala:
|
|
|
Eta,
|
bere
historiari lotzen zitzaiola, erran zigun:
|
|
|
Batean keinu bat egiten zuela, bertzean bertze bat; orain makulu bat zerurat altxatzen zuela, orain bertzea, aktore ona zen aitona Nikolas, noiz eta
|
bere
historiak kontatzen baitzizkigun. Eta, hari beha jarraitzen gintzaizkiola, ez zen isiltzen:
|
|
|
|
Bere
historian zehar, greziar mundu klasikotik gure egunetara arte, demokraziaren teoriak legearen aurrean gizakiak berdinak direla azpimarratu du9 Gaur egun, ordea, kontuan harturik klase, etnia, genero, erlijio edota kultura jatorri ezberdinak dituztela eta talde batzuk pribilegiatuak direla beste batzuk zapaldurik dauden bitartean, gizabanakoak berdinak balira bezala tratatzea bidegabekeria bat iza... Gizarte modernoetan, beraz, gizabanakoari taldearen araberako eskubideak bereiztea eskakizun zilegia izan daiteke.
|
|
|
" Eta, zer moduz aurkitu duk herria?", galdetu zion. " Kanbiatuxe", erantzun zuen Xanek, ez biziki eroso; segurrenik gizon hark konkorrarekin topo egin zuen, honek
|
bere
historia kontatu zion. " Gauza asko kanbiatu duk", esan zuen iharrak," eta hala ere... igualtsu segitzen dik denak"; isilaldiño bat izan zen, gero atzera iharrak:
|
|
|
Ez zekien Xanek zer pentsatu hartaz. Agian ez zituen bere sentimenduak erakutsi nahi, bere ahizparen aurrean; edo agian ez zuen berari zer esatekorik, ez normala zena, kontuan izanik
|
beren arteko
historia labur, bai, baina gozoa. Hala ere, lasai ematen zuen neskak; haren besoa ezpainetatik hautsontzira elastizitatez bildu eta luzatzen zen, pipaldi bakoitzean.
|
|
2001
|
|
|
Beno, ni beti nago idatzi ezinaren eta idaztearen abenturaren inguruan idazten. Eta batzuetan gudariek beren gerra
|
bere
historia, azken batean kontatzeko dituzten zailtasunak agertzen ditut. " Marcel Martinen aitatasun ukatua" n, berriz, alderantzizkoa da, Joe Costelok bere historia erakargarria gertatzeko erabiltzen dituen teknikak agertzen baititut...
|
|
|
Eta batzuetan gudariek beren gerra bere historia, azken batean kontatzeko dituzten zailtasunak agertzen ditut. " Marcel Martinen aitatasun ukatua" n, berriz, alderantzizkoa da, Joe Costelok
|
bere
historia erakargarria gertatzeko erabiltzen dituen teknikak agertzen baititut...
|
|
|
Hasteko, Juan Jose Ibarretxe lider bezala konsagratu dute herritarrek. Gizon ahula omen zen, kudeatzaile soila, karismarik gabekoa, irakinaldi bat baino iraungo ez zuena... eta bere inguruan bildu dituzte EA eta EAJk
|
bere
historiako emaitzarik onenak. Ibarretxe eta bere mezuak irabazi dute.
|
|
|
Mezua, posizioa, tonua, jokabidea... dena ipini du azpikoz gain Ezker Abertzaleak ETAk tregoa haustea erabaki zuenetik. Eta hala hartu du
|
bere
historiako ipurdikorik handiena. Herritarren ahotsa entzun dutela, herritarrek nahi duten protagonismoa ontzat hartzen dutela, eta beren frakaso politikoaren ondorioak beren gain hartzen dituztela ikusteko itxaropenik ez dut galdu.
|
|
|
|
Bere
historia eta kokapena direla-eta, Abusuko erakarpenik handiena Ibaizabal ibaiaren meandroa eta bere inguruan zabaldu berri dituzten bi parke handi eta ederrak dira, bata Bilboko lurretan eta bestea Arrigorriagakoetan. Hala ere, bada besteen artean historikoki eta arkitektonikoki nabarmentzen den eraikinik, eta horien artean garrantzitsuena seguru aski Abusu Ikastolak berak egoitza gisa aukeratu duena dugu.
|
|
|
|
Bere
historiaren atalik garrantzitsuena, dena den, XIX. mendearen erdialdean izan zuen, karlistadetan erakutsi zuen balio estrategikoagatik. Horrela, 1835 urtean, lehenbiziko guda karlistan, karlistek su eman zioten.
|
|
|
Gaur egun luxuzko ogirik ez, baina
|
bere
historian hainbat gorabehera ezagutu dituen eraikin eder honek kalitatezko euskal irakaskuntza aurrera eramatea du bere helburu, eta maiatzaren 27an bisitatu nahi duen ororentzat zabalik izango ditu bere ate zahar bezain berriak.
|
|
|
Maiatzaren 11tik dago Atherbea zentroan.
|
Bere
historia luzea da kontatzeko eta lazgarria biziki. LICODHO elkartean (Ligae Congolais pour la defense de Droit de l' Homme) ziharduen ihes egin zuenean; Congo Brazzavilleko giza eskubideen aldeko elkartean:
|
|
|
Lan horiek guztiak bildu eta" Euskal deituren kronika" liburua osatu du Gatuzain argitaletxeak, non euskal abizenen nondik norakoak agertzen diren. Izan ere, denek jakin nahiko genuke gure deitura nondik datorren,
|
bere
historia zein izan den, eta batez ere bere esanahia. Bada, jakin min hori guztia asetzen saiatu da Marikita Tambourin baigorriarra, horretarako hiru iturriz baliatu delarik:
|
|
|
Ez da, baina, lan erraza izan. Egileak berak aipatu duenez, «liburu hau, nik jakin gabe hasi zen ernaltzen, duela urte anitz[...]
|
Bertako
historiaren adabakiak atzematen jarraitu nuen adineko herritarren laguntzaz. harrak ukiturik, udal eta parrokia artxiboetan miatzen hasi nintzen.
|
|
|
Orain Arrantzaleen Museoa dugu.
|
Bertan
historian izan diren hainbat itsasontzi eta tresnen bilduma zabala ikusiko dugu. Zabalik:
|
|
|
Iritziak iritzi, aldaketak egunean egunean gertatzen ari dira eta irratiak
|
bere
historian zehar erakutsi du garai berrietara egokitzeko malgutasuna duen hedabidea dela.
|
|
|
Sunniak eta xiiak banatu ziren unean, orduan agertu ziren jariyies izeneko taldeak, eta puritanismoari dagokionez haiek izan daitezke gaur egungo Bin Ladenen taldearen antzekoak, hauen aurrekariak nonbaiten bilatu behar baditugu; talde hauek agertu eta desagertu egiten dira, eta adibidez mongolek Bagdad hartu zutenean berriz agertu ziren... Honekin esan nahi dut ez daukagula EEBBetara jo beharrik halako taldeen sorrera ulertzeko, Islamak
|
bere
historian dituela. Geure garaira hurbilduz, oso garrantzitsua iruditzen zait 70eko urteetatik aurrera sortzen den apurketa; mugimendu islamistetatik zetozen pertsona eta pentsaerak jarrera erreformatzailea bultzatzea zuen nukleo bat bultzatu zuten Anaia Musulmanak esaterako, batez ere Sayyid Qotb moduko pertsonaien pentsamenduaren oso interpretazio berezia eginez.
|
|
|
Miraila etorkizuna ikusteko tresna da, asmatzeko aparatua, begia eta begirada. IV. mendean Esparciano deituriko idazle batek honela idazten du
|
bere
Historia Augustan:
|
|
|
Ez baita erraz pausatzen bidaiaren bihotza, ez baitu bihotzean urruntzeko grina baino, jakin arren
|
bere
historiak ez duela bukaerarik, heriotzak mugatuko duela bere mugimendua.
|
|
|
f) Gidatutako bisitaldi historikoak antolatzea: ikastaroaren osagarri gisa, onuragarriak dira
|
bertako
historia, artea, ohitura eta tradizioak ezagutzeko, eta, halaber, kulturaren osagaiez eta nortasun kontzeptuari batasuna ematen diotenalderdiez jabetzeko.
|
|
|
Interesatzen zaigun garairako, Lacarra ren bi lan aipatzea merezi du. Lehena Textos navarros del Codice de Rodaizeneko artikulua da, IX eta X. mendeetako subirano eta printze nafarrengenealogiak azaltzen dituena, eta bigarrena,
|
bere
Historia politica del reino deNavarra (1973). Obra honen lehen ataletan, Iruñeko erresumaren sorrera eta lehengarapena argitzen dira, eta funtsezko oinarria izan da geroago ageri ziren sintesieta dibulgazio lan askotarako.
|
|
|
Quebec kolonizazio frantsesaren emaitza da, laburki esanda.
|
Bere
historiaren abiapuntua 1534 urtean jarri ohi da(" Quebec, le pays...", Interneten), Jacques Cartier izeneko esploratzaileak Kanada Frantziako Erregearen izenean bereganatu zuenean. " La Nouvelle France" izena jarri zioten lur hari, eta 1663 urtean Frantziako probintzia deklaratu zuten.
|
|
|
Beste batzuek Madrilgo Gobernua ren esku hartzea eskatzen dute, gauzak bere onera ekartzeko, Espainiako batasuna babesteko. Zera gertatzeko arriskuan omen gaude, dio Pedro Muñozek, komunitate autonomo bakoitzak
|
bere
historia, bere bandera eta bere ereserkia edukitzea, eta Espainiak batere ez.
|
|
|
Azken uneotako kritikarik gehienak irakaskuntzan kurrikulumari, edukiei eta irakasmaterialei zuzenduak dira; zehatzago, ingurunearen trataerari, espreski, geografia eta historia. Aldizkari honetako bertako 1996ko 93 zenbakian Imanol Murua Uriak ikerketa exhaustibo bat egin zuen eta bertan garbi gelditu zen hainbat testuliburuk zein eskas tratatzen zuen Euskal Herria bai
|
bere
historian eta bai bere lurretan. Oraingo kritikek (ez ikerketek) diotenez ez dago deus eskas, baizik eta sobera.
|
|
|
biztanleak bertakoak edo inmigranteak diren, jainkoekin ahaidetuta dauden, atzeratutako edo goi mailako kultura baten partaide diren, garapen edo amaiera aldian aurkitzen diren. XVI. mendean zenbait espainol Urrezko Mende batean bizi direla esaten hasten direnean eta XIX. mendean gainbeheraz hitz egiten dutenean ez dira gauza beraz ari; eta ez da gauza bera ere,
|
bere
historiaren hasieran, Abrahamekin itunak ezartzerakoan, Yahverengatik askatua eta babestua izan den herri gisa bizitzea, edo K.a. VII. VI. mendeetan Jeremias profetak jainkoak baztertu dituelako egiten dituen intzirietan.
|
|
|
Ondorioz, Filosofiaren historia baten eskema ematen ahalegintzen da irizpide ezberdinen arabera. Hala ere, hau ez da iritzi soilen historia izango, baizik eta arrazoimenaren garapenarena, arrazoimenak
|
bere
historian hartu dituen formena.
|
|
|
Berlusgoñi ongi loturik utzi eta gero, belarrian zer gertatu zitzaion galdetu nion gondoleroari, eta honek, hori ez ezik, toki apartatu eta ogibide harrigarri horretara eraman zuena, hau da,
|
bere
historia, kontatu zidan.
|
|
2002
|
|
|
Historiaurrean populatua zegoela badirudi ere,
|
bere
historia ofiziala balearen arrantzarekin batera hasten da, portu zaharraren inguruan bizi ziren itsasgizonen eskutik. Baleak urritu ahala herrixka krisian sartu zen eta batzuk Ternuaraino arrantzan joaten ziren bitartean, korsario bihurtu zirenak ere baziren.
|
|
|
Desobedientzia zibila definitzerakoan eskatu ohi ditugun baldintzak ez dira sarritan ematen historikoki gauzatu diren kanpainen ildotik, baizik eta desobedientzia zibila juridikoki justifikatu beharretik. Ezin dugu ahaztu teorizatze modu hau oso modernoa dela, desobedientzia zibilaren
|
beraren
historian eman den definizioarekin alderatzen badugu. Hau da, desobedientzia zibila definitzeko Antigonarengandik abiatzen bagara, ez zaigu halako baldintzarik agertzen, ezta Thoreauk berak idatzitakoan ere, bere izkribuetan «desobedientzia zibilaz» mintzo bazen ere.
|
|
|
1997); gainera, gizonak nagusi ziren tradizio literarioaren barruan emakume baten lehen argitalpena izan zen3 Emakume gaztea zen Bizenta, eta, gainera, kultua (latina, gaztelania eta euskara zekizkielako); egileak berak liburuaren hitzaurrean dioskun modura, garai hartan desegoki edo arrarotzat har zitekeen hori. Esandakoaz gain, 2 I. Sarasolak
|
bere
Historia social de la Literatura Vasca (1976: 183) liburuan erakutsitako datuak nahiko esanguratsuak dira:
|
|
|
Euskal industrialariek abagune ekonomikoaren aukerak aprobetxatu zituzten, eta euskal industria, oro har, sekula
|
bere
historian ezagutu gabeko erritmoaz hazizen. Gainera, aurreko hamarkadan Araban eta Nafarroan hasitako nagusitasunindustrialean sakondu zen.
|
|
|
Politikahorrek konkurrentziaren aurkako mugimenduak eta operazioak zailtzen ditu kasuaskotan; eta eragozten ditu beste askotan. Halaber, sektore publikoaren edozeinlaguntza edo esku sartze galarazten du,
|
bertako
historia, gorabeherak eta beharrakkontuan izan gabe. Finantzabideak lortzeko eta finantza instituzioak kontrolatzeko, erregioen ahalmena oztopatuta dago, EBko Itunetan (Amsterdam-eko Itunean, batez ere) agertzen diren ildoen ondorioz.
|
|
|
Euskal Unibertsitatea 2021 izenburua duen kongresu honen ildotik, Donostiako Irakasle Eskolak
|
bere
historian zehar euskarazko unibertsitatearen irakaskuntzari begira eskainitakoa laburbildu nahi nuke. Horretarako ezinbestekoa egin zait, komunikazio honetan, bere mendeurrenerako eratua izan zen mahai inguruarenberri eskaintzea.
|
|
|
Ondoen ezagutzen dudan unibertsitateak. Euskal Herriko Unibertsitatea deituak, Mendebaldeko Euskal Herrian publikoadugun horrexek? ibilbide luzea egin du
|
bere
historia laburrean. Hogeiren baturteren bueltan, salbuespenak salbuespen, euskararen egoera hobetuz joan da, nolakantitateari hala kalitateari begiratuta.
|
|
|
Ikaslearen informazioak ahalik eta gehien lortzeko balio digu.
|
Bere
historia, zailtasunak, interesak eta hizkuntzarekiko duen jarrera; beraz, informazio horiabiapuntu, programazioa bere beharrei egokituko diegu.
|
|
|
Liburu hau historia arlokoa izanik, ona izan daiteke liburuaren
|
beraren
historia ere labur labur azaltzea. Abiapuntua, UEUren Historia Sailak 1999an Biarritzenantolaturiko udako ikastaroan dago.
|
|
|
Panfleto horrekin alderatuta, ezusteko ia atsegina da Maximiliano Garcia Venero k lau urte geroago plazaratu zuen liburua. Kazetari falangista horrek
|
bere
Historia del Nacionalismo Vascoegin zuenean, liburu hori euskal nazionalismoari buruz egindako lehen historiaorokorra izan zen, eta Sierra Bustamante renak baino informazio gehiago zekarren, horretarako idazkera lasaiagoa erabiliz. Akatsak akats, Garcia Venero ren liburuahurrengo urteetan informazio iturri garrantzitsua izan zen, baita euskal nazionalistentzat ere, eta, oro har, frankismoaren aurkako edozein interesaturentzat.1968an, Garcia Venero k liburuaren berrargitalpenarako hasierako testua zuzendueta zabaldu zuen, eta horrela, hobekuntza nabarmena lortu zuen liburuak.
|
|
|
Eragin hori operazionalizatzeko, Errepublikaren bigarren erdian eskuin muturreko bere aliatuak abandonatu zituen EAJk, eta zentro politikoranzko bira burutu zuen. Agirre edo Irujo bezalako liderrek bultzaturik, bira horri esker,
|
bere
historiako saririk handiena eskuratuzuen EAJak, gerra piztu eta gero: Euskadiko lehen Autonomia Estatutua.
|
|
|
Historialarion artean zalantzak daude garai horren hasiera eta bukaera zehazteko orduan; baina II. Gerra Karlistaren amaiera eta Primo de Rivera-ren diktadura azterketatikkanpo utzita, 1876 eta 1923 urteen tartera mugatu dut azterketa. Lanetik kanpo geratzen da, era berean, Ipar Euskal Herriko produkzio bibliografikoa, III. Errepublikaren garaia() Hego Euskal Herriko epe
|
bereko
historiarekin parekatzeatentagarria izan arren. Tokiko historia gisa ezagutzen dugun historia ere, gureanalisitik kanpo utzi dugu, gehienetan jorratutako denbora epeak Berrezarkuntzagainditzen duelako, maiz garai honetara heldu ere egiten ez delako, eta, sarritan, gure ildo nagusietako bat. Historia politikoa, baztertzen duelako3 Jakinarengainean gaude, dena den, beste herrialde batzuetan bezala, hemen argitaratutakolan gehienen esparrua eremu hurbil eta mugatua dela, udalerria gehienetan4.
|
|
|
Hortik aurrera, FMko 107,5 MHz-etan kokatzen dira emanaldiak, arratsaldeko 15:00etatik gaueko 01:00etara, asteko zazpi egunez. Web orria baten bidez
|
bere
historia eta filosofia ezagutzera ematen du: <www.we.lc.ehu.es/ jgtorre /ppal.html> helbidean.
|
|
|
Deia egunkariak kudeatutako Editorial Iparragirre izeneko enpresak FMko 102.4 MHz-etako maiztasuna lortu zuen. Maiztasun horrek adierazle eta emanaldi desberdinak izan ditu
|
bere
historian zehar, baina Radio Miramar zelakoari lotuta hasi zen emititzen.
|
|
|
Hizkuntzak, komunikazio sistema legez, ez dira ez neutroak ezta irmoak ere, denboraren joan etorrian hizkuntzak garatu eta egokitu egiten dira. Hizkuntzaren historia soziala, gizarte taldearen
|
beraren
historia da, eta gizarte historia, beste batzuen artean, hierarkia kuestioa ere bada, izan. Ez du funtsik hizkuntza bat ikasteak, hizkuntza horri eusten dioten hierarkia harremanak zein diren ikasten ez baldin bada.
|
|
|
Homo sapiens espezieak goi mailako kodifikazioko irudi barik bizi izan du
|
bere
historiaren zatirik handiena? 200.000 urte?; azken 30.000etan ari da irudiaz profitatzen, komunikatzeko eta artea egiteko.
|
|
|
Zein dira zure hiria eta zure gurasoak?». Han ere gizon jakintsuak aurkitzeaz poztu zen Klaudio;
|
bere
Historiak irakurriko zituenen bat aurkitzeko itxaropena sortu zitzaion. Hortaz bera ere Zesar dela adieraztearren Homeroren batez erantzun zuen:
|
|
|
Finantza sektoreak urteko lehen seihilekoa
|
bere
historiako kaudimengabeziagatiko hornidura handienekin itxi zuen, 15.384 milioi eurorekin, eta lehen aldiz gainditu zuen 1994ko otsaileko maila, Banestoren krisiak kreditu zuzkidurak nabarmen gehitzea ekarri zuenean. Espainiako Bankuan bildutako datuen arabera, joan den urtearen amaieran, bankuek, kutxek, kooperatibek eta kredituko finantza erakundeek guztira zituzten hornidurak 13.994 milioi eurokoak ziren.
|
|
|
Toxikotasuna txikiagoa da hidrokarburo astunetan, baina eragin fisikoa handiagoa izan dezake kostaldean, geruza lodi isolatzaileak eratzen baititu. Errekuperazio handi hori gorabehera, Exxon Valdez ontziaren istripua
|
bere
historiako hondamendi ekologiko handienetakotzat eta munduko okerrenetarikotzat jotzen da AEBetako analetan. Arrezife batzuetan itsasontziak izandako talkak eragindako istripuan, 42 milioi litro petrolio isuri ziren, eta 5.000 kilometro baino gehiagoko kostaldea eragin zuten.
|
|
|
Baina esan behar dut kontu hau bera, negozioarena esan nahi dut, honetan pixka bat erne gabiltzan guztiok ongi aski dakigun gisa, Mitxelena [17] irakasleak aspaldi salatu zuela, irakasle argi hark oraingoari bakarrik so ibili beharrean, beti baitzuen gogoan geroaren gobernua. Baina ez zitzaion, nonbait, aparteko kasurik egin Euskal Herriak
|
bere
historian eman duen buru argienetako hari.
|
|
|
Baina oihuek nor ukitzen zituen ikusirik, eta nork eskuratu txalo beroak, nik ere nire ondorioak atera behar izan nituen berehalaxe. Zeren euskararen aldeko lasterketa batean, Euskaltzaindiaren izenean zihoan Euskal Herriko Unibertsitateak
|
bere
historian izan duen lehenbiziko errektore guztiz euskaldunak ziztuak hartu zituen bezala, Athletic en izenean zihoanak txaloak bereganatzeko aukera izan bazuen, ez da zalantzarik nor den, lasterketa hartan parte hartzen zuten batzuen ustez bederen, nor den, diot, euskararen alde dagoena. Ni lasterka nindoan, beste batzuk, ostera, korrika, hori da desberdintasun honen moldea.
|
|
|
Hasi gara gradu ondoko eta masterretan, hastekoak gara 3 zikloan, eta aurki, irakaskuntza telematikoan murgilduko gara. UEUk,
|
bere
historiagatik, 30 urte dagoenekoz, eta bere ekarpenengatik, udako ikastaldiak, argitalpenak eta jard unaldiak, bilgune lanak egin ditzake. Une honetan kudeatzen ditugun proiektuak, antolatzen ditugun jardunaldiak eta ikastaroak kalitatearen bermea daukate.
|
|
|
Modigliani, Duchamp, Picasso, Kandinskyren bat, sorta oparoa da, etame rezi du benetan. Banaka, eta elkarrekin, nahiz eta erakusketa hau muntatzeko kriterioarekin bat etorri ez —modu asko egoten baita horretarako, eta askotan gustu kontua edo akademizismo hutsa izaten baita horretan eztabaidan hastea— Museoak, Guggenheimek, bisitan doanari gogoratzen dio hiriaren edertasunak, bertako giro erromantikoak (roma n= nobela),
|
bere
historia kulturalak, politika liberalak eta bizi kostu merkeak munduko bazter guztietako artistak erakarri zituela. Paris bizirik dagoela esatea ahaztu zaie, beti egon dela bizirik, eta bertaratzen zirenguztien arimaren zati bat lapurtzen ziela, bere egiteko.
|
|
2003
|
|
|
Argentinar Lurraren Lagunek erakundeko koordinatzailea den eta Nazio Batuek berrikitan saritutako Jorge Cappatok honela definitu du: " Argentinak
|
bere
historian nozitu duen ingurumen hondamendirik handiena izan da, baina era berean saihestu zitekeen katastroferik okerrena ere bai".
|
|
|
1998ko Eusko Legebiltzarreko bozetan 224.001 lortu zituen EHk. Ezker abertzalearen emaitza hoberenak
|
bere
historian. 2001eko 142.784 bozekin alderatuak 81.217 boz galdu zituen.
|
|
|
Aldiz, makina bat hitz asmatu izan dituzte menderik mende lesbianak eta gayak izendatzeko beren sexu aukera dela-eta haien aurka zeudenak (eta zoritxarrez oraindik ere horrela daudenak). Gaiak argitaletxeak plazaratu duen" Beste sexualitateak (Sexu aniztasunerantz)" izenburuko liburuan jokabide sexualek garai eta kultura ezberdinetan izan duten trataera aztertzen da, desira homosexualak ere baudakalako
|
bere
historia, sexu bereko pertsonen artean erakarpena sentitzea gizakia bezain zaharra delako, nahiz horrela sentitzen dutenak gehienetan baztertuak eta zigortuak izan diren.
|
|
|
Frantziak joan den mendean galdu zituen bere koloniak. Mendez mende, izenez izen Napoleon, Petain, De Gaulle, Mitterrand, Chirac, Frantziak ez du
|
bere
historian gauzatutako estatu zentralistaren izaerarekin amaitzerik izan. Estatuaren izaerak tinko jarraitzen du.
|
|
|
Korsikaz gain, Bretaina, Okzitania, Alsazia eta Euskal Herria aiduru daude. Estatuak ez ditu
|
bere
historian kultura horiek kontuan hartu, eta egun errealitate horiek hor daude, errealitate setatiak.
|
|
|
Europa gizarte bakar bilakatuko da etorkizunean, lege berak izanen dira denentzat, baina estatuek ere azkarrak izan dute. 15 estatuko Europa egitea ez bada erraza, pentsa ezazue 25 estatuko Europa zer izan daitekeen, bakoitzak
|
bere
historia politikoa duelarik.
|
|
|
Nabarmena da Museoa ez dela
|
bere
historiako unerik gozoenak igarotzen ari, baina, arazoak arazo, zabalik dagoela eta bizirik mantentzen dela ikusteko, bisitan joan gara. Antton Azpitarte, Donostia Kulturako zuzendaria, eta Arantxa Barandiaran, Museoko dokumentazio saileko arduraduna, gidari harturik, bertan gordetzen diren altxor txikiak ezagutzea da gure asmoa.
|
|
|
Komenigarriena, benetan osasungarriena da norbanakoak bere mugak onartzea eta horiek lasaitasunez eta hobetzeko espirituz bere egitea; hau da, gertaera ukaezin modura eta gizaki ez perfektu bezala bere berezitasunaren,
|
bere
historia pertsonalaren zati modura ulertzea.
|
|
|
Txina, ibairik handiena duen Jangtseren uholdeekin bizi izan da
|
bere
historian.
|
|
|
Alta bada, badu Elizak, alde horretatik,
|
bere
historia luzean, zerbait ikusirik: 1789ko Iraultzaren denboran, Frantziako Estatu Nazio subiranoak hartu zituelarik elizaren giderrak, izan zuten elizgizonek zenbait hausnarketaren egiteko parada.
|
|
|
Eta aitortza horri loturik, protagonista politiko berri horri, hots Nazioari edo Herriari, bere behinolako aurrekari historiko gloriosoak gogora ekarri nahi izan zitzaizkion, Numancia, Sagunto, Viriato, Pelayo eta halakoak aipatuz. Ohargarria da, hala ere, Álvarez Junco k mito historiko mobilizatzaile hauen erabilera soilik liberalengan seinalatzea; aldiz karlistek (lehen gerran behintzat) ez omen zuten gisa
|
bereko
historia nazionalik sustatu, nahiz herritar asko aldeko zituzten, karlistentzat protagonista politikoa ez baitzen herria edo nazioa, erregea baizik (Álvarez Junco, 2001: 363).
|
|
|
Foruzalea zen, Muñagorriren ildokoa edo, eta gorago aipatu dugun Iturriagaren adiskidea.67 Gipuzkoako historia baino lehen Guipuzcoaco dantza gogoangarrien Condaira edo Historia dantza folklorikoen inguruko lana argitaratu zuen (Donostia, 1824).
|
Bere
historia argitaratzeko arrazoia, Gipuzkoako euskaldunei, beren iragan ohoretsua ezagutaraztea zen:
|
|
|
Iztuetak
|
bere
historia argitaratu eta handik sei urtera, 1853an, Jean Martin Hiribarren() lapurtar erretorak84 Escaldunak: Iberia, Cantabria, Eskal Herriac, Eskal Herri bakhotcha eta hari darraicona 5000 bertso lerrotako poema liburua argitaratu zuen (240 orrialdetan).
|
|
|
Izan ere, Garibai Filipe II. Gaztelako erregeren kronista ofiziala zen, eta haren erreinu eta printzerri penintsular guztien historia idatzi zuen. Compendio Historial obran, euskaldunak eta
|
beren
historia Monarkia haren baitan kokatzen ziren, modu berezi eta pribilegiatuan, bai, baina ez era zentral batean. Ez zen euskaldunek euskaldunei zuzenduriko narratiba, Iberiar Penintsulako gainerako herriekin konpartitu nahi zuten narratiba baino.
|
|
|
Egiategik bada, euskal historia orokor bat idaztea proposatu, eta asmo hori berak garatu nahi izan zuen. Bere lanak ordura arte euskaraz edo euskaraz eta frantsesez idatzi zituela kontuan hartuz,
|
bere
historia orokorra ere euskaraz (edo) egingo zuela pentsa zitekeen, gure historiografian mugarri bat markatuz. Baina proiektu horrek ez zuen aurrera egin.
|
|
|
Eta hori izan da, hain zuzen, euskaldunen gainean mendetan zehar mantendu den topiko ohikoenetako bat: hizkuntza berezi bat, ahozko kultura bat eta beste hainbat usadio eta ezaugarri izan arren, euskaldunak idatzirik gabeko eta
|
beraz
historiarik gabeko herritzat hartu izan dira.
|
|
|
Kasu bietan, euskal elite politikoek monarkia osoari (dela Espainiakoari dela Frantziakoari) zuzentzen zieten mezua, haren aurrean defendatu nahi baitzituzten euren pribilegioak, eta logikoki monarkia bakoitzeko erdara nagusian idazten zuten. Erdarazko euskal ikuspegi historiko hauek euskarazko narratibetan zeharkako isla batzuk izan zituzten arren, ez zen euskaraz ildo
|
bereko
historia lanik argitaratu XIX. mendera arte. Euskaraz, nolabaiteko produkzio idatzia sustatzeko interesa zuen erakunde bakarra Kontraerreforma osteko Eliza katolikoa zen, baina xede ebangeliko soilez.
|
|
|
Hirugarren belaunaldiko hainbat kidek UEUn aktibo segitzeaz gain, mende berriarekin laugarren belaunaldi batek, ikasketak euskaraz burutu dituenak, hartu du
|
bere gain
Historia Sailaren zuzendaritza. Irati Iciar lehenik() eta gaur egun Alvaro Aragón sailburu izateak agertzen duten bezala.
|
|
|
ZBek lortu duen arrakasta oso kontuan hartzekoa izan da Euskal MugimenduEkologistak (EME)
|
bere
historian zehar lortu dituen emaitzekin alderatuz gero, baieta historia horretako mugarriak kontuan hartzen baditugu (Lemoiz, Leitzaran, Itoiz, Abiadura Handiko Trenaren kontrako dinamika), baita maila lokalen emandiren dinamikei begiratuta ere (inguru hurbilean gaur egun badaude beste zentraltermikoen proiektuak (batzuk jadanik eraikitzen edota funtzionatzen) Bilbon, Muskizen, Santurtzin eta Zie...
|
|
|
Baina, iraganaren berririk izan ezean, ez dugu jakingo nondik gatozen, ez dugu ezagutuko zein den dagoeneko egin dugun bidea eta nekez asmatuko dugu nora joan.
|
Bere
historia ezagutzen ez duen herria huts berberak errepikatzera zigortuta dagoela esatea gustuko dugu historialariok.
|
|
|
Jean Haritschelharrek eman zion hasiera UEUren laugarren ekitaldiari: UEUren
|
beraren
historia gogoratu eta Landagoien etxearen egokitasuna aipatu zuen. Haren hitzetan, euskarak gai orotara sartzeko duen gaitasuna frogatu zuten Baionako Eus kal Asteek, eta, aldi berean, UEUk bazter guztietako euskaldunak elkartu zituenez, euskalkien arteko diferentziak azaleratu zituen eta, ondorioz, euskararen eta euskaldunen batasunera jo beharra agerian geratu zen UEUren aurreko ekitaldietan.
|
|
|
Arazoa da Iice txikia garaia baino lehen jaio zela, eta elikadura begetarianoak kalte egin diola osasunari, bizitza arriskuan jarri arte. Ameriketako Estatu Batuetan, “haurtxo begetarianoaren kasua” deitzen zaio
|
bere
historiari, eta gurasoen jokabidea eztabaidatzen den epaiketak berriro ireki du populazio talde batzuetan hain mugatua den nutrizioaren arriskuen inguruko eztabaida. Hainbat ikerketa zientifikok urteak daramatza dieta begetarianoa osasunaren sinonimo ote den argitzen; eta oraindik ere gai eztabaidagarrienetako bat da.
|
|
|
Hori dela eta, herrialdeko agintariek larrialdi neurriak hartu dituzte. Qiao Xixian Ibai Horiaren Kontserbazio Batzordeko adituaren arabera, azken egunotan
|
bere
historiako ur fluxurik baxuena erregistratu du Barne Mongolian barna igarotzean, eta azpimarratu zuen babes neurriak hartu behar izan direla goi ibilguan, lehortu ez dadin. Txinako beste arro hidrografiko handiko ibaiak, Yangtserena, egun hauetan euri jasen ondorioz gainezka egiteko arriskuan daude; Horia, berriz, maila kezkagarria baino hiru aldiz azkarrago doa.
|
|
|
Hitz gutxitan, eta azaletik bada ere, derradan, bada, Azpilek
|
bere
historia berezia duela, eta hala heldu zela kultura bereziko herri bat izatera, bere ohiturekin eta bere folklorearekin, bere jaialdiekin eta bere dantzekin. Eta are gehiago, zeren berezitasun hura herritarren barne muinetan finkatu baitzen, denbora batean bai behintzat, halako suertez, non azpildar bati nekez entzunen baitzenion esaten easatarra izan nahi zuela, na hiz eta Easa Liputzeko eskualdeko hiriburua izan, eta nahiz eta Azpildik bost kilometrora bakarrik egon.
|
|
|
Jarri genuen hitzordua, azaldu nintzen, eta hantxe ezagutu nuen Agurtzane Juanena Alustiza, liburu honen egilea.
|
Bere
historia kontatu zidan, hitz gutxitan. 1975eko gertaera urrunak bezain inportantea zen, ordea, nola bizi zuen oraindik hura.
|
|
|
Bere paperak erakutsi zizkidan Agurtzane Juanenak hurrengo batean, aurretik lagun batek bakarrik irakurri zituela abisu emanda; bera ez omen zen idazlea baina, bere testigantzak amnesia lotsagarri hori konpontzen lagundu zezakeelakoan,
|
bere
historia idatziko ote nuen sujeritu zidan. Arnasa estututa irakurri nituen paper haiek etxera iritsitakoan, eta egindako eskariaren zama gainetik kendu ezinda.
|
|
|
10 Haurtzaroan eratutako garuna (herentzia genetikoa+ garapena), inguruaren ezagutza, sentimen eta gizarte prozesuak osatua, gizakiaren muina da, pertsona, alegia. Gene batzuk herentzian hartu ditu, baina
|
bere
historia ere badu. Inguruabarrak bestelakoak izatekotan, besteno rtasun bat izanen zuen.
|
|
|
herria, nazioa, aberria esaten diegu. Osaera zehatz puntual bakoitzak badu
|
bere
historia, eta ontze edo mamitze prozesu bat izan du. Giza erkidego baten heldutasunaren ezaugarri argienetakoa hizkuntza da.
|
|
|
Aitzinapauso horietarik, anitz ez ziren posible izanenEuskararen Legeak —Vascuencea renak, nahiago bada— ekarritako babesik gabe. Bere eskasean ere, bere zikoitzean ere, sozialisten edo Alliren urteetakoa da Nafarroak, halako izena duenetik, euskarari
|
bere
historia osoan eman dion estatus instituzional aldekoena, erresuma burujabearen garaikoa barne. Legeak ezarritako zonifikazioak Nafarroako bi herenak ofizialtasun arrastorik gabe utzi bazituen ere.
|
|
|
Berak emandako pausoak ulertzekoak ziren.
|
Berak
historia ezagutzen zuen. Chahoren berri bazeukan.
|