|
2000
|
|
|
Gure adineko lagun batek erraiten zidan duela 30 urte euskara bukatua zela Iparraldean. Orain
|
bere
seme alabek bat Bretainian duela bestea Irlandan euskara ikasi nahi dutela erraiten zidan. Guk taldeari esker ez dela galdu euskara erraiten zidan.
|
|
|
Botere publikoetatik erritmo eta eskubideak errespetatu daitezen bermatu nahi dugu. Nork
|
bere
seme alabentzako nahi duen eredua bermatu nahi dugu, besterik ez. Inaxio Oliveri Hezkuntza sailburuak joera handia du euskal gizarteak eskatzen dituen erritmoez haratago joateko.
|
|
|
Argentinara joandako bi euskaldunen arteko maitasuna kontatzen digu. Hauek Ameriketan ezagutu ondoren, Euskal Herrira itzuli eta bertan
|
bere
seme alabekin bizitakoen berri ematen digu. Belaunaldi ezberdinen bizipenak harira ekarriz, eta historiaurreko gizakiei erreferentzia eginez, unibertsaltasuna aldarrikatzen saiatzen dela dirudi.
|
|
|
Izan ere, frantsesa ez den edozein hizkuntza arriskutsu suerta zitekeen, probintzien arteko antzinako banaketak? pizteko, eta horregatik, hain zuzen, hizkuntzaren batasunak elkartuko zituen, familia
|
bereko
seme alabak? 75 Iraultzaileek, patois, direlakoez zuten iritzia zein zen kontura gaitezen, ikus dezagun Barère k zioena:
|
|
|
Edo, etsimenduak harturik ote zegoen osaba? Zeren pentsa baitzezakeen ezen deus guti egin zezakeela libertatearen aldeko borrokan, are gutiago Pedro Huizik eta biok bakarrik utzi genuenetik, eta zeren pentsa baitzezakeen, ondorez, ezen aski zuela ezkontzearekin eta iduri egitearekin, bere egia eta bere sekeretua
|
bere
seme alaben bidez bideratuz, nola gertatu izan baitzen etxegoiendarren artean belaunez belaun. Edo, despit hutsez jaurtiki ote zituen hitz haiek, gogaiturik zegoelako kontu hartaz eta berdin zitzaiolako jada guztia?
|
|
|
|
Bere
seme alabetako bigarrenaren galbideak noraino nahigabetu, hartaraino ilundu zuen bisaia. Autotik ateraz geroztik besapean neraman fardela erakutsi nion.
|
|
|
Bere nagusitasun ekonomikoa agerian jarri zale, plazer handia hartzen zuen bere ilobari aita amek sekula ere eginen ez zizkioten opari garestiak egitean. Hain zuzen ere horregatik ez nuen koinata imajinatzen
|
bere
seme alabak jostailu zahar zartatu batez gabetzen ilobari emateko.
|
|
|
Ez al da beharrezko etxeko bertuteen, aitaren aginpidearen eta familia gobernuaren lege onespena? Norbaitek guraso ezbidezko izan ditzakeela-eta, beldur bada, zergatik ez gauza
|
bera
seme alaba arimagabekoen kariaz. Familia baten egoera nolakoa izan eta seme alaben artean banaketa zati berdinetan egitea, ez ote litzateke, besterik gabe, desberdintasun izugarriaren iturburua?
|
|
2001
|
|
|
Zaharra, berriz, erran nahi baita, orain arte egina, ez dutzakarrontzira botako, ez, bederen, irakurle berri baten irrika pizteko balio izatensegitzen duen neurrian. Eta ez, bederen, ni aberastera, ni, idazle gisa naizenaizatera lagundu nauen heinean, edozein aita ama
|
bere
seme alabak sortzen etahazten ikusteak aberastu, bete eta elikatzen duen gisa berean. Baita seme alabahoriek burujabetzen direnean ere.
|
|
|
Bor, Bor, Bor... eta Borges topatu beharrean" Boralli, Ivan" topatzea eta zeharo harritzea, ez dudalako inondik ezagutzen, eta literaturaz asko dakiten lagunei galdetu diedalako eta beraiek ere ez, eta liburua hartzea, Gaiztakerien gaztelua, 1876, eta negar egitekoa izan da: ez nik edo lagunek edo munduko entziklopedia guztiek edo Internetek Boralli ez ezagutzea, baizik eta Boralliren
|
beraren
semearen alabaren alabaren semeak ere ez ezagutzea, nahikoa duelako ordenagailuari aginduak emateko jakin beharrekoa ikastea, edo futbolari ohi batek idatzitako liburuaren izenburua gogoratzea. Negar egitekoa izan da, halaber, Ivan Boralli ni bilatzen ari nintzena –Borges, Jorge Luis– aurkitzeko oztopoa baino ez dela izan sumatzea.
|
|
|
Eta zer balio ikusten dio genero bakoitzari? Galdera horri, ordea,
|
bere
seme alabetan gustukoena zein duen esan dezala eskatzen zaion gurasoaren gisan erantzun dio (aita) Zavalak:
|
|
|
Askok nahi dugun neurrikoa ez izanda ere, bistan da soziolinguistikoki euskara integrazio faktore izan dela, eta hala dela: euskaldunberrien kopuruak hori erakusten du, Deredua
|
bere
seme alabentzat aukeratzen dituzten gurasoek gauza bera erakusten dute.
|
|
2002
|
|
|
Claudiari berari pistola bat jarri zioten buruan
|
bere
seme alaben aurrean, Ceciliari behin auto barruan sartu zitzaizkion lapurrak... «Hemen topatu dugun lasaitasunak, haurrak jolasean korrika eta aske ibili ahal izatea, horrek ez du preziorik».
|
|
|
Izan ere, berak mimo handiz zaintzen zituen bere lanetan pertsonaia femeninoak, baina haietan azkenean emakumearen alde mitikoa agertzen zuen: amatasunaren irudia, baina baita ere Antigona, Medea eta horiekin
|
bere
seme alabak hiltzen dituen ama ere. Eta nik antzezlan honetan agertu nahi izan dudana hau baino ez da:
|
|
|
Garbi du aitak kodizilio bat gehitu ziola testamentuari, esanaz bere alabak seme alabarik zuela inoiz frogatuz gero, herentzia osoa galduko zuela. Gauzak horrela,
|
bere
seme alabak gelatxo batean giltzaperatu eta ezkutatzea baino ez zaio bururatzen.
|
|
|
Etorkizuneko
|
bere
seme alabei txirrindularitzarekiko grina transmititu nahi die gure aitak lasterketak txirrindulariarentzat hain arriskutsu ez ziren garaietan lau alabokin egin zuen bezala; hala ere, hemengoak ez du zer ikusirik Italiako segurtasunik ezarekin.
|
|
|
Gizartearen aldetik, urte luzeetan enantzu handiko guraso militanteak izan ditugu gure inguruan. Militante eraginkorrak, berak hasi direlako zenbaitetan hizkuntza ikasten, edo militante pasiboak, berek egin ez zutena ororen gainetik
|
bere
seme alabek egin dezaten nahi dutelako, gogozko tokian maldarik ez delakoan eta hizkuntza osmosi bidez beretuko dutelakoan. Horrexegatik matrikulatzen dituzte euskal eskoletan.
|
|
|
Sinboloa baita garrantzizkoa, ez azpian dagoena, eta hortaz, kuota betetzearekin aski baita. Batek erdaraz aldarrikatzen duenean euskararen garrantzia, inoiz ere ahaleginik txikiena egin gabe berak edo
|
bere
seme alabek euskara ikas dezaten, sinbolo gisa erabiltzen du euskara. Produktuek, herri honetan, elebiko azala behar dute.
|
|
2003
|
|
|
Baina argitzea komeni da, obra hau argitaratu baino lehentxoago jaio zirela
|
bere
seme alaba biak (1959, 1961) eta seinekiko esperientzia hur hurrekoa eta fresko zuela. Bere umeekiko bizipenen azterrenak hor izatea ere guztiz posiblea da.
|
|
|
Intuizio handia ei zuen, seme alabek aitortzen dutenez, atzerri hizkuntzak irakasteko. Ingelesa eta frantsesa txikitatik eta ondo ikasi zuten
|
bere
seme alaba biek. Hori lortzeko moduetariko bat, udetan hilabete osorako Inglaterrara eta Frantziara familia osoa joatea zen, eta udako eskoletan bertako hizkuntzan murgildurik egon ohi ziren haurrak.
|
|
|
Hala egon ziren, hurrengorik hurrengo, Bordele, Cambridge, Paris, London eta beste leku batzuetan. Labur esateko, berak ondo zekizkien bi atzerri hizkuntzak, ingelesa eta frantsesa,
|
bere
seme alabei ia igarri barik transmititu zizkien berak hain gogoko zuen transmisio naturalaren bidez, edo" murgiltze sistemaz", nahi bada. Hizkuntzazaletasun eta hizkuntzaaniztasun hori, etxe barruan eta lanean, bere literaturgintzan ere ezagun da.
|
|
|
Barruko pozari eutsi ezinik, gure Eleiza Amak ez daki ze berba erabili eta mila eratako kantuari ekingo deutso, Pazko Gaubela ederrean hasi eta Pentekoste jai handirarte. Bere poz garbia sartu nahi dau
|
bere
seme alabon gogo bihotzetan
|
|
|
· Birjina otoizlaria da Eleizea be, Aitari egunero agertuten deutsazalako
|
bere
seme alaben beharrizanak," eten barik goratzen dau Jauna eta erregutzen munduaren salbamenerako". (Orduen Liturgia.
|
|
|
Eta, behin sortutakoan, ez ditu bertanbehera itxiko: Jaungoikoaren Berbeaz eta Jesusen GorputzOdolaz janarituko ditu; beti
|
bere
seme alaben ondo ondoan egongo da, maitasun handiz, ama bihotzez.
|
|
|
1816 eta 1845, Baserritaar nequezalientzaco escolia: Juan Jose Mogel(), Markina Xemeingo parrokiako apaizaren liburua22 Aitak
|
bere
seme alabei ematen dizkien 13" erakusaldi" z osatua da. Elkarrizketa forma du, baina emaztea eta gaztetxoen ahotsak etxeko buruaren bakarrizketa luzeei arrazoia emateko baino ez dira ageri.
|
|
|
Maitasun arruntak ez du sexuen artean bereizten eta asetze fisikoa besterik ez du bilatzen. Maitasun zerutiarra ordea gizonezkoen artekoa da (hemen ere berriro pederastiaren defentsa teorikoa aurkezten zaigu), arrunta baino garaiago da eta
|
bere
seme alabak garaiagoak dira, baita ere haragizkoak izan beharrean espiritualak direlako. Maitasun zerutiar horrek grina sexualaren sublimazioa dakar, gorputza maitatzetik arima maitatzera bultzatzen baititu maitaleak.
|
|
|
Aurreneko botere motari dagokionez, hori berezko agintariei dagokie, horren jatorria betebehar naturaletan baitago. Halakoa da, adibidez, ezkontzak senarrari emaztearen gain ematen dion boterea, bai eta jaiotzak gurasoari
|
bere
seme alaben gain ematen diona ere. Dena den, botere horiek familia bakoitzera, eta, era berean, betebehar mota hartara, mugatzen dira.
|
|
2004
|
|
|
Hamazazpi urtean dabil artzain Santos," gure aita zena herriko batzuei ardiak erosi behar genizkiela tematu zelako". Lehenago tailerrean eta garraiolari ere ibilitakoa da, eta
|
bere
seme alabek artzain izaterik ez du aditu ere egin nahi: " Esker txarreko ofizioa da hau.
|
|
|
Ez duzue entzun ala? deiadarrez Pinuetako Faustinok
|
bere
seme alabei.
|
|
|
–Oraingoan bekatua euskararen eskutik dator. Nafarroako gizartea lizunkeria aldi batetan sartu da,
|
bere
seme alabak ereduetan eta ikastoletan matrikulatuz. Bekatu horrengatik Nafarroa gixajoak sekulako zigorra jasan du:
|
|
|
Besteen esanak oraingoz alboraturik, noan niretik aletxoren bat jartzera, Garziaren aipua aitzakia ona delakoan.
|
Bere
seme alabak ikastolara bidali dituen belaunaldi ausartari buruzkoa da. Bat nator belaunaldi horrek erakutsi duen zentzu demokratikoa txalotzerakoan:
|
|
|
Einsteinek begiak estaltzen zizkion benda kendu nahi zion Alemaniari. Potentzia handia izan zitekeen, baina, horretarako,
|
bere
seme alabak errespetatu behar zituen, eta hain berezkoa zuen kultura militarra alde batera utzi. Haber ek, ordea, akatsak edukita ere, gurasoen maitasuna merezi duen semea kontsideratzen zuen Alemania, eta jarrera permisiboegia erakutsi zuen.
|
|
|
ezta
|
bere
seme alabez ere.
|
|
2005
|
|
|
Gure aitak, eta aitaitak, hau bizi zenean, Euskal Herria gora eta Euskal Herria behera beti, Australian geratu orduko
|
bere
seme alabek Euskal Herria ezagutzea nahi zuten. Eta, ni, lehenengo biderrez, sei urtez etorri nintzen Euskal Herrira. Aitaita bizi zen oraindino, eta nahi zuen lobarik zaharrenak, neuk, lehenengo komunioa Lekeition egitea.
|
|
|
Horrek du Jean Mixel Galant izuarazten: " Horrela segituz, nago bihar zer heinetan herri hau kapable izanen den
|
bere
seme alaben kokatzeko bere herrian. Beraz, absolutuki behar du horrek gelditu, eta lehen urratsa jabeek berek dute egin behar.
|
|
|
Gipuzkoan baldin bada XIX. mendeko parametroetan dagoen eskualderik Pasaiako da. Batzuek Gipuzkoa AHT gabe, porturik gabe, aireporturik gabe nahi dute, baina ez dute esaten nola biziko diren, ezta
|
bere
seme alabak ere. Guk ez dugu Gipuzkoa ikusten porturik gabe.
|
|
|
Horixe zan Dimitris iratzarriak bizi eban amesa.
|
Bere
seme alabek, gitxienez, autobus gidari mailatik bidaia gidari mailarako saltoa egingo leukie, eta hortik aurrerakoa nork jakin.
|
|
|
Orain, berriz, familia osoak emigratzen du, senar emazteak
|
bere
seme alabekin edo seme alabarik gabe eta, azkenean, bigarren nazionalitatea hartzen dute.
|
|
|
Lege horrek ekarritako aurrerapauso nagusiak honakoak izan ziren: emakume ezkonduari depositu judiziala kendu zitzaion; senarrak ondasunak salerosteko emaztearen baimena behar zuen; emakumeak tutoreak izan zitezkeen (nahiz eta emakume ezkonduek senarraren baimena behar zuten); alargunak
|
bere
seme alabekiko patria potestatea mantentzen zuen berriz ezkontzen baldin bazen; emakumeak lekuko izan zitezkeen testamentuetan; etab. Egia esan, erreformak ez ziren oso garrantzitsuak eta legearen aurrean, emakume ezkonduaren egoera ez zen gehiegi aldatu.
|
|
|
Katamotz iberiarrak itxaropena du, atzotik, espezie hori azken urteetan abokatuta dirudien desagertzeko zorian egongo dela, gatibu dauden hiru kume jaio baitira lehen aldiz. Doñanan jaio diren hiru txakurkumeen amak, Saliegak,
|
bere
seme alabak ezagutu ditu, dagoeneko maite dituenak, eta ez du baztertzen gatibutasunean hazteko programako beste emeetako bat ere ernetuta egotea. Ezustekoa izan da jaiotza hori; izan ere, zientzialariek uste zuten “Saliega”, bi urteko Sierra Morenako katamotza, ez zela sexualki heltzen, espezie horretako emeek ez baitute hiru urte arte ugaltzen.
|
|
|
"... pobreziak, langabeziak eta gizarte desintegrazioak, sarriegi, bakartzea, baztertzea eta bortizkeria ekartzen dituzte. Gero eta nabarmenagoa da jende askoren ziurgabetasuna, batez ere egoera zaurgarrian dagoenarena, bere etorkizunari zein
|
bere
seme alaben etorkizunari buruz".
|
|
|
Aldi hartan, Federiko Krutwigek lehendabizikoBaskoniaidatzi zuen eta guk ezkutuan irakurri genuen. Gogorrak esaten zituen han, Leizaola Lehendakaria bizkarretik fusilatu zela
|
bere
seme alabei euskara ez erakusteagatik eta horrelakoak. Ez dut uste hau egia zenik.
|
|
2006
|
|
|
Polita da hona aurretik etorritako aitak
|
bere
seme alabei hemen vascuencea hitz egiten dela adierazteko duen era.
|
|
|
Garcia Mesaren diktaduraren bazterketa jasan nuen nik Chapare n. Hasieran pentsatzen nuen presidente hura boliviar guztien aita zela, eta aita batek bezala
|
bere
seme alaba guztiei kasu egin behar ziela. Baina 1981a izango zen, diktadura gogorra zegoen, eta Chaparen ikusi nuen nola erre zuten anaia ketxua bat.
|
|
|
Kideak kanporatuak ziren bitartean, «gero eta adintsuagoak bidaltzen dituzte antzerkia egitera» esan zuen Azkunak. Milaka kilometro egin behar dituzte adineko pertsona horiek preso dauden
|
bere
seme alabak ikusteko. Baina Azkunari bost axola zaio biktima hauen samina.
|
|
|
Ez dezagun ahantz famili balioetako bat amatasuna dela: horregatik emakumeak ama izan nahi du eta
|
bere
seme alabekin egon, beste hamaika gauza bazterrean alboratuta.
|
|
|
Arau honi buruz esan da ez daukala zentzu handirik amakaukera egin behar izateak atsedenaldia hasterakoan. Une horretan ez badu egitenezin du gero egin, baina aukera egiten duen unean ez daki nola aurkituko den beraedo
|
bere
seme alabak. Arauak aukera ematen dio amari hartutako erabakia atzerabotatzeko edo efekturik gabe uzteko:
|
|
|
arteko ezkontzak ohikoak izan ziren bezala, ohikoak ziren ere bestelako nekazarien kexuak. Alde batetik, emakumeak eta
|
bere
seme alabek senarraren estatus berezia eskuratzen zuten, hots, nobletasuna. Beste aldetik, emakume horrek dotetzat emandako lurrak (ordura arte zergapekoak zirenak) hortik aurrera exentzio fiskalak gozatzen zituen noble baten lurrak balira bezala, senarrak ematen baitzion familiari kaparetitulua, eta senarraren jabetza bilakatzen baitziren?.
|
|
|
«Are gehiago, polilek sistematikoki jartzen dituzte arrautzak almidoi gutxien duten landareetan, eta, hala, kumeek gutxiago funtzionatu behar dute hasieran». Behmer ek landare almidoi oso aberatsak zituen ingurune batean belatzak kokatu zituenean ere, dentsitate txikienekoak aukeratzen jarraitu zuten,
|
bere
seme alaben biziraupena behar bezala bideratzeko. Entomologo estatubatuarrak bere saiakeraren emaitzak Proceedings of the National Academy of Sciences aldizkarian argitaratu ditu, eta Oxford (Erresuma Batua), Sidney (Australia) eta Auckland (Zeelanda Berria) unibertsitateetako ikertzaile medikoekin harremanetan jarri da, giza naturan intsektu jakintza horrek izan dezakeen aplikagarritasuna ezagutzeko.
|
|
|
Haren begietan kolegioko patioan dabiltzan neskatoak ikus daitezke asko gerturatuz gero, eta haien oihu eta barreak entzun. Begiak irekitzen dituenean irribarre egiten die Xabier eta Nereari, baina ez ditu ezagutzen
|
bere
seme alabak. Hala ere, irribarre egiten die eta honek saminaren zama arintzen die pixka bat.
|
|
|
Egunen batean etxea goitik behera garbitu, konponketa lanak egiteko dirua bildu, eta asteburuak eta oporrak pasatzeko landetxe eder bat edukiko zuen. Auskalo, noizbait
|
bere
seme alabak larre hartantxe jolastuko ziren. Zoriontsu izanen zen eta ezein oroitzapen ilunek ez zion irribarrea itzalduko.
|
|
|
Bere arrazoiak motz eta zorrotz agertu zituen. Funtsean, ez zitezela Nafarroako
|
bere
seme alaba maiteak predikatzaile berrien beldur, ezen, denak Jainkoak sortuak izanik eta denak Jainkoaren amodioagatik ariki, on baitzen ikusmolde diferenteak izatea Jainkoari otoitz eta ohore egiteko maneraz ere...
|
|
|
Aurrekoaren ondorioz, eskolan edo gelan etorkinen kopurua handitzat hartzen dutelako, kasu batzuetan guraso autoktonoek
|
bere
seme alabak A eredutik eredura, edo eredutik eredura aldatzen dituzte. Bestetik, ikastetxeetan ere horrelako jarrerak detektatu dira:
|
|
|
Baina Kronos bere botereaz baino ez zen kezkatzen eta bekaitzez hartzen zituen harreman hartatik jaiotzen ziren seme alabak79 Uler daitekeenez, Kronos beldur zen
|
bere
seme alabek, adinaren agindu ezin itzurizkoa betez, botereaz gabetuko ote zuten. Horretaz ere oroimen politiko bizia zeukan:
|
|
|
Hala ere, Metis ama zela pentsatuko zuen Zeusek —hain iheskorra zen botereak, hain uxaezina zen beldurrak gogoeta ilunak bultzatzen zizkion—, eta, ama guztiak bezala, oroz gain,
|
bere
seme alaben ongiaz arduratuko zela.
|
|
|
Edonola ere, Zeus jauntxo aristokratiko bihurtuko zen subiranotasun borroka irabazi ondoren, eta konkistatutako erreinu berria ere modu aristokratikoan banatuko zuen: alegia, erreinu bana utziko zizkien Hades eta Poseidon anaiei eta, halaber, maila txikiagoko eskuduntzak
|
bere
seme alaba eta jarraitzaileei.
|
|
2007
|
|
|
Espainiako Estatuko zinema aretoetan pasa den ostiralean estreinatu zen filmak 5.000 euro jaso ditu. Une gogorrak bizi dituen emakumea Paloma Morales aktoreak betetzen du haren papera eta
|
bere
seme alabak dira protagonista nagusiak.
|
|
|
Akaso astakeria bat esango dut, baina euskararen arazo nagusiena lanpostuekin lotuta dago; hau da, jende askok pentsatzen du
|
bere
seme alabek euskaraz ez badakite eta lanpostuetarako euskara ezinbestekoa izango bada, seme alabek aukera gutxiago izango dutela, eta orduan euskara eskakizunen aurka jartzen dira. Horrexegatik, oso konponbide zaileko gaia izango da alde guztietatik arrazionaltasunez heltzen ez bazaio.
|
|
|
Seme alabak kontratatu ahal izatea sektorearen eskakizun historikoetakoa da. Orain arte, autonomoek ezin zituzten
|
bere
seme alabak kontratatu, eta seme alaba horiek ere autonomoetan alta hartu behar zuten. Neurri horren helburua iruzurra ekiditea zen.
|
|
|
Gainera, gero eta gehiago dira euskara seme alabei familian transmititzen dieten euskaldun berriak. Zenbat eta gehiago izan euskara bigarren hizkuntza izan eta
|
bere
seme alabei euskara familia bidez transmititzen dietenak, orduan eta euskal elebidun eta elebidun orekatu gehiago izango dira eta, horren ondorioz, handiagoa izango da euskaldunen dentsitatea, bai gune soziolinguistikoetan bai harreman sareetan ere. Euskaldun berriek euskara familia bidez transmititzeko joera areagotuko balitz, datozen urteetan euskararen erabilerak gora egiten jarraitzeko luke kalean, familian, lagunartean eta, oro har, gertuko harreman sareetan.❚
|
|
|
Gurasoek ez dute
|
bere
seme alabarentzat egokiena den irakaslea bilatu eta aukeratu behar, lan horren ardura gainetik kentzen dute.
|
|
|
Bidean, Aissak hiru proba gainditu behar ditu: basamortua zeharkatzea pertsonen kontrako minak saihestuz, errefuxiatu eremu batera iristea gerrillatik ihesi, eta, han, janaria eta ura lortzea
|
bere
seme alabentzat. “Hau ez da jolasa” lemapean, Intermón Oxfamek errefuxiatu eremu bat jarriko du Ministerio Berrietako metro estazioan.
|
|
|
Gaur egungo eta garai bateko festek zerikusi gutxi batzuk gordetzen dituzte; halere, lehen eta gaur Matxinbentako gazteek antolatutakoak dira. Iñaki Agirrezabala, lehen auzoko festak antolatzen ibili zen, baina gaur egun lekukoa
|
bere
seme alabei pasatu dio.
|
|
2008
|
|
|
Jokabide honek oso ondorio okerrak ekarri ditu, uste izatekoa zenez. Herri euskaldun askotan, euren hizkera txarra dela, euren hizkera ezgauza dela sinestu du herritar xeheak, eta zein gurasok erakutsiko die
|
bere
seme alabei txarra eta ezgauza den euskara! Txarra eta ezgauza dena gorde eta izkutatu egiten da, eta horrelaxe galdu da bertako betiko euskara, Euskal Herriko herri askotan.
|
|
|
jeltzalea zen.
|
Bere
seme alabei sabindar izenak jarri zizkien (Amale, Miren Iziar, Ander eta Iñaki, artikuluan zehazten zuenez), baina kontsentsua handitzeko balio bazuen prest zegoen izendegian aldaketak onartzeko. Horregatik ez zuen begi txarrez ikusten Euskaltzaindiak auzia aztertzea.
|
|
|
Fernando Olaberekin zegoen ezkonduta, Felixen anaiarekin, alegia. Maria Francisca Izagirre Bilbon hil zen, 1794ko abenduan? 88 urtekin!?, eta herentzia
|
bere
seme alaben artean banatu behar zen: Bibianak 42 urte zituen garai hartan, Agustinak 39 eta Juan Estebanek, nebak?
|
|
|
Adimenaren garapenari dagokionez, Baldwinek
|
bere
seme alabak behatuz, ezagutzaren sorrera eta garapenari buruzko teoria bat planteatu zuen Mental development in the child and the Raceeskemen (1895) bere lanean. Teoria horren arabera, gure ezagutzaren?, haren terminologia erabiliz?
|
|
|
Antza, garai hartan, emakume horrek nolabaiteko arrakasta lortzen zuen. Hala ere, kasu horren gauzarik harrigarriena da ume horiek berarenak ez zirelako zigortu zutela,
|
beraren
seme alabak izan baziren zigorrik ez baitzuen jasoko.
|
|
|
Haren lehenbiziko lan horietan ikusten da ikertzaileak aurkezturiko estimuluak eta umearengan sorrarazten diren erantzunak erabat hitzezkoak direla. Bigarren fasean(), azterketa kritikoagoa egin zuen, adimenaren lehen hastapentzat jo daitezkeenak, eta,
|
bere
seme alaben ekintzetan oinarrituz, behaketak egin zituen. Aro horretan, behaketaz gain, hipotesiak proposatzen ditu.
|
|
|
Familia egitura berdintsua da emakume etorkinen artean, egoera zibila edonolakoa dela ere(% 48,2, ezkondua edo bikotearekin bizi dena),% 59,2k bikotekidea duela azaltzen du, nahiz eta horietatik bakarrik% 77,3 elkarrekin dagoen gure gizartean. % 65,2 ama dira, hala ere, horietatik,% 35,5 ezin da
|
bere
seme alabekin egon.
|
|
|
Izan ere, Tucumango Zigor Auzitegi Federalak 1976 urtean Guillermo Vargas Aignasse senataria bahitu izana leporatzen diete. Vargas 33 urte zituela bahitu zuten
|
bere
seme alaben eta emaztearen aurrean. Hilketa, astasuna legez kanpo urratzeagatik, torturengatik eta senatariaren etxean baimenik gabe sartzeagatik kondenatu dituzte.
|
|
|
Zuzendariaren arabera, amak alde egitea «tabua» da. «Jende askok, gidoia irakurri zuenean, esan zuen amak ezin zituela
|
bere
seme alabak bakarrik utzi, baina hemen hori gertatzen da». Amaren hutsuneak umeen hazkundean eragin handia edukiko du.
|
|
|
Horrekin atzean lagatzen ditu bere arbasoen hilobiak ere, eta ez dio axola. Lurretik
|
bere
seme alabena izan lukeena lapurtzen du, eta ez dio axola. Harentzat lurra saleros daiteke.
|
|
|
Bada herrialde zehatz batekiko halako lotura sentimentala sentitzen duen gurasorik eta, jakina, herrialde zehatz horretara joko dute. Etiopian edota Madagaskarren adoptatu nahi duenak badaki txartel guztiak dituela
|
bere
seme alabaren azalaren kolorea ikatza bezain beltza izateko, eta era berean Erdialdeko Amerikara joko duenak badaki txartel guztiak ez baina bai txartel asko dituela haurraren kolorea gure azal zuria baino ilunagoa izateko. Nork bere hautua egiten du eta denak dira zilegiak.
|
|
2009
|
|
|
Edozein gurasok hartuko luke hori
|
bere
seme alabentzat.
|
|
|
Santos Villanueva apaiza ekitaldia ospatzeko arduradunaren arabera, bere familia eta lagunek horrela gogoratzen dute. Gaur, omenaldian parte hartzeko Iruñeko hilerriraino hurbildu dira Pilar Martinez, zinegotziaren alarguna,
|
bere
seme alabak eta ilobak.
|
|
|
Lisa Marie Presley 1994 eta 1996 artean Jacksonen emazte izan zenak, bere aldetik, oso triste eta nahastuta dagoela adierazi du. Bihotza apurtuta daukat
|
bere
seme alabengatik, berarentzat dena ziren, gaineratu du.
|
|
|
Bizkarrean
|
bere
seme alaben izenak (Romeo eta Cruz) daramatza Davidek eta aingeru baten irudia ere badu, semea eta alaba beti berarekin eramateko.
|
|
|
Jende guztiak edukiko du
|
bere
seme alabak etxetik gertu A ereduan matrikulatzeko aukera. Guk bermatuko dugu.
|
|
|
Epaileak beste zehetasun bat hartu du kontuan urruntzeko agindua baztertzeko: Emaztea hil eta gero, gizonezkoak
|
bere
seme alaben bila joatea eskatu ziola bere arrebari, drama hura ikus ez zezaten.
|
|
|
Leire Pajin PSOEko Antolakuntza idazkariak atzo azaldu zuenez, Haidar bere borondatearen kontra dago Espainian eta benetan nahi duena
|
bere
seme alabekin etxera itzultzea da.
|
|
|
Aminetu Haidar ekintzaile sahararrak hiru aste daramatza gose greban Mendebaldeko Saharara itzultzeko aldarrikapenarekin bat egiteko eskatu dio munduari eta bereziki emakumeei.
|
Bere
seme alabak besarkatu eta haiekin bizi nahi duela adierazi duen arren, duintasunez egin nahi duela berretsi du.
|
|
|
Eta Norak momentuan ez, momentuan ez direlako gauzak egoki pentsatzen, baina medikua joan denean, argi ikusi du zer erantzun behar zion. Hara erantzun behar zion, gure amuma Rosak kipula gordinak jaten ditu, ume txikien gaixotasunak sendatzeko sorginkeriak dakizki, medikurik gabe erditu zituen, senarrik gabe hazi eta protestarik gabe galdu
|
bere
seme alaba bikiak; gure amumak gerran galdu zituen gurasoak, oinez egin zuen bidea Frantziara, badaki zer den gosea, gaixotasuna, bakardadea, semea galtzea, Atlantic Cityko kasinoan azpijokoekin dirua irabaztea, alaba ere galtzea eta eskura besterik ez daukanean lenteja urarekin eskutitzak idaztea.
|
|
|
Reginak, halakoetan, itxura egin behar izaten zuen, zuzen jokatu nahi baitzuen
|
bere
seme alabekin, baina, gertatuak gertatuta gero, ez zitzaion batere erraza; Regina, izan ere, Benjamin Mariaz erditu zenetik, halako krisi sakon batean sartu zen: alde batetik, bere fede hura zuen, zartatua gelditu zena, esan ere, esan ez zion, bada, Ernestinari halako batean, kexu:
|
|
|
Halakoetan, Nazario Orbek kapela luzea soropilaren ertzean zeudèn hortentsia batzuen gainean utzi eta banan banan besarkatzen zituen
|
bere
seme alabak, adinaren arabera jarriak, mutilak lehenik eta gero neskak. Teofilo Maria, Damaso, Domingo eta Gabino, Maria Bibiana eta Ada, hurrenez hurren?, etxe hartan sexuak eta adinak bakoitzaren gradua eta maila erabakitzen zuten-eta: hala, bada, guztiak besarkatzen zituen Nazario Orbek, azkena izan ezik, Ada besoetan hartu eta zerura jaurtitzen baitzuen, berriro jasotzeko, aitak barre egiten zuen bitartean eta neskatilak oihuxka urduri atsegin batzuk, ooo eta ooo!
|
|
|
hitz egiten; eta orduan, begiz osatu behar izaten zuen hitzez ezin izaten zuena. Nazariok
|
bere
seme alaben irudi estandar batzuk zituen, ezinbestean behar zituen?, normaltasunari lotuak. Teofilo Mariarenak leialtasunari, baiezkoari?
|
|
|
Iraultzaileen aurka gaizki esaka noiznahi aritzen zen arren, bakanetan erabiltzen zuen madarikazio hura Nazariok etxekoen aurrean, senar emazteen arteko tratuan sartua baitzegoen seme alabak ongi hazteko eta hezteko araua, hitz gordinak eta itsusiak esatea eragozten ziena; Nazario Orbek, haatik, esan egiten zituen gutxi batzuetan eta, esaten zituenean, guztiak isiltzen ziren, jakina, eta hala joaten ziren afari haiek, aitak ohiko elkarrizketak bakarrizketa bihurtzen zituela; hartarako aprobetxatzen baitzituen gizonak tarte haiek:
|
bere
seme alabak doktrinatzeko eta arrastoan sartzeko, baita berak zeramàn borrokan modu batean edo bestean inplikatzeko ere; berari ere. Nazario Orberi, bere nekea eta bere izerdia kostatzen baitzitzaion bai jauregia bai seme alabak behar bezala mantentzea, fitsik ere falta ez zekien, ez jatekorik, ez jantzirik, ez estudiorik eta ez ezer:
|
|
|
edo, antolatzekotan, urtean bakarra, festagatik beragatik baino gehiago, jendearekiko harremanei eustearren; azkenean, festa pare bat antolatu zuten lehen urtean, hiru bigarrenean, hirugarrenean berdin? harik eta seme alaben etorrerarekin Reginari irrika hura apalduz joan zitzaion arte. Reginak
|
bere
seme alabak gurtzen zituen, eta are gehiago, zeren, bere mailako hainbat emakumek ez bezala, zeinek haur jaioberria hazteko inuderen bat kontratatzen baitzuten, berak hazten baitzituen bere haurrak, hain zen indartsua, antza, haurrei bularra ematerakoan bereganatzen zuèn atsegina?, halako eran, non, handik aurrera, Regina enean festak bakandu eta urtean bakarra egitera mugatu baitziren, uda part... alor hartan ere garbi baitzuen Reginak jokabidea, zuzena bezain zurruna, hiriburuko talderik atzerakoienek nonahi aurkitzen zuten maiseaketan aritzeko moduko bazka?, markesa anderearengandik ikasitako esaldi batek ezin hobeto laburbiltzen zuena:
|
|
|
Reginak garbi zuen
|
bere
seme alabak handi nahi zituela eta halaxe hazi eta hezi zituen, Nazarioren adostasunarekin, handikien hizkuntzan: gaztelania hutsean, alegia?
|
|
|
horrela irakurtzen zituen egunkari asko eta asko, baita bere pentsamenduarekin bat ez zetozenak ere, etsai ideologikoa hobeto ezagutzeko ahaleginean, Mateok berak aholkatutakoaren arabera; hil zen, baina, halako batean, Mateo; gelditu zen Nazario umezurtz? eta orduan, Honoratoren irakaslearengana jo zuen, aita Anizeto kalonjearengana, alegia?, hark bete zezakeelakoan Mateok eta Honoratok utzi ziotèn hutsunea; aita Anizeto, gainera, teologian ez ezik, literatura katolikoan ere aditua zen, anaia jesuita bat ere bazuen, hirian aski ezaguna aldizkari katoliko batean idazten zituèn artikuluengatik?,
|
bere
seme alaben irakurketak gida zitzakeena, kulturaren arriskuz jositako bideetan barrena desbidera ez zitezen?
|
|
|
Umea maite baduzu, alde egin duzu, esan zion Pedroren amak. Hasieran bera bakarrik etorri zen, hilabete batzuk, baina ia zoratu zen
|
bere
seme alabarik gabe. Gure ama etorri zen gero Gabrielarekin, eta Pedro iaz etorri zen.
|
|
|
Bi urte ere ez ziren geroztik joan. Nire ama Katalina ere Arroxelan izana zen, Henrike bezala setiatua, bere senar Enekot Ezpondarekin eta
|
bere
seme alaba gehienekin batera. Ni falta nintzen.
|
|
|
Istorioa kontatuko dizut. Bere aitonak, Eduardo Laboak, bere aitaren aitak, erakusten zien solfeoa
|
bere
seme alabei, baina aparte arotza zen, carpintero de ribera esaten dena, txalupak eta egiten zituena. Halako batean, esaten zutenez, oso polita zen bat egin zuen, oso txalupa ederra, eta bere alaba baten izena jarri zion, Karmentxu.
|
|
|
Izaera horri erreparatu diote ikertzaile batek bainogehiagok. Hala, Jay Winter (2007) generazio arteko loturaz mintzo zaigu, lekukoaren eta
|
bere
seme alaben artean bainoago, iloben belaunaldiarekin lotura estuaksortzen direla aipatuz. Naziek Italian burututako masakreak aztertu dituenFrancesca Cappelletto ren iritziz (2003), berriz, lekukoaren inguruan taldetasunasortzen da, eta talde izaera honek berezko forma bat hartzen du ere.
|
|
|
Berak ez zituen bere sentimenduak kanpora azaltzen.Oso fuertearen itxura ematen zuen. Buru belarri aritzen zen bere lanarekin eta geroetxera etorritakoan
|
bere
seme alabekin eta gerora bere bilobekin. Beti ibiltzen zen geratu gabe, ez pentsatzeko.
|
|
|
Baina nire amona, ezertaz enteratuko ezbalitz bezala egiten zuen. Alargun bezala egiten du bizitza,
|
bere
seme alabak, bere lana, hori aurrenekoa. Eta kito.
|
|
|
Emakumea artisautza kooperatibora eta gizarte harremanetara dedikatu izanda, eta solasaldirako trebatu da. Emakumea
|
bere
seme alabak haztera eta hezteradedikatu da, eta horretan hizkuntza baliatu behar izan du. Mutilen nagusitasuna, berriz, ikusmen bidezko hautematean, hautemate espazialean eta hizkuntzazkoa ezden entzumen diskriminazioan zentratu da.
|
|
|
Berauetan ezintasuna ikusdaiteke, bazekitelakoz hil behar zirela eta emaztea eta seme alabak ez zituztelaberriro ikusiko, munduan bakarrik utziz.
|
Bere
seme alabei hiltzaileei barkatzeaeskatzen zien, onak izatea eta ama zaintzea; bere emazteari ere eskatzen zion hiltzaileak barkatzea eta ekintza txarrak alde batera uztea. Elizkizunok oso garrantzitsuak izan ziren fusilatuen senideek frankismoan zehar izan zuten isiltasunaapurtzeko.
|
|
|
Arauaren berritasunen artean, alokairu kontratua nahitaez luzatu behar ez den kasuak zabaltzea nabarmentzen da. Jabeak etxebizitza bere erabilerarako okupatu behar badu, orain aukera eransten zaio
|
bere
seme alabei, gurasoei eta bikotekideari, dibortzioko edo ezkontza deuseztasuneko epai judizial irmo baten kasuan. Aldi berean, “segurtasun juridikoaren berme” gisa, egoera horiek guztiak berariaz jaso dira errentamendu kontratuan.
|
|
|
Elisabeth eta
|
bere
seme alaben bahiketaren berri 2008.urteko apirilean jakinarazi zuten. Sotoan bizi zen haurretako bat gaixo jarri eta ospitalera eraman behar izan zutenean, hain zuzen ere.
|